جیهان
سەرۆکی ئەمریکا لە میانەی گەشتەکەی بۆ کەنداو رایگەیاند کە هاوتا روسیەکەی ئامادەیە بۆ سەردانی تورکیا. هاوکات سەرۆکی
ئۆکراینیاش ئامادەیی خۆی دەربڕی بۆ "هەر جۆرە گفتوگۆیەک" بۆ کۆتایی هێنان بە شەڕ.
لە میانەی گەشتەکەی بۆ کەنداو، دۆناڵد ترەمپ وتی: "پوتین دەیەوێت لەوێ ئامادە بێت، و رەنگە ئەمەش روو بدات".
سەرۆکی ئەمریکا لەبارەی پوتینەوە درێژەی بە قسەکانی دا و وتی: "نازانم ئایا ئامادە دەبێت یان نا. بەڵام دەزانم کە دەیەوێت من لەوێ بم. ئەمە ئەگەرێکە... من بیرم لێکردووەتەوە".
ترەمپ جەختی کردەوە کە وەزیری دەرەوەی ئەمریکا مارکۆ رۆبیۆ ستیڤ ویتکۆڤ و کیس کیلۆگ بە دڵنیاییەوە لە تورکیا ئامادە دەبن.
لە لایەکی دیکەوە، زیلینسکی ئەمڕۆ چوارشەممە رایگەیاند کە ئامادەیە بۆ "هەر جۆرە گفتوگۆیەک" بۆ کۆتایی هێنان بە شەڕ لەگەڵ روسیا، و ئاماژەی بەوەش کرد کە بڕیار لەسەر "هەنگاوەکانی داهاتوو" دەدات دوای ئەوەی رون دەبێتەوە کێ نوێنەرایەتی مۆسکۆ دەکات لە گفتوگۆکانی رۆژی پێنجشەممە لە ئیستەنبوڵ.
زیلینسکی وتیشی: "چاوەڕێ دەکەم بزانم کێ لە لایەن روسیاوە ئامادە دەبێت. دوای ئەوە، بڕیار دەدەم لەسەر ئەو هەنگاوانەی کە ئۆکراین دەیاننێت"، هەروەها وتیشی کیێڤ "ئامادەیە بۆ هەر جۆرە گفتوگۆیەک و ترسمان لە کۆبوونەوەکان نییە".
بڕیارە گفتوگۆکان سەبارەت بە کۆتایی هێنانی شەڕ لە ئۆکراین رۆژی پێنجشەممە لە تورکیا بەڕێوەبچێت. بەڵام لە چەند رۆژی رابردوودا پرسیاری ئەوەی کە کێ لەسەر مێزی گفتوگۆکان دادەنیشێت دوبارە گومانی خستەوە سەر گفتوگۆکان و کرملینیش تا ئێستا بە دڵنیایی ئاماژەی بە ئامادەبوونی پوتن نەکردووە.
پوتین خۆی پێشنیاری ئەنجامدانی کۆبوونەوەکەی کردبوو، بەڵام ئاشکرای نەکردووە ئایا خۆی ئامادەی ئەم کۆبوونەوەیە دەبێت یان نا.
بنیامین نەتەنیاهۆ سەرۆك وەزیرانی ئیسرائیل ئەمڕۆ چوارشەممە بە توندی هێرشی کردە سەر ئیمانوێل ماکرۆن سەرۆكی فڕەنسا، لە دوای ئەوەی سەرۆکی فڕەنسا رەخنەی لە سیاسەتەکانی ئیسرائیل گرت لە کەرتی غەززە.
نەتەنیاهۆ لە لێدوانێکدا وتی: "ماکرۆن هەڵیبژاردوە کە لەگەڵ رێكخراوێكی تیرۆریستی بکوژدا بوەستێت و پڕوپاگەندەی درۆ دوبارە بکاتەوە و تۆمەتی خوێناوی لە دژی ئیسرائیل دروست بکات".
هەروەها نەتەنیاهۆ رەتیکردەوە کە خەڵکی غەززە برسی بکات و گوتی: "لەبری ئەوەی پشتیوانی لە ئۆردوگای دیموكراسی رۆژئاوا بکات، داوای ئەوە دەکات کە ئێمە خۆمان رادەست بکەین و پاداشتی تیرۆر بدەینەوە".
ئەم لێدوانانەی نەتەنیاهۆ دوای ئەوە هات کە ئیمانوێل ماکرۆن سەرۆكی فڕەنسا رۆژی سێشەممە رێگریکردن لە گەیاندنی یارمەتییەکان بۆ کەرتی غەززە لەلایەن بنیامین نەتەنیاهۆوە بە "شەرمەزارکەر" وەسف کرد.
ماکرۆن لە کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند: "ئەوەی حکومەتی بنیامین نەتەنیاهۆ لە غەززە دەیکات قبوڵ نەکراو و جێگەی شەرمەزارییە"، جەختیشیكردەوە کە ئەوەی لە کەرتی غەززە رودەدات کارەساتێکی مرۆیی قبوڵنەکراو و ترسناکە و دەبێت رابگیرێت.
لە لایەکی ترەوە، کابینەی ئاسایشی ئیسرائیل پلانێکی بۆ فراوانکردنی ئۆپەراسیۆنە سەربازییەکان لە کەرتی غەززە پەسەند کرد، کە لەنێو شتەکانی دیکەدا "داگیرکردنی کەرتی غەززە و مانەوە لەوێ" لەخۆدەگرێت.
نەتەوە یەکگرتوەکان پلانێکی ئیسرائیلی بۆ رێکخستنی هاتنی یارمەتییەکان بۆ غەززە رەتکردەوە و بە پێشێلکردنی بنەماکانی کردەوەی مرۆیی و بێلایەنی و سەربەخۆیی زانی.
رێکخراوە نێودەوڵەتییەکە هەروەها رایگەیاندوە کە ئیسرائیل بە شێوەیەکی سیستماتیکی رێگری لە یارمەتییەکان دەکات، ئەمەش وایکردوە کە نەتوانرێت فریاگوزاری بگەیەنێتە ناوچەی جەنگ. داوای کردنەوەی هەمیشەیی دەروازەکان بۆ یارمەتییەکان و رێزگرتن لە یاسای مرۆیی و کۆتاییهێنان بە گەمارۆکە دەکات بۆ رزگارکردنی گیانی خەڵکی سڤیل لە غەززە.
دوای کۆبوونەوەی سەرۆکی هەردوو وڵات و ئیمزاکردنی رێککەوتنێکی مێژووی لە نێوان هەردولادا، کۆشکی سپی رایگەیاند؛ ئەمریکا، رێککەوتنێکی مێژووی ئیمزاکرد.
میر تەمیم دوای رێوڕەسمی ئیمزاکردنی رێککەوتنەکە لەگەڵ دۆناڵد ترەمپی سەرۆکی ئەمریکا، وتی: "لە کۆبوونەوەیەکی تایبەتمەند دا گفتوگۆمان لەسەر پەیوەندییە دووقۆڵییەکان و بارودۆخی ناوچەکە و جیهانکرد."
لای خۆیەوە، ترەمپ رایگەیاند: "دوو کاتژمێرمان بەسەر برد لە گفتوگۆکردن لەسەر پرسەکانی جیهان، لەوانە روسیا و ئۆکراین و هەروەها دۆسیەی ئێرانیشمان تاوتوێ کرد."
سەبارەت بە رێککەوتننامە ئیمزاکراوەکانی نێوانیشمان، ترەمپ ئاماژەی بەوە کرد کە "کۆمپانیای بۆینگ گەورەترین فرۆشتنی لە مێژووی خۆیدا بەدەست هێناوە و ژمارەی گشتی دەگاتە 160 فڕۆکە."
ترەمپ سوپاسی شێخ تەمیمی کرد و "دۆستایەتیەکەیانی بە دێرین"، و وتیشی: "شانازییەکی گەورەیە کە لێرەم، لەم شوێنە جوانەدا."
لە میانی کۆبوونەوەیەکدا، پێش ئیمزاکردنی رێککەوتننامە هاوبەشەکان، میر تەمیم بە ترەمپی گوت: "هەموومان دەمانەوێت ئاشتی لە ناوچەکەدا بەرقەرار بێت و هیوادارین ئەمجارە ئەوە بێتە دی."
سەرۆکی قەتەر وتیشی: "دەزانم تۆ پیاوی ئاشتیت و دەتەوێت ئاشتی لە ناوچەکەدا بێتە ئاراوە"، ئاماژەشی بەوە کرد کە دەوحە و واشنتۆن دەتوانن بەردەوام بن لە کارکردن پێکەوە بۆ بەرقەرارکردنی ئاشتی.
لە بەرامبەردا، ترەمپ بە میر تەمیمی وت: "ئێمە یەکترمان خۆش ویستووە و پێکەوە کارمان کردووە لە بەرزترین ئاستدا بۆ بەرقەرارکردنی ئاشتی لەم ناوچەیەدا و لە سەرانسەری جیهاندا."
ترەمپ وتیشی: "ئێوە یارمەتیمان دەدەن بۆ بەرقەرارکردنی ئاشتی لە چەندین ناوچەدا وەک روسیا و ئۆکراین و پێشکەوتن لەم دۆسیەیەدا دەبینین".
بڕیارە ترەمپ سبەی بەرەو ئیمارات بڕوات و ئەوەش دواهەمین وێستگەی گەشتەکەی دەبێت.
ئاژانسی هەواڵی قەتەر "قنا" رایگەیاند کە سەردانی ترەمپ دووەم سەردانی سەرۆکێکی ئەمریکایە بۆ دەوڵەتی قەتەر دوای سەردانی جۆرج دەبلیو بوشی سەرۆکی پێشووی ئەمریکا لە ساڵی 2003.
وەزیری دەرەوەی تورکیا، هاکان فیدان، رایگەیاند کە دانوستانەکانی نێوان روسیا و ئۆکراین سبەینێ بە ئامادەیی نوێنەری هەردوو وڵات لە ئیستەنبوڵ ئەنجام دەدرێت.
لە چاوپێکەوتنێکی تایبەتدا لەگەڵ کەناڵی TRT ی تورکی، هاکان فیدان وتی: "دانوستانەکان لە نێوان روسیا و ئۆکراین لەسەر ئاستی شاند و نوێنەرایەتی دەبێت و لە ئیستەنبوڵ بەڕێوە دەچێت... بەڵام تا ئێستا شێوازی دانیشتنەکان رون نەبووەتەوە و پەیوەندی دیپلۆماسی چڕ لەم بارەیەوە بەردەوامە".
وەزیری دەرەوەی تورکیا لە چاوپێکەوتنەکەدا ئاماژەی بەوەدا: "وەفدی روسیا و ئەمریکا دێنە ئیستەنبوڵ... سەبارەت بە وەفدی ئۆکراینیش، دوای کۆبوونەوەی ئەمڕۆ، قسە لەگەڵ وەزیری دەرەوەی ئۆکراین دەکەم بۆ باسکردنی وردەکارییەکان".
لە لایەکی ترەوە، کرملین رایگەیاند، کە وەفدی روسیا سبەینێ پێنجشەممە، چاوەڕوانی دیداری وەفدی ئۆکراینە لە ئیستەنبوڵ بۆ ئەنجامدانی دانوستانەکان، بەڵام پێکهاتەی وەفدی روسیا کە بەشداری لە دانوستانەکاندا دەکات، رانەگەیەندراوە.
رۆژی یەکشەممەی رابردوو، پوتین لە راگەیاندنەکانەوە، داوای لە ئۆکراین کرد دانوستانە راستەوخۆکان بەبێ مەرجی پێشوەخت، لە ئیستەنبوڵ لە 15ـی ئایاری ئەمساڵ دەست پێبکاتەوە و جەختی کردەوە کە بەدووری نازانێت ئاگربەستێکی راستەقینە بهێنرێتە ئاراوە کە کییڤ پێوەی پابەند بێت.
لە لای خۆیەوە، دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا، داوای لە دەسەڵاتدارانی کییڤ کرد کە "دەستبەجێ" رەزامەندی لەسەر پێشنیازی پوتین بۆ ئەنجامدانی دانوستان لە تورکیا دەرببڕن. ترامپ وتی کە ئەم دانوستانانە "لانیکەم دیاری دەکات ئایا گەیشتن بە رێککەوتن ئەستەمە یان نا".
لە دوای پێشوازی کردن لە ترەمپ لەلایەن میری قەتەرەوە، لە کۆشکی شاهانەیی گفتوگۆیان لەسەر بەڕێوەچوونی مۆندیالی 2022 و ئاشتی ناوچەکە و دیزاینی کۆشکی شاهانەی قەتەر کرد.
میری قەتەر بە ترەمپی وت: دەزانم تۆ پیاوێکی ئاشتیخوازیت و دەتوانین کاری زۆر گەورە پێکەوە بکەین.
پاشان ترەمپ سەرنجی کۆشکەکە گرانبەهاکەیداو و رایگەیاند، ئەوەی ئێوە کردتان نائاسایی بوو، سەیرکە چەند جوانە، "وەک کەسێک کە لە کاروباری بیناسازیدایە، ئەو مەڕمەڕەی کە دەیبینم بێ کەموکوڕییە".
میری قەتەر باسی لە میوانداریکردنی مۆندیالی 2022 لەلایەن قەتەرەوە کرد و رایگەیاند، "یەک روداو لە بەڕێوەچوونی مۆندیال روینەداوە"، لە وەڵامیشدا ترەمپ وتی: ئێوە کارێکی زۆر گەورەتان کرد.
دۆناڵد ترەمپ لە وەڵامدا وتی: ئێوە کارێکی گەورەتان کرد.
دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا لە چوارچێوەی گەشتەکەی بۆ رۆژهەڵاتی ناوڕاست لە سعودیەوە گەیشتە دەوحەی پایتەختی قەتەر.
لە سەرەتای سەردانەکەی ترەمپ بۆ دەوحە، شێخ تەمیم بن حەمەد ئال سانی میری قەتەر پێشوازی لێکرد.
جێگەی ئاماژەیە دوای بەشداریکردنی لە لوتکەی کەنداو و ئەمریکا لە ریاز، سەرۆکی ئەمریکا گەشتەکەی بۆ قەتەر دەستپێکرد و گەیشتە پایتەختی ئەو وڵاتە، هەروەها رۆژی پێنجشەممە سەردانی ئیمارات دەکات و کۆتایی بە گەشتەکە بۆ رۆژهەڵاتی ناوڕاست دەهێنێت.
میدیاکانی قەتەر بڵاویانکردەوە، سەردانەکەی سەرۆکی ئەمریکا ماوەی دوو رۆژ دەخایەنێت، پێشبینیش دەکرێت لەم سەردانەدا رێککەوتن لە بوارەکانی بەرگری و وەبەرهێنان و پەروەردە ئیمزا بکرێن، ئەمەش هاوبەشی ستراتیژی نێوان هەردوو وڵات بەهێزتر دەکات.
دوای 25 ساڵ، ئەمڕۆ بۆ یەکەمجار سەرۆکێکی سوری لەگەڵ سەرۆکی ئەمریکا کۆبووەوە و لە کۆبوونەوەکەشدا چەندین پرسی پەیوەست بە داهاتووی سوریا باسکران، هەریەک لەو دوو سەرۆکەش چەند داواکارییەکیان لە یەکتر هەبوو.
ئەمڕۆ چوارشەممە، دۆناڵد ترەمپی سەرۆکی ئەمریکا و ئەحمەد شەرعی سەرۆکی قۆناغی راگوزەری سوریا لە ریازی پایتەختی سعودیە کۆبوونەوە. لە کۆبوونەوەکەدا محەمەد بن سەلمانی شازادەی جێنشینی سعودیە بەشدار بوو و رەجەب تەیب ئەردۆغانی سەرۆکی تورکیاش بە پەیوەندی ڤیدیۆیی لەگەڵیاندا بوو.
رێککەوتنی ئیبراهیمی
بەپێی راگەیەنراوی کۆشکی سپی، وەک داواکاریی سەرەکی بۆ جێگیرکردنی دۆخی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و رەواندنەوەی بڵێسەی شەڕ، دۆناڵد ترەمپ داوای لە ئەحمەد شەرع کردووە، رێککەوتنی ئیبراهیمی لەگەڵ ئیسرائیلدا ئیمزا بکات.
کە رێککەوتنی ئیبراهیمی ئەو رێککەوتنەیە بۆ ئاشتی لەنێوان ئیسرائیل و وڵاتانی عەرەبیدا لە کۆتاییەکانی ساڵی 2020 بە سەرپەرشتی ئەمریکا واژۆ کرا.
پاککردنەوەی خاکی سوریا لە تیرۆرستان
هەر لە کۆبوونەوەکەدا ترەمپ داوای لە شەرع کردووە، هاوکارییان بکات لە پاککردنەوەی خاکی سوریا لە تیرۆرستان. لە ناویشیاندا هەریەک لە چەکدارانی داعش و ئەو فەڵەستینیانەی کە ئەمریکا لە لیستی تیرۆردا دایناون، هەروەها هەر گروپ و دەستەیەک کە ئەمریکا بە تیرۆرست ناویان دەبات.
ترەمپ لە وتاری خۆی لە لوتکەی ئەنجومەنی هاریکاری کەنداو- ئەمریکا لەبارەی کۆبوونەوەکەی لەگەڵ شەرع باسی لەوەکرد، سزاکانمان لابرد بۆ ئەوەی سوریا لە خۆشیدا بژی و گەشە بکات، هەڵگرتنی سزاکان هەلێکی گرنگ دەدات بە سوریا.
باسی لەوەشکرد، پێویستە ئەحمەد شەرع سوریایەک بونیاد بنێت کە دووربێت لە دەستوەردان، دەیەوێت هەلێک بداتە سوریا کە لەژێر حوکمی ئەحمەد شەرعدا، ئاشتی و سەقامگیر بە خۆیەوە ببینێت کە ماوەیەکی زۆرە لە جەنگدایە.
شەرع بۆ ترەمپ: دەنگمان بگەیەنە سەرمایەدارانی ئەمریکا
بەپێی هەواڵی میدیاکانیش، لە کۆبوونەوەکەدا ئەحمەد شەرع داوای کردووە، دۆناڵد ترەمپ دەنگیان بگەیەنێتە سەرمایەدار و وەبەرهێنەرانی ئەمریکا لە سوریادا وەبەرهێنان بکەن، هەروەها کۆمپانیا ئەمریکییەکان لە بواری نەوت و غازدا وەبەرهێنان لە سوریا بکەن.
لەدوای 25 ساڵ، ئەمە یەکەم کۆبوونەوەی سەرۆکێکی ئەمریکی و سورییە بەیەکەوە، کە دوایین جار، لە ساڵی 2000دا حافز ئەسەد و بێل کلینتن لە جنێڤ کۆبوونەوە.
لەدوای سەردانەکەی دۆناڵد ترەمپیشەوە بۆ رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، گۆڕانکاریی گەورە بۆ سوریا روویانداوە، شەوی رابردوو رایگەیاند، سەرجەم سزاکانی سەر سوریا هەڵدەگرن، بە ئامانجی ئەوەی سوریا بوژانەوە بە خۆیەوە ببینێت و هاوکاری وڵاتەکەش دەکەن لە دووبارە بونیادنانەوەیدا.
دوا بەدوای ئەوەش نرخی لیرەی سوری رووی لە بەرزبوونەوە کرد و لە دوێنێوە، نزیکە 21٪ نرخەکەی زیادیکردووە.
لوتکەی ئەنجومەنی هاریکاریی وڵاتانی کەنداو- ئەمریکا لە سعودیە دەستی پێ کرد و تیایدا دۆناڵد ترەمپ رایگەیاند، وڵاتانی کەنداو پێشکەوتنی زۆریان بەخۆوە بینیوە، کە جێگای دەستخۆشییە.
ئەمڕۆ چوارشەممە، لوتکەی ئەنجومەنی هاریکاریی وڵاتانی کەنداو- ئەمریکا لە ریازی پایتەختی سعودیە دەستی پێ کرد و بۆ ئەو مەبەستەش دوێنێ دۆناڵد ترەمپی سەرۆکی ئەمریکا گەیشتە سعودیە.
لە لوتکەی ئەنجومەنی هاریکاریی وڵاتانی کەنداو- ئەمریکادا دۆناڵد ترەمپ باسی لە رەوشی ئێستای رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و ئەو پرسانە کرد کە لە ناوچەکەدا دەگوزەرێن، وتی، "دەمانەوێت ئاشتی لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و جیهان بەرقەرار بێت و ناوچەکە ئارام و سەقامگیر بێت".
لەو چوارچێوەیەشدا ئاماژەی بەوەکرد، لەگەڵ ئەحمەد شەرع کۆبووەتەوە و وا بە پێویست دەزانن کە یەکێتی خاکی سوریا پارێزراو بێت. ئاماژەی بەوەکرد، دەیانەوێت پەیوەندییەکانیان لەگەڵ سوریا دەست پێ بکەنەوە و بڕیاریشە وەزیری دەرەوەی ئەمریکا و هاوتا سورییەکەی کۆببنەوە.
دۆناڵد ترەمپ لەبارەی ئێرانیەوە ئەوەی خستە روو، رێگە نادەن ئێران ببێتە خاوەنی چەکی ئەتۆمی و دەشیەوێت لەگەڵیاندا رێکبکەوێت، روونیشیکردەوە، "داوایان لێدەکەین واز لە پشتیوانی تیرۆر بهێنن".
لەبارەی لوبنانیشەوە باسی لەوەکرد، لەئێستادا دەرفەتیان لەبەردەستادایە کە بە ئاشتی و سەقامگیری بژین، پێویستە وڵاتەکەیان لە حوسییەکان پاک بکەنەوە.
لە لوتکەکەدا هەریەک لە ئەمیری کوەیت و شازادەی جێنشینی سعودیەش وتاری خۆیان پێشکەش کرد و باسیان لەوە کرد، پەیوەندییەکانیان لەگەڵ ئەمریکادا پتەوە و خواستیان هەیە بۆ پەرەپێدانی کار و بازرگانی لەگەڵ ئەمریکادا.
بۆ رۆژی دووەم، شەرو پێكدادانەكان لە تەرابلوسی پایتەختی لیبیا بەردەوامە و بەهۆی ئالۆزییەكانەوە ژمارەیەك زیندانییكراو لە گرتوخانەیەكی شارەكە هەڵاتن .
بە وتەی شایەتحاڵەكان، لە بەردەوامیی پێكدادانی نێوان هێزی "حكومەتی یەكریزی نیشتمانی" و چەكدارانی "دەزگای روبونەوەی تیرۆر" ، لە شەوی رابردوەوە دەنگی تەقە و تەقینەوە لە تەرابلوس دەبیسترێت و هێزێكی زۆر لە شارەكەدا بڵاوبونەتەوە .
هەر بەهۆی ئالۆزییەكانەوە ، گەشتە ئاسمانییەكان لە فرۆكەخانەی مەعیتیقەوە بۆ فرۆكەخانەی مەسراتە گواستراونەتەوە .
پۆلیسی دادوەریش ئاشكرایكرد، بەهۆی پێكدادانەكان لە نزیك گرتوخانەی جودەیدە، شڵەژاوییەكی زۆر دروستبوە و ژمارەیەك لە زیندانیكراوەكان هەڵاتون. نەتەوەیەكگرتوەكانیش نیگەرانیی قوڵی بۆ پێشهاتەكانی لیبیا دەربریوە و داوایكردوە بە زوترین كات شەر رابگیرێت.
ئەمریكا ژمارەیەك سزای نوێی دژی ئێران راگەیاند، وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكاش دەڵێت تۆڕێكی نێودەوڵەتییان كردوەتە ئامانج كە بە ملیۆنان بەرمیل نەوتی ئێرانیان بۆ چین گواستوەتەوە.
وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا لە راگەیەنراوێكیدا بڵاویكردەوە وڵاتەكەی تۆڕێكی نێودەوڵەتیی گواستنەوەی نەوتی ئێرانی خستوەتە لیستی سزاكانی وڵاتەكەیە.
تەمی بروس، وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا ئاماژەی بۆ ئەوەكرد، ئەو تۆڕە بە گواستنەوە و ساخكردنەوەی نەوتی ئێران بونەتە هۆی ئەوەی وڵاتەكە بە ملیارەها دۆلار داهاتی دەستدەكەوێت و ئەویش دژی هێزەكانی ئەمریكا و ئیسرائیل بە تایبەت لە دەریای سور و لە رێگەی چەكدارانی حوسییەوە بەكاری بهێنێت.
سزا نوێیەكانی ئەمریكا لە كاتێكدایە ئیسماعیل بەقائی، وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران رایگەیاندوە چوار خولی دانوستانەكانی نێوان ئەمریكا و ئێران سودبەخش بوە بەڵام سزاكانی ئەمریكا هەولێكی نەگونجاوە بۆ بەردەوامبونی دانوستانەكان و گەیشتن بە رێككەوتن.
دوای ئەوەی دوێنێ دۆناڵد ترەمۆ گەیشتە ریازی پایتەختی سعودیە و بەشداری لە کۆڕبەندی بازرگانی سعودی -ئەمریکی کرد، چاوەڕوان دەکرێت ئەمڕۆ لەگەڵ ئەحمەد شەرع کۆببێتەوە.
دوێنێ کۆڕبەندی بازرگانی سعودی- ئەمریکی دەستی پێ کرد و دۆناڵد ترەمپی سەرۆکی ئەمریکاش گەیشتە ریازی پایتەختی سعودیە بۆ بەشداریکردن لە کۆڕبەندەکە و ئیمزاکردنی چەندین رێککەوتنی بازرگانی گرنگ، لەوانەش رێککەوتنە 600 ملیار دۆلارییەکەی لەگەڵ سعودیەدا.
شەوی رابردووش کۆشکی سپی رایگەیاند، سبەینێ چوارشەممە، دۆناڵد ترەمپ لەگەڵ ئەحمەد شەرعی سەرۆکی کاتیی سوریا کۆدەبێتەوە.
دوێنێش رۆژنامەی ناشناڵی ئیماراتی بڵاویکردەوە، سعودیە هەوڵدەدات دیدارێکی 45 خولەکی نێوان ترەمپ و شەرع رێکبخات.
ئاماژەی بەوەشکرد، سەرۆکی ئەمریکا کەمێک نەرمی بەرانبەر سەرۆکی سوریا نواندووە.
دوێنێش دۆناڵد ترەمپ بڕیاریدا، بەئامانجی هاوكاریكردنی دیمەشق لە بنیاتنانەوەی سوریادا، بڕیاریداوە سەرجەم سزاكانی سەر ئەو وڵاتە هەڵبگرێت، هیواداریشە حكومەتی نوێی سوریا سەركەوتوو بێت لە پاراستنی سەقامگیری سوریا و هاووڵاتیانی.
سەرۆكی پێشووتری ئۆرۆگوای كە بە هەژارترین سەرۆكی جیهان ناسرابوو لە تەمەنی 89 ساڵیدا كۆچی دوایی كرد و سەرۆكی ئۆرۆگوایش دەڵێت ئەو خۆشەویستی بە خەڵكی وڵاتەكەی بەخشی.
خۆزێ موخیکا لە ساڵی 2010 تا 2015 سەرۆكی ئۆرۆگوای بوو و بە پیپی ناودەهێنرا تەنها خاوەنی ئۆتۆمبێلێكی دروستكراوی ساڵی 1987بوو كە نرخەكەی كەمتر بووە لە دوو هەزر دۆلار و لە خانووی هاوسەرەكەدا دەژیا.
ئەو لە ساڵانی 1971 تا 1985 بەهۆی بەشدارییکردنی لە گروپێكی پارتیزان زیندانیكرا و لە ساڵی 2009 وەک ئەندامی كۆنگرێسی وڵاتەكەی هەڵبژێدرا و بەهۆی كەسایەتییە جەماوەرییەكەی ساڵی 2010 بووە سەرۆكی ئۆرۆگوای و سەردەمی سەرۆكایەتی ئەو بە سەردەمی گۆڕانكاری و وەرچەرخان لە مێژوی وڵاتەكەدا لەقەڵەم دەدرا.
ئەو لە كاتی سەرۆكایەتیی وڵاتەكەیدا تەنانەت لە كۆشكی سەرۆكایەتیی نەدەمایەوە و لە خانووە هەژارانەكەی و لە كێڵگەیەكدا لەگەڵ هاوسەرەكەی دەژیا و دواجار لە تەمەنی 89 ساڵیدا و بەهۆی شێرپەنجەوە كۆچی دوایی كرد.
یاماندو ئۆرسی، سەرۆكی ئێستای ئۆرۆگوای لە پەیامێكدا رایگەیاند، سوپاسی خۆزێ موخیکا دەکەین بۆ ئەو هەموو خۆشەویستییە قوڵەی كە بە خەڵكی وڵاتەكەی بەخشیوە.
ترەمپ بڕیاریدا سەرجەم سزاكانی سەر سوریا هەڵبگرێت، هەوکات لە پایتەختی سعودیەوە رایگەیاند: لە چەند مانگی رابردوودا دەستکەوتی زۆرمان بەدەستهێناوە.
دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا لە ریازی پایتەختی سعودیەوە رایگەیاند، بەئامانجی هاوكاریكردنی دیمەشق لە بنیاتنانەوەی سوریادا، بڕیاریداوە سەرجەم سزاكانی سەر ئەو وڵاتە هەڵبگرێت، هیواداریشە حكومەتی نوێی سوریا سەركەوتوو بێت لە پاراستنی سەقامگیری سوریا و هاووڵاتیانی.
لەبارەی ئێرانیشەوە ترەمپ وتی، دەیەوێت لەگەڵ ئێران بگەنە رێككەوتن بۆ ئەوەی ئاسایشی ناوچەكە جێگیر بێت، بەڵام هۆشداریشیدا لە ئەگەری نەگەیشتنە رێككەوتن و وتی، سیاسەتی زۆرترین فشار بۆ سەر ئێران دەگەڕێننەوە و ئاستی بەرهەمهێنانی نەوتی وڵاتەكە دەگەیەننە سفر.
ئاماژەی بەوەش كرد، بۆ چاودێریكردنی دانوستانەكانی نێوان روسیا و ئۆكراین كە بڕیارە رۆژی پێنجشەممە لە ئیسنتەنبوڵ بەڕێوەبچێت، ماركۆ روبیۆ وەزیری دەرەوەی ئەمریكا سەردانی ئیستەنبوڵ دەكات و لەپەراوێزیشدا لەگەڵ ئەسعەد شەیبانی وەزیری دەرەوەی سوریا كۆدەبێتەوە.
بە ئامانجی كەمكردنەوەی ململانێكانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستیش ترەمپ رایگەیاند، هیوادارە سعودیە هەنگاو بەرەوە ئاساییكردنەوەی پەیوەیندیەكانی لەگەڵ ئیسرائیل بنێت.
زیلینسكی بە مەرجی كۆبوونەوەی راستەوخۆ لەگەڵ پوتن ئامادەیە بەشداری لە دانوستانەكانی ئیستەنبوڵ بكات بەڵام كرملن تاكو ئێستا راینەگەیاندووە نوێنەرانی روسیا كێ دەبێت.
ڤۆلۆدیمێر زیلینسكی سەرۆكی ئۆكراین رایگەیاند، تەنها بە مەرجی ئامادەبوونی ڤلادیمێر پوتن سەرۆكی روسیا لە كۆبوونەوەكەی رۆژی پێنجشەممە لە ئیستەنبوڵ بەشداری دانوستانەكان دەكات، جەختیشی كردەوە هەموو هەوڵێك دەدات بۆ ئەوەی رووبەڕوو لەگەڵ پوتن كۆببنەوە و لەسەر كۆتاییهێنان بە شەڕ و راگەیاندنی ئاگربەست رێكبكەون، چونكە دەسەڵاتی رەهای جێبەجێكردن لای پوتنە.
ئەوەش لە كاتێدایە، دیمیتری پیسكۆف وتەبێژی كۆشكی سەرۆكایەتی روسیا-كرملن رەتی كردەوە پشتڕاستی بكاتەوە پوتن و سێرگی لاڤرۆڤ وەزیری دەرەوە بەشداری دانوستانەكانی ئیستەنبوڵ بكەن و لەو بارەیەوە ئاماژەی بەوەكرد، لە ئێستادا ناتوانێت وردەكارییەكان بخاتەروو و روسیا بەردەوامە لە ئەنجامدانی ئامادەكارییەكان بۆ كۆبوونەوەكە.
چەند سەرچاوەیەكیش بە میدیاكانی روسیایان راگەیاندووە، لە دانوستانەكانی ئیستەنبوڵدا نوێنەرانی تایبەتی ترەمپ ستیڤ ویتكۆف و كەیت كێڵۆگ ئامادە دەبن و چاودێری بەڕێوەچوونی دەكەن.
رۆژنامەی ناشیناڵ ئاشکرایکرد، ئەحمەد شەرع دەچێتە سعودیە و لەگەڵ دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا کۆدەبێتەوە.
رۆژنامەی ناشیناڵی ئیماڕات بڵاویکردەوە، سعودیە هەوڵدەدات دیدارێکی 45 خولەکی نێوان ترەمپ و شەرع رێکبخات، ئاماژەی بەوەشکردوە سەرۆکی ئەمریکا کەمێک نەرمی بەرانبەر سەرۆکی سوریا نواندوە.
رۆژنامەکە ئەوەشی خستوەتەڕوو، سەرچاوەیەک لە وەزارەتی دەرەوەی سوریا رایگەیاندووە، سعودیە نێوەنگیرە بۆ رێکخستنی ئەو دیدارە، بەڵام تائێستا پشت راستنەکراوەتە کە ئەو کۆبونەوەیە ئەنجامدەدرێت یاخود نا.
جێگەی ئاماژەیە، پێش ئەوەی ترەمپ گەشتەکەی بۆ رۆژهەڵاتی ناوڕاست دەستپێبکات ئاماژەی بەوەکرد، کە بیر لە سووککردنی سزاکانی سەر سوریا دەکاتەوە.
سەرۆکی ئەمریکا و شازادەی جێنشینی سعودیە رێککەوتنی ستراتیژی هاوبەشی ئابووری نێوان هەردوو وڵاتیان بە بەهای 600 ملیار دۆلار ئیمزا کرد.
دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا و محەمەد بن سەلمان شازادەی جێنشینی سعودیە، رێککەوتنێکی ستراتیژی نێوانیان ئیمزاکرد کە چەند بوارێک گرنگی نێوان هەردوو وڵات لە خۆدەگرێت.
رێککەوتنەکەی نێوان ئەمریکا و سعودیە لە بوارەکانی تەندروستی و زانستی و ژینگەییە.
هاوکات پەرەپێدان و پێشختسنی هێزە چەکدارەکانی سعودیە یەکێکی دیکەیە لە خاڵەکانی رێککەوتنەکانی نێوان واشنتۆن و ریاز.
لە دوای ئیمزاکردنی رێککەوتنەکەوە دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا رایگەیاند، من و شازدە محەمەد بن سەلمان دۆستایەتییەکی زۆرمان لەگەڵ یەکتر هەیە.
هاوکات کۆشکی سپی رایگەیاند، بەهای رێککەوتنەکە نزیکەی 600 ملیار دۆلارە و 142 ملیاری لە بواری سەربازیدایە.