جیهان
حكومەتی ئەڵمانیا وەك هاوكاری ژمارەیەكی زۆر پرۆژەی مرۆیی بە بەهای زیاتر لە ٦٠ ملیۆن یۆرۆ لە سوریا جێبەجێدەكات.
سفینیا شۆڵتزە وەزیری گەشەپێدان لە حكومەتی ئەڵمانیا رایگەیاند، رەوشی مرۆیی لە سوریا بەهۆی ١٤ ساڵی شەڕ و ئاڵۆزییەوە كارەساتێكی گەورەیە و خەڵكی ئەو وڵاتە لە هەموو رویەكی ژیان و گوزەرانەوە لە خراپترین رەوشدان و پێویستیان بە هاوكارییەكی زۆر هەیە، پێویستە وڵاتانی جیهانیش بە هەموو شێوەیەك هاوكاری مرۆیی رەوانەی سوریا بكەن، چونكە زیاتر لە ٩٠٪ـی دانیشتووانی ئەو وڵاتە لە هەژاریدا دەژین و پشتیان بە هاوكارییە نێودەوڵەتییەكان بەستووە.
وتیشی، حكومەتی ئەڵمانیا بڕیاریداوە ژمارەیەكی زۆر پرۆژەی مرۆیی بە بەهای زیاتر لە ٦٠ ملیۆن یۆرۆ لە سوریا لە رێگەی نەتەوە یەكگرتووەكان و رێكخراوە ناحكومییەكانەوە جێبەجێبكات، لەو بڕە پارەیەش ٢٥ ملیۆن یۆرۆ دەدرێت بە رێكخراوی یونسێف كە تایبەتە بە منداڵان.
یەكێك لە سەرۆكەكانی پێشووتری ئەمریكا كۆچیدوایی كرد و یەكەم سەرۆكی ئەو وڵاتەشە تەمەنی بگاتە زیاتر لە ١٠٠ ساڵ.
میدیاكانی ئەمریكا بڵاویانكردەوە، جیمی كارتەر كە سەر بە دیموكراتەكانی ئەو وڵاتەیە و لە ساڵانی نێوان ١٩٧٧ بۆ ١٩٨١ سەرۆكی ئەمریكا بووە، لە تەمەنی زیاتر لە ١٠٠ ساڵیدا كۆچیدوایی كرد و لەماوەی رابردووشدا زیاتر لە ١٩ مانگ بوو لە خانەی چاودێری بەساڵاچووان لە ویلایەتی جۆرجیا لە ژێر چاودێری پزیشكدا بوو، كە پێشتریش حاكمی ئەو ویلایەتە بووە.
ئاماژە بەوەشكراوە، لە رۆژی یەكی تشرینی یەكەمی ئەمساڵ جیمی كاتەر سەرۆكی پێشووتری ئەمریكا مۆمی ١٠٠ ساڵەی تەمەنی كوژاندووەتەوە، بەوەش یەكەم سەرۆكی ئەمریكایە بگاتە تەمەنی زیاتر لە ١٠٠ ساڵ.
جۆ بایدن سەرۆكی ئەمریكاش رۆژی نۆی مانگی یەكی داهاتووی وەك رۆژی ماتەمینی بۆ كۆچیدوایی جیمی كارتەر دیاریكرد.
لە ئەمریكا لە رووداوێكی سەیردا كارمەندێكی گەیاندنی خواردنە خێراكان لەسەر دوو دۆلار ١٤ چەقۆ لە ژنێكی دووگیان دەدات و بە سەختی برینداری دەكات.
میدیاكانی ئەمریكا بڵاویانكردەوە، لە ویلایەتی فلۆریدا ژنێك بەناوی میلیندا ئیریزاری كە دوو گیان بووە، داوای خواردنی كردووە و كە خواردنەكە گەیشتووەتە ماڵەكەی بەهاكەی كە ٣٣دۆلار و ١٠ سەنت بووە، رادەستی كارمەندی گەیاندنی خواردنەكەی كردووە و كارمەندەكەش، داوای لە ژنەكە كردووە وەك بەخشش دوو دۆلاری پێبدات.
ئاماژە بەوەشكراوە، دوای ئەوەی ژنەكە رازی نەبووە دوو دۆلارەكە بدات، كارمەندەكەی گەیاندنی خۆراكەكە هێرشی كردووەتە سەر ژنەكە و ١٤ چەقۆی لێداوە و بەهۆیەوە زیانی زۆر بەر سییەكانی ژنەكە كەوتووە، بەڵام دوای ئەوەی نەشتەرگەری بۆكراوە، ئێستا تەندروستی جێگیرە و كارمەندەكەش لەلایەن پۆلیسەوە دەستگیركراوە.
سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل توشی پرۆساتەوە بەهۆی ئەوە توشی هەوکردنی بۆری میز بووە،ئەمشەو نەشتەرگەری بۆ دەکرێت.
نوسینگەی سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل بنیامین ناتانیاهۆی سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل چوارشەممەی رابردوو لە نەخۆشخانەی هەدەسا پشکنینی ئەنجامداوە و دەرکەوتووە بەهۆی پرۆساتەوە رێرەوی میزەوە توشی هەوکردن بووە.
سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل تەمەنی ٧٥ساڵە
نوسینگەی سەرۆک وەزیران ئەوەشی خستۆتە ڕوو بەهۆی ئەو کێشەوە ئەمشەو ناتانیاهۆی ٧٥ساڵان، نەشتەرگەری بۆ دەکرێت.
روانگەی سوری بۆ مافەکانی مرۆڤ، لە ٢٠ رۆژی شەر و ئاڵۆزیەکان لەنێوان هێزەکانی سوریای دیموکرات و گروپەچەکدارەکان ١٢٠ کەس کوژراون ،شەری نێوان ئەو دوو هێزە بەردەوامە و لەشەرەکاندا چەکی قورس بەکاردەهێنرێت.
روانگەی سوری رایگەیاند، لە٢٠ رۆژدا بەهۆی شەڕی نێوان هەسەدە و گروپەچەکدارەکان سەت و بیست کەس کوژراون.
رێکخراوەکە ئاماژە بەوەش دەکات، لەشەڕی نێوان ئەو دوو هێزەدا چەکی قورس بەکاردەهێنرێت ئەوەش هۆکارێکی سەرەکیە بۆ زیادبوونی گیانلەدەستدان لە هەردو هێزەکە.
ئەمە لەکاتێکدایە،ماوەی چەند هەفتەیەکە شەر لەنێوان هەسەدە و گروپەچەکداریەکانی سەر بە تورکیا بەردەوامە.
سەرۆکی ئازەربایجان دەڵێت روسیا فڕۆکەکەمانی خستۆتە خوارەوە و دەبێت بەرپرسیارێتی بگرێتە ئەستۆ و قەرەبوومان بکاتەوە،باکۆ هەرگیز رێگەنادات ئەم دەستدرێژیە بۆ سەر خاک و نەتەوەکەی بەبێ سزا تێپەرێت.
ئیلهام عەلیێڤ سەرۆکی ئازەربایجان رایگەیاند،روسیا فرۆکەکەی خستووینەتە خوارەوە چاوەرێ دانپێنانی روسیا دەکەین لەسەر ئەو کارەی کە بۆتە هۆی کوشتنی ٣٨ کەس،دەبێت روسیا قەرەبووی کەس و کاری قوربانیان بکاتەوە،روسیا سزای خۆی وەربگرێت بۆ ئەم کارە.
ئەمە لە کاتێکدایە هەفتەی رابردوو فڕۆکەی نەفەرهەڵگری جۆری Embraer 190 کەوتە خوارەوە و ٣٨ کەس گیانیان لەدەستدا کە پەنجەی تۆمەت بۆ روسیا درێژدەکرێت، فرۆکەکە بەهۆی موشەکێکەوە لەئاسمانەوە ئاراستەی فرۆکەکە کرابوو کەوتەخوارەوە، هاوکات لەوکاتەدا بەسەر ئاسمانی چیجانەوە بووە کەوتۆتە خوارەوە.
ئاژانسی هەواڵی لوبنانی رایگەیاند، ئیسرائیل لە ٢٤ سەعاتی رابردوودا ١١ جار پێشێلی رێككەوتنی ئاگربەستی كردووە و لە باشوری لوبنان پێشڕەوی دەستپێكردووە.
١١ جار ئاگربەستی پێشێلكردووە
ئاژانسی هەواڵی لوبنانی رایگەیاند، لە ٢٤ سەعاتی رابردوودا ئیسرائیل لە پارێزگای نەبتیەی باشوری لوبنان ١١ جار پێشێلی رێككەوتنی وەستانی شەڕی كردووە و خانووی هاووڵاتیانیانی سوتاندون و تەقەیان كردووە.
دەشڵێت، لە چەند ناوچەیەك دەستی بە پێشڕەوی كردووە و هەڵیانكوتاوەتە سەر ماڵی هاووڵاتیان و دەستیان گرتووە بەسەر كەلوپەلی ماسیگرەكانی بەندەری سەیادین لە قەزای سور لە باشوری لوبناندا.
ئاگربەست لەنێوان لوبنان و ئیسرائیل
راشیگەیاند، ماوەی ٣٣ رۆژە ئاگربەست لە نێوان لوبنان و ئیسرائیل كراوە لەو ماوەیەدا ٣٣٠ پێشێلكاری لەلایەن ئیسرائیلەوە ئەنجامدراوە.
ئیسرائیل و لوبنان لە ٢٧ی ١١ ئاگربەستیان راگەیاند و بەپێی رێككەوتنەكە ماوەی ٦٠ رۆژ شەڕ لە نێوانیاندا دەوەستێت.
بابا ڤانگا، پێشبینیکارە نابیناکەی جیهان، لە پێشبینییەکانی بەردەوامە، بەڵام ئەمجارەیان لەڕێی تەکنەلۆجیای زیرەکیی دەستکردەوە زنجیرەیەک پێشبینیی بۆ رووداوەکانی ساڵی نوێ دەخاتەڕوو و کە دەشێت بۆ هەندێک لە سەرۆکی وڵاتان جێی نیگەرانی بێت.
بەپێی هەواڵێکی رۆژنامەی "زە سەن"ـی بەریتانی، تیمێک توانیویانە بابا ڤانگا بە تەکنەلۆجیای زیرەکیی دەستکرد دروستبکەنەوە و زنجیرەیەک پێشبینی بۆ ساڵی 2025 پێ ئەنجام بدەن، کە دەرکەوتووە؛ لەڕووی وەرزش و هونەرەوە پێشبینیی دەرئەنجامی باش و لەڕووی سیاسیشەوە پێشبینی کارەساتی گەورە و مەترسیدار دەکرێت.
پێشبینییەکان پێدەچێت بۆ دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی هەڵبژێردراوی ئەمریکا باش نەبن، وەک دەوترێت، لە ساڵی نوێدا لەڕووی یاساییەوە گرفتی بۆ دروست دەبێت و دۆخی تەندروستیشی تێکدەچێت، هەروەها جوڵاندنی دۆسیەیەکی لە دادگادا، ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا و تەنانەت جیهانیش تووشی دابەشبوون و لیکترازان دەکات.
ئاماژەی بەوەش داوە؛ ترەمپ هەوڵی ئەوە دەدات لەسەر ئاستی جیهاندا ئیمپراتۆریەتێکی میدیایی تایبەت بەخۆی دابمەزرێنێت، بە ئامانجی ئەوەی هەواڵی کار و چالاکییەکانی بگەیەنێت بە لایەنگرەکانی لە تەواوی جیهاندا.
پێشبینی ئەوەش دەکات ترەمپ پەیوەندییەکانی لەگەڵ ئیلۆن مەسک، دەوڵەمەندترین پیاوی جیهان پتەوتر بکات، بەڵام لەگەڵ دەستبەکاربوونیدا وەک سەرۆکی ئەمریکا، دۆخی تەندروستی تێکدەچێت و بەوهۆیەوە ماوەیەک لە چاوی میدیاکان دووردەکەوێتەوە، بەڵام پێشبینی دەکرێت وەک چۆن لە هەوڵی کوشتنی دەربازی بوو، بەهەمان شێوە ئەو ئاڵنگارییەش تێپەڕێنێت.
سەبارەت بە ڤلادیمێر پوتن، سەرۆکی رووسیا، وەشانی زیرەکیی دەستکردی بابا ڤانگا دەڵێت، " پوتنیش ساڵێکی سەخت بەڕێدەکات، تەندروستی تێکدەچێت و لەسەر شانۆی سیاسیی جیهانیشدا رۆڵی بچووک دەبێتەوە، هەروەها لە شەڕی ئۆکرایندا دووچاری زنجیرەیەک پاشەکشە دەبێت، سووپای ئۆکراینیش هێرشێکی بەرفراوان دەکات و سەرکەوتنی گەورە بەدەست دەهێنێت".
ئەوەش هاتووە، کە ساڵی نوێ بۆ کیەر ستارمەر، سەرۆک وەزیرانی بەریتانیا ساڵێکی سەخت و پڕ لە ئاڵنگاری دەبێت، هەروەها پێشبینیی ئەنجامی باش بۆ هەڵبژاردەی ئینگلتەرا دەکات.
بابا ڤانگا لە ساڵی 1911 لە شاری سترومیکا لە باکووری مەکەدۆنیا لەدایکبووە، دوای ئەوەی لە تەمەنی 12 ساڵیدا بینایی لەدەستدەدات، کۆمەڵێک پێشبینی بۆ رووداوەکانی جیهان دەکات، کە هەندێکیان روویانداوە، ڤانگا لە ساڵی 1989 پێشبینی ئەوەی کرد دوو فڕۆکە هێرش دەکەنە سەر ئەمریکا، ئەمەش وەک ئەوەی لە 11ـی سێپتەمبەری 2001ـدا روویدا، لەدوای ئەمەوە ئەستێرەی ئەم ژنە گەشایەوە و زۆرێک بە خاوەن توانای سەروو سرووشتی ناویان برد.
ئەم پێشبینیکارە لە ساڵی 1996 لە بولگاریا کۆچیدوایی کرد و لە سەرەمەرگدا رایگەیاند، کە 2025 جیهان تووشی زنجیرەیەک بوومەلەرزەی وێرانکەر دەبێت.
سەرۆكی میسر و فەرەنسا لە پەیوەندییەكی تەلەفونیدا جەختیان لەسەر پێویستی دەستپێكردنی پرۆسەیەكی سیاسی هەمەلایەنە لە سوریا كردەوە.
سەرۆكایەتی میسر لە راگەیەنراوێكدا بڵاویكردەوە، عەبدولفەتاح سیسی سەرۆكی میسر و ئیمانوێل ماكرۆن هاوتا فەرەنسییەكەی لە پەیوەندییەكی تەلەفۆنیدا جەختیان لەسەر گرنگی پاراستنی سەروەری و یەكڕیزی سوریا و پێویستی دەستپێكردنی پرۆسەیەكی سیاسی گشتگیر كردووەتەوە.
راشیانگەیاند، هەردوو سەرۆك جەختیان لەسەر گرنگی بەردەوامبوون لەسەر بەرزكردنەوەی ئاستی هاوكارییەكانی نێوان هەردوو وڵات لە بوارە جیا جیاكاندا كردوەتەوە، بەتایبەتی ئابووری و وەبەرهێنان ، لە هەمان كاتدا جەخت لەسەر گرنگی گەیشتن بە ڕێككەوتنی ئاگربەست لە كەرتی غەززە، ئاڵوگۆڕی بارمتەكان و دەستگیركراوان، كۆتایهێنان بە قەیرانی غەززە كردەوە.
لە شەڕ و پێكدادانی نێوان شەڕڤانانی هەسەدە و گروپە چەكدارەكاندا لە دەوروبەری مەنبج، شەش چەكدار كوژران.
ناوەندنی راگەیاندنی هێزەكانی سوریای دیموكرات ناسراو بە هەسەدە رایگەیاند، لە نزیك مەنبج روبەڕوبونەوە لەگەڵ گروپە چەكدارەكانی نزیك لە توركیا روویداوە و لە ئەنجامدا شەش چەكدار كوژراون و دوو ئۆتۆمبێلی سەربازیش تێكشكێنراون.
هەسەدە ئاماژەی بەوەشكردووە، لە ئۆپراسیۆنێكدا لە نزیك رەقە 27 كەس بە تۆمەتی لایەنگری بۆ رێكخراوی تیرۆرستی داعش دەستگیركراون.
هەسەدە وتیشی، ئەو هەڵمەتەیان لە ئەنجامی زیادبوونی چالاكییەكانی داعش لە ناوچەكە و بەپێی زانیاری وردی هەواڵگری ئەنجامداوە، چونكە لە هەوڵدا بوون رەوشی ئەمنی ناوچەكە تێكبدەن.
ئەحمەد شەرع رایگەیاند، ئیدارەی ئێستای سوریا لەگەڵ هەسەدە لە دانوستاندایە بۆ چارەسەركردنی كێشەكانی باكوری ڕۆژهەڵاتی سوریا، چونكە كورد بەشێكی دانەبڕاوە لە پێكهاتەكانی سوریا.
ئەحمەد شەرع فەرماندەی ئۆپراسیۆنە سوربازییەكانی سوریا لە چاوپێكەوتنێكی تەلەفزیۆنیدا رایگەیاند، ئەو گەلی سوریای رزگار نەكردووە، بەڵكو گەلی سوریا خۆی بڕیاریداوە خۆی رزگار بكات، وتیشی، سوریا پێویستی بە ساڵێك دەبێت بۆ ئەوەی هاووڵاتی هەست بە گۆڕانكاری ڕیشەیی لە سیستمی حوكمڕانی و خزمەتگوزارییەكاندا بكات.
راشیگەیاند، ئیدارەی ئێستا لەگەڵ هێزەكانی سوریای دیموكرات دانوستان دەكات بۆ چارەسەركردنی كێشەكانی باكوری رۆژهەڵاتی سوریا.
جەختیشیكردەوە، كورد بەشێكی دانەبڕاو لە پێكهاتەكانی سوریا، هیچ دابەشبوونێكی وڵاتیش لە ئارادا نییە. هیواشی خواست؛ ئیدارەی نوێی ئەمریكا بە سەرۆكایەتی دۆناڵد ترەمپ سزاكانی سەر سوریا هەڵبگرێت.
میدیاکانی فەرەنسا رایانگەیاند، بەیانی ئەمڕۆ بەلەمێکی کۆچەران نقومبووە و بەهۆیەوە سێ کۆچەر گیانیان لەدەستداوە و ١٠ی دیکەیان بۆ نەخۆشخانە گواستراونەتەوە.
میادیاکان ئەوەشیان خستووەتە روو، ئەو کۆچەرانە ویستوویانە لە کەناڵی ئینگلیز لە فەرەنساوە بەرەو بەریتانیا بچن، بەڵام لەنزیک کاڵاس بەلەمەکەیان تێکشکاوە و بەهۆیەوە سێ کۆچەر گیانیانلەدەستداوە و ٥٠ کۆچەریش رزگارکراون، کە تەندروستی ١٠یان ناجێگیرە.
لەئێستادا تیمەکان بەردەوامن لە گەڕان بەدوای کۆچەرەکانی دیکەدا.
تەنها لە دوو رۆژی رابردوودا ٦٢٧ کۆچەر کەناڵی ئینگلیزیان بەرەو بەریتانیا بڕیوە
بەپێی دوایین ئامارەکانی بەرپرسانی بەریتانیا، لەمانگی ١٢ی ئەمساڵدا چەندین کۆچەر توانیویانە کەناڵی ئینگلیز ببڕن، کە رێژەی کۆچەکان لە رۆژانی کریسمس ٢٥ی مانگ و بۆکسین دەی و ٢٧ی مانگدا زیاتر بوون، کە لە ساڵی ٢٠١٨وە ئاماری لەو جۆرە تۆمارنەکراوە لەو رۆژانەدا.
باس لەوەش دەکەن، تەنها لەماوەی دوو رۆژی رابردوودا ٦٢٧ کۆچەر بە شەش بەلەمی بچووک گەیشتوونەتە بەریتانیا، لە رۆژی بۆکسین دەی'شدا ٤٠٧ کۆچەر کەناڵەکەیان بڕیوە، بەکۆی گشتی لەو ماوە کەمەدا ١٥٠ هەزار کۆچەر توانیویانە کەناڵەکە ببڕن و بگەنە بەریتانیا.
ئەوەشیان خستووەتە روو، لەماوەی ساڵی ٢٠٢٤دا ٣٦ هەزار و ٢٠٤ کۆچەر توانیویانە بگەنە بەریتانیا، کە ئەوەش بەرێژەی ٢٣٪ بەراورد بە ساڵی رابردوو زیاترە.
وەزیری دەرەوەی روسیا رایگەیاند، ئەگەر ئەمریكا ئارەزووی وەستاندنی شەڕە لە ئۆكراین ، پێویستە ناردنی چەك بۆ كیێڤ رابگرێت.
سێرگی لاڤرۆڤ وەزیری دەرەوەی روسیا لە چاوپێكەوتنێكدا لەگەڵ ئاژانسی نۆڤۆستی رایگەیاند ، ئیدارەی ئێستا و داهاتووی ئەمریكا گرنگە هەموو رێگایەك بگرنەبەر ئەگەر ئارەزووی كۆتایی هێنانیان بە شەڕی ئۆكراین هەیە، یەكەم هەنگاویش راگرتنی ناردنی هاوكاری سەربازییە بۆ كیێڤ و ئاگاداركردنەوەی دەسەڵاتدارانی ئەو وڵاتە بۆ راگرتنی شەڕ.
دەشڵێت، روسیا ئامادەی گفتوگۆ و دانوستانە لە بارەی ئۆكراینەوە، بەڵام گرنگە كێشە بنەڕەتیەكان چارەسەر بكرێن و مانەوەی بنكەكانی روسیاش لە سوریا یەكێك دەبێت لە تەوەرەكانی دانوستان.
وتیشی، ئەمریكا و ناتۆ ئەگەر لە سنورەكانی روسیا نزیك ببنەوە باجی قورس دەدەن و بەرپەرچیان دەدەنەوە.
دەم پارتی راگەیەنراوێكی لەبارەی ناوەڕۆكی گفتوگۆكانی دیداری عەبدوڵا ئۆجەلان بڵاوكردەو و رایگەیاندووە، تەندروستی رێبەری زیندانیكراوی پارتی كرێكارانی كوردستان زۆر باشە.
ئاماژەی بەوەشکردووە، ئۆجەلان ئامادەیی خۆی پیشانداوە بۆ پشتیوانیكردن لە دەستپێشخەرییەكەی ئەردۆغان و باخچەلی و داوای لە وەفدەكە كردووە بۆچوونەكانی بگەیەنێتە ناوەندە سیاسییەكانی توركیا.
ئەوەش هاتووە، ئۆجەلان ئامادەیی دەربڕیوە بۆ ئەوەی بۆچوونەكانی لە رێگەی بانگەوازێكەوە بڵاوبكاتەوە و وتوویەتی، "بەهێزكردنی برایەتی نێوان كورد و تورك بەرپرسیارێتییەكی مێژووییە".
دەم پارتی ئەوەشی خستووەتە روو، "ئۆجەلان رایگەیاندووە، بۆ سەرخستنی پڕۆسەی ئاشتی پێویستە سەرجەم لایەنەكان دەستپێشخەری و هەڵوێستی ئەرێنی بخەنەڕوو، رووداوەكانی غەززە و سوریا دەریانخست كە ناكرێت چیتر پڕۆسەی چارەسەریی دوابخرێت، لەرێگەی دەستێوەردانی دەرەكی هەوڵی ئاڵۆزكردنی پڕۆسەی چارەسەر دەدرێت".
ئۆجەلان وتووشییەتی، "سەردەم سەردەمی ئاشتی و دیموكراسی و برایەتییە بۆ توركیا و ناوچەكە".
ئەمەش لە کاتێکدایە، دوای ١٠ ساڵ لە رێگریی دەسەڵاتدارانی توركیا، دوێنێ ٢٨ی ١٢، رێگە درا وەفدێكی پەرلەمانتارانی پارتی یەكسانی و دیموكراسی دەم پارتی بۆ دیدار لەگەڵ عەبدوڵا ئۆجەلان بچنە دوورگەی ئیمڕاڵی و لەگەڵیدا کۆببنەوە، کە کۆبوونەوەکەش سێ سەعاتی خایاند.
كەناڵی ١٢ی ئیسرائیلی وردەكاری كوشتنی ئیسماعیل هەنیە سەرۆكی مەكتەبی سیاسی حەماسی بڵاوكردەوە و رایگەیاند ، هەنیە بەهۆی بۆمبێكەوە لە تاران كوژراوە و ئەو پرۆسەیەش چەند مانگێكی پێویست بووە.
پلانی كوشتنی هەنییە
كەناڵی ١٢ی ئیسرائیل لە راپۆرتێكدا وردەكاری كوشتنی ئیسماعیل هەنیەی بڵاوكردەوە و تیایدا هاتووە، پلانی كوشتنی هەنییە چەند مانگێكی پێویست بووە، تا دواجار بریاردراوە لە ئێران بكوژرێت، رونیشكراوەتەوە كە لە ژوری مانەوەی هەنیە لە تاران بۆمبێكی بچوك دانراوە ، بەڵام لە كاركەوتنی فێنككەرەوەی ژوورەكە خەریك بووە پلانی كوشتنەكەی تێكبدات ، چونكە هەنیە ژورەكەی بۆ ماوەیەك جێهێشتووە و ئیسرائیل ترسی ئەوەی هەبووە ژورەكەی بگوازێتەوە، دواتر فێنككەرەوەكە چاكبووەتەوە و هەنیە گەڕاوتەوە ژورەكەی و پلانی كوشتنەكەی وەك خۆی جێبەجێكراوە.
بەرپرسیارێتی ئیسرائیل لە كوشتنی هەنیە
ئەوەش لەكاتێكدایە، رۆژی دووشەممەی رابردوو یسرائیل كاتس وەزیری بەرگری ئیسرائیل بۆ یەكەمجار بەرپرسیارێتی وڵاتەكەی لە كوشتنی هەنیە لە شاری تاران لە كاتی رێورەسمی دەستبەكاربوونی مەسعود پزیشكیان وەكو سەرۆك كۆماری ئێران راگەیاند
نیویۆرک تایمز بڵاویکردووەتەوە، فڕۆکەیەکی کۆریای باشوور بە ١٨١ سەرنشینەوە تێکشکا و بەپێی ئامارە سەرەتاییەکان بەشێکی زۆری سەرنشینەکان گیانیان لەدەستداوە.
مالپەڕی رەسمی رۆژنامەی نیویۆرک تایمز بڵاویکردووەتەوە، فڕۆکەکە لە جرۆی بۆینگ ٧٣٧ بووە و سەر بە هێڵی ئاسمانی 'جیجو' بووە و لە بانکوکی کۆریای باشوورەوە بەرەو موان رۆیشتووە.
بەپێی زانیارییە سەرەتاییەکان، ئەوەندەی لە ڤیدیۆکاندا دەردەکەوێت، فڕۆکەکە لەکاتی نیشتنەوەیدا لەسەر رێڕەوی سەرەکیی نیشتنەوەکەی لادەدات و بەهۆیەوە سەرەتا گڕ دەگرێت و لەماوەی چەند چرکەیەکی کەمدا بەیەکجار دەتەقێتەوە.
ئامارە سەرەتاییەکان باس لەوەدەکەن، زۆرینەی سەرنشینەکانی ناو فڕۆکەکە گیانیان لەدەستداوە.
"پێدەچێت هۆکارەکەی جێبەجێنەکردنی میکانیزمەکانی نیشتنەوە بووبێت"
لەوبارەیەوە کێیز تۆنکین بەڕێوەبەری جێبەجێکاری پڕۆژەکانی فڕۆکەوانی لە کۆمپانیای راوێژکاریی فڕۆکەوانی لە ئوسترالیا باسی لەوەکردووە، پێدەچێت هۆکاری لە رێڕەولادانی فڕۆکەکە جێبەجێنەکردنی میکانیزمەکانی نیشتنەوە بووبێت.
لە سەرەتای رووداوەکەدا و لە کۆنفارنسێکی رۆژنامەنووسیدا، سەرۆکی هێڵی فڕۆکەوانی جیجو و ستافەکەی، داوای لێبوردنیان لە کەسوکاری قوربانییەکان کرد و ئاماژەیان بەوەکرد، هۆکاری رووداوەکە هێشتا نادیارە و لە لێکۆڵینەوەکان بەردەوامن.
وتیشی، لە مێژووی ئەو فڕۆکەیەیەدا کە ئەمڕۆ توشی ئەو رووداوە بووە، هیچ رووداوێک و دۆخێکی نەخوازراو تۆمارنەکراوە و لەکاتی پشکنینی پێش فڕینیشدا هیچ گرفتێکی نەبووە.