دەزگای روپێوی جیۆلۆجیی ئەمریکا رایگەیاند، بەرەبەیانی ئەمڕۆ شەممە، بوومەلەرزەیەکی بەهێز لە زەریای هێمندا و لە نزیک کەناراوەکانی گواتیمالا و ئێلسالڤادۆر روویداوە.

بەپێی زانیارییەکانی دەزگاکە، بوومەلەرزەکە بە گوڕی 6.3 پلەی رێختەر بووە و کاتژمێر 4:14 خولەکی بەرەبەیان لە قووڵاییەکی کەمی 10 کیلۆمەتریدا تۆمارکراوە.

چەقی بوومەلەرزەکە 81 کیلۆمەتر لە باشووری رۆژئاوای بەندەری ئەکاهوتلا لە ئێلسالڤادۆر و 107 کیلۆمەتر لە باشووری رۆژهەڵاتی پۆرتۆ سان خۆسێ لە گواتیمالا دوور بووە.

جێگای ئاماژەیە، ئەکاهوتلا بە بەندەری بازرگانیی سەرەکیی ئێلسالڤادۆر دادەنرێت و پۆرتۆ سان خۆسێش گەورەترین شارۆچکەی کەناراویی گواتیمالایە.

تاکو ئێستا هیچ زانیارییەک لەبارەی زیانە گیانی و ماددییەکانەوە رانەگەیەندراوە.

 

سەرچاوەیەکی دیپلۆماسیی فەرەنسی، ئەمڕۆ شەممە، رایگەیاند کە پاریس باڵیۆزی ئیتاڵیای بانگهێشت کردووە دوای ئەوەی بەرپرسێکی باڵای ئەو وڵاتە گاڵتەی بە پێشنیازەکەی ئیمانوێل ماکرۆن، سەرۆکی فەرەنسا کرد سەبارەت بە ناردنی سەربازی ئەوروپی بۆ ئۆکراین.

لەوەڵامی پرسیارێکدا سەبارەت بە پێشنیازەکەی ماکرۆن، ماتیۆ سالڤینی، جێگری سەرۆک وەزیرانی ئیتاڵیا، دەستەواژەیەکی میلانی(ئیتالی) بەکارهێنا کە بە نزیکەیی مانای "لێرە دوورکەوە" دەگەیەنێت.

سالڤینی بە رۆژنامەنووسانی وتبوو: "ئەگەر دەتەوێت خۆت بڕۆ بۆ ئەوێ. کڵاوەکەت لەسەر بکە، چاکەتەکەت لەبەر بکە، تفەنگەکەت هەڵبگرە و بڕۆ بۆ ئۆکراین."

سالڤینی سەرۆکی پارتی "رابیتە"ی راستڕەوە و وەزیری گواستنەوەیە لە حکومەتە پارێزگارەکەی جۆرجیا میلۆنی، و پێشتریش چەندین جار رەخنەی لە ماکرۆن گرتووە، بەتایبەتی سەبارەت بە ئۆکراین.

سەرچاوە دیپلۆماسییەکە ئاماژەی بەوەدا کە باڵیۆزی ئیتاڵیا رۆژی هەینی بانگهێشت کراوە، کە ئەمەش نوێترین گرژییە لە زنجیرەیەک پێکدادانی دیپلۆماسیی نێوان پاریس و رۆمادا.

بە باڵیۆزەکە وتراوە کە ئەم لێدوانانە لەگەڵ کەشی متمانە و پەیوەندیی مێژوویی نێوان هەردوو وڵاتدا ناگونجێن، هەروەها دژی ئەو پێشکەوتنە دووقۆڵییانەی ئەم دواییەن کە لێکگەیشتنی بەهێزی نێوان هەردوو وڵاتیان دەرخستووە، بەتایبەتی لەبارەی پشتیوانیی پتەو بۆ ئۆکراین.

ئیمانوێل ماکرۆن، کە یەکێکە لە پشتیوانە بەهێزەکانی ئۆکراین دژی جەنگی روسیا، لەگەڵ سەرکردەکانی دیکەی جیهان، بەتایبەتی کییەر ستارمەر، سەرۆک وەزیرانی بەریتانیا، کاردەکات بۆ کۆکردنەوەی پشتیوانیی زیاتر بۆ ئۆکرانیا لە ئەگەری راگەیاندنی ئاگربەستدا.

 

دەرکەوتنی دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا، رۆژی هەینی، بە چینێکی ئەستووری مکیاجەوە لەسەر دەستی  راستی، لە کاتی سەردانێکیدا بۆ پێشانگای "ماڵی گەل" لە واشنتن، شەپۆلێکی نوێی پرسیاری لەبارەی دۆخی تەندروستییەوە دروستکرد، بەتایبەتی لە کاتێکدا کە چەندین جارە شوێنەواری شینبوونەوە و ئاوساوی لەسەر ئەندامەکانی جەستەی بەدی دەکرێت.

ترەمپی تەمەن 79 ساڵ، کە ماوەیەکە مکیاج بۆ شاردنەوەی شوێنەوارە شینبووەکانی سەر دەستی بەکاردەهێنێت، لە نوێترین دەرکەوتنیدا، دەستی راستی بە چینێکی دیاری کرێمی شاردنەوە داپۆشرابوو، بەڵام بەهۆی ئەوەی بەباشی لەگەڵ رەنگی پێستیدا تێکەڵ نەکرابوو، زیاتر سەرنجی راکێشا.

لەگەڵ ئەوەشدا، کارۆلین لێڤیت، وتەبێژی کۆشکی سپی، رایگەیاند: "سەرۆک ترەمپ پیاوێکی کۆمەڵایەتییەو رۆژانە لە هەر سەرۆکێکی دیکەی مێژوو زیاتر چاوی بە ئەمریکییەکان دەکەوێت و تەوقە لەگەڵ هەزارانیاندا دەکات". جەختیشی کردەوە کە "پابەندبوونی بە خزمەتکردنی هاووڵاتیانەوە راستیەکی نەگۆڕە".

پێشتریش کۆشکی سپی هۆکاری شینبوونەوەکانی سەر دەستی سەرۆکی بۆ زۆریی تەوقەکردن لە کۆبوونەوە جەماوەرییەکاندا گەڕاندبووەوە.

لە هەفتەکانی رابردوودا،  ترەمپ لە چەندین بۆنەدا دەرکەوتووە کە تەوقە لەگەڵ پۆلیس و بەرپرساندا دەکات، بەڵام نیشانەکانی ماندووبوونی جەستەیی وەک شینبوونەوەی دەستەکان و ئاوسانی قولەپێی، وایکردووە رۆژنامەنووسان بەردەوام پرسیار لەبارەی دۆخی تەندروستییەوە بکەن، بەبێ ئەوەی وەڵامێکی روون وەربگرن.

کۆشکی سپی لە مانگی تەمموزی رابردوودا رایگەیاندبوو کە سەرۆک ترەمپ تووشی نەخۆشیی "کەمیی خوێنهێنەرە درێژخایەنەکان" (chronic venous insufficiency) بووە، کە حاڵەتێکی باوە لە تەمەنی ئەودا.

بەپێی یاداشتێکی شۆن باربابێلا، پزیشکی تایبەتیی سەرۆک، کە لێڤیت بۆ رۆژنامەنووسانی خوێندەوە، "وێنە نوێیەکانی سەرۆک، شینبوونەوەیەکی سووک لەسەر پشتی دەستی نیشان دەدەن، کە ئەگەری هەیە بەهۆی وروژانێکی کەمی شانەکانەوە بێت بەهۆی تەوقەکردنی بەردەوام، لەگەڵ بەکارهێنانی رۆژانەی ئەسپرین وەک بەشێک لە پرۆتۆکۆڵی خۆپارێزیی دڵ".

سەرەڕای ئاشکراکردنی دەستنیشانکردنەکە، پزیشکەکەی تا ئێستا ئامادە نییە وەڵامی پرسیاری میدیاکان بداتەوە. هەروەها هیچ پلانێکی چارەسەری یان گۆڕانکاری لە شێوازی ژیانیدا ئاشکرا نەکراوە.

جێی ئاماژەیە، راپۆرتی پزیشکیی ساڵانەی سەرۆک کە لە مانگی نیسانی رابردوودا بڵاوکرایەوە، ستایشی تەندروستیی جەستەیی و هزریی سەرۆکی کردبوو و ئاماژەی بەوەدابوو کە "تەندروستییەکی دەروونی و جەستەیی نایابی هەیە".

 

لە کاتێکدا هەوڵە نێودەوڵەتییەکان بۆ دۆزینەوەی چارەسەرێک بۆ کۆتاییهێنان بە جەنگی ئۆکراین روبەڕووی ئاستەنگ بوونەتەوە، دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا، لە لێدوانێکدا دان بە ئاڵۆزیی قەیرانەکەدا دەنێت و کۆکردنەوەی ڤلادیمیر پوتن، سەرۆکی روسیا و ڤۆلۆدیمیر زێلێنسکی، سەرۆکی ئۆکراینی بە ئەرکێکی "زۆر قورس" وەسف کرد، هاوشێوەی "تێکەڵکردنی رۆن و ئاو".

سەرەڕای ئەمەش، ترەمپ دەرگای هیوای بە کراوەیی هێشتەوە و ئاماژەی بەوەدا کە لەوانەیە بتوانرێت گفتوگۆ لەسەر شێوازەکانی هاریکاریی نێوان هەردوو سەرۆک بۆ کۆتاییهێنان بە جەنگ بکرێت. لە وەڵامی پرسیارێکیشدا سەبارەت بە بەشداریی خۆی لە کۆبوونەوەیەکی لەو شێوەیەدا، تەنها وتی: "دەیبینین".

روسیا: هیچ کۆبوونەوەیەک بەبێ ئەجێندایەکی ئامادەکراو ئەنجام نادرێت:

لێدوانەکانی ترەمپ لە کاتێکدایە کە مۆسکۆ پێشتر هەڵوێستی خۆی رون کردبووەوە. سێرگی لاڤرۆڤ، وەزیری دەرەوەی روسیا رایگەیاندبوو، "هیچ نیەتێک نییە بۆ ئەنجامدانی کۆبوونەوە لە نێوان پوتن و زێلێنسکیدا" و جەختی کردبووەوە کە سەرۆکی روسیا تەنها کاتێک ئامادەی کۆبوونەوەی لەو شێوەیە دەبێت کە ئەجێندایەکی ئامادەکراو هەبێت.

لەم بارەیەوە، یەڤگینی سیدرۆڤ، نووسەر و توێژەری سیاسی، لە لێدوانێکدا بۆ سکای نیوز عەرەبییە رایگەیاند: "لەلایەنی روسیاوە هیچ کێشەیەک نییە بۆ ئەنجامدانی کۆبوونەوەکە، بەڵام دەبێت بە وردی ئامادەکاری بۆ کرابێت و خاڵەکان پێشوەختە رون بن. ناکرێت کۆبوونەوەکە ببێتە شەڕەقسە یان ئابڕووچوونێکی دیکە."

سیدرۆڤ وتیشی: "ئەگەر پوتن و زێلێنسکی سبەی کۆببنەوە، روسیا مەرجی هەیە و زێلێنسکیش بە تەواوی ئەو مەرجانە رەتدەکاتەوە، کەواتە دەرەنجامی کۆبوونەوەکە هیچ نابێت."

کیێڤ مۆسکۆ بە رێگریکردن تۆمەتبار دەکات:

لەلایەکی دیکەوە، کیێڤ هەڵوێستێکی راستەوخۆی تۆمەتبارکردنی گرتووەتەبەر. ڤۆلۆدیمیر زێلێنسکی، سەرۆکی ئۆکراین، رایگەیاند کە روسیا "هەموو هەوڵێک دەدات بۆ رێگریکردن لە ئەنجامدانی کۆبوونەوەیەکی راستەوخۆ" لە نێوان هەردوو سەرۆکدا و داوای سەپاندنی "سزای نوێ"ی کرد بەسەر مۆسکۆدا ئەگەر نیازپاکی بۆ کۆتاییهێنان بە جەنگ نیشان نەدات.

داواکاریی گەرەنتیی ئەمنی.. بەڵێنێک بەبێ جێبەجێکردن:

هاوکات لەگەڵ ئەم مشتومڕانە، پرسی گەرەنتییە ئەمنییەکان بۆ ئۆکراین هێشتا یەکلانەبووەتەوە. مارک ڕوتە، سکرتێری گشتیی نوێی ناتۆ، لە سەردانێکیدا بۆ کیێڤ داوای پێشکەشکردنی "گەرەنتیی ئەمنیی بەهێز"ی کرد بۆ ئۆکراین، بەڵام زێلێنسکی خۆی دانی بەوەدانا کە "هێشتا زووە بۆ دیاریکردنی ئەو وڵاتانەی ئامادەن پشتیوانیی سەربازیی راستەوخۆ پێشکەش بکەن." سەرۆکی ئۆکراین رونیکردەوە کە وڵاتەکەی داوای گەرەنتییەک دەکات هاوشێوەی ماددەی پێنجەمی پەیمانی ناتۆ، کە هێرشکردنە سەر هەر ئەندامێک بە هێرش بۆ سەر هەمووان دادەنێت.

ترەمپ.. لە نێوان هەل و قەیراندا:

دۆناڵد ترەمپ رایگەیاندووە کە "دوو هەفتەی داهاتوو کاتێکی یەکلاکەرەوە دەبێت بۆ دیاریکردنی دەرفەتەکانی ئاشتی لە ئۆکراین" و ئاماژەی بەوەشدا کە ئەگەر هیچ پێشکەوتنێک بەدی نەیەت، لەوانەیە واشنتن "رێبازێکی جیاواز" بگرێتەبەر.

بە بڕوای شرۆڤەکاران، ترەمپ هەوڵ دەدات خۆی وەک "ئاشتیخوازێک" نیشان بدات بۆ بەدەستهێنانی دەستکەوتی سیاسی، بەڵام لە هەمان کاتدا ئاگادارە کە هەر شکستێک لەم ئەرکەدا کاریگەریی نەرێنی لەسەر پێگەی سیاسیی دەبێت، ئەمەش هۆکاری خۆبەدوورگرتنیەتی لە بەڵێنی راستەوخۆ.

لە کۆتاییدا، گەورەترین ئاستەنگ لەبەردەم هەر کۆبوونەوەیەکدا مەرجەکانی روسیایە کە کیێڤ بە دەستدرێژی بۆ سەر سەروەریی خۆی دەزانێت. تا ئەو کاتەی ئەم بنبەستە نەشکێنرێت، وادیارە لێکچواندنەکەی ترەمپ سەبارەت بە "تێکەڵکردنی رۆن و ئاو" باشترین وەسف بێت بۆ دۆخەکە.

 

وەزیری دەرەوەی روسیا ئاشکرایدەکات لە ئێستادا هیچ پلانێک بۆ ئەنجامدانی کۆبونەوەی سێ قۆڵی نێوان ولاتەکەی و ئەمریکا و ئۆکراین نیە.

سێرگی لاڤرۆڤ وەزیری دەرەوەی روسیا لە چاوپێکەوتنێکیدا لەگەڵ کەناڵی سی ئێن ئێنی ئەمریکی رایگەیاند، ڤلادیمێر پوتن سەرۆکی روسیا ئامادەی ئەنجامدانی گفتوگۆیە لەگەڵ ڤۆلۆدیمێر زیلینسکی سەرۆکی ئۆکراین، هەرکات کارنامەی ئەو لوتکەیە ئامادەبکرێت، بەڵام لەئێستادا هیچ کارنامەیەک ئامادەنیە.

ئاماژەی بەوەشکرد، وڵاتەکەی رەزامەندی نیشانداوە لەسەر کۆمەڵێک خاڵ کە لەلایەن دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکاوە باسکراوە نەرمی بنوێنێت.

دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا لە چەند رۆژی رابردوودا رایگەیاندبوو، کۆبونەوەیەکی سێ قۆڵی لەنێوان ئەمریکا و روسیا ئۆکراین لە ماوەی داهاتوودا ئەنجام دەدرێت.

بەرپرسانی ئۆکراین رایانگەیاند، روسیا لە ماوەی هەفتەکانی رابردوودا، بە 574 درۆن و 40 موشەک هێرشی کردووەتە سەر ئۆکراین. 

بەرەبەیانی رۆژی پێنجشەممە، سوپای روسیا هێرشێکی ئاسمانی چڕی کردە سەر چەندین ناوچەی ئۆکراین و بەهۆی ئەو هێرشانەوە لە شاری لڤیڤ لە رۆژئاوای وڵات، کەسێک گیانی لەدەستدا و لە هێرشێکی دیکەشدا بۆ سەر هەرێمی ترانسکاپارپاتیای باشووری رۆژئاوا، 15 کەسی دیکە برینداربوون. 

ئەم هێرشانە لە کاتێکدایە کە دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا، هەوڵە دیپلۆماسییەکانی بۆ راگرتنی شەڕەکە چڕکردووەتەوە.  ئاندری سیبیها، وەزیری دەرەوەی ئۆکراین رایگەیاندووە، ئەم هێرشانە ئەوە دەردەخەن کە هەوڵەکان بۆ کۆتاییهێنان بەم شەڕە "چەندە گرنگن."

ڤلادیمێر زێلێنسکی، سەرۆکی ئۆکراین، ئامادەیی وڵاتەکەی بۆ کۆبوونەوە لەگەڵ ڤلادیمیر پوتنی سەرۆکی روسیا "لە ئەوروپایەکی بێلایەن" وەک سویسرا یان نەمسا، دەربڕیوە و ئاماژەی بەوەشکردووە کە دژی ئەوە نییە کۆبوونەوەکە لە ئەستەنبوڵیش بەڕێوەبچێت. هەرچەندە زێلێنسکی ئامادەیی خۆی بۆ کۆبوونەوە لەگەڵ پوتن "بە هەر شێوازێک" راگەیاندووە، بەڵام پێشوازی لە بیرۆکەی ئەنجامدانی گفتوگۆکان لە بوداپێست نەکردووە و رایگەیاندووە "ئەمڕۆ ئەمە ئاسان نییە."

ئەگەری ئەنجامدانی گفتوگۆی راستەوخۆ دوای ئەوە هات کە ترەمپ لە ئالاسکا لەگەڵ پوتن کۆبووەوە، و دواتر لە رۆژی دووشەممە لە کۆشکی سپی میوانداری زێلێنسکی و سەرکردەکانی ئەوروپای کرد. سەرۆکی ئەمریکا لە سەرەتادا پێشنیازی گفتوگۆی سێقۆڵی بە بەشداری خۆی و پوتن و زێلێنسکی کرد، بەڵام دواتر رایگەیاندووە کە رەنگە خۆی بەشداری نەکات. 

هێزی ئاسمانی ئۆکراین رایگەیاند کە شەوی رابردوو رووسیا 614 درۆن و مووشەکی دیکەی ئاراستە کردووە و توانیویانە577 دانەیان بخەنە خوارەوە، ئەمەش گەورەترین هێرشی ئاسمانییە لە مانگی تەممووزەوە.

لە کاتێکدا هێرشەکانی روسیا زیاتر لەسەر ناوچەکانی رۆژهەڵاتی نزیک لە هێڵەکانی پێشەوەی شەڕ چڕدەبنەوە، هێرشەکانی ئەم دواییە ناوچەکانی رۆژئاواشی گرتووەتەوە. 

وەزیری دەرەوەی ئۆکراین ئاماژەی بەوەشکردووە کە مووشەکی هایپەرسۆنیک و بالیستی و کروز لەو چەکانە بوون کە لە هێرشەکانی شەوی رابردوودا بەکارهاتوون. هێزی ئاسمانی ئۆکراین رایگەیاندووە، زۆرێک لە هێرشەکان لە رۆژئاوای روسیا و دەریای رەشەوە ئەنجامدراون و یەکێک لە موشەکەکان لە نیمچە دورگەی کریمیای داگیرکراوەوە هاتووە.

لە هەرێمی لڤیڤ لە رۆژئاوای ئەو وڵاتە، جگە لە گیانلەدەستدانی کەسێک، سێ کەسی دیکەش برینداربوون و زیاتر لە 20 باڵەخانەی مەدەنی، لەنێویاندا ماڵی هاووڵاتیان و باخچەیەکی ساوایان، زیانیان بەرکەوتووە. هەروەها لە ئەنجامی بەرکەوتنی مووشەکێکی کروز لە کارگەیەکی ئەلیکترۆنی ئەمریکی لە شارۆچکەی موکاچێڤۆی دووری باشوری رۆژئاوا لە ترانسکاپارپاتیا، کە لە نزیک سنورەکانی ئۆکرانیا لەگەڵ هەنگاریا و سلۆڤاکیایە، 15 کەسی دیکە برینداربوون.

زێلێنسکی رۆژی پێنجشەممە بە رۆژنامەنووسانی راگەیاند، هێشتا هیچ نیشانەیەک لە مۆسکۆوە نییە کە "بە راستی نیازیان هەبێت بۆ گفتوگۆی جدی" بۆ کۆتاییهێنان بە شەڕەکە. هەروەها ناڕەزایەتی خۆی بەرامبەر بە بوداپێست وەک شوێنێک بۆ ئەنجامدانی گفتوگۆکان دووپاتکردەوە، بەهۆی پەیوەندییە بەهێزەکانی ڤیکتۆر ئۆربان، سەرۆک وەزیرانی هەنگاریا لەگەڵ مۆسکۆ.

نەتەوە یەكگرتووەكان داوای ئاگربەستی دەستبەجێی لە كەرتی غەززە دەكات، حەماسیش دەڵێت پلانی سەربازی ئیسرائیل لە غەززە بێ بایەخكردنی هەوڵی وڵاتانی نێوەندگیرە.

 ئەنتۆنیۆ گۆتێرێس سكرتێری گشتی نەتەوە یەكگرتووەكان لە میانی كۆنفرانسێكدا لە ژاپۆن داوای ئاگربەستی دەستبەجێی كرد لە كەرتی غەززە، دوای ئەوەی ئیسرائیل رایگەیاند كە هەنگاوەكانی بۆ كۆنترۆڵكردنەوەی شاری غەززە دەستیپێكردووە.
گۆتێرێس راشیگەیاند، بڕیاری فراوانكردنی  ئۆردوگاكانی نیشتەجێبوون بۆ جولەكان لە كەناری رۆژئاوا نایاساییە و  داوای لە ئیسرائیل كرد لەو پلانە پاشەگەزبێتەوە.

بزوتنەوەی حەماسیش، دوای دەستپێكردنی قۆناغی دووەی ئۆپراسیۆنی جەدعون 2ی ئیسرائیل لە كەرتی غەززە رایگەیاند، ئەو پلانە بێ بایەخكردنی هەوڵی وڵاتانی نێوەندگیرە بۆ راگەیاندنی ئاگربەست، وتیشی چۆن پێشتر ئۆپراسیۆنەكانیان شكستیهێناوە ئەم ئۆپراسیۆنەش بە هەمان شێوە دەبێت.

 

سەرۆکی کۆریای باکور دەڵێت: وڵاتەکەی پێویستی بە فراوانکردنی جبەخانەی ئەتۆمی هەیە و  مەشقی سەربازی دولایەنەی نێوان ئەمریکا و کۆریای باشور جێگەی مەترسییە.

کیم جۆن ئون سەرۆکی کۆریای باکور رۆژ بە رۆژ ژینگەی ئەمنی دەوروبەری کۆریای باکور مەترسیدارتر دەبێت، ئەمەش پێویستی بە گۆڕانکاری ریشەیی و خێرا هەیە لە تیۆری و پراکتیکی سەربازیی هەنووکەیی و فراوانکردنی خێرای توانا ئەتۆمییەکان.

ئاماژەی بەوەشکردووە، مانۆڕە سەربازییەکانی ئەمریکا و کۆریای باشور بە زیادەرۆیی و مەترسیدار لە ناوچەکە، بەڵام بە پلانەکانیان بۆ زیادکردنی توانا ئەتۆمی وڵاتەکەی، روبەروی ئەو مەترسییانە دەبنەوە.

جێگەی ئاماژەیە، مانۆڕە سەربازییە هاوینەی نێوان سوپای کۆریای باشور و ئەمریکا رۆژی دووشەممە دەستیپێکرد بۆ بەهێزکردنی ئامادەکارییەکان بەرانبەر بە پەرەسەندنی هەڕەشەکانی کۆریای باکور.

لەسەرەتای ئەمساڵەوە زیاتر لە هەزار و 700 روداوی ئاگرکەوتنەوە لە ئەوروپا رویداوە و بە هۆیانەوە نزیكەی نۆ هەزار كیلۆمەتر دووجا دارستانی كیشوەرەكە سووتاون.

ناوەندی زانیاری دارستانەكانی ئەوروپا بڵاویكردەوە، ئەمساڵ هەزار و 736 ئاگر لە وڵاتانی یەكێتیی ئەوروپا كەوتوونەتەوە و بوونەتە هۆی سووتانی هەشت هەزار و 947 كیلۆمەتر دووجا روبەری دارستانی ئەو وڵاتانە، ئەو رێژەیەش 300% بەراورد بە ساڵی رابردوو زیادیكردووە.

ئاماژەی بەوەشكردووە، 43%ی روبەری دارستانی سوتاو بەتەنها لە ئیسپانیا بووە، ئەوەش ناڕەزایی دانیشتوانی ئەو وڵاتەكەی لێكەوتووەتەوە و رەخنەی ئەوە لە حكومەت دەگرن نەیتوانیوە وەك پێویست پلانی پێشوەخت بۆ روبەڕوبوونەوەی سوتانی دارستانەكان دابنێت.

بەپێی ئامارەكانی ناوەندی زانیاری دارستانەكانی ئەوروپا، سووتانی دارستانەكانی ئەوروپا لەمساڵدا بوونەتە هۆی دەردانی 31.9 ملیۆن تۆن گازی دوانۆكسیدی كاربۆن، ئەوەش 195% لە هەمان ماوەی ساڵی رابردوو زیاترە.

لە ڕووداوێکی نامۆدا لە شاری لۆس ئەنجلسی ئەمریکا، گروپێکی دەمامکدار هەڵیانکوتایە سەر فرۆشگایەک و بەبەهای  7 هەزار دۆلار بووکەڵەی جۆری "لابوبو" (Labubu)یان دزی.

بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی ناوچەی لۆس ئەنجلس رایگەیاند، رووداوەکە ب29  کیلۆمەتر لە رۆژهەڵاتی لۆس ئەنجلسەوە دوورە.

بەگوێرەی پۆلیس، دزەکان ئۆتۆمبێلێکی دزراویان لە جۆری تۆیۆتا تاکۆما بەکارهێناوە، کە دواتر بەجێهێڵراوی دۆزراوەتەوە. لێکۆڵینەوەکان لە رووداوەکە بەردەوامە و تا ئێستا هیچ زانیارییەکی زیاتر ئاشکرا نەکراوە.

بووکەڵەکانی لابوبو، کە لەلایەن هونەرمەندی خەڵکی هۆنگ کۆنگ، کاسینگ لونگ، دیزاین کراون، دوای دەیەیەک لە دەرکەوتنیان بوونەتە یەکێک لە بەنرخترین و بەناوبانگترین ئەو بووکەڵانەی کە خەڵک وەک یادگاری کۆیاندەکاتەوە.

فرۆشگاکە لە پۆستێکدا لە تۆڕی کۆمەڵایەتی ئینستاگرام رایگەیاندووە کە دزەکان هەموو بووکەڵەکانی فرۆشگاکەیان بردووە و شوێنەکەشیان تێکداوە. لە گرتە ڤیدیۆییەکانی کامێرای چاودێریدا دەردەکەوێت کە گروپێک کەس بە جلوبەرگی کڵاودار و دەمامکەوە شووشەی فرۆشگاکە دەشکێنن و سندوقی بووکەڵەکان دەبەن.

لە پۆستەکەدا هاتووە: "هێشتا لە شۆکداین"، و داوایان لە خەڵک کردووە یارمەتییان بدەن بۆ دۆزینەوەی دزەکان.

 

دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا، لە لێدوانێکدا خۆی و بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیلی، بە "پاڵەوان" وەسفکرد بەهۆی هێرشکردنە سەر دامەزراوە ئەتۆمییەکانی ئێران. ترەمپ جەختیشی کردەوە کە کۆگاکانی کەرەستەی ئەتۆمیی ئێران لەناوبراون و ئەگەر ئەو هێرشە نەبووایە، تاران لە ماوەی چوار هەفتەدا دەیتوانی ببێتە خاوەنی چەکی ئەتۆمی.

لە چاوپێکەوتنێکی رادیۆییدا لەگەڵ مارک لێڤین، ترەمپ رایگەیاند: "ناتانیاهۆ پاڵەوانێکی جەنگە. پێموایە منیش هەروەهام. کەس گرنگی پێنادات، بەڵام منیشم."

سەرۆکی پێشووی ئەمریکا جەختی لەوە کردەوە کە هێرشەکانی ئەمریکا بۆ سەر دامەزراوە ئەتۆمییەکانی ئێران "کەمەرشکێن" بوون و وتی: "من ئەو فڕۆکانەم نارد. دەزانن، 22 ساڵ بوو مەشقیان دەکرد و فڕۆکەوانەکان هاتن. من خەڵاتم کردن. هەموویان و هەموو ئەو کەسانەم بانگهێشتی نووسینگەی هێلکەیی کرد کە لەم ئۆپەراسیۆنە بێ وێنەیەدا بەشدار بوون."

ترامپ ئاماژەی بەوەشکرد: "سی ئێن ئێن هەوڵیدا بڵێت رەنگە ئۆپەراسیۆنەکە هێندەی ترەمپ باسی دەکات سەرکەوتوو نەبووبێت، بەڵام دواتر دەرکەوت کە تەنانەت لەوەش زیاتر بووە؛ کاولکارییەکی تەواو بوو. کۆمیسیۆنی وزەی ئەتۆمی رایگەیاند کە ئەو شوێنە لەناوچووە."

بە وتەی ترەمپ، فڕۆکەوانەکان پێیان وتووە: "بەرێز سەرۆک، ئێمە و پێشینەکانمان 22 ساڵ بۆ ئەم فڕینە مەشقمان کردووە؛ هەمان فڕین بۆ هەمان شوێن کە کەرەستەکانی لێ هەڵگیرابوو. تۆ تاکە سەرۆک بوویت کە ئازایەتیت پێداین ئەم ئەرکە جێبەجێ بکەین. ئەگەر ئەم ئۆپەراسیۆنە ئەنجام نەدرایە، رەنگە ئێستا چەکێکی ئەتۆمییان هەبووایە و بێگومان بەکاریان دەهێنا."

ئەمە چەندین جارە لە ماوەی رابردوودا دۆناڵد ترەمپ جەخت لە رۆڵی خۆی لە هێرشکردنە سەر دامەزراوە ئەتۆمییەکانی ئێران دەکاتەوە. پێشتریش لە تۆڕی کۆمەڵایەتیی "ترووس سۆشیاڵ" نووسیبووی: "لەبیرتان بێت! ... من ئەو کەسە بووم کە دامەزراوە ئەتۆمییەکانی ئێرانم لەناوبرد."

لەلایەن خۆیەوە، بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل، هێرشەکانی وڵاتەکەی بۆ سەر دامەزراوە ئەتۆمییەکانی ئێرانی بە "ئۆپەراسیۆنێکی مێژوویی" ناوبردبوو. ناتانیاهۆ ئاماژەی بەوەکردبوو کە هەرچەندە نزیکەی 400کیلۆگرام لە یۆرانیۆمی پیتێنراوی ئێران بە تەواوی لەناو نەچووە، بەڵام "ئەو بڕە بەشی دروستکردنی بۆمبی ئەتۆمی ناکات و لە ئێستادا لە دۆخێکدا نین بتوانن پێش بکەون."

کۆشکی سپی ئەو بۆچوونانەی رەتکردەوە کە باس لەوە دەکەن ڤلادیمیر پوتن، سەرۆکی روسیا، کاریگەریی لەسەر دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا، هەبووبێت بۆ گۆڕینی هەڵوێستی لەبارەی پڕۆسەی ئاشتیی ئۆکرانیاوە.

لە وەڵامی پرسیارێکدا سەبارەت بە گۆڕانکاری لە هەڵوێستی ترەمپدا، کارۆلین لیڤیت، وتەبێژی کۆشکی سپی، رایگەیاند، بیرۆکەی ئەنجامدانی کۆبوونەوەی دووقۆڵی لەنێوان روسیا و ئۆکراین لە میانی گفتوگۆکاندا "پەرەی سەندووە".

ئەم لێدوانە دوای ئەوە هات کە سەرۆک ترەمپ پێش کۆبوونەوەی لەگەڵ پوتن ئاماژەی بەوە کردبوو کە هەنگاوی داهاتوو کۆبوونەوەیەکی سێقۆڵی دەبێت بۆ رێککەوتنی ئاشتی، بەڵام دوای کۆبوونەوەکە رایگەیاند کە سەرەتا کۆبوونەوەیەک لەنێوان روسیا و ئۆکراین ئەنجام دەدرێت و دواتر کۆبوونەوەی سێقۆڵی لەنێوان خۆی و پوتن و زێلێنسکی بەڕێوەدەچێت. ئەم گۆڕانکارییەش گومانی ئەوەی لێکەوتەوە کە پوتین کاریگەریی لەسەر ترەمپ هەبووبێت.

لیڤیت لەمبارەیەوە وتی: "سەرۆک ترەمپ لەگەڵ هەردوو سەرکردەکە قسەی کردووە و هەردووکیان ئامادەیی خۆیان بۆ دانیشتن لەگەڵ یەکتردا دەربڕیوە."

وتیشی: "تیمی ئاسایشی نیشتمانیی ئێمە یارمەتیی هەردوو وڵات دەدات بۆ ئەنجامدانی ئەو کۆبوونەوەیە. لە کۆتاییدا، سەرۆک هەمیشە وتوویەتی کە خاڵی ناکۆک لەم شەڕەدا هەن کە پێویستە لەلایەن ئەم دوو وڵاتەوە گفتوگۆیان لەسەر بکرێت و بڕیاریان لێبدرێت."

 

شارەزایان هۆکاری شێوازی رۆیشتنی ڤلادیمیر پوتن، سەرۆکی روسیا، بە جوڵاندنی تەنها یەک باڵی ئاشکرا دەکەن، کە لە کۆبوونەوەی لوتکەی هەفتەی رابردووی لەگەڵ دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا، لە ئالاسکا بەدی کرا.

لە گرتە ڤیدیۆییەکاندا، هەردوو سەرکردە پێکەوە بەسەر فەرشی سووردا دەڕۆیشتن، لەکاتێکدا پوتین تەنها باڵی چەپی بەپێی هەنگاوەکانی دەجوڵاند و باڵی راستی نزیکەی بە تەواوی لە تەنیشتیەوە جێگیر بوو.

رۆژنامەی "دەیلی مەیل"ی بەریتانی ئاماژەی بەوەداوە کە ئەم شێوازە ڕۆیشتنە سەیرە ساڵانێکە پرسیاری زۆری دروستکردووە و زۆر کەس هەوڵیانداوە نهێنییەکەی بدۆزنەوە.

توێژەران پێیان وایە نهێنی رۆیشتنە تایبەتەکەی پوتین، کە بە "رۆیشتنی دەمانچەهەڵگر" (gunslinger's gait) ناسراوە، رەنگە پەیوەندی بەو راهێنانانەوە هەبێت کە لە کاتی کارکردنیدا لە دەزگای هەواڵگریی سۆڤیەت (KGB) وەریگرتووە.

شیکەرەوانانی پورتوگالی، ئیتاڵی و هۆڵەندی لە توێژینەوەیەکدا کە لە گۆڤاری پزیشکیی بەریتانی (BMJ) بڵاوکراوەتەوە، نووسیویانە: "بەپێی کتێبێکی راهێنانی KGB، ئەفسەران فێردەکران کە چەکەکانیان بە دەستی راستیان و نزیک لە سنگیان بگرن و بە لایەکدا بڕۆن، کە عادەتەن لای چەپ بووە. ئەمەش وای لێدەکردن بتوانن لە کاتی روبەروبوونەوەی دوژمندا بە خێرایی چەکەکانیان دەربهێنن".

توێژەران شێوازی رۆیشتنی چەندین بەرپرسی باڵای روسیایان شیکردووەتەوە و بۆیان دەرکەوتووە کە زۆربەیان هەمان شێوازی رۆیشتنیان هەیە، بەتایبەت ئەوانەی کە پێشینەی کارکردنیان لە KGB یان سوپادا هەبووە. پوتین پێش ئەوەی خانەنشین بێت و بچێتە بواری سیاسەتەوە، بۆ ماوەی 16ساڵ لە دەزگای KGB کاری کردووە.

لەلایەکی دیکەوە، چاودێران ئاماژەیان بە جیاوازی باڵای نێوان هەردوو سەرکردەکە کرد. ترەمپ کە باڵای191سم ەو، بە شێوەیەکی بەرچاو لە پوتین باڵابەرزتر دەرکەوت کە باڵای 170 سم ە. هەروەها "دەیلی مەیل" ئاماژەی بەوەشکردووە کە پوتین پێڵاوی پاژنەبەرزی لەپێدا بووە.

کۆبوونەوەکەی ترەمپ و پوتین رۆژی هەینی ڕابردوو، 15ی ئابی 2025، لە بنکەی سەربازیی "ئێلمندۆرف-ڕیچاردسۆن" لە شاری ئانکۆرەیج لە ویلایەتی ئالاسکا بەڕێوەچوو، بەڵام هەردوو لا نەیانتوانی بگەنە رێککەوتنێک بۆ کۆتاییهێنان بە شەڕی ئۆکراین کە ماوەی سێ ساڵ و نیوە بەردەوامە.

دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا، رۆژی سێشەممە جەختی لەوە کردەوە کە نایەوێت کات بەفیڕۆ بدات و تەنها دەیەوێت کۆتایی بە شەڕی ئۆکراین بهێنێت.

دوای یەک رۆژ لە کۆبوونەوەی لەگەڵ ڤلادیمێر زێلێنسکی، سەرۆکی ئۆکراین، و سەرکردە ئەوروپییەکان، ترەمپ رایگەیاند: "جۆرێک لە گەرەنتی ئەمنی بۆ ئۆکراتن دەبێت، بەڵام لە رێگەی ناتۆوە نابێت."

هەروەها ترەمپ رایگەیاند کە نیازی ڤلادیمیر پوتن، سەرۆکی روسیا، سەبارەت بەم شەڕە لە چەند هەفتەی داهاتوودا ئاشکرا دەبێت و وتی: "چاوەڕوانی وەڵامی ئەرێنیم هەیە لە پوتنەوە، ئەگەرنا رەوشەکە لەمەی ئێستا قورستر دەبێت."

خاڵە مشتومڕاوییەکانی دەستپێشخەرییەکەی ترەمپ:

یەکێک لە خاڵە هەرە مشتومڕاوییەکانی دەستپێشخەرییەکەی ترەمپ، بیرۆکەی "ئاڵوگۆڕی خاک"ە. بەپێی ئەم بیرۆکەیە، سنوورەکانی نێوان روسیا و ئۆکراین بە شێوەیەک دەستکاری دەکرێن کە هەردوو لا رازی بکات.

بە گوێرەی سەرچاوە ئاگادارەکان، پوتن هەوڵدەدات دەستکەوتی جوگرافی لە ناوچەی پیشەسازیی دۆنباس بەدەستبهێنێت، لە بەرامبەر وازهێنان لەو ناوچانەی کە گرنگییەکی کەمتریان هەیە.

سەرەڕای هەوڵەکان، داهاتووی ئەم دەستپێشخەرییە هێشتا ناڕوونە. شارەزایان پێیان وایە کە ستراتیژییەکەی ترەمپ رەنگە بەهۆی ناکۆکییە ناوخۆییەکانیەوە شکستهێنێت، چونکە ترەمپ هەوڵدەدات لە یەک کاتدا هەم مۆسکۆ و هەم کیێڤ ڕازی بکات، لە کاتێکدا بەڵێنی ناڕوون بە هاوپەیمانە ئەوروپییەکانی دەدات، بێ ئەوەی ڕوونی بکاتەوە چۆن هاوسەنگییەکی هەمیشەیی دروست دەکات.

ڤلادیمێر زێلێنسکی سەرۆکی ئۆکراین، دووشەممە لە واشنتن بە رۆژنامەنووسانی راگەیاند، کە بەبێ دانانی هیچ مەرجێک ئامادەیە بۆ کۆبوونەوە لەگەڵ ڤلادیمیر پوتن، سەرۆکی روسیا.

زێلێنسکی، دوای کۆبوونەوەیەک لەگەڵ دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا، و ژمارەیەک سەرکردەی ئەوروپی، ئاماژەی بەوەدا کە داواکارییەکانی پێشووی مۆسکۆ بۆ ئاگربەست تەنها بووەتە هۆی سەرهەڵدانی مەرجی نوێ.

سەرۆکی ئۆکراین رونیشی کردەوە: "ئێمە ئامادەین بۆ هەر جۆرە شێوازێک"، بەڵام جەختی کردەوە کە ئەمە دەبێت لەسەر ئاستی سەرکردەکان بێت.

زێلێنسکی وتیشی، "دەبێت هەرچییەک روبدات" لەگەڵ پوتن کۆببێتەوە و لەو خاڵەوە دەست بە کارکردن بکەن بۆ چۆنیەتی کۆتاییهێنان بە ململانێکە.

هەروەها جەختی لەوە کردەوە کە ئەگەر کێڤ مەرجێکی هەبێت ئەوا لە بەرانبەردا مۆسکۆ 100داواکاری پێشکەش دەکات و بەمجۆرە دانوستانەکان شکست دەهێنێت.

دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا نەخشەیەکی گەورەی لە "ئۆفیسی ئۆڤاڵ" پیشانی ڤۆلۆدیمیر زێلێنسکی هاوتا ئۆکراینییەکەیدا، تیایدا ئەو خاکانە دەردەکەوێت کە روسیا دەستی بەسەردا گرتووە لە ئۆکرانیا.
سەرچاوە ئاگادارەکان باسیان لەوە کردووە، "پێش ئەوەی بەرەو کۆبوونەوەی فرەلایەنە لەگەڵ سەرکردەکانی ئەوروپا لە کۆشکی سپی بڕۆن، ترەمپ و زێلینسکی گفتوگۆیەکی درێژخایەنیان سەبارەت بەو نەخشەیە کردووە کە ناوی "نەخشەی ململانێی روسیا و ئۆکراین" بووە.
رۆژنامەی "کیێڤ پۆستی ئۆکراین"ی رونیکردەوە، لەنەخشەکەدا بەشی رۆژهەڵات کە بە رەنگی پەمەیی ئاماژەی پێدراوە تیایدا نزیکەی لەسەدا 20ی خاکی وڵاتەکەی لە ژێر کۆنترۆڵی روسیادا نیشان دەدات. 
ئاماژەی بەوەشکردووە، پێشکەشکردنی نەخشەکە " وەک ئامڕازێک بووە بۆ ئەوەی ترەمپ فشار بخاتە سەر زێلێنسکی بۆ ئەوەی بە بنەمای خاک بۆ ئاشتیدا بچێتەوە".
زێلێنسکی کۆمێنتێکی لەسەر نەخشەکە کرد و بە میدیاکانی راگەیاند، "هەندێک لە وردەکارییەکانی مەیدانی شەڕی لەسەر نەخشەکە نیشانی ترەمپ داوە و گفتوگۆیەکی دوورودرێژیان لەگەڵ سەرۆکی ئەمریکا سەبارەت بەو نەخشەیە کردووە.
رونیکردەوە، "من لەسەر نەخشەکە مشتومڕم لەسەر رێژەکە کردووە، چونکە ئەم ڕێژەیە زۆر باش دەزانم".