لە دیدارەکەدا باس لە رەوشی گشتیی سیاسی و ئابووریی وڵات کرا و سەرۆک کۆمار ئاماژەی بە گرنگی یەکخستنی ریزەکان و پێکەوەکارکردنی سەرجەم ھێز و لایەنە سیاسییەکان کرد بۆ چەسپاندنی سەقامگیریی لە بوارە جیاجیاکان و پێشکەشکردنی باشترین خزمەتگوزاری بە ھاووڵاتیان.

لەلایەن خۆیەوە رەیان کلدانی سوپاس و پێزانینی خۆی بۆ سەرۆک کۆمار دەربڕی و جەختیکردەوە، بزوتنەوەی بابلیون پاڵپشتی ھەر کارێک دەکات ببێتەمایەی پتەوکردنی بنەمای دیموکراسی و سەقامگیری لە عێراقدا.

لەپەیوەندییە تەلەفۆنییەکەدا، سەرۆککۆمار بەتوندی ھێرشەکەی بۆسەر لوبنان ئیدانە کرد، کە چەندین شەھید و برینداری لێکەوتەوە و بە پەرەسەندنێکی مەترسیدار و ھەوڵی فراوانکردنی بازنەی جەنگ و دەستدرێژی ناوبرد، کە لێکەوتەی مەترسیداری دەبێت بۆ سەر ئاسایش و سەقامگیریی ناوچەکە.

ھەروەھا سەرۆککۆمار ھاوسۆزیی عێراقی لەگەڵ گەلی لوبنانی برا لەم تەنگانەیەدا دوپاتکردەوە و ئامادەیی عێراقیشی بۆ پێشکەشکردنی ھەموو جۆرە ھاوکارییەکی مرۆیی و پزیشکی بۆ بریندارەکان دەربڕی، ھاوکات سەرەخۆشی ئاراستەی کەسوکاری قوربانیانی ھێرشەکەش کرد.

د.لەتیف رەشید پشتیوانی عێراقی بۆ چەسپاندنی ئاسایش و سەقامگیریی لوبنان دەربڕی و ھەر جۆرە دەستدرێژییەکی بۆسەر وڵاتەکە رەتکردەوە. ھەروەک جەختیکردەوە، پێویستە کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی بەرپرسیارێتییە یاسایی و ئەخلاقییەکانی خۆی بگرێتەئەستۆ بۆ وەستاندنی جەنگ لەدژی گەلی فەڵەستین بەتایبەتی لە کەرتی غەززە و رێگەگرتن لەھەر ھەوڵێک بۆ فراوانکردنی بازنەی ململانێکە.

لەلای خۆیەوە نەجیب میقاتی سەرۆک وەزیرانی لوبنان سوپاس و پێزانینی خۆی بۆ ھەڵوێستی نەگۆڕ و پشتیوانیی گەل و حکومەتی عێراق بۆ لوبنان دەربڕی لە ئاڵنگارییە جۆراوجۆرەکانی کە لەڕابردودا روبەڕوی بوەتەوە.

کەریم نوری راوێژکاری وەزارەتی کۆچ و کۆچبەرانی عیراق رایگەیاند، لە ئێستادا نزیکەی ٥٤ ھەزار ئاوارە لە نەتەوە جیاوازەکان لە کەمپی ھۆلدا نیشتەجێن، لەنێویاندا نزیکەی ١٥ ھەزار عێراقی ھەن کە بەھۆی شەڕ لە ناوچەکانی باغوز و دیرزوور ئاوارەی ئەو ناوچەیە بوون.

ئاماژەی بەوەکرد، حکومەتی عیراق لەئێستادا دەستیکردووە بە پڕۆسەی گێڕانەوەی ئەو ئاوارانە و تائێستا لە کۆی ٢٠ ھەزار ئاوارەی عیراقی زیاتر لە چوار ھەزاریان گێڕاونەتەوە کە ھیچ پێشێلکارییەکی ئەمنییان لە ناوچەکانیان تۆمارنەکردووە، وتیشی، لەئێستادا نزیکەی ١٥ ھەزار ئاوارەی عیراقی لەو کەمپەدا ماونەتەوە.

بەیانی ئەمڕۆ فڕۆکەیەکی ھاوکاری پزیشکی عیراق گەیشتە فڕۆکەخانەی بەیروت، ئەوەش دوای ئەوەی گەشتی ئاسمانی نێوان لوبنان و عیراق لەدوای رووداوی تەقینەوەی ئامێرەکانی پەیوەندی کرانەوە.

وەزیری تەندروستی لوبنانیش رایگەیاند، ھاوکارییەکەی عیراق ٢٠ پزیشک و کارمەندی تەندروستی و ١٥ تۆن ھاوکاری لەخۆدەگرێت.

دوێنێ لەدوای ئەو رووداوەی لوبنان، عیراق دەستبەجێ ئامادەیی بۆ پێشکەشکردنی ھاوکاری بە نەخۆشخانەکانی لوبنان راگەیاند.

باسم عەوادی وتەبێژی حکومەتی عیراق لە راگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە، بەدواداچوون بۆ دوایین پێشھاتە ئەمنییەکانی لوبنان و ھێرشە ئەلیکترۆنییەکەی ئیسرائیل دەکەن، کە بەھۆیەوە گیانلەدەستدان و برینداربوونی ژمارەیەکی زۆری ھاووڵاتی مەدەنی لێکەوتەوە.

ئەوەشی خستەڕوو، ئەو روداوە و بەردەوامی ھەڕەشە و دەستدرێژییەکانی ئیسرائیل و ھەڕەشەی دەستپێکردنی شەڕێکی فراوان بۆ سەر لوبنان، پێویستی بەدەستێوەردانی بەپەلەی نێودەوڵەتی ھەیە، بۆ رێگریکردن لە فراوانبوونی گرژییەکان، ھاوشێوەی غەززە و کەناری رۆژئاوا و باشووری لوبنان.

وتەبێژی حکومەتی عیراق ئاماژەی بەوەشدا، لەسەر راسپاردەی محەمەد شیاع سودانی سەرۆک وەزیران، تیمی پزیشکی و فریگوزاری عیراق رەوانەی لوبنان دەکرێن بۆ ھاوکاریکردنی برینداربووانی مەدەنی روداوەکە.

ئەحمەد موسەوی وەزیری کار و کاروباری کۆمەڵایەتی عیراق رایگەیاند، دوای وردبینیکردنی زانیاریی فەرمانبەرانی ھەرێمی کوردستان دەرکەوتووە سەرپێچیی لە تۆڕی چاودێریی کۆمەڵایەتی بەدیکراوە، زیاتر لە پێنج ھەزار فەرمانبەر و کارمەندی ھێزە ئەمنییەکانی ھەرێمی کوردستان بە نایاسایی موچەی چاودێریی کۆمەڵایەتی وەردەگرن.

دەشڵێت، دۆسیەی ئەو کەسانە دراوەتە لایەنی پەیوەندیدار بۆ گەڕاندنەوەی ئەو موچەیەی کە بە نایاسایی بۆیان خەرجکراوە.

ئەحمەد موسەوی وتیشی، ئەو کەسانە لەماوەی نێوان ساڵانی ٢٠١٦ و ٢٠٢١دا تۆمارکراون و ئەو موچەخۆرانە سەرباری ئەوەی لە دامەزراوەکانی ھەرێم دامەزرێندراون، موچەی چاودێریی کۆمەڵایەتیش وەردەگرن.

میدیاکانی عیراق بڵاویانکردەوە، ئیسماعیل قائانی لە بەغدادە و لەگەڵ بەشێک لە سەرکردەی ھێز و لایەنە سیاسییەکان و گروپە چەکدارەکانی نزیک لە وڵاتەکەی کۆبووەتەوە.

ئەوەشیان خستووەتەڕوو، قائانی لە میانی زنجیرە دیدار و کۆبوونەوەکانی لە بەغداد، چاوی بە ھەریەک لە ھادی عامری سەرۆکی رێکخراوی بەدر و قەیس خەزعەلی ئەمینداری گشتی عەسائیبی ئەھلی حەق و حسێن حەمیداوی فەرماندەی کەتائیبی حزبوڵای عیراقی کەوتووە.

ئەوەش لەکاتێکدایە، ھەفتەی رابردوو مەسعود پزیشکیان سەرۆک کۆماری ئێران سەردانی عیراق و ھەرێمی کوردستانی کرد و بەجیان لەگەڵ دەسەڵاتدارانی ھەردوولا زنجیرەیەک دیدار و کۆبوونەوەی ئەنجامدا.

شوان کەلاری جێگری سەرۆکی لیژنەی شەھیدان و زیندانیانی سیاسی لە ئەنجومەنی نوێنەران ئاماژەی بەوەدا، بەپێی بڕگەی یەکەم، شەھیدانی دەستی داعش لە ناوچە کوردستانییەکانی دەرەوەی ھەرێم وەک پێشمەرگە، ئاسایش، ھێزەکانی ناوخۆ، موچە و ئیمتیازاتەکانیان دەخرێتە سەر دامەزراوەی شەھیدانی عیراق.

ئەوەشی خستەڕوو، بەپێی بڕگەی دووەم، بەشێک لەو شەھیدانەی لە وەزارەتی شەھیدانی ھەرێم پێش ساڵی ٢٠٠٣ تۆمارکراون، ھەموو ئیمتیازاتەکانی دامەزراوەی شەھیدانی عیراقیان دەبێت، تەنھا گواستنەوەی موچەکانیان نەبێت.

دادگای فیدراڵی عیراق لە روونکردنەوەیەکدا ئاماژەی بەوەکردووە، لە ماددەی ٤١ی دەستوری ساڵی ٢٠٠٥دا ھاتووە کە عیراقییەکان ئازادن لە پابەندبوون و رێکخستنی باری کەسێتی خۆیان بەپێی ئاین و مەزھەب و نەریتەکانیان رێکبخرێت کە ئەوەش بەپێی یاسا دەبێت.

دەشڵێت، ئەو مافە تەنیا بە یاسا دەدرێت بە ھاووڵاتیان و سنوردار دەکرێت بە مەرجێک ئەو سنوردارکردنە پێچەوانەی ماددەکانی دەستور نەبێت و ھاووڵاتی سەرپشک دەبێت لە رێکخستنی باری کەسێتی خۆی.

ئەوەش لەکاتێکدایە، کە ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق خوێندنەوەی دووەمی بۆ ھەمواری یاسای باری کەسێتی کردووە کە رێگە بە ھاوسەرگیریکردنی کچانی تەمەن نۆ ساڵ دەدات، ئەوەش ناڕەزایەتی لەسەر ئاستی عیراق و ھەرێم لێکەوتووەتەوە و داوادەکرێت گۆڕانکاری تیادا بکرێت و بە پێشێلکردنی مافی منداڵان و ژنانی دەزانن.

محەمەد شیاع سودانی سەرۆک وەزیرانی عیراق لە چاوپێکەوتنەکەیدا لەگەڵ ئاژانسی بلومبێرگی ئەمریکی ئاماژەی بەوەشکرد، لە کۆنگرەی نێودەوڵەتی ھاوپەیمانان دژی داعش وادەی کۆتایی ھێنان بە ئەرکی سەربازی ھێزەکانی ھاوپەیمانان رادەگەیەنن، ئەوەش بەشێکە لە کارنامەی حکومەت.

باسی لەوەشکرد، لەگەڵ سەرۆکی ئەمریکا  پرسی ھاوپەیمانی نێودەوڵەتی تاوتوێکردووە و لە مانگی ئابی ساڵی رابردوودا لیژنەیەکی دوو قۆڵی سەربازیان پێکھێناوە بۆ دانوستان لەو بارەیەوە و گەیشتوون بە لێکتێگەیشتن بۆ رێکخستنی پرسی کشانەوەی ھاوپەیمانان.

دەشڵێت، بۆ تێکەڵنەکردنی پرسەکان راگەیاندنی ئەنجامی گفتوگۆکانیان دواخستووە بۆ کۆنگرەی ھاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژی داعش کە بڕیارە لەم مانگەدا لە واشنتن بەڕێوەبچێت.

سودانی جەختیکردەوە، پاساوەکانی بوونی ھاوپەیمانی نێودەوڵەتی کۆتایی ھاتووە و دەستیان بە گفتوگۆی راشکاو کردووە لەگەڵ ھاوپەیمانان بۆ کۆتایی ھێنان بە ئەرکی سەربازیان لە عیراق.

محەمەد شیاع سودانی سەرۆک وەزیرانی عیراق لە چاوپێکەوتنێکدا لەگەڵ ئاژانسی بلومبێرگی ئەمریکی ئاماژەی بەوەکرد، دەستپێکردنەوەی ھەناردەی نەوتی ھەرێم پێویستی بە ھەمواری گرێبەستە نەوتییەکان یان ھەمواری یاسای بودجەیە، بەو پێیەی لە یاسای بودجە تێچووی بەرھەمھێنانی بەرمیلێک نەوت بە ھەشت دۆلار دیاریکراوە، لەکاتێکدا لە گرێبەستە نەوتییەکانی ھەرێم بە ٢٦ دۆلار دیاریکراوە.

وتیشی کۆمپانیا نەوتییەکانی ھەرێم ھەموارکردنی گرێبەستەکان رەتدەکەنەوە، لەگەڵ ئەوەشدا گفتوگۆ لەگەڵ ھەرێم و کۆمپانیا نەوتییەکان بەردەوامە بۆ گەیشتن بە چارەسەر و پێشبینی دەکەن ئەمساڵ بگەنە چارەسەر بۆ دەستپێکردنەوەی ھەناردەکردنی نەوت.

سودانی باسیلەوەشکرد، عیراق پابەندە بە کەمکردنەوەی خۆبەخشی بەرھەمھێنان و ھەناردەی نەوت بۆ پارێزگاریکردن لە نرخی نەوت.

فەرمانگەی راگەیاندنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق بڵاویکردووەتەوە، ئەمڕۆ سێ شەممە کۆبوونەوەی ئەنجومەنەکە بەڕێوەدەچێت کە شەش تەوەر لە خۆدەگرێت لەناویاندا دەنگدان لەسەر پرۆژەیاسای ھەمواری یەکەمی یاسای دامەزراوەی شەھیدان و خوێندنەوەی دووەم بۆ خزمەت و خانەنشینی دەستەی حەشدی شەعبی.

ئاماژەی بەوەشکردووە، ھەر لەکۆبوونەوەکەدا خوێندنەوەی یەکەم بۆ پرۆژەیاسای فڕۆکەوانی مەدەنی عیراق تەواو دەکرێت.

ئەنجومەنی نوێنەران لەکۆبوونەوەی دوێنێیدا خوێندنەوەی دووەمی بۆ ھەمواری پڕۆژەیاساکانی باری کەسێتی و لێبوردنی گشتی کرد، دەنگدانیشی لەسەر ھەڵوەشاندنەوەی بڕیارەکانی ئەنجومەنی سەرکردایەتی شۆڕشی رژێمی پێشووی بەعس لەبارەی دەستبەسەرداگرتنی زەوی جوتیارانی کورد دواخست.