کوردستان
گەشتیارێکی تەمەن 21 ساڵ لە رووباری سیروان لە گەرمیان خنکا.
روداوەکە پاشنیوەڕۆی ئەمڕۆ یەکشەممە، لە سنوری ناحییەی مەیدان ە گەرمیان رویداوە و گەشتیارێکی بە رەگەز عەرەب بەناوی "جابر نجم حمود" لەکاتی مەلەکردندا خنکاوە.
ئەو گەشتیارە لەدایکبووی ساڵی 2004ـە و دانیشتووی شارەبان بووە، بەمەبەستی گەشت و سەیران لەگەڵ چەند هاوڕێیەکیدا چوونەتە ناحیەی مەیدان و لەوێ بۆ مەلەکردن چووەتە ناو رووباری سیروانەوە.
پۆلیس گەرمیان رایگەیاندووە، ئەو سێ هاوڕێیەی کە لەگەڵیدا بوون لەکاتی روداوەکەدا دەستگیر کراون و تەرمی گەنجەکەش بەمەبەستی توێکاری بۆ پزیشکی داد نێردراوە.
بایكۆتی پزیشكانی نیشتەجێی خولاو و پلەبەندی هەولێر پێ دەنێتە رۆژی دووەمەوە و تەندروستی هەولێریش بڕیاریدا بە دوورخستنەوەی ئەو پزیشكانە لە نەخۆشخانە تایبەتەكان و بڕینی مووچەكەیان بۆ ماوەی یەك رۆژ.
بەگوێرەی نوسراوێكی بەڕێوەبەرایەتی گشتی تەندروستی هەولێر، كە ئاڕاستەی نەخۆشخانە تایبەتەكان كراوە تێیدا هاتووە، بەڕێوەبەرایەتی تەندروستی هەولێر لەپێناو بەرژوەندی گشتی و بەردەوامبوونی كار لە نەخۆشخانەكان، بڕیاریداوە بە سزادانی ئەو پزیشكانەی لە شوێنی كارەكانیان ئامادەنە بوون.
لە نووسراوەكەدا ئەوەش هاتووە، ئەو پزیشكانەی رۆژی شەممە بایكۆتی دەوامیانكردووە لە نەخۆشخانە گشتییەكان، بە بڕینی مووچەی یەك رۆژ و بە نەهاتوو هەژمار دەكرێن.
هەروەها، لە نووسراوەكەدا بۆ نەخۆشخانە تایبەتەكان ئاماژەبەوەكراوە، ئەو ژمارە پزیشكەی لە نەخۆشخانەكانی كەرتی گشتی بایكۆتی دەوامیانكردووە، نابێت لە نەخۆشخانە تایبەتەكان دەوام بكەن، بە پێچەوانەوە نەخۆشخانە بەرپرسیاردەبێت و دادەخرێت.
لە رۆژی شەممەوە، پزیشكانی نیشتەجێی خولاو و پلەبەند لە سنووری هەولێر كە ژمارەیان لەنێوان 400 بۆ 600 پزیشكە بایكۆتی دەوامیان راگەیاندووە و داوای دامەزراندنی پزیشكانی نوێی و دیاریكردنی وادەی دامەزراندنیان دەكەن، داواش دەكەن سیسمی پلەبەندی پزیشكان وەك خۆی بمێنێتەوە.
کەشناسیی هەرێم پێشبینییەکانی کەشوهەوای ئەمڕۆ و سبەینێی بڵاوکردەوە و ئاماژەی بەوە کردووە، ئاسمان نیمچەهەور دەبێت و لە ناوچە شاخاوییەکان تاوەباران دەبێت.
کەشناسیی هەرێم رایگەیاند، ئەمڕۆ یەکشەممە، ئاسمان ساماڵ و پەڵەهەور دەبێت و خێرایی با مامناوەند دەبێت، پلەکانی گەرماش 1 بۆ 2 پلەی سیلیزی بەرز دەبنەوە.
ئاماژەی بەوەشکردووە، سبەینێ دووشەممە، بە گشتی ئاسمان ساماڵ و پەڵەهەور دەبێت و لە هەندێک کات و شوێندا دەگۆڕێت بۆ نیمچەهەور، ئەگەرى تاوە بارانێکی کەم هەیە لە ناوچە شاخاوییە سنورییەکان.
دەشڵێت، سبەینێ خێرایی با زیاد دەکات و هەندێک جار دەگاتە سەروو 30 کیلۆمەتر لە سەعاتێکدا، پلەکانی گەرماش نزیک دەبنەوە لە تۆمارکراوەکانی ئەمڕۆ.
بەرزترین پلەکانی گەرمای پێشبینیکراو بە پلەی سیلیزی بۆ سبەینێ:
هەولێر : 38 پلەی سیلیزی
سلێمانی : 36 پلەی سیلیزی
دهۆک : 37 پلەی سیلیزی
کەرکوک : 41 پلەی سیلیزی
زاخۆ : 38 پلەی سیلیزی
هەڵەبجە : 37 پلەی سیلیزی
سۆران : 36 پلەی سیلیزی
حاجی ئۆمەران : 21 پلەی سیلیزی
گەرمیان : 42 پلەی سیلیزی
لە روداوێکی هاتوچۆدا لە ناحیەی رزگاری لە کەلار گەنجێکی تەمەن 21 ساڵ گیانی لەدەستدا.
روداوەکە لە ناحیەی رزگاری رویداوە، ئۆتۆمبێلێکی جۆری ئەفەلۆن بەرەو کەلار رۆیشتووە و لە نزیک پردی 'شێخ حسێن تاڵەبانی' کۆنتڕۆڵی لەدەستداوە و خۆی کێشاوە بە راگرێکی پردەکەدا و دواتر خۆی کێشاوە بە ئۆتۆمبێلێکی دیکەدا.
لە ئەنجامی روداوەکەدا شۆفێری ئۆتۆمبێلەکە کە لەدایکبووی ساڵی 2004 بووە، گیانی لەدەستداوە.
بەپێی زانیارییەکانی کوردسات نیوز، ئەو گەنجە دانیشتووی قەزای کفری بووە و لە ئێستاشدا تەرمەکەی بۆ پزیشکی داد گواستراوەتەوە.
پزیشكانی نیشتەجێی خولاو لە هەولێر و ئیدارەی سۆران هۆشداری دەدەن بە حكومەتی هەرێم و لایەنە پەیوەندیدارەكان و دەڵێن، سبەینێ لە هەموو نەخۆشخانەكانی هەولێر و سۆران بایكۆتی دەوام دەكەن.
پزیشكانی نیشتەجێی خولاو لە راگەیەنراوێكدا كە ئاڕاستەی ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێم و وەزارەتی تەندروستی و لایەنە پەیوەندیدارەكانی كردووە، ئاماژەیان بۆ ئەوەكردوە، لە ماوەكانی رابردوودا پزیشكانی نیشتەجێی خولاوی ساڵی یەكەم و دووەم هەموو رێگەیەكی یاسایی و مەدەنییان گرتووەتەبەر، بەڵام وەزارەتی نەك هیچ چارەسەرێكی بۆ كێشەكەیان نەبووە، بەڵكو هەڵستاوە بە شێواندنی سیستمی پلەبەندی پزیشكی و پزیشكانی ساڵی یەكەم و دووەم ناچار دەكات، دەوامی سێ خولی بخەنە ئەستۆی خۆیان.
لە بەشێكی تری راگەیەنراوەكەدا هاتووە، رۆژی شەممە سەعات 8ـی بەیانی لە هەموو فریاكەوتن و نەخۆشخانەكانی هەولێر و سۆران بە هەموو بەشەكانییەوە، بایكۆتی دەوام رادەگەیەنن، تا جێبەجێكردنی داواكارییەكانیان.
هەروەها داوا لە حكومەت و لایەنە پەیوەندیدارەكان دەكەن، هەرچی زووە چارەسەر بۆ ئەو رەوشەی ئێستا بدۆزنەوە و سیستمی تەندروستی كوردستان بپارێزن.
هەڵمەتێکی هاوبەش بۆ رێگریکردن لە سەربڕینی ئاژەڵ لەسەر شەقام و کۆڵانەکاندا ئەنجامدرا، هەروەها شارەوانی سلێمانی داوا لە هاووڵاتییان دەکات پابەندی بڕیارەکانی قایمقامییەت و شارەوانی ببن و خۆیان لە تاوانەکردن و رێکاری یاسایی بپارێزن.
سەرۆکایەتی شارەوانی سلێمانی بڵاویکردەوە، بەرەبەیانی ئەمڕۆ هەینی کە هاوکاتە لەگەڵ یەکەم رۆژی جەژنی قوربانی پیرۆز، هەردوو بەشی خزمەتگوزاریی و زیادەڕەویی سەرۆکایەتیی شارەوانیی بە هەماهەنگی لیژنەکانی قایمقامیەت و هێزەکانی ناوخۆ، هەڵمەتێکی چڕ بۆ رێگریکردن لە سەربڕینی ئاژەڵ لەسەر شەقام و کۆڵانەکاندا بەمەبەستی ئەنجامدانی قوربانی ئەنجامدرا.
ئاماژەی بەوەشکرد، ئەنجامدانی ئەم هەڵمەتە لە کاتێکدایە پێشوەختە هاووڵاتییان ئاگادارکراونەتەوە کە سەربڕینی ئاژەڵ لەسەر شەقام و کۆڵان و ناوماڵەکاندا بە هەموو شێوەیەک رێگەپێدراو نییە، ئەوەش بە مەبەستی پاراستنی ژینگەی شار لە بڵاوبوونەوەی پاشماوە و بۆنی ناخۆش هەروەها گرتنەبەری رێکاری تەندروستی بۆ پاراستنی تەندروستی هاووڵاتییان دژی بڵاوبوونەوەی پەتای خوێنبەربوون.
شارەوانی سلێمانی ئەوەشی خستەڕوو، بە درێژایی رۆژانی جەژن ئەم جۆرە هەڵمەتانە لەلایەن تیمەکانی سەرۆکایەتیی شارەوانییەوە بەردەوامی دەبێت، هەروەها شارەوانی سلێمانی داوا لە هاووڵاتییان و خێردۆستان دەکات پابەندی بڕیارەکانی قایمقامییەت و شارەوانی ببن و خۆیان لە تاوانەکردن و رێکاری یاسایی بپارێزن، بۆ پاراستنی ژینگەی شارەکەمان و تەندروستیی هەموو هاووڵاتییان خۆیان لە ئەنجامدانی ئەو کارە بەدووربگرن، ئەو ئاژەڵانەشی دایانناوە بۆ قوربانیی لەکوشتارگەکان لەژێر سەرپەرشتی تیمەکانی تەندروستی و دکتۆرەکانی ڤێرتەرنەری سەرببڕدرێن.
بەبۆنەی جەژنی قوربانەوە 16 سزادراو لە چاكسازییەكانی هەرێمی كوردستان مۆڵەتیان پێدراوە كە بگەڕێنەوە ماڵەكانیان.
ئیحسان عەبدولرەحمان بەڕێوەبەری گشتی چاكسازی هەرێم رایگەیاند، بەبۆنەی جەژنی قوربانەوە رێگەدراوە بە 16 زیندانیكراو لە زیندانەیییەكانی چاكسازی كە بۆ ماوەی پێنج رۆژ بگەرێنەوە ناوخێزانەكانیان لەگەڵ ئەواندا جەژن بكەن.
راشیگەیاند، ئەو سزادراونەی مۆلەتیان پێدراوە پێنج كەسیان لە چاكسازی گەورانی هەولێر و هەشت كەسیان لە چاكسازی گەورانی سلێمانی و سێ كەشیشیان لە چاكسازی گەورانی دهۆك بوون.
ئەندامێکی پەرلەمانی کوردستان ئێوارەی دوێنێ کۆمەڵێک خاوەن پێداویستی تایبەتی بەسەرکردەوە و تێیدا پیرۆزبایی جەژنی قوربانی کرد و رایگەیاند: بەقوڵیی نیگەرانم بۆ دۆخی کۆمەڵگەکەم و موچەخۆران و خێزانەکانیان کە موچەیان وەرنەگرتووە.
رەوەز ئەحمەد شا ئەندامی پەرلەمانی کوردستان لە فراکسیۆنی یەکێتی بڵاویکردەوە، لە ئێوارەی رۆژی عەرەفەی پیرۆزدا دووبارە بەدیداری دڵ ناسکەکانی شارەکەم شادبومەوە و چەند ساتێکی پڕ هەست و سۆز و میهرەبانی و برایەتیم لەگەڵ بەسەربردن، کە چەند ساتێکی لەبیرنەکراو و پڕ واتابوون بۆم.
وتیشی، بەڕاستی بە شایستەمان زانین کە روویان تێبکەین و هێزی خۆمان بۆ دڵخۆشکردن و گەرمکردنی جەژنەکەیان تەرخان بکەین، ئاماژەی بەوەشکرد، ئەو دڵ سپی و دڵ ناسکانەی کە هیچ تێگەیشتنێکیان نییە لەدۆخی ژیان و نەبونیی و پاساوە سواوەکانی حکومەت لەسەر دواکەوتنی موچەی دایک و باوکیان.
رەوەز ئەحمەد شا راشیگەیاند، لەگەڵ پیرۆزبایم بەبۆنەی جەژنی قوربانەوە، بەقوڵیی نیگەرانم بۆ دۆخی کۆمەڵگەکەم و موچەخۆران و خێزانەکانیان، بەتایبەت ئەوانەی کە نەیانتوانیوە سفرە و خوانی جەژنیان بەو جۆرە بڕازێننەوە کەشایستە بێت.
بەیانی ئەمڕۆ لە یەکەم رۆژی جەژندا لە گەرمیان دوو روداوی هاتوچۆ لە جۆری پێکدادان و شێلان رویدا و بەهۆیەوە چوار کەس برینداربوون و رەوانەی نەخۆشخانەی کراون.
بەڕێوەبەرایەتی هاتوچۆی گەرمیان بڵاویکردەوە، بەیانی ئەمڕۆ لە یەکەم رۆژی جەژنی قورباندا بەهۆی دوو روداوی جۆری پێکدادان و شێلان چوار کەس برینداربوون.
ئاماژەی بەوەشکرد، روداوی یەکەم لە فلکەی گردەگۆزینە رویدا لەنێوان دوو ئۆتۆمبێلیدا بەهۆیەوە سێ سەرنشین برینداربوون، هەروەها روداوی دووەم لە گەڕەکی شەهیدان رویدا ئۆتۆمبێلێکی جۆری "کیا" منداڵێکی تەمەن شەش ساڵانی شێلا و بەهۆیەوە برینداربوو.
هاوتوچۆی گەرمیان ئەوەشی خستەڕوو، سەرجەم بریندارەکان رەوانەی نەخۆشخانەی فریاکەوتنی شەهید هەژار کران و لێکۆڵینەوە لە روداوەکە لەلایەن تیمی هاتوچۆوە دەستیپێکردووە بەمەبەستی زانینی هۆکار و چۆنیەتی روداوەکە.
شاناز ئیبراهیم ئەحمەد خانمی یەکەمی عیراق بەبۆنەی جەژنی قوربانەوە پیرۆزبایی لە کۆمەڵانی خەڵک دەکات و دەڵێت: پێداگری لەسەر پرەنسیبی هاووڵاتیبوون دەکەینەوە، کە مافی هەموو عیراقییەکە لە ئاشتی و خۆشگوزەرانیدا بژی.
دەقی پەیامەکەی خانمی یەکەمی عیراق...
بەبۆنەی جەژنی قوربانی پیرۆزەوە، پیرۆزبایی لە کۆمەڵانی خەڵک ئەکەم. پەروەردگار ئەم جەژنە بکاتە مایەی بەهێزکردنی پەیوەندی و خۆشەویستی لەنێو کۆمەڵگە و ببێتە مایەی خۆشی و شادی.
هەست و ئەندێشەم لای فەرمانبەران و خانەوادەی شەهیدان و ئەنفالکراوان و خاوەن پێداویستییە تایبەتەکانە کە تا ئەمڕۆ موچەیان وەرنەگرتووە و ئەوانەشی ئەم تەنگژەیە بە ناراستەوخۆ کاریگەری لەسەریان هەبووە.
پێداگری لەسەر پرەنسیبی هاوڵاتیبوون دەکەینەوە، کە مافی هەموو عێراقییەکە لە ئاشتی و خۆشگوزەرانیدا بژی و سوود لە گەنجینە و سامانی خاکەکەی و پێگەی ستراتیژی عیراق ببینێت.
دڵ و نزاکانم بۆ خوشک و برا خۆڕاگرەکانمان لە غەززە، ئەوانەی سەرباری هەموو بارودۆخەکان پارێزگاری لە خاک و نیشتمانیان دەکەن.
لە زیاتر لە شەش هەزار مزگەوتی هەرێمی كوردستان نوێژی جەژن كرا و مەراسیمەكانی پێشوازی هاووڵاتییان لە جەژن دەستیپێكرد.
بەرەبەیانی ئەمڕۆ لە هەرێمی كوردستان و چەند وڵاتێكی ناوچەكە لەوانە سعودیە، توركیا، ئیمارات، قەتەر، بەحرەین و كوەیت، مسوڵمانان پێشوازییان لە جەژنی قوربان كرد و لە مزگەوتەكان نوێژی جەژن كرا، بەڵام لە هەرێم بەهۆی نەهاتنی موچەوە ئەم جەژنە لەچاو جەژنەكانی پێشوو ساردوسڕی پێوە دیارە.
نوێژخوێنان دوای ئەنجامدانی نوێژی جەژن پیرۆزبایی و گەردن ئازادییان لە یەكتر كرد. هیواشیان خواست جەژن ببێتە مایەی تەبایی و ئاشتی تەواوی گەلانی جیهان و كۆتاییهاتنی شەڕ.
ئەوەش لە كاتێكدایە، بەشێكی زۆری مزگەوتەكانی هەرێمی كوردستان لەچاو جەژنانی پێشوو چۆڵ بوون و خەڵك بە گڕوتینەوە بەشدارییان لە نوێژی جەژندا نەكرد.
هەپەگە کوژرانی دوو گەریلای بەهۆی هێرشەکانی توركیاوە راگەیاند و دەڵێت، وەك پێویست وەڵامی هێرشەكانیان داوەتەوە.
ناوەندی راگەیاندنی هێزەكانی پاراستنی گەل هەپەگە بڵاوی كردەوە سەرەڕای ئەوەی ئاگربەستی یەكلایەنەیان راگەیاندووە، بەڵام سوپای توركیا هێرشەكانی رانەگرتوە و دوو گەریلای دیكە بەهۆی هێرشەکانیەوە کوژراون.
بەپێی راگەیەنراوی هەپەگە ئەو دوو گەریلایە لە 27 و 30 مانگی رابردوو لە ناوچەكانی سەر بە مەتینا بەهۆی هێرشەكانی سوپای توركیاوە کوژراون.
ئاماژەی بەوەشكردووە، رۆژی 30 مانگی رابردوو تا 4ی ئەم مانگە، زیاتر لە 10 جار وەڵامی هێرشەكانی توركیایان داوەتەوە كە هەندێكیان لە رێگەی درۆن و هەندێكیشان بۆردومان و تۆپبارانی ناوچەكانی گەریلا بوون.
هەپەگە جەختی لەوە كردووەتەوە، لەماوەی شەش رۆژدا گەریلا لە چوارچێوەی خۆپارستندا چەند یەكە و بنكەیەكی سوپای توركیایان كردووەتە ئامانج، كە بووەتە هۆی كوژرانی چوار سەرباز و برینداربوونی ژمارەیەكی دیكە.
پۆلیسی سلێمانی رایگەیاندووە، باندێکی لەشفرۆشییان دەستگیر کردووە، کە لە پێنج کەس پێکهاتبوون.
پۆلیسی سلێمانی رایگەیاندووە، لەسەر بنەمای زانیاری و لە چالاکییەکی هاوبەشی ئاسایش و پۆلیسدا، شەوی رابردوو 4ی حوزەیران، باندێکی لەشفرۆشی دەستگیر کران.
ئاماژەی بەوەشکردووە، باندەکە لە پێنج کەس پێکهاتبوون، کە چواریان لە رەگەزی مێ بوون و لە نەتەوەی عەرەب بوون، پێنجەمیشیان لە رەگەزی نێر بوو و بە نەتەوە کورد بوو.
ئەوەش هاتووە، باندەکە بە ماددەی ٤ لە یاسای بەرەنگاربوونەوەی لەشفرۆشی ژمارە ٨ی ساڵی ١٩٨٨ دەستگیر کراون، پاش ئەوەی لێکۆڵینەوە لە کەیسەکە ئەنجامدراو دانپێدانانی تۆمەتباران جێگیر کرا، سەرجەمیان بە بڕیاری دادوەری لێکۆڵینەوە راگیراون.
غەریب حەسۆ: لەسەر داوای توركیا هەسەدە و هێزەكانی رۆژئاوا دەستبەرداری چەك نابن
لێپرسراوێكی رۆژئاوای كوردستان رەتی دەكاتەوە لەسەر داوای توركیا هەسەدە و سەرجەم هێزەكانی ئەو بەشە لە كوردستان دەستبەرداری چەك بن .
غەریب حەسۆ هاوسەرۆكی پارتی یەكێتی دیموكرات پەیەدە رایگەیاند، پەیوەندییەكانی ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری ڕۆژئاوا لە گەڵ ئیدارەی دیمەشق بەردەوامە و جەخت لە یەكپارچەیی سوریا و مافی سەرجەم پێكهاتەكان كراوەتەوە و كورد نەك كێشە نییە لە سوریا بەڵكو بەشێكی گرنگە لە چارەسەری كێشەكان.
هاوسەرۆكی پەیەدە وتویەتی كێشەیان لەگەڵ كۆبونەوە لەگەڵ توركیا نییە، بەڵام رەوشی سوریا وەك توركیا نییە، داعش هێشتا چالاكە و تا ناسنامە و مافەكانی كورد بە شێوەیەكی یاسایی مسۆگەر نەكرێت ، پێویست ناكات باس لە دەستبەرداربوونی چەك بكرێت.
غەریب حەسۆ وتیشی، ئەوان ئامادەن راستەخۆ لەگەڵ توركیا دانوستان بكەن چونكە ئەو وڵاتە دەتوانێت رۆڵی گرنگ لە سوریا بگێڕێت بە تایبت لە بواری گەڕانەوەی پەنابەراندا بەڵام ناكرێت هەمو داواكارییەكانی ئەو وڵاتە جێبەجێ بكرێت.
بافڵ جەلال تاڵەبانی سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان، سەرەخۆشی لە شێخ ئەدهەم بارزانی دەکات بەهۆی کۆچی دوایی براکەیەوە.
دەقی پرسەنامەکەی سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان:
بەداخ و خەمێکی زۆرەوە، هەواڵی کۆچی دوایی عەبدولسەمیع شێخ عوسمان شێخ ئەحمەد بارزانی، برای بەڕێزتانمان پێگەیشت.
بۆ ئەم خەمە، پرسە و سەرەخۆشی ئاڕاستەی جەنابتان و کەسوکار و بنەماڵە تێکۆشەرەکەتان دەکەم.
لەخوای گەورە داواکارین گیانی کۆچکردوو بەبەهەشتی بەرین شادبکات، ئارامی و سەبووری بە هەموولایەک ببەخشێت.
بافڵ جەلال تاڵەبانی
سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان