کوردستان
کەشناسیی هەرێم پێشبینییەکانی کەشوهەوای ئەمڕۆ و سبەینێی بڵاوکردەوە و ئاماژەی بەوەکرد، پلەکانی گەرما نزمتر دەبنەوە.
کەشناسیی هەرێم رایگەیاند، ئەمڕۆ پێنجشەممە، ئاسمان بەگشتى نیمچەهەور دەبێت و خێراى با کەمێک زیاد دەکات و هەندێک جار دەگاتە 25 کیلۆمەتر لە سەعاتێکدا.
ئەوەش هاتووە، سبەینێ هەینی، ئاسمان ساماڵ بۆ نیمچەهەور دەبێت و لە کاتەکانی شەودا دەگۆڕێت بۆ هەوری تەواو.
بەپێی پێشبینییەکانی کەشناسی، ئەمڕۆ پلەکانی گەرما 1 بۆ 3 پلەی سیلیزی دادەبەزن و سبەینێش هاوشێوەی ئەمڕۆ دەبن.
بەرزترین پلەکانی گەرمای پێشبینیکراو بە پلەی سیلیزی:
هەولێر: 26 پلەی سیلیزی
سلێمانی: 22پلەی سیلیزی
دهۆک: 22 پلەی سیلیزی
کەرکوک: 29 پلەی سیلیزی
زاخۆ: 22 پلەی سیلیزی
هەڵەبجە: 20 پلەی سیلیزی
سۆران: 23 پلەی سیلیزی
حاجی ئۆمەران: 14 پلەی سیلیزی
گەرمیان:28 پلەی سیلیزی
بەپێی بڕیاری ئەنجومەنی وەزیران، وەزارەتی کشتوکاڵ و سەرچاوەکانی ئاوی هەرێمی کوردستان ئەمڕۆ ناوی سەرجەم ئەو فەرمانبەرانەی بڵاوکردەوە کە سودمەند دەبن لە زەوی نیشتەجێبون لە هەرێم.
بەپێی ئەو لیستانەی کە وەزارەت بڵاوی کردونەتەوە، لە کۆی فەرمانگەکانی سەر بە وەزارەتی کشتوکاڵ و سەرچاوەکانی ئاو، شەش هەزار و 118 فەرمانبەر سودمەند دەبن لە پرۆسەی وەرگرتنی زەوی لە پارێزگاکان و ئیدارە سەربەخۆکانی هەرێم.
وەزارەتی کشتوکاڵ و سەرچاوەکانی ئاو لە راگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوە کردوە، کە لە دوای وەرگرتنی رەزامەندیی ئەنجومەنی وەزیران و وەزارەتی شارەوانی و گەشتوگوزار، ئێستا ناوی سەرجەم سودمەندان بڵاودەکرێتەوە.
هەروەها رونیکردوەتەوە، کە کارتی زانیاری بوەتە بنەما بۆ دابەشکردنی زەوییەکان بەسەر سنوری پارێزگاکان و ئیدارە سەربەخۆکان، و سەرجەم فۆڕمەکان لە دیوانی وەزارەتەوە ئاراستەی وەزارەتی شارەوانی و گەشتوگوزار کراون.
وەزارەت رایگەیاند، کە دوای وەرگرتنی رەزامەندی لە ئەنجومەنی وەزیران، لیستەکان و فۆڕمەکان بۆ ئەنجامدانی کاری پێویست ئاراستەی سەرۆکایەتی شارەوانییەکان دەکرێن لە پارێزگاکان و ئیدارە سەربەخۆکان.
وەزارەتی کشتوکاڵ کۆمەڵێک بەستەری تایبەتی بڵاوکردووەتەوە بۆ ئەوەی هاوڵاتیان بتوانن ناوی سوودمەندانی هەر پارێزگایەک و ئیدارەیەکی سەربەخۆ ببینن، لەوانە هەولێر، سلێمانی، دهۆک، هەڵەبجە، گەرمیان، سۆران، ڕاپەڕین و زاخۆ.
وەزارەت ئاماژەی بەوەش کردووە، کە بۆ بینین و دڵنیابوون لە ناوەکانی سوودمەندان باشترە بە لاپتۆپ یان دیسکتۆپ سەیر بکرێن.
بۆ بینینى ناوى سودمەندان بەپێى پارێزگا و ئیدارە سەربەخۆکان کلیک لەم لینکانە بکە:
هەولێر
https://docs.google.com/.../1Bu2HNGL8Xe.../edit...
سلێمانى
https://docs.google.com/.../1jO8Ydk_eR4OV2JEzF.../edit...
دهۆک
https://docs.google.com/.../1S.../edit...
هەڵەبجە
https://docs.google.com/.../13PzaF90bLUv.../edit...
گەرمیان
https://docs.google.com/.../1GRyJKgfM7d.../edit...
سۆران
https://docs.google.com/.../1CxpztRFly.../edit...
ڕاپەڕین
https://docs.google.com/.../14Gp-dqNkb.../edit...
زاخۆ
https://docs.google.com/.../1qlhCWneVFQiWhAntBg0d.../edit...
بڕیارە سەرەتای هەفتەی داهاتوو موچەی مامۆستایانی گرێبەست بۆ مانگی ئادار دابەشبكرێت كە بەهۆی نەبوونی پارە دواكەوتبوو.
د.كاروخ عەبدوڵا نوێنەری مامۆستایانی گرێبەست بە كوردسات نیوزی راگەیاند، تایبەت بە موچەی مانگی ئاداری مامۆستایانی گرێبەست، لەگەڵ وەزیری دارایی هەرێم گفتوگۆی كردووە و بەڵێنی لێوەرگرتووە، سەرەتای هەفتەی داهاتوو موچەی مانگی ئاداری مامۆستایانی گرێبەست دابەشدەكرێت.
وتیشی، بەهۆی كێشەی تەكنیكی و نەبوونی پارەی نەختینە لە بانكەكاندا، دابەشكردنی موچەی مامۆستایانی گرێبەست دواكەوتووە بۆ دوای پشوەكانی جەژن.
ئەوەش دوای ئەوە دێت، بڕیاربوو پێش جەژنی رەمەزان موچەی مامۆستایانی گرێبەست دابەشبكرێت.
لە گوندی خەردس لە ئاکرێ لە ماوەیەکی کەمدا زیاتر لە 200 سەر بزن مرداربوونەتەوە و زیانی زیاتر لە 40 هەزار دۆلاری هەبووە.
ڤێتەرنەری ئاکرێ بە کوردسات نیوزی راگەیاند: ئەو بزنانەی کە لە گوندی خەردس لە ئاکرێ مرداربوونەتەوە بە پێی ئەنجامە سەرەتاییەکان بەهۆی ڤایروسێکەوە بووە کە پێی دەلێن (تەپەکی).
یەکێک لەو کەسانەی کە خاوەنی ژمارەیەک لەو بزنانەیە کە مرداربونەتەوە بە کوردسات نیوزی راگەیاند، "زیاتر لە 40 هەزار دۆلار زیانمان کردووە و داوادەکەین حکومەتی هەرێمی کوردستان قەرەبومان بکاتەوە".
نووسینگەی پارێزگاری هەولێر لە راگەیەندراوێکدا ئاماری سێ رۆژەی جەژنی رەمەزانی پیرۆزی بڵاوکردەوە کە تێیدا ئاماژە بە سەرکەوتویی پلانە ئەمنییەکان و ژمارەی گەشتیارانی هاتو بۆ پارێزگاکە کراوە.
بەپێی راگەیەندراوەکە، ئەو ئامادەکاری و پلانانەی کە بۆ سێ رۆژی جەژنی رەمەزان لەلایەن لیژنەى ئەمنى پارێزگای هەولێر بەسەرپەرشتی پارێزگاری هەولێر داڕێژرابوون، بەتەواوی و بەبێ گیر و گرفت جێبەجێکراون.
لە راگەیەندراوەکەدا هاتوە؛ لە بواری گەشتوگوزاردا، لیژنەی تایبەت بۆ دابینکردنی خزمەتگوزاری پێویست لە بازگەکان و بنکە گەشتیارییەکان پێکهێنرابون، ژمارەی ئەو گەشتیارانەش، کە تەنها لە رۆژانی پشوی جەژندا سەردانی هەولێریان کردوە، 76 هەزار و 654گەشتیار بون.
لە بواری ئەمنیشدا، بەڕێوەبەرایەتی ئاسایشی هەولێر و هێزەکانی پۆلیس لە ئامادەباشی تەواودا بوون و پلانەکان بە سەرکەوتوویی جێبەجێکراون. بەپێی ئامارەکان، لە ماوەی سێ رۆژی جەژندا 28 تاوان تۆمارکراوە و هەموویان ئاشکرا کراون.
بەڕێوەبەرایەتی هاتوچۆی هەولێریش ئاماژەی بەوە کردوە، بەهۆی پابەندنەبونی شوفێران بە رێنمایی و یاساکانی هاتوچۆ و لێخوڕینی خێرا، 4 روداوی هاتوچۆ رویانداوە کە لە ئەنجامیاندا 12 کەس بریندار بوون.
تیمەکانی بەرگری شارستانی لە 9 حاڵەتی ئاگرکەوتنەوەدا هەڵسوکەوتیان کردوە کە خۆشبەختانە جگە لە زیانی مادی هیچ زیانێکی گیانی لێنەکەوتۆتەوە.
لە بواری تەندروستیدا، لە سێ رۆژی جەژندا 5 هەزار و 874 هاوڵاتی سەردانی نەخۆشخانەکانی سنوری پارێزگای هەولێریان کردوە. هەروەها 119 منداڵ لە دایک بوون، 71 کوڕ و48 کچ، و669 نەشتەرگەری جۆراوجۆر ئەنجامدراوە لەگەڵ 620 حاڵەتی شوشتنی گورچیلە.
تیمەکانی سەرۆکایەتی شارەوانیش لە رۆژانی جەژندا 6 هەزار و 956 تۆن زبڵ و پاشماوەیان لە سنوری سەرۆکایەتی شارەوانی هەولێر کۆکردۆتەوە و لە زبڵخانەی کانی قڕژاڵە چارەسەریان بۆ کراوە.
لە کۆتایی راگەیەندراوەکەدا، نوسینگەی پارێزگاری هەولێر سوپاس و پێزانینی خۆی بۆ هەموو لایەنە پەیوەندیدارەکان دەربڕیوە و جەختی کردۆتەوە کە وەک هەمیشە لە خزمەتی هاوڵاتیاندا دەبن بۆ دەستەبەرکردن و گەیاندنی خزمەتگوزارییەکان.
وتەبێژی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لە لێدوانێکی تایبەت بۆ کوردسات نیوز رایگەیاند، پاش پشوەکانی جەژن، کۆبوونەوەکانی لیژنەی باڵای دانوستانی یەکێتی و پارتی بۆ پێکهێنانی کابینەی نوێی حکومەتی هەرێمی کوردستان دەستپێدەکەنەوە.
سەعدی ئەحمەد پیرەوتەبێژی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان ئاشکرایکرد، کە لە کۆبوونەوەکانی رابردوودا لەسەر ستراتیژی بەڕێوەبردنی هەرێمی کوردستان رێککەوتن کراوە و چاوەڕێدەکرێت لە کۆبوونەوەکانی داهاتوودا لەسەر کۆی بڕگەکانی پێکهێنانی حکومەت بگەنە رێککەوتن.
هەروەها وتەبێژی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان جەختیکردەوە، کە وەک یەکێتی بەلایانەوە گرنگە لە زوترین کاتدا کابینەی دەیەمی حکومەتی هەرێم پێکبهێندرێت.
شایەنی باسە، هەردوولا لە ماوەی رابردوودا، چەندین کۆبوونەوەیان ئەنجامداوە و چاوەڕوان دەکرێت، پاش تەواوبوونی پشوەکانی جەژن دانوستانەکان بۆ پێکهێنانی حکومەتی نوێی هەرێم خێراتر بکرێت.
ماوەی نزیکەی سێ هەفتەیە پەتایەکی قورس لەناو منداڵاندا بڵاوبووەتەوە و نیشانەکانی قورسن و بە گشتی منداڵان لە سەرجەم تەمەنەکاندا دەگرێتەوە، پزیشکێکی پسپۆڕی نەخۆشخانەی منداڵانی سلێمانیش باس لە نیشانە و چارەسەرەکانی دەکات.
بەختیار قادر پزیشکی پسپۆڕی منداڵان لە نەخۆشخانەی دکتۆر جەمال ئەحمەد رەشیدی فێرکاری لە سلێمانی بە کوردسات نیوزی راگەیاند، لە ئێستادا بەهۆی وەرز گۆڕینەوە کەش دەگۆڕێت و چەندین جۆری ڤایرۆس و بەکتریا چالاک دەبن و دەبنە هۆی ژەهراویبوونی چەندین خۆراک، هەر بۆیە پەتا لەم وەرزانەدا بڵاو دەبنەوە.
ئاماژەی بەوەشکرد، ئەوەی ئەم پەتایە جیادەکاتەوە ئەوەیە نیشانەکانی قورسترن، کە رۆژانە نزیکەی 750 نەخۆش سەردانی نەخۆشخانەی منداڵان دەکات، نزیکەی 500یان توشی ئەم پەتایە بوون.
وتیشی، نیشانەکانی پەتاکە قورسن و لە منداڵێکەوە بۆ یەکێکی تر دەگۆڕێت، کە منداڵ نیشانەکانی هەڵامەت و کۆکەی قورسی هەیە و دواتر لێیدەکات بە سکچوون و رشانەوە، پەتاکە هەردوو کۆئەندامی هەرس و هەناسە دەگرێتەوە.
منداڵانی خوار دوو ساڵ نیشانەکانیان بە قورسی تێدا دەردەکەوێت
باسی لەوەشکرد، بەگشتی منداڵانی خوار دوو ساڵ و بەتایبەتیش خوار شەش مانگ زۆر بە قورسی پەتاکە دەگرن و سەرجەم نیشانەکانیان هەیە و کۆکەیان زیاترە، بەڵام لە سەروو دوو ساڵەوە زیاتر نیشانەکانی هەڵامەت و کۆکە و هەوکردنی سنگیان هەیە و لە ١١ و ١٢ ساڵ بەرەو سەریش زیاتر سکچوون و رشانەوە دەگرن.
ئەو پزیشکە داواش لە دایک و باوکان دەکات، ئەگەر نیشانەکانیان لە منداڵەکانیاندا بەدیکرد نەیانبەنە لای یاریدەدەرە پزیشکییەکانی گەڕەکەکان بەڵکو پێویستە پزیشکی پسپۆڕ بیانبینێت، بەتایبەت پێدانی دەرمانی دژە میکرۆب بەبێ راوێژی پزیشکی پسپۆڕ زیانی زۆر بە منداڵەکە دەگەیەنێت لەبری ئەوەی چاکی بکاتەوە.
رێنمایی بۆ دایک و باوکان
دکتۆر بەختیار قادر رێنمایی دایک و باوکان دەکات بەوەی ئەگەر منداڵەکانیان نیشانەی توندی پەتاکەی نەبوو لەدوای بینینی پزیشك و وەرگرتنی دەرمان، لە ماڵەوە چارەسەریان بۆ بکەن زۆر باشترە لەوەی لە نەخۆشخانە بن.
دەشڵێت: لە ماڵەوە دەرمانەکانیان لەکاتی گونجاودا بدەنێ و شۆربایان بۆ بکەن، هەروەها ئەو موغەزیانەی دەگیرێنەوە بیدەن بە منداڵەکانیان باشترە لەوەی لە نەخۆشخانە بن و ئاویان بۆ هەڵبواسن.
ئەو پزیشکی پسپۆڕی منداڵانە ئەوەشی خستە روو، "ئەگەر منداڵ موغەزی نەخواردەوە، ئەوا دایک و باوکان خۆیان بۆیان ئامادە بکەن، کوپێک ئاو بهێنن و بەهێندەی کەوچکێکی چا خوێ و شەکری تێبکەن و بیدەن بە منداڵەکانیان، یانیش شۆربای جیاوازیان بۆ دروست بکەن".
باسی لەوەشکرد، لەو کاتانەدا ئاو بەتەنیا منداڵەکە زیاتر وشک دەکاتەوە و توشی سکئێشە و سەرگێژخواردنی دەکات، بۆیە پێویستە ئاو بە خوێ و شەکرەوە بیاندرێتێ یان ماستاویان بدرێتێ.
لەکۆتاییدا روونیشیکردەوە، پێویستە دایک و باوکەکان بەلایانەوە ئاسایی بێت کاتێک دەرمانەکانیش دەدەن بە منداڵ بەڵام هێشتا توشی تا دەبێتەوە و نیشانەکانی هەیە ئەگەر زۆر توند نەبێت، چونکە بە گشتی پێنج رۆژی دەوێت بۆ چاکبوونەوە، بۆیە لەو ماوەیەدا پێویستە دەرمانەکانی بە رێکوپێکی پێبدەن و چاودێری بکەن تاوەکو پەتاکە تێدەپەڕێنێت.
لقی گەرمیانی یەکێتی زانایان راگەیەنراوێکی لەبارەی بەکارهێنانی چەقۆ و ئامێرە بریندارکەرەکانەوە بڵاوکردەوە و بە ریش سپی و سەرۆک هۆز و عەشیرەتەکانیش دەڵێت، ئەگەرچی کارێکی پیرۆزە، بەڵام بەمەبەستی کەمبوونەوەی، سوڵح بۆ ئەو تاوانبارانە مەکەن کە بە چەقۆ و ئامێرە بریندارکەر و شەڕکەرەکان تاوان ئەنجام دەدەن.
لقی گەرمیانی یەکێتی زانایان رایگەیاندووە، لەپێناو پاراستنی ئاسایشی کۆمەڵایەتی و چارەسەری گشتگیر بۆ ئەو دۆخەی ئێستا هەیە لەسەر شەڕکردن بە چەقۆ و ئامێرە بریندارکەرەکان کە زۆرجار کوشتنی لێدەکەوێتەوە، بەتایبەت لەنێوان هەرزەکاراندا، چەند خاڵێکیان وەک کرۆکی چارەسەر داناوە.
لقی گەرمیانی یەکێتی زانایان دەڵێت، پێویستە دامودەزگا حکومی و دادوەرییەکان رێوشوێنی توند پەیڕەو بکەن بەوەی سزای توند دابنێن بۆ هەڵگرتنی چەقۆ و ئامێرە بریندارکەرەکان و کارئاسانیان بۆ نەکەن، لایەنە ئەمنییەکانیش چاودێری زیاتری فرۆشگەکان بکەن و فرۆشتنی ئەو جۆرە کەرستانە بە تەواوی قەدەغە بکەن کە بۆ شەڕ بەکاردەهێنرێت لەلایەن هەرزەکارانەوە.
ئەوەش هاتووە، ئەگەرچی کاری چاکەخوازی و سوڵح و لێبوردن و ئاشکردنەوە پیرۆزن، بەڵام لەم قۆناغەی ئەمڕۆدا و بەمەبەستی کەمکردنەوەی ئەو رووداوانە، پێویستە ریش سپی و سەرۆک هۆز و عەشیرەتەکان کەمتر داوا لە کەسوکاری قوربانییەکان بکەن بۆ لێخۆشبوون لە تاوانبارەکان.
داواش دەکات، چەند وتارێکی هەینی تایبەت بکرێت بە بابەتی پەروەردەی منداڵ و مەترسییەکانی هەڵوەشانەوەی خێزان، هەروەها قێزەونکردنی تاوانی کوشتن.
لقی گەرمیانی یەکێتی زانایان بە رێکخراوە مەدەنی و چالاکوان و پەروەردەکارەکانیش دەڵێت، گرنگە سیمینار و وۆرکشۆپ و چالاکی جیاواز بۆ هۆشیارکردنەوەی خەڵک ئەنجام بدەن.
کەشناسیی هەرێم پێشبینییەکانی کەشوهەوای ئەمڕۆ و سبەینێی بڵاوکردەوە و ئاماژەی بەوەکردووە، پلەکانی گەرما نزمتر دەبنەوە و بارانبارین بەردەوام دەبێت.
کەشناسیی هەرێم رایگەیاند، ئەمڕۆ چوارشەممە، ئاسمان بەگشـتى هەوری تەواو دەبێت لەگەڵ بەردەوامی دابارینی تاوەباران و بروسکە لە ناوچە جیاجیاکانی هەرێم، زیاتر لە ناوچە شاخاوییەکان کاریگەری دابارین زیاتر دەبێت و پاشان بۆ کاتەکانی ئێوارە کەش سەقامگیر دەبێتەوە و ئاسمان بۆ نیمچەهەور دەگۆڕێت تەنها لە بەشی باکور و باکوری رۆژئاوای هەرێم و پارێزگای دهۆک کاریگەری شەپۆلەکە تا درەنگانی شەو دەمێنێت.
ئەوەش هاتووە، سبەینێ هەندێک کات خێرایی با چالاک دەبێت و دەگاتە سەروو ٣٥ کیلۆمەتر لە سەعاتێکدا، پلەکانی گەرماش 2 بۆ 3 پلە نزم دەبنەوە.
کەشناسی راشیگەیاندووە، سبەینێ پێنجشەممە، ئاسمان لەنێوان نیمچەهەور و هەوری تەواو دەبێت، ئەگەری نمەباران هەیە لە ناوچە شاخاوییە سنوریەکاندا، هەروەها پلەکانی گەرما 2 بۆ 3 پلەی دیکە نزم دەبنەوە.
بەرزترین پلەکانی گەرمای پێشبینیکراو بە پلەی سیلیزی
هەولێر : 25 پلەی سیلیزی
سلێمانی : 23پلەی سیلیزی
دهۆک : 21 پلەی سیلیزی
کەرکوک : 27 پلەی سیلیزی
زاخۆ : 20 پلەی سیلیزی
هەڵەبجە : 20 پلەی سیلیزی
سۆران : 21 پلەی سیلیزی
حاجی ئۆمەران : 11 پلەی سیلیزی
گەرمیان :30 پلەی سیلیزی
سەرۆکی کۆمەڵەی ئۆتیزمی کوردستان رایگەیاند، بەپێی ئامارە نارەسمییەکان سێ هەزار و 900 حاڵەتی ئۆتیزم لە هەرێم تۆمار کراون. دەشڵێت، لە 90 منداڵ لە هەرێم کە لەدایک دەبن، یەکێکیان ئۆتیزمی هەیە.
کەمال جەباری سەرۆکی کۆمەڵەی ئۆتیزمی کوردستان رایگەیاند، سێ هەزار و 900 حاڵەتی ئۆتیزم لە هەرێم تۆمار کراون، کە پارێزگای هەولێر زۆرترین حاڵەتی تێدایە.
وتیشی، بەپێی پارێزگاکان حاڵەتەکان بەم جۆرەیە: هەولێر هەزار و 350 حاڵەت، سلێمانی و هەڵەبجە 950 حاڵەت، دهۆک 90 حاڵەت، زاخۆ 350 حاڵەت، گەرمیان 350 حاڵەت.
ئاماژەی بەوەشکرد، لە ساڵی 2008 دا لە 150 منداڵ یەکێکیان حاڵەتی ئۆتیزمی هەبووە، بەڵام ئێستا لە 90 منداڵ یەکێکیان ئۆتیزمی هەیە. ئەگەر رێکاری گونجاویش نەگیرێتە بەر، لە داهاتوودا حاڵەتەکە بەرێژەیەکی بەرچاو زیاد دەکات.
کەمال جەباری راشیگەیاند، تاوەکو ئێستا 50 خێزان بەهۆی منداڵی ئۆتیزم و گرفتەکانی پەیوەست بە سەختی حاڵەتەکەوە، وەک هەژاری و سەختی دۆخی ژیان و نەبوونی سەنتەری راهێنان هەڵوەشاونەتەوە، هەروەها 40٪ی خێزانەکان بەدەست هەژاری و کرێچێتییەوە دەناڵێنن، 80٪ی دایک و باوکانیش رووبەڕووی نالەباری دۆخی دەروونی بوونەتەوە و دەرمان بەکاردەهێنن.
باسی لەوەشکرد، تاوەکو ئێستا بەهۆی نەبوونی سەنتەری گونجاوەوە تەنها 12٪ی حاڵەتەکانی ئۆتیزم لە سەنتەرە حکومییەکان سودمەندن، هەروەها تەنها 11٪یان شایستەی دارایی بە بڕی 150 هەزار دیناری مانگانەیان هەیە.
ئەمڕۆ 2ی نیسان، رۆژی جیهانی هۆشیاری ئۆتیزمە، لە هەرێمی کوردستانیش کەمی سەنتەری حکومی و پاڵپشتی نەکردنی خێزانەکان لە رووی ماددی و ئاسانکردنی دۆخی خێزانەکان لە رووی شێوەی ژیان و پەروەردەی تایبەت، ئەو خێزانانەی منداڵی ئۆتیزمیان هەیە بەدەست دۆخێکی سەختەوە دەناڵێنن، چونکە بە گشتی حاڵەتەکانی ئۆتیزم پێویستیان بە پەروەردەی تایبەت و راهێنان و لە حاڵەتە توندەکاندا بەکارهێنانی دەرمان و چاودێری بەردەوامی پزیشک هەیە.
ئەنجومەنی ئاسایشی هەرێمی كوردستان رایگەیاند، ئەو كەسەی لەسەر هێرشەكەی جەژنی ئەكیتۆ لە دهۆك دەستگیركراوە، سەر بە داعش بووە.
ئەنجومەنی ئاسایشی هەرێمی كوردستان لە راگەیەنراوێكدا ئاشكرایكرد، رۆژی سێ شەممە لەكاتی بەڕێوەچوونی رێوڕەسمەكانی جەژنی رەمەزان و جەژنی ئەكیتۆ لە دهۆك كەسێكی هەڵگری بیروباوەڕی تیرۆریستیی سەر بە داعش بە ئامێرێكی تیژەوە هێرشیكردە سەر هاووڵاتییان و دوو كەسی بریندار كرد.
ئاماژە بەوەشكراوە، هێزەكانی ئاسایش توانیویانە دەستبەجێ كەسی هێرشبەر دەستگیر بكەن كە خەڵكی سوریایە، لێكۆڵینەوە لە بابەتەكە بەردەوامە و لە دوای كۆتاییهاتنی، ئەنجامەكان بۆ رای گشتی ئاشكرا دەكەن.
ئەوە لە كاتیێكدایە كە لە ئەنجامی هێرشەكەدا بەسەر بەشداربووانی جەژنی ئەكیتۆ، ژنێكی بە تەمەن و گەنجێك بریندار بوون، لەو بارەیەوە تەندروستی دهۆك دەڵێت، برینەكانیان سوك بووە و چارەسەریان بۆ كراوە.
بەپێی راگەیاندراوێکی بەڕێوەبەرایەتیی گشتیی کەشناسیی هەرێمی کوردستان، شەپۆلێکی نمە باران و هەورە تریشقە لە ماوەی 48 سەعاتی داهاتوودا دەست پێ دەکات.
بەڕێوەبەرایەتیی کەشناسی لە راگەیاندراوەکەیدا ئاماژەی بەوەکردووە، پێشبینی دەکرێت کەشی ئەمڕۆ سێشەممە ئاسمان ساماڵ و پەڵەهەور بێت، بەڵام لە باکووری هەرێم، لە درەنگانی شەودا دەگۆڕێت بۆ هەوری تەواو. هەروەها پلەکانی گەرما بەڕێژەی دوو بۆ چوار پلە بەراورد بە دوێنێ بەرز دەبنەوە.
بەپێی راگەیەندراوەکە، لە ناوچە شاخاوییەکانی پارێزگای دهۆک، شێوازی دابارین هەندێک جار دەگۆڕێت بۆ تاوە بارانی بەلێزمە و هەورە تریشقە، بەڵام لە درەنگانی شەودا کۆتایی دێت. پلەکانی گەرماش نزیک دەبێتەوە لە تۆمارکراوەکانی ئەمڕۆ.
*بەرزترین پلەکانی گەرمای پێشبینیکراو بە پلەی سیلیزی:
- هەولێر: 26 پلە
- سلێمانی: 25 پلە
- دهۆک: 23 پلە
- کەرکوک: 29 پلە
- زاخۆ: 23 پلە
- هەڵەبجە: 25 پلە
- سۆران: 21 پلە
- حاجی ئۆمەران: 12 پلە
- گەرمیان: 31 پلە
کەمێک پێش ئێستا ئاگر لەدوو کۆگای بازاڕی عەلوەی هەولێر کەوتەوە و پەیامنێری کوردسات نیوز لە شوێنی ئاگرەکەوە رایگەیاند، ئاگرەکە کۆنترۆڵ کراوە و تەنها زیانی مادی هەبووە.
ئه‌مڕۆ يادى له‌دايكبوونى سينه‌ماكاره بوێر و ماندوونه‌ناسه‌كه‌ى كورد.. يه‌ڵماز گونه‌يه, یەکەم کورد، کە چووە کان ەوە.
ئه‌و كوردێكى زازاييه 1 نيسانى 1937 له دايك بووه، دایکوباوکی کۆچ دەکەن بۆ ئەدەنە، تاوەکو وەک کرێکاری کێڵگەی لۆکە دەستبەکار بکەن. ئەمەش دەبێتە باکگراوندێکی بەهێز بۆ کارەکانی داهاتووی، کە هەوڵدەدات تیایاندا تەرکیز بخاتە سەر ئەو پۆرترەیتە ڕاستەقینانەی کە لەو وڵاتەدا چەوسێندراونەتەوە. گونەی یاسا و ئابووریی لە زانکۆکانی ئەنقەرە و ئیستانبووڵ خوێندووە، بەڵام لە تەمەنی بیستویەک ساڵیدا درک بەوە دەکات کە ئەو دەیەوێت کاری فیلمسازی ئەنجام بدات. يه‌ڵماز گونه‌ى به باوكى سينه‌ماى كوردى داده‌نرێت.
ئه‌و له‌ناو سيستمى عه‌سكه‌رتارييه‌ت و له‌وديو شيشه‌كانى زيندانى ئيمڕاڵیی توركياوه وه‌ك ئه‌كتێكى سياسیى پڕ له هونه‌ر و وه‌ك وه‌ڵامێك بۆ نادادیى سياسى و نا به‌رانبه‌ریى كۆمه‌ڵايه‌تیی ژيانى كوردان، بيرى له هونه‌ر و سينه‌ما ده‌كرده‌وه.
لە زینداندا، تەواو خۆی بۆ نووسینی سیناریۆ تەرخان کرد، سێ سیناریۆی تەواو کرد و تەواوی تێبینییەکانی خۆیشی لەگەڵدا ناردە دەرەوە بۆ هاوڕێکانی، تاوەکو کاری لەسەر بکەن، کە ئەوەش بووە هۆی بەرهەمهێنانی فیلمی مێگەل لە ساڵی 1987دا و بەناوبانگترین فیلمی گونەی، ڕێگە لە ساڵی 1982دا.
يه‌ڵماز گونه‌ى سه‌ره‌ڕاى قورسى و به‌ندى و ژيانى ئاواره‌يى به‌ڵام هه‌ميشه وه‌ك سونبولى به‌ره‌نگارى و دژايه‌تیى فاشييه‌ت بينراوه و فيلمه‌كانى له ريزى فيلمه باشه‌كانى دونيادا نمايش ده‌كرێن و له‌و بواره‌دا چه‌ندين خه‌ڵاتى به ده‌ست هێناوه.. كه گرينگترينيان خه‌ڵاتى چڵه‌خورماى زێڕينى فێستيڤاڵى كان-ى جيهانييه... بۆ فيلمى ڕێگا.
ده‌رباره‌ى فيلمى ڕێگا
رێگا فيلمێكى 114 خوله‌كييه و ساڵى 1981 يه‌ڵماز گونه‌ى له زيندانى ئيمڕاڵیى توركيادا له‌ژێر بارى سزادا سيناريۆ و چۆنێتیى وێنه‌گرتنى فيلمه‌كه‌ى نووسيوه و له لايه‌ن شه‌ريف گوره‌نى هاوڕێيه‌وه كارى ده‌رهێنانى بۆ كراوه و پاش هه‌ڵهاتنى گونه‌ى له زيندان و گيرسانه‌وه‌ى له ئه‌ورووپا دووباره كارى مۆنتاجى بۆ كردووه‌ته‌وه.
1982 خه‌ڵاتى چڵه‌خورماي كان و خه‌ڵاتى ڕه‌خنه‌گرانی كانی بۆ ئه‌و فيلمه به ده‌ست هێنا.
سينه‌ماى گونه‌ى، واته سينه‌ماى سياسى. سينه‌مايه‌ك كه بریتی نه‌بێت له سه‌كۆى وتاردان و هونه‌ر تيايدا نه‌كرێت به قوربانیى ئايدیۆلۆژيا.
ئه‌مڕۆ يادى له‌دايكبوونی گونه‌يه و ئه‌و له 47 ساڵيدا له پاريسى فه‌ڕه‌نسا به هۆی نه‌خۆشیی شێرپه‌نجه‌وه گيانى له ده‌ست دا.
رەخنەگران دەربارەی سینەمای گونەی چی دەڵێن؟
تۆنی ڕاینسی ڕەخنەگر لە تایم ئاوت، دەربارەی گونەی دەڵێت: ”گومان هەیە کە ئەگەر هیچ فیلمسازێکی گەورەی تر هێندەی گونەی، لە پشت دەرگەی زیندانەکانەوە کاتەکانی ژیانی بەسەر بردبێت.“
یوسف کاپڵان، لە مێژووی ئۆکسفۆردی سینەمای جیهان، دەڵێت: ”گونەی داهێنەرترین، بلیمەتترین، کاریگەرترین و مەزنترین دەرهێنەری جیهانییە، کە تا ئێستا تورکیا بەرهەمی هێنابێت. بووەتە سەرچاوەیەک بۆ ئیلهامی نەوەیەک لە دەرهێنەرانی لاوی دوای خۆی.“
بافڵ جەلال تاڵەبانی سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان، بەبۆنەی جەژنی ئەکیتۆ و سەری ساڵی نوێی بابلیی ئاشووری، پیرۆزبایی لە کلدانی و ئاشوورییەکان دەکات و لە پەیامەکەیدا ئاماژە بە پاراستنی مافەکانیان دەکات و جەخت دەکاتەوە لەسەر پێکەوە ژیانی ئاشتیانە.
دەقی پەیامەکەی سەرۆکی یەکێتی:
بەبۆنەی جەژنی ئەکیتۆ و سەری ساڵی نوێی بابلیی ئاشووری، لە دڵەوە پیرۆزبایی گەرم ئاڕاستەی خوشک و برایانی کلدانی، ئاشووری و سریانی لە کوردستان و عیراق و جیهان دەکەم، هیوادارم وەک هەمیشە لە کەشێکی ئارام و شادیدا ئەم جەژنە بەڕێبکەن.
لەم رۆژەدا تەئکید لە قووڵکردنەوەی گیانی برایەتی و پێکەوەیی ئاشتیانەی نێوان سەرجەم نەتەوە و پێکهاتەکان دەکەینەوە بە تایبەت کلدانی، ئاشووری و سریانییەکان کە بەشێکی گرنگی گەلەکەمانن.
هەوڵەکانیشمان بۆ پاراستنی مافی هەموولایەک بەردەوام دەبێت لە پێناو سەقامگیری زیاتر و پێکەوەژیان لە وڵاتەکەماندا.
بافڵ جەلال تاڵەبانی
سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان
بەیانی ئەمڕۆ روداوێکی هاتوچۆ لە کەرکوک رویدا و تیایدا پێنج کەس بە سەختی برینداربوون.
بەپێی زانیارییەکانی پەیامنێری کوردسات نیوز لە کەرکوک، روداوەکە لە نێوان چوار ئۆتۆمبێلدا بووە و لە قەرە هەنجیر رویداوە.
پەیامنێری کوردسات نیوز پێی راگەیاندین؛ بەشێک لە قوربانیەکانی روداوەکە لە نەتەوەی عەرەبن و دوای روداوەکە بریندارەکان گوازراونەتەوە بۆ نەخۆشخانەی ئازادی لە کەرکوک.