بڕیارە سبەینێ‌ وەفدی ئیمراڵی لەگەڵ سەرۆك كۆماری توركیا كۆببێتەوە، بۆ گفتوگۆكردن لەسەر جێبەجێكردنی میكانیزمی پرۆسەی ئاشتی لە توركیا و باكوری كوردستان.

نوسینگەی پارتی یەكسانی و دیموكراسی گەلان"دەم پارتی"بڵاویكردەوە، دوای نیوەڕۆی رۆژی دووشەممە وەفدی ئیمراڵی دەم پارتی كە پێكهاتوون لە پەروین بوڵدان و مەدحەت سنجار  لەگەڵ رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆك كۆماری توركیا لە ئەنقەرە كۆدەبێتەوە.

هەروەها بڕیارە پێش كۆبونەوەكەی لەگەڵ ئەردۆغان وەفدەكە لەگەڵ تونجەر باقرخان و تولای حاتیمئۆغولاری، هاوسەرۆكانی گشتی دەم پارتی كۆببێتەوە.

ئەوەش لە كاتێكدایە، ئەمڕۆ وەفدی ئیمرالی كە پێكهاتبون لە پەروین بوڵدان، مەدحەت سانجار و فایەق ئۆزگور، لە ئیمراڵی سەردانی عەبدوڵا ئۆجەلانی یان كرد، بۆ ماوەی دوو سەعات و نیو كۆبونەوە، لە چوارچێوەی جێبەجێكردنی پرۆسەی ئاشتی و كۆمەڵگەی دیموكراتی، گفتوگۆیان لەسەر قۆناغی لەناوبردنی چەك لەلایەن پەكەكەوە كرد. 

بەپێی زانیارییەكانی نوسینگەی راگەیاندنی دەم پارتییش بڕیارە پەیامێكی نوسراوی ئۆجەلان بڵاوبكەنەوە.

وەزیری ئاسایشی نەتەوەیی ئیسرائیل داوا لە حكومەتی وڵاتەكەی دەكات پێشنیازی ئاگربەست پەسەند نەكات و تەواوی كەرتی غەززە داگیر بكەن.

ئیتمار بن غەفیر وەزیری ئاسایشی نەتەوەیی ئیسرائیل رایگەیاند، ئامانجی سەرەكی شەڕی غەززە لەناوبردنی بزوتنەوەی حەماسە، بۆیە راگرتنی شەڕەكە دەبێتەهۆی بوژاندنەوە و هەستانەوەی حەماس.

وتیشی، لە بەشێكی رەشنوسی ئاگربەستی غەززەدا هاتووە كە پێویستە سوپای ئیسرائیل لە بەشێكی غەززە بكشێتەوە و سەدان ئەندامی گروپە چەكدارەكان ئازاد بكات و یارمەتی مرۆیی بەشێوەیەكی بەرچاو بۆ غەززەییەكان بڕوات، بەم هەنگاوەش حەماس خۆی رێكدەخاتەوە و ئامانجی شەڕەكە نایەتە دی.

بن غەفیر داوای لە بنیامین ناتانیاهۆ سەرۆك وەزیرانی ئیسرائیل كرد پێشنیازی ئاگربەست قبوڵ نەكات و تەواوی كەرتی غەززە داگیر بكات وتیشی، تاكە رێگەچارە رزگاركردنی بارمتەكان و راگرتنی هاوكارییەكان بۆ غەززە و راگواستنی دانیشتوانەكەیەتی.

ئۆفیسی راگەیاندنی دەم پارتی بە کوردسات نیوزی راگەیاند، وەفدی دەمپارتی بۆ دیداری عەبدوڵا ئۆجەلان بەرەو دوورگەی ئیمراڵی بەڕێکەوت.

ئۆفیسی راگەیاندنی دەم پارتی بە کوردسات نیوزی راگەیاند، سەعات 10:00ی بەیانی ئەمڕۆ وەفدی دەمپارتی بۆ دیداری عەبدوڵا ئۆجەلان رابەری باڵای پارتی کرێکارانی کوردستان 'پەکەکە' بەرەو دوورگەی ئیمراڵی بەڕێکەوت.

وەفدەکە پێکهاتووە لە پەروین بوڵدان، میتحات سەنجەر، فایەق ئوزگور ئەرۆڵ و بڕیارە دیدارێکی تایبەت لەگەڵ عەبدوڵا ئۆجەلاندا ئەنجام بدەن.

ئەوەش لە کاتێکدایە، دوای ١٠ ساڵ لە رێگریی دەسەڵاتدارانی توركیا، رۆژی ٢٨ی ١٢ی ساڵی رابردوو، رێگە درا وەفدێكی پەرلەمانتارانی پارتی یەكسانی و دیموكراسی 'دەم پارتی' بۆ دیدار لەگەڵ عەبدوڵا ئۆجەلان بچنە دوورگەی ئیمڕاڵی و لەگەڵیدا کۆببنەوە، کە کۆبوونەوەکەش سێ سەعاتی خایاند.

لە کۆتایی ساڵی رابردوو و سەرەتای ئەمساڵەوە پرسی ئاشتی لە باکوری کوردستان و تورکیا سەری هەڵداوەتەوە و چەند جارێک وەفدی ئیمڕاڵی سەردانی عەبدوڵا ئۆجەلان رێبەری زیندانیکراوی پەکەکەیان کرد، لە رۆژی 27ی شوباتدا وەفدەکە پەیامێکی مێژووییان لەلایەن ئۆجەلانەوە بڵاوکردەوە و لە پەیامەکەدا عەبدوڵا ئۆجەلان رایگەیاندبوو: بانگەوازی چەکدانان دەکەم و بەرپرسیارێتییەکەی دەگرمە ئەستۆ. پێویستە پەکەکە گۆنگرە ببەستێت و خۆی هەڵبوەشێنێتەوە.

لەکۆتاییدا و لەرۆژی 12ی ئایاری ئەمساڵدا، پەکەکە ئەنجامەکانی کۆنگرەی 12ی خۆی بڵاوکردەوە و بەپێی راگەیەنراوەکە، خەباتی چەکداریی خۆی کۆتایی پێهێنا و لەمەودوا لەبری خەباتی چەکداریی لە فۆڕمێکی دیکەدا لە رێگای خەباتی سیاسییەوە بەردەوام دەبێت.

میدیا ئیسرائیلیەکان بڵاویکردەوە، کە عومەر دوستەری، وتەبێژی سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل بنیامین نەتەنیاهو، پۆستەکەی بەجێدەهێڵێت و بەیانی لەگەڵ سەرۆک حکومەتدا بۆ واشنتۆن ناچێت، لەبەر ناکۆکی لەگەڵ سارە نەتەنیاهو، هاوسەری سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل.

رۆژنامەی "یەدیعۆت ئاحڕۆنۆت" ئاماژەی بەوە کرد کە عومەر دوستەری کە لە مانگی ئاب 2024 بۆ ئەو پۆستە هەرڵبژێردرابوو، پۆستەکەی بەجێدەهێڵێت و بەیانی لە گەشتەکەی نەتەنیاهۆ بۆ واشنتۆن بەشداری ناکات.

سەرچاوەکان لە نووسینگەی سەرۆک وەزیرانەوە رونیان کردەوە کە هۆکاری جێهێشتنی "کتوپڕی" پۆستەکە "دوای زنجیرەیەک لە ناکۆکیەکان" دێت، لە نێوان ئەو و سارە نەتەنیاهۆ.

یەکەمجار لە هەواڵەکانی کەناڵی ١٣ ئاماژە بە دەرکردنی لە کارەکەی کرا. دواتر بەپێی هەمان کەناڵ، هۆکاری دەرکردنی لە کارەکەی بۆ ناکۆکیە بەردەوامەکانی لەگەڵ سارەی ژنی ناتانیاهۆ گەڕێنرایەوە.

جێگەی باسە لە چاوپێکەوتنێکی تایبەتی پۆدکاستی "عەناسیر موتەلەعە"ی سەر بە رۆژنامەی "مەعاریف"دا، دوستەری هەڵوێستی ئیسرائیلی سەبارەت بە مامەڵەکردن لەگەڵ بزووتنەوەی "حەماس" خستە ڕوو. دوستەری لە پۆدکاستەکەدا جەختی کردەوە کە ئیسرائیل لە داواکاری دەرچوونی "حەماس" لە کەرتی غەزە پاشەکشە ناکات.

عومەر دوستەری وتی: "دەتوانم بڵێم کە سەرۆک وەزیران بەگشتی کەسێکی تەواوکارە، گرنگی بە هەموو وردەکارییەکان دەدات." هەروەها وتیشی: "سەرۆک وەزیران تەنانەت لە راگەیەندراو و بڵاوکراوەکانیشدا زۆر وردەکارە، دەتوانم بڵێم:" کە باش گوێ لە راوێژکارەکانی دەگرێت، کراوەیە بۆ گوێگرتن لە بۆچوونەکان، ئەمەش شتێکی ئەرێنییە."

دواتر، لە وتەبێژی سەرۆک وەزیران پرسرا کە ئایا نەتەنیاهۆ لەگەڵی راوێژ دەکات و ئامۆژگاری لێ وەردەگرێت، وەڵامی دایەوە: "بەڵێ،" هەروەها وتیشی: "کراوەیە بۆ بۆچوون و ئامۆژگاری، وەریان دەگرێت، بەڵام لە کۆتاییدا خۆی بڕیار دەدات. جا نەک هەر لە بڕیارە میدیاییەکان، بەڵکو لەوانەشدا کە پێیان دەگوترێت بڕیارە کردەیی و سیاسییەکان."

هەروەها وتیشی: "لە کۆبوونەوەکاندا، گوێ لە یەکەم وتەبێژ تا کۆتا وتەبێژدەگرێت، لە کۆبوونەوە ئەمنییەکانی دیکەشدا بە وردی گوێ شل دەکات، پرسیار دەکات لە کاتی گفتوگۆکەدا، بەڵام لە کۆتاییدا خۆیەتی کە بڕیار دەدات."

لە چوارچێوەی بودجەی وەزارەتی بەرگری ئەمریكادا 130 ملیۆن دۆلار بۆ هێزەكانی هاوپەیمانان لە سوریا تەرخانكراوە و بەشێكیشی بۆ هەسەدە دەبێت.

میدیاكانی ئەمریكا ئاشكرایانكردووە، وەزارەتی بەرگریی ئەو وڵاتە لە بودجەی ساڵی 2026دا، پشكی تەرخانكراوی هێزەكانی هاوپەیمانانی لە سوریا و روبەڕوبوونەوەی داعش تەرخانكردووە كە 130 ملیۆن دۆلارە، بەشێكی ئەو بودجەیەش بۆ هێزەكانی سوریای دیموكرات "هەسەدە" دەبێت.

وەزارەتی بەرگریی ئەمریكا لەبارەی وردەكاریی پشكی هاوپەیمانان لە سوریا رایگەیاند، ئەو 130 ملیۆن دۆلارەی دیاركراوە، 65 ملیۆن دۆلاری بۆ موچەی هێزەكانە، 15.6 ملیۆن دۆلاریش بۆ  پڕچەككردن و راهێنانی سەربازیی و 32.4 ملیۆن دۆلاریش بۆ  پاڵپشتی لۆجێستی، لەگەڵ 1.5 ملیۆن دۆلار بۆ وەڵامدانەوەی پێداویستییە بە پەلەكان تەرخانكراوە. 

ترەمپ دەڵێت، ئێران رازی نەبووە پشكنەرە نێودەوڵەتییەكان سەردانی بنكە ئەتۆمییەكان بكەن و پێشبینیش دەكات تاران لە شوێنێكی تر دەستبكاتەوە بە بەرنامە ئەتۆمییەكەی.

دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا رایگەیاند، تائێستا ئێران رەزامەندی دەرنەبڕیوە بۆ دەستبەرداربوون لە پیتاندنی یۆرانیۆم و سەردانیكردنی پشكنەرە نێودەوڵەتییەكان بۆ بنكە ئەتۆمییەكانی.

وتیشی، بەرنامە ئەتۆمییەكەی ئێران پاشەكشەی بەرچاوی كردووە، بەڵام پێشبینی دەكرێت تاران لە شوێنێكی تر دەستدەكاتەوە بە كاركردن لە بەرنامە ئەتۆمییەكەی، جەختیشیكردەوە، رۆژی دووشەممە لە كۆشكی سپی لەگەڵ بنیامین ناتانیاهۆ سەرۆك وەزیرانی ئیسرائیل گفتوگۆ لەسەر ئەو بابەتە دەكات.

ترەمپ راشیگەیاند، ئێران دەیەوێت گفتوگۆ لەگەڵ ئەمریكا بكات و ئەوانیش ئامادەن نوێنەرەكانیان بۆ دانوستان بنێرن لە هەر كات و شوێنێك پێویست بێت.

حەماس ئاشكرایدەكات، وەڵامێكی ئەرێنی ئەمریكایان بۆ رێككەوتن داوەتەوە، میدیای ئیسرائیلیش پێشبینی دەكات رۆژی دووشەممە ناتانیاهۆ و ترەمپ لە كۆشكی سپییەوە ئاگربەست رابگەیەنن.

سەركردەیەكی حەماس بە ئاژانسی ڕۆیتەرزی وتووە، وەڵامی پێشنیازی ئاگربەستی ئەمریكایان پێشكەشی نێوەندگران كردووە كە ئەرێنییە و یارمەتیدەر دەبێت بۆ گەیشتن بە ڕێككەوتن.

دەشڵێت، بزوتنەوەكە داوای گەرەنتی ڕوون دەكات كە دانوستان بۆ كۆتاییهێنان بە جەنگ لە ماوەی ئاگربەستی 60 ڕۆژەدا ئەنجام بدرێت و ئەگەر تا كۆتایی ئەو ماوەیە هیچ ڕێككەوتنێك نەكرێت، پێویستە ئاگربەست درێژ بكرێتەوە تا ئەو كاتەی هەردوولا دەگەنە ڕێككەوتن.

پێشتر ترەمپ ڕایگەیاندبوو، پێشبینی دەكات لە ماوەی 24 سەعاتی داهاتوودا حەماس وەڵامی پێشنیازەكەی بداتەوە بۆ ئاگربەست لە غەززە، وتیشی، ئیسرائیل ڕازی بووە بە مەرجەكانی ئاگربەست بۆ ماوەی 60 ڕۆژ.

هاوكات رۆژنامەی یەدیعۆت ئەحرۆنۆتی ئیسرائیلی بە پشت بەستن بە سەرچاوەی تایبەت رایگەیاندووە، رۆژی دوشەممە ناتانیاهۆ و ترەمپ لە كۆشكی سپییەوە ئاگربەست رادەگەیەنن.

وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا رایگەیاند، وەزیری دەرەوەی ئەمریكا و وەزیری دەرەوەی سوریا لەبارەی هەڵگرتنی سزاكانی سەر دیمەشق قسەیان كردووە.

تامی برووس وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا رایگەیاند، ماركۆ روبیۆ و ئەسعەد شەیبانی بە تەلەفۆن قسەیان كردووە و روبیۆ هیوای خواستووە كە  هەڵگرتنی سزاكان دەستپێكی قۆناغێكی نوێ بن بۆ گەلی سوریا و پەیوەندییەكانی نێوان هەردوو وڵات.

وتوشیەتی، سزاكان لەسەر بەشار ئەسەد و هاوكارەكانی و هەر لایەنێكی دیكە كە هەڕەشەن لە ئاسایشی سوریا و جیهان وەك خۆیان دەمێننەوە، بەڵام  ئەمریكا تاوتوێی پێداچوونەوە بە لیستی تیرۆری ناوخۆیی و لیستی نەتەوە یەكگرتووەكان دەكات كە پەیوەستن بە سوریاوە.

بروس وتیشی، هەردوولا باسیان لە چەند بابەتێكی تری هاوبەش كردوە لەوانەش، روبەڕوبونەوەی تیرۆر ، پەیوەندییەكانی نێوان ئیسرائیل و سوریا، هەروەها لەناوبردنی پاشماوەكانی بەرنامەی چەكی كیمیایی رژێمی ئەسەد.

پنتاگۆن ئەمڕۆ چوارشەممە رایگەیاند، هێرشە ئاسمانییەکانی ئەمریکا بۆ سەر شوێنە ئەتۆمییەکانی ئێران، بەرنامە ئەتۆمییەکەی تارانی تا دوو ساڵ بردە دواوە.

ئەمریکا بڕیاری ئێران بۆ راگرتنی هاوکارییەکانی لەگەڵ ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆمی بە "قبووڵنەکراو" وەسفدەکات، ئەمەش دوای شەڕی ئەم دواییەی تاران و ئیسرائیل.

تامی بروس وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا لە لێدوانێکی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند: ئێمە وشەی 'قبووڵنەکراو' بەکاردەهێنین بۆ وەسفکردنی هەڵبژاردنی ئێران بۆ راگرتنی هاوکارییەکانی لەگەڵ ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ناوەکی لە کاتێکدا کە دەرفەتی گۆڕینی رێڕەو و هەڵبژاردنی ڕێگای ئاشتی و خۆشگوزەرانی هەیە.

ئاماژەی بەوەشکرد، پێویستە ئێران بە تەواوی و بەبێ دواکەوتن لەگەڵ ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆم دەستبکاتەوە بە کارکردن.

میدیا ناوخۆییەکانی ئێران بڵاویانکردەوە، مەسعوود پزیشکیان، سەرۆککۆماری ئێران ئەمڕۆ چوارشەممە فەرمانێکی دەرکرد و هاوکارییەکانی لەگەڵ ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆمی راگرت.

حكومەتی ئێران دەڵێت، تا رۆژی پێنجشەممە، ئاسمانی ناوەڕاست و رۆژئاوای وڵاتەكەی بە روی گەشتە ئاسمانییە نێودەوڵەتییەكان دادەخات.

وتەبێژی وەزارەتی رێگاوبان و گەشەپێدانی شارستانی ئێران رایگەیاند، بە هۆكاری ئەمنی ئاسمانی ناوەڕاست و رۆژئاوای وڵاتەكەی بە روی گەشتە ئاسمانییە نێودەوڵەتییەكان داخراوە، تەنها بەشی رۆژهەڵات كراوە دەبێت.

دەشڵێت، گەشتی ناوخۆیی و دەرەكی لە باكور و باشور و رۆژئاوای ئێران هەڵوەشێنراونەتەوە تا سەعات دووی سبەینێ و دواتر بڕیار لەسەر دەستپێكردنەوەی گەشتەكان دەدرێت.

ئەو بڕیارەی ئێران دوای چەند رۆژێك دێت لە دەستپێكردنەوەی گەشتە ئاسمانییەكان، دوای راگرتنی شەڕ لەگەڵ ئیسرائیل كە 12 رۆژی خایاند.

ئۆزگور ئۆزەل، سەرۆکی گشتیی پارتی گەلی کوماری (جەهەپە) لە گردبوونەوەیەکی پارتەکەیدا لە ئیستانبوڵ، جەختی لەسەر پێویستی دروستبوونی تورکیایەکی دیموکراس و ئاشتیخواز کردەوە و رایگەیاند: ئاشتی لە تورکیا بە کردار دروست دەبێت، نەک بە قسە.

ئۆزەل لە وتەکانیدا رایگەیاند: “ئێمە تورکیایەکی دیموکراسیمان دەوێت، بەڵام ئەمە تەنیا بە قسەکردن نایەتە ئاراوە.”

سەرۆکی جەهەپە تیشکی خستە سەر گرنگی ئەوەی کە لەمەودوا پارەی وڵاتەکە پێویستە لە جیاتی شەڕ، بۆ خزمەتگوزارییەکان و لە پێناو ژیانی خەڵکدا خەرج بکرێت.

ئۆزەل لە باسکردنی پرۆسەی نوێی ئاشتی لە تورکیا و باکووری کوردستان دەڵێت: “بێگومان جەهەپە دەیەوێت شەڕ کۆتایی بێت و ئارامی بێتە ئاراوە، هەروەها ئیتر دایکان نەگرین و پارەی ئەم وڵاتەش لە بری بەرەنگاربوونەوەی تیرۆر بە خزمەتگوزاری بدرێت.”