هەواڵەکان
دەم پارتی داوا دەكات ئەو قەیومانەی سەپێندراون بەسەر شارەوانییەكاندا لاببرێن و هاوسەرۆكی شارەوانییەكان بگەڕێنەوە سەر ئەركەكانیان.
دەستەی بەڕێوەبەریی خۆجێی دیموكراتی پارتی یەكسانی و دیموكراسی گەلان "دەم پارتی" لە راگەیەنراوێكدا ئاماژەی بۆ ئەوەكردووە، لە هەڵبژاردنەكانی 31ی ئاداری 2024، توانرا 78 شارەوانی بەدەستبهێنن لە سەدان شارەوانی و ئەنجومەنی گشتیی شارەكانیشدا نوێنەرایەتییان بەدەستهێناوە، بەڵام دوای هەڵبژاردن دەسەڵات دەستیبەسەر 10 شارەوانی دەم پارتیدا گرت و قەیومی لە جێگەی هاوسەرۆكی شارەوانییەكان دانا.
جەختیشیكردووەتەوە، دەبێت ئەو قەیومانەی سەپێندراون لە شارەوانییەكان لاببرێن و كەسە هەڵبژێردراوەكان بگەڕێنەوە سەر ئەركەكانیان، ئاماژەی بەوەشكردوە، دەبێت خاڵە پەیوەندیدارەكانی یاسای شارەوانییەكان كە رێگە بە سەپاندنی قەیووم دەدات، هەمووار بكرێتەوە و سەپاندنی قەیووم كۆتایی پێبهێنرێت.
ئه‌نجومه‌نی شاره‌وانیی سلێمانی ژماره‌یه‌ك بڕیاری له‌باره‌ی سێكته‌ری گه‌شتوگوزار ده‌ركرد و به‌گوێره‌ی یه‌كێك لە بڕیاره‌كانیش، ڕه‌زامه‌ندیدرا له‌سه‌ر ئه‌نجامدان و جێبه‌جێكردنی پرۆژه‌یه‌كی گه‌وره‌ی گه‌شتیاریی و بازرگانیی له زۆنی سێی گه‌شتیاریی به‌كره‌جۆ.
به‌گوێره‌ی راگه‌یه‌ندراوێكی شاره‌وانی سلێمانی، ئه‌مڕۆ چوارشه‌ممه ئه‌نجومه‌نی شاره‌وانیی به‌سه‌رپه‌رشتیی سه‌رۆكی ئه‌نجومه‌ن، كۆبونه‌وه‌ی ئاسایی هه‌فتانه‌ی ئه‌نجامدا، ته‌وه‌ری سه‌ره‌كیی كۆبونه‌وه‌كه‌ش له‌سه‌ر داواكاریی ئه‌ندامانی ئه‌نجومه‌ن، زیاتر كاركردن بو له‌سه‌ر پرۆژه گه‌شتیارییه‌كان و بردنه پێشه‌وه‌ی سێكته‌ری گه‌شتیاریی له‌سنوری شاره‌وانیی سلێمانی.
بڕیاره‌كانی ئه‌مڕۆی ئه‌نجومه‌نی شاره‌وانیی سلێمانی:
یه‌كه‌م:
كۆمه‌ڵێك پرۆژه‌ی گرنگیی وه‌به‌رهێنان كه نزیكه‌ی 20 پرۆژه بون له سێكته‌ره‌كانی (گه‌شتیاریی و بازرگانیی و نیشته‌جێیی) بڕیاریان له‌سه‌ردرا كه ڕێكاره‌كانیان بۆ ته‌واو بكرێت و جێبه‌جێكردنی ئه‌م پرۆژانه‌ش ده‌بنه هۆكاری زیادكردنی جوڵه‌ی ئابوریی و گه‌شتیاریی و ڕه‌خساندنی هه‌لیكارو نیشاندانی سیمایه‌كی جوانتر به شاری سلێمانی، هه‌روه‌ها جێبه‌جێكردنی چه‌ندین پرۆژه‌ی خزمه‌تگوزاریی بۆ هاوڵاتیان و جوانكردنی شاره‌كه‌مان.
دوه‌م:
ڕه‌زامه‌ندیدرا له‌سه‌ر ئه‌نجامدان و جێبه‌جێكردنی پرۆژه‌یه‌كی گه‌وره‌ی گه‌شتیاریی و بازرگانیی له زۆنی سێی گه‌شتیاریی به‌كره‌جۆ، كه خۆی ده‌بینێته‌وه له چه‌ند پرۆژه‌یه‌كی گه‌وره‌ی "گه‌شتوگوزاریی" و هه‌روه‌ها دروستكردنی (كۆڕنیشێكی گه‌وره‌ی سه‌رده‌میانه)، له‌هه‌مانكاتدا ئه‌ندامانی ئه‌نجومه‌ن بڕیاریاندا به دروستكردنه‌وه‌ی ئه‌و پرده پیاده‌ڕه‌وه كلتوریی و مێژوییه‌ی كه ده‌كه‌وێته ناو سنوری ئه‌م پرۆژه گه‌شتیارییه‌وه، كه سه‌رده‌مه‌كه‌ی ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ ساڵی 1922، به جێبه‌جێكردنی ئه‌م پرۆژه گه‌وره‌یه‌ش له ڕوی گه‌شتیارییه‌وه شاری سلێمانی ده‌چێته قۆناغێكی زۆر پێشكه‌وتوه‌وه.
سێیه‌م:
بیرۆكه و دیزاینێكی گه‌شتیاریی و مێژویی له‌لایه‌ن ئه‌ندازیارێكی كوردی شاری سلێمانی شاره‌زا و خاوه‌ن ئه‌زمونی وڵاتانی ده‌ره‌وه، كه ئاماده‌بو له كۆبونه‌وه‌ی ئه‌نجومه‌ن، بۆ گه‌یاندنی بیرۆكه‌كه‌ی و نیشاندانی دیزاینه‌كه‌ی بۆ دروستكردنی شوێنێكی گه‌شتیاریی و مێژویی له‌سه‌ر شاخی گۆیژه، كه له‌لایه‌ن ئه‌ندامانی ئه‌نجومه‌نه‌وه تاوتوێكرا.
شاره‌وانی سلێمانی باسی له‌وه‌شكردوه، "چه‌ندین هاوڵاتیی و وه‌به‌رهێن ئاماده‌بون له كۆبونه‌وه‌ی ئه‌نجومه‌نی شاره‌وانیی، بۆ له نزیكه‌وه گه‌یاندنی داواكارییه‌كانیان به ئه‌ندامانی ئه‌نجومه‌ن و بڕیاری پێویست له‌سه‌ر داواكارییه‌كان دران به پێی یاساو ڕێنماییه‌كان، كۆبونه‌وه‌كه‌ش هه‌شت كاتژمێری خایاند".
سەرۆکی ئەمریکا دۆناڵد ترەمپ رۆژی چوارشەممە ئاشکرای کرد کە نزیکن لەوەی لەگەڵ ئێران بگەینە رێککەوتن، لە هەمان کاتدا ئاگاداری بە سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل داوە کە کارێک نەکات زیان بە دانوستانەکان بگەیەنێت.
ترەمپ: دیپلۆماسی باشترین رێگایە
ترەمپ لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند: "دەتوانن بە رێگەی دیپلۆماسی کێشەکانیان لەگەڵ ئێران چارە بکەن، بنیامین ناتەنیاهۆ سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیلیشم ئاگادار کردووەتەوە، نابێت کارێک بکات زیان بە دانوستانەکانیان لەگەڵ تاران بگەیەنێت."
سەرۆکی ئەمریکا ئاماژەی بەوەش دا کە "دەتوانن هێرش بکەنە سەر بنکە ئەتۆمییەکانی ئێران و لەناویان ببەن، بێ ئەوەی هیچ کەسێکیش بکوژرێت، بەڵام ئێستا کاتێکی گونجاو نییە بۆ ئەوە، چونکە خەریکە لەگەڵ تاران بگەنە رێککەوتن."
ئومێدی رێککەوتن لە چەند هەفتەی داهاتوودا
ترەمپ دووپاتی کردەوە کە "ئێران چاوی لە رێککەوتنە، ئەگەر بگەنە رێککەوتن ژیانی زۆر کەس دەپارێزن، بەڵام کاتی رێککەوتنەکەش دیار نییە، لەوانەیە لە چەند هەفتەی داهاتوودا بێت."
کۆتایی گەڕی پێنجەمی دانوستانەکان لە رۆما
لە 23ی ئایاری 2025دا، گەڕی پێنجەمی دانوستانە ناڕاستەوخۆکانی نێوان ئەمەریکا و ئێران لە ڕۆما کۆتایی هات.
عەباس عراقچی، وەزیری دەرەوەی ئێران، لەو بارەیەوە رایگەیاند: "گفتوگۆی ئەتۆمی لەگەڵ واشنتن ئاڵۆزە و کاتی زیاتری پێویستە."
وەزیری دەرەوەی ئێران وتیشی: "بەهۆی پێشکەشکردنی پێشنیازەکانی عوممان، پێشکەوتنی باش لە دانوستانەکاندا هەبوو."
لە لایەکی ترەوە، بەدر ئەلبوسەعیدی، وەزیری دەرەوەی عوممان رایگەیاند کە "لە دانوستانەکانی گەڕی پێنجەمی نێوان ئەمەریکا و ئێران کەمێک پێشکەوتن هەبووە، بەڵام یەکلاکەرەوە نەبووە."
هاوکات هەر لەو دیدارە رۆژنامەوانییەدا سەبارەت بە جەنگی روسیا و ئۆکراین، رایگەیاند؛ نازانم پوتن بە نیازی چییە، بەڵام ئەگەر فریومان بدات وەڵامێکی جیاوازمان دەبێت.
بزووتنەوەی حەماس رایگەیاند کە لەگەڵ ستیڤ ویتکۆف نوێنەری ئەمریکا لەسەر چوارچێوەیەکی گشتی بۆ ئاگربەست لە غەززە رێککەوتوون.
بزووتنەوەی حەماس لە راگەیەندراوێکدا رونی کردەوە کە " لەگەڵ ستیڤ ویتکۆف نوێنەری ئەمەریکا لەسەر چوارچێوەیەکی گشتی کە ئاگربەستێکی هەمیشەیی بهێنێتە ئارا، گەیشتینە رێککەوتن".
ئاماژەی بەوەداوە، کە تیایدا کشانەوەی تەواوەتی هێزەکانی ئیسرائیک لە کەرتی غەززە، رۆیشتنی یارمەتییەکان، هەروەها لیژنەیەکی تایبەت کە کاروبارەکانی کەرتی غەززە لە پاش ئاگربەست راستەوخۆ بگرێتە دەست.
ئەوەشی خستۆتەروو کە رێککەوتنەکە ئازادکردنی 10 بارمتەی ئیسرائیلی و ژمارەیەک تەرم لەخۆدەگرێت، لە بەرامبەر ئازادکردنی ژمارەیەکی زیندانی فەلەستینییەکان.
ئەمە لە کاتێکدایە، کە سەرچاوە میدیاییەکان ئاماژە بەوە دەکەن کە ئیسرائیل پێداگرە لەسەر ئازادکردنی 10 دیل بەسەر یەکەوە لەلایەن حەماسەوە، بەڵام حەماس بە ویتکۆفی وتووە؛ بە دوو وەجبە دیلەکان ئازاد دەکرێن.
ئاژانسی رۆیتەرز بە پشتبەستن بە سێ سەرچاوەی ئاگاداری روسی رایگەیاندووە، ڤلادیمێر پوتن، سەرۆکی روسیا، بەو مەرجە کۆتایی بە شەڕی ئۆکراین دەهێنێت؛ کە سەرکردە رۆژئاواییەکان بەڵێنێکی نووسراوی بدەنێ بۆ راگرتنی فراوانبوونی ناتۆ بەرەو رۆژهەڵات و هەڵگرتنی هەندێک سزاکان لە سەر روسیا.
دوای ئەوەی هەفتەی رابردوو پوتن زیاتر لە دوو سەعات گفتوگۆی لەگەڵ دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا کرد، رایگەیاند، رەزامەندی دەربڕیوە لەسەر کارکردن لەگەڵ ئۆکراین بۆ داڕشتنی یاداشتێک کە پێکهاتەکانی رێککەوتنی ئاشتی دەخاتە روو. بە کاتی ئاگربەستیشەوە. مۆسکۆ رایگەیاندووە کە لە ئێستادا سەرقاڵی داڕشتنی یاداشتەکەی خۆیەتی، بەبێ ئەوەی وادەی تەواوکردنی دیاری بکات.
بەڵام حکومەتەکانی کیێڤ و ئەوروپا، مۆسکۆیان تۆمەتبار کردووە بەوەی کە کات درێژ دەکاتەوە و یاری بەکات دەکات لە کاتێکدا هێزەکانی لە پێشڕەوی بەردەوامن لە رۆژهەڵاتی ئۆکراین.
رۆیتەرز لە زاری سەرچاوەیەکی باڵای روسییەوە رایگەیاندووە: پوتین ئامادەیە بۆ ئاشتی، بەڵام بە مەرجەکانی خۆی.
بەگوێرەی ئەو سێ سەرچاوەیە، پوتن دەیەوێت بەڵێننامەیەکی نووسراو لەلایەن زلهێزە گەورەکانی رۆژئاواوە بۆ فراواننەکردنی ناتۆ- ئەمەش ئاماژەیەکی رونە بۆ ئەوەی ئۆکراین، جۆرجیا، مۆڵدۆڤا و وڵاتانی دیکەی سۆڤیەتی پێشوو نەچنە ناو هاوپەیمانییەوە.
هەروەها روسیا داوا دەکات ئۆکراین لە دەرەوەی ناتۆ بمێنێتەوە و هەندێک سزای رۆژئاوا هەڵبگیرێت و سەروەت و سامانی بەستووی روسیا لە رۆژئاوا یەکلایی بکرێتەوە و مافی قسەکەرانی روسی لە ئۆکراین دەستەبەر بکرێت. سەرچاوەی یەکەم ئاماژەی بەوەشکرد، ئەگەر پوتن درک بەوە بکات کە ناتوانێت بە مەرجەکانی خۆی بگاتە رێککەوتنی ئاشتی، ئەوا پەنا بۆ هەنگاوی سەربازی دەبات بۆ ئەوەی ئۆکراین و ئەوروپییەکان قەناعەت پێبکات کە "رەنگە سبەینێ ئاشتی بەئازارتر بێت".
لای خۆیەوە ئۆکراین پێداگری لەسەر ئەوە دەکات کە نابێت ڤیتۆی لەسەر بێت بۆ ئەندامێتی لە ناتۆ و دەڵێت پێویستی بە گەرەنتی و دڵنیایی ئاسایشی رۆژئاوا هەیە بۆ ئەوەی رێگری لە هەر هێرشێکی داهاتووی روسیا بکات.
بەرێوەبەری گومرگی دەروازەی نێودەوڵەتی باشماخ رایگەیاندووە، لە سەرەتای ئەمساڵەوە تاوەکو ئێستا زیاتر لە 14 هەزار ئۆتۆمبێل هاوردە کراوە و هیچ باجێکی گومرگیش لە ئۆتۆمبێلی کارەبایی و هایبرد وەرناگیرێت.
شاخەوان بەکر بەڕێوەبەری گومرگی دەروازەی نێودەوڵەتی باشماخ بە ترافیک ئێف ئێمی سەر بە هاتوچۆی سلێمانی رایگەیاندووە، گۆڕانکاری بەسەر باج و رسوماتی ھاوردەکردنی ئۆتۆمبێلدا نەھاتووە و لە سەرەتای ئەمساڵەوە تا ئێستا 14 هەزار و 522 ئۆتۆمبێل لە دەروازەکەوە هاوردە کراوە.
ئاماژەی بەوەشكرد، لە ژمارە ئۆتۆمبێلەی هاوردە کراون، 23 ئۆتۆمبێلیان بەھۆی نەبوونی مەرجەکانی توندوتۆڵی و سەلامەتی، رێگە بە داغڵبوونیان نەدراوە.
ئەوەشی خستە روو، هیچ باجێک لە ئۆتۆمبێلی کارەبایی و ھایبرید وەرناگیرێت، بەڵکو تەنها رسوماتیان لێ وەردەگیرێت.
لەبارەی پشکنینی ئۆتۆمبێلەکانیشەوە بەڕێوەبەری گومرگی دەروازەی نێودەوڵەتی باشماخ روونیکردەوە، لە ساڵی داهاتووەوە پشکنینەکان بۆ ئەو ئۆتۆمبێلانەی ھاوردەدەکرێن زیاتر دەکرێن.
هێزەکانی پۆلیسی سلێمانی، لە قەزای دەربەندیخان چوار کەسیان بەتۆمەتی مامەڵەکردن بە چەک و تەقەمەنیەوە دەستگیرکرد.
سلێمان محمد، قائیمقامی دەربەندیخان بە کوردسات نیوزی راگەیاند کە ئەمڕۆ هێزەکانی بنکەی پۆلیسی بەڵگە و تاوانی دەربەندیخان لە گەڕەکی خێڵان چوار کەسیان دەستگیرکردوە کە تەقەمەنیان لە جۆری تی ئێن تی و رومانە و بۆمب پێبووە.
قایمقامی دەربەندیخان رونی کردەوە کە "پێشتر کەسێک بە گومانی ئەم کارە دەستگیرکرابوو، دوای بەدواداچوون دەرکەوتووە سێ کەسی تری لەگەڵدا تێوەگلاون."
پۆلیس بە بڕیاری دادگا هەر چوار کەسەکەی دەستگیرکردووە
سلێمان محمد ئەوەی پشتڕاست نەکردەوە کە ئایا ئەم کەسانە گرووپی تیرۆرن یان تەنها کڕین و فرۆشتنیان بە ئەم مادانەوە کردووە.
قایمقامی دەربەندیخان جەختی لەسەر ئەوە کردەوە کە "پۆلیس لە کەیسەکە زیاتر دەکۆڵێتەوە و پەڕاوی بۆ کراوەتەوە."
میدیاکانی تورکیا باسیان لەوەکرد، پۆلیسی تورکیا پزیشکێکی دەستگیر کردووە کە لە رێگای چاویلکەکەیەوە ڤیدیۆی ژنانی لە شوێنە گشتییەکاندا تۆمار کردووە.
میدیاکانی تورکیا ئەوەیان خستووەتە روو، ئەو پزیشکە تەمەنی 77 ساڵ بووە و پسپۆڕی نەخۆشییەکانی چاو بووە، لە ناوەندی ئیستانبوڵ پیاسەی کردووە و لە رێگەی چاویلکەکەی چاوییەوە ڤیدیۆی ژنانی گرتووە.
ئەوەش هاتووە، پزیشکەکە بەر لەوەی پۆلیسەکان بگەنە لای هەوڵی داوە چاویلکەکەی بشکێنێت، بەڵام پۆلیسەکان دەستگیریان کردووە و دەستیان گرتووە بەسەر چاویلکەکەشیدا.
لە ئێستادا ئەو پزیشکە لەلای پۆلیس دەستبەسەر کراوە و لێکۆڵینەوە لە بابەتەکەش دەستی پێ کردووە.
دووهەمین كۆڕبەندی نیشتیمانیی چمك بۆ ڕیفۆرمی میدیایی پاش دوو رۆژ لە وتووێژ و ئاڵۆگۆڕی بیروبۆچوون دەربارەی وردەکارییە پیشەییەکان، لە سلێمانی کۆتایی هات.
وردەکاری بەڕێوەچوونی کۆڕبەندەکە:
لە ڕۆژانی دووشەممە و سێشەممە (26 و 27ی ئایاری 2025)دا لە هۆڵی Bی كۆنگرێسی زانكۆی سلێمانی؛ ڕیكخراوی چاودێریی میدیای كوردیی بە هاوبەشیی سەرۆكایەتیی زانكۆی سلێمانی “دووهەمین كۆڕبەندی نیشتیمانیی چمك بۆ ڕیفۆرمی میدیایی” ڕێكخست. پاش دوو ڕۆژی پڕ لە وتووێژ و ئاڵۆگۆڕی بیروبۆچوونی جیاوازی پسپۆڕان و نوێنەرانی دەستەڵاتەكانی: یاسادانان، ڕاپەڕاندن، دادوەریی، میدیایی و ڕێكخراوەیی كۆمەڵگەی مەدەنیی هەرێمی كوردستان؛ كۆڕبەندەكە بە چەند ڕاسپاردەیەكی ڕوون و ڕاشكاو بۆ لایەنە پەیوەندییدارەكان كۆتاییهات، لەوانە:
یەکەم: بۆ دەستەڵاتی یاسادانان
ھەموارکردن و یەکخستنی یاساکانی تایبەت بە رێکخستنی راگەیاندن و رۆژنامەگەریی لە هەرێمی كوردستاندا؛ بەجۆرێک لەگەڵ گۆڕانکارییە نوێکانی میدیای چاپکراو، پەخشکراو، دیجیتاڵیی و تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان و تەکنیکەکانی ژیریی دەستکرد-دا بگونجێن. لەوانە: یاساكانی ژمارە: 10ی ساڵی 1993ی چاپەمەنیی، ژمارە: 35ی ساڵی 2007ی ڕۆژنامەگەریی، ژمارە: 06ی ساڵی 2008ی خراپبەكارهێنانی ئامێرەكانی پەیوەندییكردن، ژمارە: 11ی ساڵی 2013ی مافی بەدەستهێنانی زانیاریی و ژمارە: 01ی ساڵی 2019ی ڕێكخستنی ڕیكلامی بازرگانیی.
دەرچوواندنی یاسایەكی گشتگیری نوێ بەناوی یاسای ڕێكخستنی ناوەڕۆكی ڕاگەیاندن لە هەرێمی كوردستاندا یاخوود یاسای ژمارە: 35ی ساڵی 2007ی ڕۆژنامەگەریی بەجۆرێك هەمواربكرێتەوە كە لەگەڵ گۆڕانکارییەکانی سەردەم و سەرجەم جۆرەكانی ڕاگەیاندن بگونجێت. بەمەرجێک گرەنتی پاراستنی ماف و ئازادییەكانی دەربڕین و ڕۆژنامەگەریی و دەستگەیشتن بە سەرچاوەكانی زانیاریی بكات.
دەرچوواندنی یاسای نوێی تایبەت بە دامەزراندنی ئەنجوومەنی نیشتمانیی راگەیاندن لە هەرێمی كوردستاندا؛ بەجۆرێك نوێنەرانی هەر سێ دەسەڵاتی: یاسادانان، ڕاپەڕاندن، دادوەریی لەگەڵ نوێنەرانی میدیا و ڕێکخراوە ناحکوومییەکانی تێدا بەشدار بن. ئەوەیش لەپێناو چاودێرییکردن و چارەسەرکردنی کێشە پیشەییەکانی میدیا و میدیاكاران-دا.
دەرچوواندنی یاسای نوێی تایبەت بە دامەزراندنی سندووقی نیشتیمانیی كوردستان بۆ پشتگیرییکردنی میدیای سەربەخۆ کە سەرچاوەی داراییەکەی لە بودجەی گشتیی و بەخشینی کەرتی تایبەت بێت؛ بەمەرجێک سەربەخۆیی میدیا نەکەوێتە ژێر کاریگەرییان.
دەرچوواندنی یاسای نوێی تایبەت بە تاوانە ئەلکترۆنییەکان، پاراستنی داتا و مافی تایبەتمەندێتیی ژیانی تایبەتیی کەسەکان لە هەرێمی كوردستاندا.
دەرچوواندنی یاسای نوێی تایبەت بە ڕوونیی خاوەندارێتیی میدیایی و سەرچاوەكانی داهات و دارایی لە هەرێمی كوردستاندا.
دووهەم: بۆ دەستەڵاتی راپەڕاندن
ڕاسپاردنی وەزارەتی خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستیی هەرێمی كوردستان بە پشتگیرییكردنی خولەكانی داهاتووی کۆڕبەندی نیشتیمانیی چمک بۆ ڕیفۆڕمی میدیایی، تاوەکوو ساڵانە لە ڕۆژی جیهانیی ئازادیی دەربڕین (03ی ئایار)دا ڕێکبخرێن و بکرێن بە بۆنەیەک بۆ هەڵسەنگاندن و پێداچوونەوەی ماف و ئازادییەکانی دەربڕین و ڕۆژنامەگەریی لە کوردستاندا.
ڕاسپاردنی وەزارەتی ڕۆشنبیریی و لاوانی هەرێمی كوردستان بە گەڵاڵەكردنی سیستەمی میدیایی لە هەرێمی كوردستاندا و دیارییكردنی جۆر و چییەتی بنەماكانی كارپێكردنی لەگەڵ یەکخستنی ڕێنماییەکانی تایبەت بە ڕێکخستنی ڕاگەیاندن و ڕۆژنامەگەریی و ھەموارکردنەوەیان؛ بەپێی گۆڕانكارییە نوێكانی سەردەم.
ڕاسپاردنی وەزارەتی دارایی و ئابووریی هەرێمی كوردستان بۆ بەپیشە-ناساندنی ڕاگەیاندن و دیارییكردنی ئەرك و ماف یان شایستە دارایی و كارگێڕییەكانی ڕاگەیاندنكاران بەپێی ڕاژەی وەزیفیی.
ڕاسپاردنی وەزارەتی خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستیی هەرێمی كوردستان بە دامەزراندنی نێوەندی ڕاهێنان و توێژینەوەی میدیایی لە چوارچێوەی سەنتەرەكانی توێژینەوەی زانستیی و پەرەپێدانی ئەكادیمیی-دا.
ڕاسپاردنی وەزارەتی خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستیی هەرێمی كوردستان بە دەرچوواندنی گۆڤاری ئەکادیمیی متمانەپێکراو لەلایەن زانكۆكان؛ بۆ پێشخستنی پرس و بابەتە میدیاییەكان و چارەسەرکردنی لەمپەرەکانی بەردەم ئازادییەکانی دەربڕین و ڕۆژنامەگەریی.
ڕاسپاردنی وەزارەتی خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستیی هەرێمی كوردستان بە دابینكردنی تاقیگەی میدیایی هاوچەرخ لەسەرجەم بەشە زانستییەكانی پەیمانگە و كۆلیژەكانی زانكۆكانی كوردستان؛ بۆ پێكەوەبەستنەوەی بابەتە تیۆرییەكان بە بازاڕی كاری میدیایی لە هەرێمی كوردستاندا.
ڕاسپاردنی وەزارەتی خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستیی هەرێمی كوردستان بە کردنەوەی بەشی پەروەردەی میدیایی لە کۆلیجەکانی پەروەردە و پەروەردەی بنەڕەتیی زانکۆکان؛ بۆ پێگەیاندنی کادری پسپۆڕ بۆ وتنەوەی وانەی پەروەردەی خوێندەواریی میدیایی لە سەرجەم قۆناغەکانی: باخچە، بنەڕەتیی و ئامادەیی-دا.
ڕاسپاردنی وەزارەتەكانی: پەروەردە، خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستیی هەرێمی كوردستان بە دانانی پرۆگرامێکی نیشتیمانیی بۆ پەروەردەی میدیایی و پەرەپێدانی پیشەیی ڕۆژنامەوانان؛ بەمەرجێك لەلایەن باخچەكان، قوتابخانەكان و زانکۆکان بخوێنرێت و بكرێتە سەرچاوەیەكی بنەڕەتیی پێگەیاندنی ڕۆژنامەوانان. بە تایبەت لە بوارەكانی پەروەردەی خوێندەواریی میدیایی و دیجیتاڵیی-دا.
سێهەم: بۆ دەستەڵاتی دادوەریی
گواستنەوەی ئەزموونی تایبەت-کردنی دوو دادگەی لێكۆڵینەوە و کەتنی سلێمانی بۆ پارێزگەکانی: هەڵەبجە ، هەولێر و دهۆک لەپێناو ڕەخساندنی زەمینەی درووستکردنی دادگەی تایبەتمەند بە دۆز و دۆسییەی ماف و ئازادییەکانی دەربڕین و رۆژنامەگەریی لە سەرانسەری هەرێمی کوردستاندا.
دانانی دادوەرانی ئاگادار بە ماف و ئازادییەكانی دەربڕین و ڕۆژنامەگەریی لەو دادگەیانەی بۆ تایبەتكردنی دۆسییەكانی ڕۆژنامەوانان تەرخاندەكرێن. بەجۆرێك لە ڕووی یاسایی و پیشەییەوە؛ بەردەوام خۆیان تازەبكەنەوە و بەشداریی خولەكانی هۆشیاریی تایبەت بەو بوارانە بكەن. هاوكات ڕاهێنانی كارمەندانی ئەو دادگە تایبەتانە لە چۆنییەتی مامەڵەكردنیان لەگەڵ دۆسییەكانی سكاڵاكار و سكاڵالێكراو-اندا.
هەموواركردنەوەی مەرج و ڕێنماییەكانی دانانی شارەزای دادوەریی (خبیر قچائی)؛ بەجۆرێك چانسی زیاتر بە ئەكادیمییان، مامۆستایانی زانكۆ، توێژەرانی میدیایی و ڕۆژنامەوانانی بە ئەزموون بدرێت، چوونكە ئەوان لەهەمووان زیاتر ئاشنا و ئاگاداری لایەنە دیار و نادیارەكانی دۆسییەی ئازادییەكانی دەربڕین و ڕۆژنامەگەریی هەرێمی کوردستانن.
دانانی میکانیزمێکی کاریگەر بۆ جێبەجێکردنی یاساکانی میدیا لەلایەن دادگە و دادوەران و هێزەکانی پۆلیس؛ بەمەرجێك ڕاهێنانی تایبەتیان لەسەر چۆنییەتی مامەڵەکردن لەگەڵ دۆسییەكانی پەیوەندیدار بە میدیا و ڕۆژنامەوانان پێبكرێت.
دانانی میکانیزمێکی کاریگەر بۆ پاراستنی یاسایی ڕۆژنامەوانان لە هەڕەشە و توندوتیژیی ئەو کەسانەی پێشێلکارییان بەرامبەر ئەنجامدەدەن.
ڕاسپاردنی دادگەكەن بە بڵاكردنەوەی دەقی ئەو بڕیارانەی لەلایەن دادوەرانەوە لەبارەی دۆسییەكانی ڕۆژنامەوانان و ئازادییەكانی دەربڕین و ڕۆژنامەگەریی دەردەچن، تاوەكوو بۆ توێژەران بەردەستبن و بتوانن توێژینەوەی لەسەر بكەن و ڕاڤەی خۆاین لەبارەوە بخەنەڕوو.
راسپاردنی دادگەكان بۆ دانیشتن و كۆبوونەوەی وەرزیی لەگەڵ ڕۆژنامەوانان یاخوود نوێنەرانی دەزگەكانی ڕاگەیاندن و نێوەندە ئەكادیمییەكان بۆ پتەوكردنی پەیوەندیی هاوبەرپرسیارێتیی نێوانیان و باسكردن لە گرفتەكانی ڕۆژنامەوانان و چارەسەرە میدیایی و یاساییەكان.
چوارهەم: بۆ دەستەڵاتی میدیایی
دانانی ستراتیژێکی نیشتیمانیی؛ بۆ پەرەپێدانی ژێرخانی تەکنۆلۆژیا کە پشتگیری میدیای دیجیتاڵیی بکات و دەرفەتی یەکسان بۆ هەموو میدیاکان بۆ بەکارهێنانی تەکنەلۆژیای نوێ بڕەخسێنێت.
دانانی ستراتیژێکی نیشتیمانیی؛ بۆ خۆڕێکخستنی میدیا و میدیاكاران کە تێیدا خۆیان پێوەرەكانی ڕێسا پیشەییەكان و بنەماکانی کاری پیشەیی دابنێن و پێیانەوە پابەند بن؛ بە مەرجێک میکانیزمەكانی ئەم ستراتیژە نەبنەهۆی سنووردارکردنی ماف و ئازادییەكانی دەربڕین و ڕۆژنامەگەریی لە هەرێمی كوردستاندا.
دانانی ستراتیژێکی نیشتیمانیی؛ بۆ دامەزراندنی لانیكەم 80%ی دەرچووانی بەشە زانستییەكانی ڕاگەیاندن، تەكنیكییەكانی میدیا، ڕیكلام، گرافیك دیزاین و پەیوەندییە گشتییەكانی زانكۆكانی كوردستان.
دانانی ستراتیژێكی نیشتیمانیی؛ بۆ گەڵاڵەكردنی ڕێبەری نووسین و و پەخش و بڵاوكردنەوە؛ بۆ ئەو پرس و بابەتانەی پەیوەندییان بە هەواڵەكانی تاوان و دادگە و ڕووداوە هەستیارەكانی وەك: كووشتن، خۆكووشتن و لاقەكردن…تد هەیە.
کاراکردنی سەندیکای رۆژنامەنووسانی کوردستان؛ لە ڕێگەی بە نیشتیمانییكردنی و ڕێکخستنی کۆنگرەی نوێ و هەڵبژاردنی کابینەی نوێ، بۆ گۆڕانكاریی لە مەرج و ڕێنماییەكانی وەرگرتنی ئەندامی نوێ لەسەر بنەمای پسۆڕیی و كارامەیی و لێهاتوویی.
پێنجهەم: بۆ دەستەڵاتی ڕێكخراوەیی كۆمەڵگەی مەدەنیی
دانانی ستراتیژێكی نیشتیمانیی؛ بۆ درووستكردنی هەماهەنگیی لە نێوان میدیا و كۆمەڵگە و دەستەڵاتە جیاوازەكاندا؛ بەئامانجی لێکنزیکبوونەوە و بنیاتنانی پەیوەندیی هاوبەرپرسیارێتیی لەنێوانیاندا، بەمەرجێک سەربەخۆیی میدیا نەکەوێتە ژێر کاریگەریی ئەوانیدیكەوە.
دانانی ستراتیژێكی نیشتیمانیی؛ بۆ کردنەوەی خوولی بەردەوامی خوێندەواریی میدیایی بۆ پەروەردەکردنی نەوەی نوێی ڕۆژنامەوانان و ئەبدەیتکردنەوەی پیشەیی نەوەكانی پێشتر.
دانانی پلان، پڕۆژە و پڕۆگرامی نیشتیمانیی؛ بۆ بەدواداچوون و هەڵسەنگاندنی کاریگەرییەكانی میدیا لەسەر کۆمەڵگە و بڵاوکردنەوەی ڕاپۆرتی ساڵانە لەسەر دۆخی میدیا لە هەرێمی کوردستاندا.
پ.ی.د. شوان ئادەم ئەیڤەس
سەرۆكی ڕێكخراوی چاودێریی میدیای كوردیی و
ڕێكخەری گشتیی كۆڕبەندی نیشتیمانیی چمك بۆ ڕیفۆرمی میدیایی
مەسعود پزیشکیان سەرۆک کۆماری ئێران ڕایگەیاند، ئەگەر گفتوگۆکان لەگەڵ ئەمریکا لەسەر بەرنامە ئەتۆمییەکەیان شکست بهێنێت، پلانی جێگرەوەیان بۆ تێپەڕاندنی قەیرانەکان هەیە.
پزیشکیان وتی: "ئەگەر گفتوگۆکان لەگەڵ ئەمریکا شکست بهێنن و ئەمریکا سزاکانی سەریان توند بکاتەوە، ئەوا تاران پلانی جێگرەوەی هەیە بۆ تێپەڕاندنی قەیرانەکان، هەروەها سەدان رێگاش بۆ خۆراگری و تێپەڕاندنی گەمارۆ و کێشەکان دەدۆزنەوە."
لێدوانەکەی سەرۆکی کۆماری ئێران لەدوای ئەو لێدوانەی ترەمپ هات کە رایگەیاند؛ لە چەند رۆژی داهاتوودا هەواڵێکی باش یاخود خراپ لەبارەی ئێران رادەگەیەنێت، وتیشی ئەمریکا ئاسودەیە لە گفتوگۆکاندا لەگەڵ تاران.
لە 12ـی مانگی چوارەوەوە واشنتۆن و تاران بە نێوەندگیری عومان پێنج گەڕی دانوستانی ناڕاستەوخۆیان ئەنجام داوە. گەرچی تا ئێستا شاندی هەردوو وڵات بە ئەرێنی وەسفی دانوستانەکانیان دەکەن، بەڵام هێشتا نەگەیشتوونەتە هیچ رێککەوتنێکی گشتگیر.
پارێزەری بانكی ناوەندی عیراق رایگەیاند ، لەگەڵ هەرێمی كوردستان هەماهەنگییان هەیە بۆ رێگریكردن لە سپیكردنەوەی پارە.
عەلی عەلاق پارێزەری بانكی ناوەندی عیراق لە میانی وتەیەكدا كە لە كۆنفرانسی ڕووبەڕووبوونەوەی سپیكردنەوەی پارە لە بەغداد پێشكەشی كرد رایگەیاند ، كار بۆ سەقامگیری دراو دەكەن و هەماهەنگی و كاری پێكەوەییش ئەركی هەموانە بۆ ئەوەی سپیكردنەوەی پارە لە ریشەوە بنەبڕ بكرێت.
وتیشی بە دواداچون دەكەن بۆ ئەو پارانەی براونەتە دەرەوەی وڵات و لەگەڵ كۆمەڵی نێودەوڵەتی زانیاری لەوبارەیەوە ئاڵوگۆر دەكەن و بەردەوامیش دەبن لەهەماهەنگی لەگەڵ كۆمەڵەی نێودەوڵەتی، بۆ ئەوەی سنورێك بۆ سپیكردنەوەی پارە دابنێن.
هەروەها ئاماژەی بۆ ئەوە كرد كە هەماهەنگیان لەگەڵ هەرێمی كوردستان بۆ روبەروبونەوەی سپیكردنەوەی پارە ، دەیسەلمێنێت كە بریارەكانی بانكی ناوەندی لە تەواوی عیراق جێبەجێ دەكرێت
قائیمقامییەتی سلێمانی رێکارەکانی جەژنی قوربان و شێوە رێگەپێدراوەکانی قوربانیکردنی بڵاوکردەوە و دەڵێت، شوێنی ئاژەڵان دەرمانرێژ دەکرێت و تەنها رێگە بە سەربڕێنی ئاژەڵدەدرێت لە سەربڕخانەکاندا.
ئاوات محەمەد قائیمقامی سلێمانی رێکارەکانی جەژنی قوربان و قوربانیکردنی بڵاوکردەوە و دەڵێت، رێکارەکان بە لەبەرچاوگرتنی پەتای تای خوێنبەربوون دانراون و پێویستە بۆ رێگریکردن لە بڵاوبوونەوەی نەخۆشییەکە، رێنماییەکان جێبەجێبکرێن.
قائیمقامی سلێمانی ئاماژەی بەوەکرد، سەرجەم ئەو ئاژەڵانەی لە مەیدانی ئاژەڵاندان پشکنینیان بۆ دەکرێت، بەڵام رێگە نادرێت لەوێ ئاژەڵەکان بکرێنە قوربانی.
ئەوەشی خستەروو، تەنها سەربڕخانەکان رێگەپێدراون بۆ سەربڕینی ئاژەڵەکان، چونکە لەدوای سەربڕینیش پشكنین بۆ گۆشتی ئاژەڵەکە دەکرێتەوە.
ئەوەش لە کاتێکدایە، ساڵانە بەر لە جەژنی قوربان، قائیمقامییەتی شارەکان رێنمایی تایبەت بە قوربانیکردن بڵاودەکەنەوە و ئەمساڵیش بەهۆی بڵاوبوونەوەی پەتای تای خوێنبەربوون، رێکارەکان توندتر کراونەتەوە.
وەزیری بەرگری ئیسرائیل رایگەیاند، هێرشیان کردووەتە سەر فڕۆکەخانەی سەنعا و دوایین فڕۆکەی حوسییەکانیان تێکشکاندووە. سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیلیش دەڵێت: ئەوەی بە هێز تێنەگات، هێزی زیاتری پیشان دەدەین.
ئەمڕۆ ئیسرائیل هێرشێکی ئاسمانی بۆسەر فڕۆکەخانەی سەنعا لە یەمەن ئەنجامدا و رایگەیاند، لە رێگەی 10 فڕۆکەوە هێرشەکەیان ئەنجام داوە و دوایین فڕۆکەی حوسییەکانیان تێکشکاندووە.
لەو بارەیەوە یسرائیل کاتز وەزیری بەرگری ئیسرائیل ئاماژەی بەوەکرد، یەک تەقەکردن بە رووی ئەواندا باجەکەی بە قورسترین شێواز دەبێت.
لەبارەی هێرشەکانیشەوە بنیامین ناتانیاهۆ سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل ئاماژەی بەوەکردووە، "حوسییەکان جگە لە قۆڵێکی پشت ئێران هیچی دیکە نییە، ئەوانیش بەرپرسیارن لەو "دەستدرێژییە" کە لە یەمەنەوە سەرچاوە دەگرێت".
ئەوەشی خستووەتە روو، "ئەوەی بەهێز تێنەگات هێزی زیاتری پیشان دەدەین، ئەوەی ئازارمان بدات ئازاری دەدەینەوە".
میدیاکانی یەمەنیش لەسەر هێرشەکە دەڵێن، ئیسرائیل چوار هێرشی بۆسەر فڕۆکەخانەکە و فڕۆکەیەکی سەر بە هێڵی ئاسمانی یەمەنی ئەنجام داوە.
لە هەنگاوێكدا بۆ رێگریكردن لە پەرەسەندنی گرژییەکانی سنورەكانی باشوری سوریا، بەرپرسانی سوریا و ئیسرائیل بە نهێنی كۆبوونەتەوە.
ئاژانسی هەواڵی رۆیتەرز بڵاویكردووەتەوە، لە كەشێكی نهێنیدا و بە چاودێری توركیا و نێوەندگیری ئازەربایجان، ژمارەیەك لە بەرپرسانی سوریا و ئیسرائیل لە پایتەختی ئازەربایجان كۆبوونەتەوە و كۆبوونەوەكەش بە ئامانجی رێگریكردن بووە لە پەرەسەندنی گرژییەاکانی سنورەكانی باشوری سوریا.
لە دوای بڵاوبوونەوەی ئەو هەواڵانەش، لایەنی ئیسرائیلی نەرمی بەرامبەر سوریا نواندووە و جەدعون ساعر وەزیری دەرەوەی ئیسرائیل رایگەیاندووە، وڵاتەكەی ئامادەیە كەناڵی پەیوەندی لەگەڵ دیمەشق بكاتەوە، بەڵام تا ئیستا لێپرسراوانی سوریا هیچ لێدوانێكیان لەوبارەیەوە نەداوە.
وەفدێکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لەچوارچێوەی پشتگیری پڕۆسەی ئاشتی و بەرەوپێشچونەکانی گۆڕانکاریەکانی ناوچەکە، بەسەرۆكایەتی د.جوان ئیحسان ئەندامی مەکتەبی سیاسی یەکێتی لەگەڵ ئۆزگور ئۆزەل سەرۆكی پارتی گەلی كۆماری (جەهەپە) لە ئەستەنبوڵ کۆبوەوە.
دارا خەیلانی لێپرسراوی پەیوەندییەکانی دەرەوەی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان بە کوردسات نیوزی راگەیاند: لە کۆبونەوەکەدا پشتگیریمان بۆ پڕۆسەی ئاشتی لە باکوری کوردستان و تورکیا دووپات کردەوە.
ئاماژەی بەوەشدا: بانگهێشتنامەی بافڵ جەلال تاڵەبانی سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستانمان گەیاندە سەرۆکی جەهەپە کە سەردانی هەرێمی کوردستان و بە تایبەت سلێمانی بکات.
وتیشی، لەبەرانبەردا سەرۆکی جەهەپە زۆر خۆشحاڵ بوو سەبارەت بە بانگهێشتەکە بۆ هەرێمی کوردستان و جەختمان کردەوە، هاوڕ‌اشبووین كه هه‌نگاوه سیاسییه‌كانیان هاوته‌ریب بێت له‌گه‌ڵ به‌هاكانی سۆشیال دیموكرات، بۆ به‌دیهێنانی خۆشگوزه‌رانی بۆ ناوچه‌كه و كه‌مكردنه‌وه‌ی ئاڵنگارییه‌كان
"جەختمان لە پەرەپێدانی پەیوەندییەکانی هەردوو حزب کردەوە، هەروەلا هاوڕابوین کە کێشەکان پێویستە بە ئاشتیانە چارەسەر بکرێت"، دارا خەیلانی وادەڵێت.
سەردانی وەفدەکەی یەکێتی لەچوارچێوەی هەوڵەکانی حزبەکەدایە بۆ پشتگیری و سەرخستنی پڕۆسەی ئاشتی لە باکوری کوردستان و تورکیا، پێشتریش بافڵ جەلال تاڵەبانی سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لە کۆبونەوەی لەگەڵ وەفدێکی پەرلەمانی ئەوروپا بە ئەندامێتی مارتن شیردڤان، هاوسەرۆکی چەپەکان لە پەرلەمانی ئەوروپا و فایەق یاگزای، نوێنەری دەم پارتی لە کۆنسەی ئەوروپا رایگەیاند، "هەر لە سەرەتاوە لەگەڵ ئەوەدابووین کە بژاردەی گفتوگۆ بگیرێتەبەر بۆ گەیشتن بە ئاشتی و چارەسەری ناکۆکییەکان و بۆ سەرخستنی ئەم دەرفەتەش هاریکاربووین و بەردەوامیش دەبین لە هەماهەنگییەکانمان".
وەزارەتی خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە گشتاندنێکدا بۆ سەرجەم زانکۆکانی هەرێمی کوردستان، رێکارەکانی جێبەجێکردنی پلانی مۆڵەتی خوێندنی دیاری کردووە و تیایدا مەرج و چۆنێتیەکانی بەخاڵ داناوە.