کوردستان
د.رەهێڵ فەرەیدوون، بریكاری وەزیری تەندروستیی هەرێمی كوردستان، بە كوردسات نیوزی راگەیاند، كێشەی كەمی دەرمان لە سلێمانی، بەهۆی ئەو رێكارانەوە بووە كە لە رابردوودا هەبوون و لە سلێمانی بەراورد بە شارەكانی تر، پارەی نەختینەی زیاتر دراوە بە كۆمپانیاكان.
وتیشی، قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆكی حكوومەتی هەرێم و هەموو لایەك لە هەوڵی چارەسەركردن و دۆزینەوەی رێگەچارەی جیاوازن بۆ گرفتەكە.
"حوسێن کەلاری" بەرێوەبەری ناوەندی ھاوبەشی ھەماھەنگی قەیرانەکان ڕایگەیاند: ھاوکاریەکان پێکھاتووە لە پێنج ئۆتۆمبێلی تایبەت بە تیمەکانی بەرگری شارستانی و پێداویستی فریاکەوتن بە بڕی ٣٣٠ ھەزار دۆلار کە بەسەر ھەر چوار پارێزگاکەی ھەرێم و ئیدارەی سۆران دابەش دەکرێت.
دەستەی سەربەخۆی مافی مرۆڤ لە راگەیەنراوێکدا ئاماژەی بۆ ئەوەکرد، مانگی رەمەزان تایبەتمەندی خۆی ھەیە بۆ موسوڵمانان و پێکھاتەکانی تریش، ئەوەش بەھۆی ئەو کلتوری پێکەوەژیانەی لە ھەرێمی کوردستان ھەیە.
لە بەشێکی تری راگەیەنراوەکەدا ھاتووە، نیگەرانن کە دەبینین ھەندێک لە کەناڵەکانی ڕاگەیاندن لەم مانگەدا بابەتی زۆر ھەستیاری ئاینی دەکەنە تەوەری بەرنامەکانیان و رەنگە زۆر جار کەسانی ناپسپۆر قسەی لەسەر بکەن و کاریگەری نەرێنی لە سەر رەوشی پێکەوەژیانی ئاینی ھەبێت لە کوردستان.
دەستەی سەربەخۆی مافی مرۆڤ داواش دەکات، کەناڵەکانی راگەیاندن بەرنامە ئاینییەکانیان بە جۆرێک بێت بچێتە خزمەتی پێکەوەژیانی کۆمەڵانی خەڵکی کوردستان و قوڵکردنەوەی خۆشەویستی لە نێوانیاندا، بە گرنگیشی دەزانن خۆیان لە بابەتی ھەستیاری ئاینی کە خزمەتی خەڵک و کوردستان ناکات بە دوور بگرن.
د. رێواز فایەق لە پەیامەکەدا راشیگەیاند، ھاوسۆزیی قوڵی خۆمان بۆ ئەو دایک و باوکە میھرەبان و خەمخۆرانە دەردەبڕین، کە بە پشویەکی درێژ و لەخۆبردوانەوە ڕوبەڕوی دۆخی سەختی پەروەردەیی جگەرگۆشەکانیان بونەتەوە، ماندوبون و ھیلاکیتان جێگەی ئەوپەڕی ستایشە.
ئاماژەی بەوەشکردوە، ئەرکی حکومەت و دامەزراوە تەندروستییەکانە، دەستباری ئەم ئەرکە قورسە پەروەردەییە لەگەڵ دایک و باوکانی خاوەن جگەرگۆشەی ئۆتیزم لە ئەستۆ بگرن، ئەویش بە کردنەوەی ڕێژەیەکی گونجاو لە سەنتەری ڕاھێنان و چارەسەرکردن، ھاوکات ئەرکی پەرلەمانی کوردستانە بە ھاوئاھەنگی لەگەڵ لایەنە پەیوەندیدارەکان و ڕِێکخراوە مرۆییەکان، بە یاسایەک ماف و پێداویستییەکانی ئەم توێژە و خانەوادەکانیان دەستەبەر بکرێت.
سەرۆکی پەرلەمان دەڵێت ، ئاماری ڕێکخراوی نەتەوەیەکگرتووەکاندا ھاتووە؛ لەنێوان ھەر (١٦٠) سەد و شەست منداڵێکدا یەکێکیان گیرۆدەی ئەم دۆخە تەندروستییە خراپ و ناھەموارەی ئۆتیزمن. دیارە ئەم ڕێژە بەرزەش لێکەوت و کاریگەریی خۆی ھەیە و زۆربەی کاتەکان باوانی مناڵانی تووشبوو بە ئۆتیزم دووچاری خەمۆکی و چەندین جۆری ناسەقامگیریی دەروونی دەبنەوە، بەھۆی ھیلاکیی بەخێوکردنەوە، بێگومان کاریگەرییەکانیشی دەپەڕێتەوە بۆ ناو کۆمەڵگە .
عەقید دیار ئیبراھیم بەڕێوەبەری بەرگری شارستانی سلێمانی بە کوردسات نیوزی راگەیاند، دوای گەڕان و پشکنینێکی زۆر تەرمی یەکێک لەو سێ گەنجەی لە رۆژی نەورۆز لە چەمی خەمەڵوکەی ماوەت دیار نەمان دۆزرایەوە.
وتیشی، بە دووری دوو کیلۆمەتر لەو شوێنەی گەنجەکەی تێیدا خنکاوە تەرمەکە دۆزراوەتەوە و لە ھەوڵەکانیان بەردەوام دەبن بۆ دۆزینەوە و ئاشکراکردنی چارەنوسی ئەو دوو گەنجەکەی تر.
لە رۆژی ٢١ی ئادار سێ گەنج لە چەمی خەمەڵوکە دیار نەمان، تیمەکانی بەرگری شارستانیی و فڕۆکەوانی و قائیمقامیەتیش بە دوایاندا دەگەڕێن، ئەمڕۆش تەرمی یەکێکیان دۆزرایەوە.
بە پێی ئامارێکی رێکخراوی ھەنگاو بۆ مافەکانی مرۆڤ، لە مانگی ئاداری رابردوودا دوو کۆڵبەر لە سنورەکانی خۆرھەڵاتی کوردستان کوژراون و ٣١ کۆڵبەر و کاسبکاریش برینداربوون، ٤٣٪ی حاڵەتەکانیش بە تەقەی راستەوخۆی ھێزە ئەمنییەکانی ئێران بووە.
ئاماژە بەوەشکراوە، زۆرترین ژمارەی کوژران و برینداربوونی کۆڵبەران لە مانگی رابردوودا لە پارێزگای کرماشان بووە کە ٢٨ حاڵەت بووە.
ساڵانە دەیان کۆڵبەر لە رێگە سەخت و پڕمەترسی سنورەکانی نێوان ھەرێم و خۆرھەڵاتی کوردستان دەکوژرێن و بریندار دەبن و ساڵی رابردووش ٥٤ کۆڵبەر کوژران و نزیکەی ١٧٠ی دیکەش برینداربوون.
میقداد بەھادین لێپرسراوی مەڵبەندی ١١ی گەرمیانی یەکێتی رایگەیاند، گەرمیان و گەرمیانییەکان لە فەرھەنگی مێژووی یەکێتی و لە روانین و بیری سەرۆک مام جەلالدا، ناویان بە گەورەیی و شکۆمەندی ھاتووە، داواشیکرد، دیداری یەکێتی بکرێتە کەرنەڤاڵی نوێبوونەوە و سەرکەوتن.
سالار مەحمود ئەندامی لیژنەی باڵای دیداری یەکێتیش رایگەیاند، پێویستە ھەموان بەشدارییەکی کارا لە دیداری یەکێتیدا بکەن بە مەبەستی چارەسەرکردنی کێشە و گرفتەکان.
قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆکی حکومەتی ھەرێمی کوردستان لە پەڕەی تایبەتی خۆی لە تۆڕی کۆمەڵایەتی ئینستاگرام پەیامێکی بڵاوکردووەتەوە و دەڵێت " ئەمڕۆ رۆژی جیھانی بڵاوکردنەوەی ھۆشیارییە لەسەر ئۆتیزم، بۆیە ئەکاونتەکەی خۆم بە درێژایی رۆژەکە دەدەمە کاکە رەسەن و خاتوو رەوا، قسەی خۆیانی تێدا بکەن".
رەوا جەلیلزادە ھەر لە پەڕەی تایبەتی قوباد تاڵەبانی گرتە ڤیدیۆیەکی بڵاوکردووەتەوە و راگەیاندووە، سوپاسی قوباد تاڵەبانی دەکەن رێگەی پێداون لە پەڕەی تایبەتی خۆی لەمڕۆدا ھۆشیاری لەسەر ئۆتیزم بڵاوبکەنەوە.
رەسەن جەلیلزادە کە توشبوویەکی ئۆتیزمە لەگەڵ رەوای خوشکی لە رێگەی تۆڕەکۆمەڵایەتییەکانەوە بەردەوام ھۆشیاری لەسەر ئۆتیزم بڵاودەکەنەوە.
میدیاکانی رۆژئاڤای کوردستان بڵاویانکردوە، گروپە چەکدارەکانی سەر بە تورکیا ھەڵیانکوتاوەتە سەر گوندی دێرسوان سەر بە شارۆچکەی شەرا لە ناوچەی عەفرین و سێ ھاووڵاتی کوردیان رەفاندوە. ئاماژە بەوەشکراوە، ھەرسێ ھاووڵاتییەکە بە بیانوی ئەوەی پێشتر لەگەڵ ئیدارەی خۆبەڕێوەبەریی کاریان کردوە، رەفێندراون و تا ئێستا چارونووسیان نەدیارە.
ئیبراھیم شێخۆ وتەبێژی رێکخراوی مافی مرۆڤی عەفرین-سوریاش راگەیاند، تەنھا لە مانگی رابردوودا ٨٥ ھاووڵاتی کورد لە ناوچەی عەفرین لە رۆژئاڤای کوردستان لە لایەن گروپە چەکدارەکانی سەر بە تورکیاوە رفێندراون.
د. جوتیار عادل وتەبێژی حکومەتی ھەرێمی کوردستان بەبۆنەی ھاتنی مانگی پیرۆزی رەمەزان، پیرۆزبایی لە تەواوی موسڵمانانی کوردستان و عێراق و جیھان دەکات و دەڵێت، گەلی کوردستان وەکو زۆرینەیەکی موسڵمان، ھەمیشە باپەندی بەھا جوان و رەسەنەکانی خۆی بووە، ھیوا خوازن لەم مانگەشدا زیاتر ھاوکاری یەکتری بکەن و دوور بکەونەوە لە قۆرخکاری بازاڕ و گران کردنی پێداویستییەکانی ھاوڵاتیان.
وتەبێژی حکومەتی ھەرێمی کوردستان ئاماژەی بەوەشکردووە، حکومەتی ھەرێمی کوردستان ھەموو رێکارێکی پێویست دەگرێتەبەر بەرامبەر ئەو کەسانەی کە قۆرخکاری لە بازاڕدا دەکەن و سزای یاساییان دەدات.
وەزارەتی تەندروستی حکومەتی ھەرێمی کوردستان رایگەیاند، ئەمڕۆ د. سامان بەرزنجی و کوێستان محمد وەزیری کار و کاروباری کۆمەڵاتی لە دیدارێکدا میکانیزمی پشکنین و دانانی رێژەی پەککەوتن بۆ خاوەن پێداویستی تایبەت گفتوگۆی لەسەر کرا.
وەزارەتی تەندروستی راشیگەیاندووە، بڕیاردرا بە ھاوبەشی لیژنەکانی پشکنین دەستبەکارببنەوە و کاری پێویست ئەنجام بدەن بۆ پشکنین و دانانی رێژەی پەککەوتنی خاوەن پێداویستی تایبەت.
لە راگەیەندراوێکی وەزارەتی تەندروستی حکومەتی ھەرێمی کوردستان ھاتووە، لەبەر بەرژەوەندی گشتی و رەچاوکردنی کاتەکانی دەوام تەنھا بۆ مانگی رەمەزان بەپێی ئەو دەسەڵاتەی پێیاندراوە بڕیاریاندا بە کەمکردنەوەی یەک سەعات لە کاتەکانی دەوام.
ئاماژەی بەوەشکردووە، دەوامی دیوانی وەزارەت و بەرێوەبەراتییە گشتییەکان و بەرێوەبەرایەتییەکان و ھەر دامودەزگایەکی تری تەندروستی لە رۆژانی شەممە دوامی نییە، لە رۆژەکانی تری ھەفتە دەوامی رەسمی لە سەعات سێی دوانیوەڕۆ بۆ سەعات دووی دوانیوەڕۆ کەمدەکرێتەوە.
لە بەشێکی تری راگەیەندراوەکەدا ھاتووە، نەخۆشخانەکان و سەنتەرەکان و مەڵبەند و بنکە تەندروستییەکان و لە سەعات دوو بۆ سەعات یەک کەمدەکرێتەوە.
ھەروەھا خزمەتگوزارییەکانی دوای دەوامی رەسمی وەکو نۆرینگە میللیەکان و راوێژکارییەکان و نیمچە تایبەت بەھەمان شێوە یەک سەعات لە کۆتایی دەوام کەمدەکرێتەوە.
رێکان جەمال سەرۆکی لیژنە ھاوبەشەکانی قائیمقامیەتی سلێمانی، لە بەرنامەی تا یەکی کوردسات نیوزی رایگەیاند، لیژنەیەکی تایبەتیان بۆ مانگی رەمەزان پێکھێناوە بۆ چاودێریکردنی بازاڕ و جێبەجێکردنی پلان و رێکارەکانی تایبەتە بەم مانگە.
وتیشی، لە مڕۆوە ھەڵمەتەکانی لیژنە ھاوبەشەکانی قائیمقامیەتی سلێمانی بۆ ناوبازاڕ و شوێنە گشتییەکان چڕتر کراونەتەوە، کە لیژنەکانی قائیمقامیەتی سلێمانی یەکێک لەو لیژنانەی لەسەر ئاستی پاریزگاکانی عێراق زۆترین بە دواداچوون و پشکنین بۆ ناوبازاڕ و شوێنە گشتییەکان دەکەن.
راشیگەیاند، لە مانگی رەمەزاندا بەھەموو شێوەیەک لایڤ میوزیک لە شاری سلێمانی راگیراوە و سەرجەم دوکانەکانی مەیفرۆشتن داخراون و ئەو چێشتخانانەشی لە مانگی رەمەزاندا کاردەکەن دەبێت و داپۆشراو بن و لە رۆژانی جەژنی رەمەزانیشدا کراوەبن.
لەبارەی نرخیشیەوە سەرۆکی لیژنەھاوبەشەکانی قائیمقامیەتی سلێمانی ئاشکرایکرد، نرخەکان بەرز نەبوونەوەتە، بەڵکو جێگرکراون و بەھیچ شێوەیەک بەرزنابنەوە و بەشێک لە مارکێتە گەورەکانی سلێمانیش داشکاندنی بەرچاویان لە مانگی رەمەزاندا کردووە.
رێکام جەمال تەئیکیدکردەوە، ئەو خۆراکانەی پێش ئەوەی بھێنرێنە ناو شاری سلێمانی پشکنینیان بۆ دەکرێت و کاتێکیش داخڵی سلێمانی دەبن بەردەوام لەلایەن لیژنەکانیانەوە چاودێری دەکرێن، بەڵام گەڕان و پشکنینەکانی ئەوان بەتەنھا بەس نین و داوا لە ھاوتیان دەکەن ھەر حاڵەتێکی بەرزبوونەوەی نرخ یان خراپی کوالێتی خۆراکیان بینی قائیمقامیەتی سلێمانی ئاگادار بکەنەوە.
تۆڕی داتا سەنتەری بوومەلەرزەیی لە بەرێوبەرایەتی گشتی کەشناسی و بومەلەرزەزانی ھەرێمی کوردستان بڵاوکردووەتەوە، ئەمڕۆ سەعات ٤:٣٥ خولەکی ئێوارە بە دووری ١٨ کیلۆمەتر بوومەلەرزەیەک لە خانەقین روویداوە.
ئاشکراشیکردووە، گوڕی بوومەلەرزەکە ٣.٤ پلە بووە بە پێوەری رێختەر و قوڵاییەکەشی ١٠ کیلۆمەتر بووە.
بەڕێوەبەری بەرگری شارستانی سلێمانی بە کوردسات نیوزی راگەیاند، تەرمی دەروون رەئوف یەکێکی تر لەو سێ گەنجەی چووبوونە سەر چەمی خەمەڵۆکە دۆزرایەوە.
ھەڤاڵ ئەبوبەکر پارێزگاری سلێمانیش رایگەیاند، قائیمقامیەتی ماوەت و فەرمانگە پەیوەندیدارەکانی سنورەکە و بەڕێوەبەرێتیی بەرگریی شارستانیی سلێمانی و تیمی فڕۆکەوانیی و خۆبەخشان و کەسوکاری قوربانییەکان ڕاسپێردراون و ھەماھەنگی یەکترن بۆ دەرھێنانەوەی تەرمی ئەو گەنجانە.
ھەر ئەمڕۆش تەرمی ھەڵکەوت نوری یەکێک لەو سێ گەنجەی لە چەمی خەمەڵۆکە لە سنوری قەزای ماوەت بیسەرشوێن بوون لەلایەن ئەو تیمانەی ماوەی چەند رۆژێکە بەدواییاندا دەگەڕین دۆزرایەوە.