ئەلینا رۆمانوسكی باڵیۆزی ئەمریكا لە بەغداد داوا لە هاوڵاتیانی هەرێمی كوردستان دەكات بەشداری پرۆسەی هەڵبژاردن بكەن .

باڵیۆزی ئەمریكا لە بەغداد ئاماژەی بۆ ئەوەكردووە، هەڵبژاردن رەنگدانەوەی ئیرادەی گەلی هەرێمی كوردستانە و پێویستە بەبێ توندوتیژی بەرێوەبچێ ، دەشڵێت، خۆبەخشەكانی نێردەی ئەمریكا لە عیراق لە بنكەكانی دەنگدانن لە هەرێمی كوردستان بۆ چاودێریكردنی چۆنیەتی بەرێوەچوونی پرۆسەكە .
 

لە وتەی دەستپێکی کۆربەندەکەدا، نوێنەری سەرۆك کۆمار سڵاوی سەرۆکی بە بەشداربوان بەتایبەت گەنجان گەیاند، کە نوێنەرایەتی ئایندەی نیشتمان دەکەن و درێژە بە کاروانی پێشکەوتنی دەدەن.

د.جەمال عەبدولزەهرا محەممەداوی پێزانینی د.لەتیف رەشیدی بۆ توێژی گەنجان و هەوڵەکانیان لەپێناو خزمەتکردنی وڵات دەربڕی و جەختیکردەوە لەسەر باوەڕی بە رۆڵی کارای گەنجان لە بنیاتنانەوە و پەرەپێدانی عێراق.

هاوکات لە وتەکەیدا ئاماژەی بەوەکرد، کە سەرۆك کۆمار گرنگییەکی زۆر بەمجۆرە دیدار و بۆنانە دەدات بەوپێیەی پردێکن بۆ گفتوگۆ و ئاڵوگۆڕی بیروڕا لە نێوان گەنجان و لێپرسراوان، هەروەها پاڵپشتی هەوڵەکانی پێشخستنیان دەکات لە بوارەکانی پەروەردە و کار و پەرەپێدانی توانای سەرکردایەتی، ئاماژەشیکرد بە گرنگی بەشداریکردنی کەرتی تایبەت بۆ بەهێزکردنی ئابوریی عێراق و کردنەوەی ئاسۆی نوێ لەبەردەم گەنجاندا.

لایەنگرانی گروپە چەکدارەکان لەعیراق ھەڵیانکوتایەسەر کەناڵی ئێم بی سی لە بەغداد و کەناڵەکەیان بە ھێرشیکرنەسەر سەرکردەکانی بەرەی مقاوەمە تۆمەتبارکرد.

لایەنگرانی گروپە چەکدارەکای لە بەغداد بەرەبەیانی ئەمڕۆ ھەڵیان کوتایە سەر کەناڵی ئێم بی سی سعودیە لە گەرەکی جامیعەی بەغداد دوای بڵاوبونەوەی بەرنامەیەک لەو کەناڵە کە مقاوەمەی ئیسلامی بە میحوەری مقاوەمەی ئێران ناوبردبوو.

خۆپیشاندەران بانگەشەی ئەوەیان دەکرد کە ئەو کەناڵە سەرکردەکانی مقاوەمەی فەڵەستین و عیراق و لوبنانی بە تیرۆرست ناوبردووە.

ھێزە ئەمنییەکان رێگای سەرەکی کەناڵەکەیان داخست و مستەفا سەنەد ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق رایگەیاند، کەناڵی ئێم بی سی لەلایەن حکومەتەوە پاڵپشتی دەکرێت و ئیدانە و سوتاندنی بەس نییە و ھیچ شوێنێکی لە عیراق نییە و کار لەسەر ھەڵوەشاندنەوەی مۆڵەتەکەی دەکرێت. 

دەستەی کەشناسی عیراق رایگەیاند، لە چەند رۆژی داھاتوودا پلەکانی گەرما بەشێوەیەکی بەرچاو دادەبەزن و پێشبینی باران بارین دەکرێت.

دەستەی کەشناسی عیراق لە راگەیەنراوێکدا ئاماژەی بەوەکردووە، رۆژانی دوو شەممە و سێ شەممە ئاسمان ساماڵ و پەڵەھەور دەبێت و پلەکانی گەرما بە جێگیری دەمێننەوە. 

دەشڵێت، رۆژی چوار شەممە ئاسمان ساماڵ دەبێت و نیمچە ھەور دەبێت و لە ناوچەکانی ھەرێمی کوردستان بارانی پچڕ پچڕ دەبارێت، رۆژی پێنج شەممەش پێشبینی باران باراین دەکرێت و پلەکانی گەرماش بەشێوەیەکی بەرچاو دادەبەزن. 

ستار جابری، بریکاری وەزارەتی بازرگانی عیراق رایگەیاندوە، لە چەند پارێزگایەک دەستکراوە بە گۆڕینی پسوڵەی بەشەخۆراکی مانگانەی ھاوڵاتییان بۆ کارتی ئەلیکترۆنی.

راشیگەیاندووە، کارکردن بە سیستمی کارتی ئەلیکترۆنی لە پارێزگاکانی بەغداد و نەجەف و کەرکووک و دھۆک دەستی پێ کردووە، لە ئێستادا بەرنامەکە بە تەواوەتی بۆ کارپێکردن ئامادەیە.
جەختی لەوەشکردوەتەوە، لەم سیستمەدا کەسانی مردوو ناویان دەسڕدرێتەوە و بەشەخۆراکیان نامێنێت.

محەمەد شیاع سودانی، سەرۆک وەزیرانی عیراق لە میانی پەیوەندییەکی تەلەفۆنیدا لەگەڵ نەبیھبڕی سەرۆکی ئەنجومەنی نوێنەرانی لوبنان  ئاماژەی بەوەدا، عێراق پاڵپشتی لەو ھەوڵانە دەکات، کە ئامانج لێی وەستاندنی شەڕ و دەستدرێژییەکانی ئیسرائیلە بۆ سەر لوبنان و غەززە، ھاوکات بە ئاڕاستەی چەسپاندنی ئاسایش و سەقامگیرییە لە ناوچەکە.

ئاماژەی بەوەشدا، بەردەوام دەبن لە ناردنی ھاوکارییە مرۆییەکان بۆ لوبنان.

ھاوکات، باسم عەوادی، وتەبێژی حکومەتی فیدراڵ رایگەیاند، دەستدرێژییەکانی ئیسرائیل سەلمێنەری ئیرادەی تاوانکارییەکانی ئەو وڵاتەیە.

دەشڵێت، بێ ھەڵوێستی کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی بەرامبەر دەستدرێژییەکانی ئیسرائیل رێ خۆشکەرە بۆ بەردەوامبوونی ئەو دەستدرێژییانە و عیراقیش بانگەوازی نوێ دەکاتەوە، بۆ رێکخراوە نێودەڵەتییەکان تاکو رێوشوێنی پێویست بەرامبەر ئیسرائیل بگرنەبەر.

بەپێی ئەو کارنامەیەی بڵاوکراوەتەوە، کۆبوونەوەکەی ئەنجومەنی نوێنەران سەعات یەکی پاش نیوەڕۆ دەستپێدەکات و شەش بڕگە لەخۆدەگرێت و تێیدا، دەنگ لەسەر پڕۆژەیاسای ھەمواری یاسای باری کەسێتی ساڵی ١٩٥٩ دەدات. 

ھەروەھا لە کۆبوونەوەکەدا دەنگدان لەسەر پڕۆژەیاسای گەڕانەوەی خاوەندارێتی موڵک و ماڵ بۆ خاوەنەکانیان لەخۆدەگرێت، کە بەپێی پڕۆژەیاساکە هەشت بڕیاری ئەنجومەنی سەرکردایەتی رژێمی بەعسی پێشوو ھەڵدەوەشێنرێنەوە کە لەنێوان ساڵانی ١٩٧٥ بۆ ١٩٧٩ دەرکراون بۆ دەستبەسەرداگرتنی زەوی جوتیاران لە سنوری کەرکوک و ناوچە جێناکۆکەکان.

ھاوکات ئەنجومەنی نوێنەران، تاوتوێ پڕۆژەیاسای خوێندنی باڵای ئەھلی و تەواوکردنی خوێندنەوەی یەکەم بۆ پڕۆژەیاسای فڕۆکەوانی مەدەنی دەکات.

بەپێی ئەو كارنامەیەی بڵاوكراوەتەوە، بڕیاربوو كۆبوونەوەكە سەعات یەكی پاش نیوەڕۆ دەستپێبكات بەڵام تا ئێستا دەستیپێنەكردووە و چەند جارێك زەنگی چوونە ژوورەوەی ئەندامان لێدراوە، بەڵام رێژەی یاسایی تەواو نەبووە.

بەپێی كارنامەكەش، كۆبوونەوەكە شەش بڕگە لەخۆدەگرێت و بڕیارە دەنگ لەسەر پڕۆژەیاسای هەمواری یاسای باری كەسێتی ساڵی ١٩٥٩ دەدات. هەروەها لە كۆبوونەوەكەدا دەنگدان لەسەر پڕۆژەیاسای گەڕانەوەی خاوەندارێتی موڵك و ماڵ بۆ خاوەنەكانیان لەخۆدەگرێت، كە بەپێی پڕۆژەیاساكە هەشت بڕیاری ئەنجومەنی سەركردایەتی رژێمی بەعسی پێشوو هەڵدەوەشێنرێنەوە كە لەنێوان ساڵانی ١٩٧٥ بۆ ١٩٧٩ دەركراون بۆ دەستبەسەرداگرتنی زەوی جوتیاران لە سنوری كەركوك و ناوچە جێناكۆكەكان.هاوكات ئەنجومەنی نوێنەران، تاوتوێ پڕۆژەیاسای خوێندنی باڵای ئەهلی و تەواوكردنی خوێندنەوەی یەكەم بۆ پڕۆژەیاسای فڕۆكەوانی مەدەنی دەكات.

سەرچاوەیەكی حكومی لە پارێزگای نەینەواوە رایگەیاند، كاروانێكی نوێی خێزانەكانی داعش كە ژمارەیان لەنێوان 150 بۆ 180 خێزاندایە، لە كەمپی هۆلەوە دەگوازرێنەوە كەمپی جەدعە لە باشوری شاری موسڵ. 

بەپێی سەرچاوەكە، گواستنەوەی ئەو خێزانانە ئەم هەفتەیە یاخود هەفتەی داهاتوو دەبێت و هەماهەنگی زۆر لەنێوان هێزە ئەمنییەكان كراوە، بۆ وردبینیكردن لە دۆسیە ئەمنییەكانیاندا. 

تائێستا زیاتر لە 20 هەزار عیراقی لە كەمپی هۆل دەژین، عیراقیش هەوڵی داخستنی ئەو كەمپە دەدات، كە دەیان هەزار ژن و منداڵی تیرۆریستانی داعشی لەخۆگرتووە. 

كەمپی هۆل دەكەوێتە باشوری شاری حەسەكە لە رۆژئاوای كوردستان و لەژێر كۆنترۆڵی هێزەكانی سوریای دیموكراتدایە.

لەما موسا بەڕێوەبەری گشتی كۆمپانیای بازارگانی ماددە خۆراكیەكان لە وەزارەتی بازرگانی عیراق رایگەیاند، باخیرەیەك گەیشتە عیراق لە رێگەی بەندەری ئوم قەسرەوە كە بر تایلەندی و دۆشاوی تەماتە و ماشی لەخۆی گرتبوو. 

دەشڵێت، نمونە لەو ماددە خۆراكیانە وەرگیراوە و پشكنینیان بۆ كراوە دوای دڵنیابوونەوە وەرگیراون و لە ئێستاشدا لەگەڵ لقەكانی كۆمپانیا لە سەرجەم پارێزگاكان كاردەكرێت بۆ دابەشكردنی حەوتەمین بەشەخۆراكی مانگانەی ئەمساڵ. 

وتیشی، بەشی كۆنتڕۆڵی جۆری بەدواداچون بۆ چۆنیەتی كۆگاكردنی ماددەكان دەكات بۆ دڵنیابوونەوە لە سەلامەتیان.

محەمەد شیاع سودانی لە چاوپێکەوتنێکدا لەگەڵ رۆژنامەی بلۆمبێرگی ئەمریکی رایگەیاندووە، وڵاتەکەی سورە لەسەر کشانەوەی ھێزەکانی ئەمریکا و ھاوپەیمانان لە وڵاتەکەی لەکاتێکی دیارکراودا، کە لە چەندین بۆنەی جیادا ئەوان ئەوەیان دووپاتکردووەتەوە، وتیشی دیاریکردنی کاتی کشانەوەی ئەو ھێزانە لەدوای ھەڵبژاردنی سەرۆکایەتی ئەمریکا کە بڕیارە لە ٥ تشرینی دووەم بەڕێوەبچێت دیاریدەکرێت.

سەرۆک وەزیرانی عیراق راشیگەیاند، کشانەوەی ئەو ھێزانە تاکو ساڵی ٢٠٢٦ درێژەی دەبێت، لە پەیوەندی راوێژکارییەوە دەگۆڕیت بۆ پەیوەندی تەنھا نێوان دوو وڵات.

 

عەلی سەعدون لامی ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق رایگەیاند، بە پشتبەستن بە بڕگەی حەوتنی ماددەی ٦١ی دەستور و ماددەی ٥٠ی پەیڕەوی ناوخۆی ئەنجومەنی نوێنەران، نوسراوێکیان بە ژمارەیەکی زۆر ئیمزای پەرلەمانتارانەوە ئاراستەی سەرۆکایەتی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق کردووە بۆئەوەی بڕیارێک دەربکرێت بە مەبەستی کەمکردنەوەی نوێنەرایەتییە دیبلۆماسییەکانی ئەمریکا لە عیراق دەکەن.

وتیشی، لە نوسراوەکەدا داوایان لە سەرۆکایەتی ئەنجومەنی نوێنەران کردووە وەڵامی دواکارییەکەی موقتەدا سەدر رێبەری رەوتی نیشتیمانی شیعە بدەنەوە کە داوای کەمکردنەوەی نوێنەرایەتییە دیبلۆماسییەکانی ئەمریکای لە عیراق کردووە، لەبەرئەوەی ئەو وڵاتە بەردەوامە لە پشتیوانیکردنی ئیسرائیل لە جەنگی غەززە.

بەشی پێشبینییەکانی کەشناسی وبومەلەرزەزانی لە وەزارەتی گواستنەوەی ھەرێم رایگەیاند، ئەمڕۆ ئاسمان لە نێوان نیمچە ھەور بۆ ھەوری تەواو دەبێت، پێشبینی بارینی نمە باران و تاوە باران دەکرێت بەتایبەتی لە پاریزگای دھۆک و ناوچە شاخاوییەکانی سەر بە پارێزگای ھەولێر، لە پارێزگای سلێمانی و کەرکوک و ھەڵەبجەش ئاسمان پەڵە ھەور و نیمچە ھەور دەبێت.

راشیگەیاندوە، رۆژی یەکشەممەش، ئاسمان ساماڵ دەبێت لەگەڵ دروستبوونی ھەندێ پەڵە ھەوری جیاجیا، نمەباران لە ناوچە شاخاوییەکان دەبارێت.

ھاوکات کەشناسی عیراق رایگەیاند، سبەینی لەناوچەکانی ناوەڕاست و باشوری عیراق ئاسمان ساماڵ و پەڵە ھەور دەبێت و لەناوچەکانی ھەرێمی کوردستان باران دەبارێت.

دەشڵێت، بەرزترین پلەی گەرما لە نەجەف و موسەننا و بەسرە تۆماردەکرێت کە ٤٣ پلەیە.

دەستەی دەستپاکی عیراق لە راگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوە کردووە، دادگای تاوانەکانی بەرەنگاربوونەوەی گەندەڵی بە غیابی سزای دە ساڵ زیندانیکردن و غەرامەکردنی ١٠ ملیۆن دیناری بۆ سەرۆکی پێشووی ئەنجومەنی بەڕێوەبەری فڕۆکەخانەی نەجەف فائید کازم شەممەری و سێ لە ئەندامی ئەنجومەنی کارگێڕی ئیدارەی پێشوو دەرکردووە.

دەشڵێت، سزادراوەکان پێشێلکارییان لە گرێبەستی ئامادەکردنی دیزاین بۆ دروستکردنی ڕێڕەوی نوێی فڕین بۆ فڕۆکەخانەی نەجەف و بەربەستەکانی ئەنجامداوە.

دەستەی دەستپاکی باسی لەوەشکردووە، گرێبەستی پرۆژەکە بە بەھای ٧١ ملیۆن و ٩٨٩ ھەزار ھەزار دۆلار بووە و تەندرەکەی بۆ کۆمپانیایەکی نزیک لە سەرۆکی پێشووی ئەنجومەنی بەڕێوەبەری فڕۆکەخانە دەرچووەو بانگەوازی ئاشکرای بۆ نەکراوە، ئەوەش یەکێکە لە گەندەڵییە دیارەکانی پرۆژەکە.

رۆژنامەی وۆڵ ستریت جۆرناڵی ئەمریکی لەزاری لێپرسراوانی سەربازی ئەمریکاوە ئاشکرایکردووە، تا مانگی ئەیلولی داھاتوو سەدان سەربازی ھاوپەیمانان و ئەمریکا کە لە بنکە سەربازییەکان لە بەغداد و ڕۆژئاوای عیراق دەکشێنەوە، تا کۆتایی ساڵی دواتریش ھێزەکانیان لە شاری ھەولێر دەکشێنەوە.

لێپرسراوێکی باڵای ھاوپەیمانان بە رۆژنامەکەی وتووە، ھێڵکاری پلانی کشانەوەکە تەواو بووە، بەڵام ھەندێک وردەکاری کۆتایی ماوە کە پەسەند بکرێت، بەتایبەت لەگەڵ وڵاتانی تری ھاوپەیمانان.

وتیشی ھەفتەی داھاتوو وادەی ڕاگەیاندنی کشانەوەکە ئاشکرا دەکرێت، ھەرچەندە بڕیاربوو وادەکە زووتر رابگەیەنرێت.

رۆژنامەکە بە پشت بەستن بە وتەی لێپرسراوانی باڵای سەربازی ھەردوولا ئاماژەی بەوە کردووە، تەنانەت لە دوای ساڵی ٢٠٢٦یشەوە، پێدەچێت ھێزێکی کەمی ئەمریکا بەسیفەتی ڕاوێژکاری و بۆ پشتیوانی لۆجستی بۆ سەربازە ئەمریکییەکان کە بنکەکانیان لە سوریایە، بەپێی ڕێککەوتنێکی نوێی ئەمنی دوولایەنە، بمێننەوە.

ھەفتەی رابردوو محەمەد شیاع سودانی سەرۆک وەزیرانی عیراق لە چاوپێکەوتنەکەیدا لەگەڵ ئاژانسی بلومبێرگی ئەمریکی ئاماژەی بەوەکردبوو، لە کۆنگرەی نێودەوڵەتی ھاوپەیمانان دژی داعش وادەی کۆتایی ھێنان بە ئەرکی سەربازی ھێزەکانی ھاوپەیمانان رادەگەیەنن.

باسی لەوەشکردبوو، بۆ تێکەڵنەکردنی پرسەکان راگەیاندنی ئەنجامی گفتوگۆکانیان دواخستووە بۆ کۆنگرەی ھاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژی داعش کە بڕیارە لەم مانگەدا لە واشنتن بەڕێوەبچێت.

خاڤیێر کۆلۆمینا یاریدەدەری سکرتێری گشتی ناتۆ بۆ کاروباری سیاسی و ئاسایش رایگەیاند، لەگەڵ کشانەوەی ھێزەکانی ئەمریکا لە عیراق ھاوپەیمانێتیەکە دەیەوێت ژمارەی سەربازەکانی لە عیراق زیاد بکات.

دەشڵێت، لە ئێستادا نزیکەی ٦٠٠ سەربازیان لە عیراق ھەیە و ناتۆ دەیەوێت ئەو ژمارەیە زیاد بکات ئەوەش وەکو قەرەبویەک بۆ کشانەوەی ھێزەکانی ئەمریکا لە وڵاتدا بۆ ئەوەی بۆشایی دروست نەبێت. 

وتیشی، لەگەڵ لێپرسراوانی عیراق دەستیان بە گفتوگۆ کردووە بۆ زیادکردنی ژمارەی ھێزەکانیان.