جیهان

لە لێکۆڵینەوەیەکی زانستیدا، زانایانی بەریتانیا ھۆشدارییانداوە لە سەرھەڵدانی جۆرێکی نوێی ڤایرۆسی کۆرۆنا، کە لە ھەردوو جۆری ڤایرۆسەکەوە دروست دەبێت و گیانلەدەستدانی زیاتری لێدەکەوێتەوە. 


بە وتەی ئەو زانایانە، رەنگە ئەو جۆرە نوێیەی کۆرۆنا توانای بەرەنگاربوونەوەی ڤاکسینەکانی ھەبێت، ھۆشداریشیانداوە لەناوبردنی کۆرۆنا ئاسان نییە و بەردەوام جۆری نوێ سەرھەڵدەدات. 


داواشیان کرد رێکارەکان توندتر بکرێنەوە، چونکە جیھان چیتر بەرگەی روبەڕوبوونەوەی جۆرە نوێیەکانی کۆرۆنا ناگرێت.  

 
بەردەوامبە لە خوێندنەوە

دوای چەند رۆژێک لەو بڕیارانەی بۆ سڕکردنی پەرلەمانی وڵاتەکەی و دورخستنەوەی سەرۆکی حکومەت دای، قەیس سەعید سەرۆکی تونس بەڵێن دەدات ئاسایش و سەقامگیری لە وڵاتەکەی پتەوتر بکات.  


دوپاتیشیکردەوە، ھەر کەسێک بازرگانی بە تەندروستی ھاوڵاتیانی تونسەوە بکات، لە حکومەتدا جێگەی نابێتەوە. 


قەیس سەعید راشیگەیاند، دەستبەرداری ماف و ئازادی تونسییەکان نابن، بۆ پڕکردنەوەی کورتھێنانی داراییش لەگەڵ وڵاتانی ھاوپەیمانیان لە پەیوەندیدان. 


وتیشی، تائێستا دوو ملیۆن و ٥٠٠ ھەزار دۆز لە ڤاکسینی کۆرۆنایان لە ئیتاڵیا و ئەمریکا وەرگرتوە.

 
بەردەوامبە لە خوێندنەوە
بەپێی سەرچاوە ئەمنییەکان، "تاڵیبان" ھەوڵی کۆنترۆڵکردنەوەی شارەکانی "ھەرات و لشکرجا و قەندەھار" دەدات لە باشوری "ئەفغانستان" و پێشڕەوی بەرچاویشی لە گوند و ناوچەکانی دەوروبەری ئەو شارانە کردووە، ئەندام پەرلەمانێکی سەر بە شاری "قەندەھار"یش ھۆشداری داوە لە کەوتنی شاری "قەندەھار" و ئاوارەبوونی ھەزاران کەس و روودانی کارەساتی مرۆیی، گومانیش ھەیە لەسەر توانای ھێزە ئەمنییەکانی ئەفغانستان لە پاراستنی ئەو شارانە. 
لە دوای دەستپێکردنی کشانەوەی ھێزەکانی ئەمریکا لە ئەفغانستان، "تاڵیبان" نیوەی خاکی وڵاتەکەی کۆنترۆڵ کردۆتەوە، بە سنورەکانی لەگەڵ "ئێران و پاکستان"یشەوە. 


بەردەوامبە لە خوێندنەوە
کەشتییەکی "ئێس ئۆ ئێس" ی سەر بە رێکخراوی فریاگوزاری دەریایی، بە چوار ھەڵمەتی جیاواز ١٩٦ کۆچبەری نایاساییان رزگارکردووە، کە خەڵکی "سوریا و ئیریتریا و نەیجیریا و کامیرۆن و گانا" بوون، لە نێویشیاندا ٢٨ ژن ھەبوون، ھەروەھا ٣٣ ھەرزەکار و دوو منداڵی خوار ٥ ساڵیان تێدا بووە، تا ئێستاش کۆچبەرەکان لەناو کەشتییەکەدا ماونەتەوە و بەرەو ھیچ لایەک ئاڕاستە نەکراون. 


بەردەوامبە لە خوێندنەوە
نوسینگەی سەرۆکی بزوتنەوەی نەھزە لە راگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە ، غەنوشی باری تەندروستی تێکچوە و بەوھۆیەوە گواستراوەتەوە بۆ نەخۆشخانە ، بەڵام دوای وەرگرتنی چارەسەری پێویست ،  نەخۆشخانەی جێھێشتوە . 
ئەحمەد قەعلول راوێژکاری غەنوشی رایگەیاند، تەندروستی سەرۆکی بزوتنەوەی نەھزە باشە و مەترسیدار نیە ، ھۆکاری تێچکچونی باری تەندروستیشی بۆ ماندبونێکی زۆر گەراندۆتەوە کە رۆژانە ١٦ بۆ ١٨ سەعات کار دەکات لە دوای ئەوەی قەیس سەعید سەرۆکی تونس دەسەڵاتی جێبەجێکردنی گرتۆتەدەست و پەرلەمانی سڕ کردووە .
لە ماوەی رابردوودا ، سەرۆکی تونس سڕکردنی پەرلەمانی وڵاتەکەی بۆ ماوەی ٣٠ رۆژ و دورحستنەوەی "ھشام مەشیشی" سەرۆکی حکومەتی راگەیاند و خۆی دەسەڵاتی جێبەجێکردنی گرتە دەست ، بزوتنەوەی نەھزەش ئیدانەی ئەو بریارانەی کرد  و بە کودەتا بەسەر شۆرش و دەستوری تونسدا ناوی برد .


 
بەردەوامبە لە خوێندنەوە
ھەزاران ھاووڵاتی فەڕەنسی لە "پاریس" و دەوروبەری بە بەرزکردنەوەی دروشمی "ئازادی" گردبوونەوە لە دژی بڕیارێک کە دەبێت مۆڵەتیان پێ بێت بۆ چوونە ناو شوێنە گشتییەکان، لە خۆپیشاندانەکەدا ٣ ھەزار ئەندامی ھێزە ئەمنییەکان بڵاوکرانەوە و گازی فرمێسکڕێژیان بەکارھێنا و پێکدادانیش لەگەڵ خۆپیشاندەراندا دروست بوو.  
پەرلەمانی فەڕەنسا پڕۆژە یاسایەکی پەسەند کردووە، کە داوا دەکات ھاووڵاتیان بۆ چوونە ناو شوێنە گشتییەکان وەک چێشتخانەکان، مۆڵەتیان پێبێت، ئەو بڕیارەش لە ٩ی ئەم مانگەوە جێبەجێ دەکرێت. ئەو بڕیارەش دوای ئەوە ھات کە ڤایرۆسی کۆرۆنا لە جۆری "دەلتا" لە "فەڕەنسا" بە خێرایی بڵاوبۆتەوە و رۆژانە زیاتر لە ٢٤ ھەزار حاڵەتی لەو جۆرە تۆمار دەکرێت. 


بەردەوامبە لە خوێندنەوە
بەکر پاکدەمیرلی، وەزیری کشتوکاڵ و دارستانی تورکیا دواین ئاماری ئاگرەکانی وڵاتەکەی راگەیاند و وتی، لە ماوەی چوار رۆژی رابردوودا ١٠٧ ئاگر لە تورکیا کەوتووەتەوە ولەو ژمارەیەش ٩٨ ئاگریان کۆنترۆڵ کراوە و ٩ ئاگریان ھێشتا بەردەوامە و نەتوانراوە کۆنترۆڵ بکرێن کە سێ لەو ئاگرانە لە ناوچەکانی سەر بە شاری ئەنتاڵیای گەشتیارین.
دوای ئەوەی راگەیەندرا تورکیا لە رووی سەوازییەوە دەیان ساڵ دەچێتە دواوە، پاکدەمیرلی دڵنیایی بە ھاوڵاتیانی وڵاتەکەی دا و وتی، لەبری ھەر نەمامێکی سوتاو ھەزار نەمام دەچێنن.
پاکدەمیرلی باسی لەوەش کردووە، بەپێی پێشبینییەکانی کەشناسی رێژەی شێ لە تورکیا ١٠٪ دادەبەزێت، بۆیە پێویستە زیاتر ئاگادار بن و رێوشوێنی توندتر بگرنە بەر تاکو ئاگرەکان زیاتر نەبن. تاکو ئێستاش بەپێی دواین ئامار بەھۆی ئاگرەکانەوە شەش کەس گیانیان لەدەستداوە و نزیکەی ٣٠٠ کەسیش بریندار بوون.

 
بەردەوامبە لە خوێندنەوە
بە پێی دوایین ئامارەکانی وەزارەتی تەندروستی چین، لە مانگی تەموزدا ٣٢٨ حاڵەتی نوێی توشبون بە کۆرۆنا تۆمارکراوە و زۆرترین حاڵەکانی توشبونیش لە شارەکانی خۆرھەڵات و باشوری چین، بۆ رێگریکردن لە بڵاوبونەوەی کۆرۆناش ، لە ھەندێک ناوچە کە دانیشتوانەکەی سەدان ھەزار کەسن  قەدەغەی ھاتوچۆ راگەیەندراوە ، ژمارەیەک گەشتی ئاسمانیش لە شاری "یانگتچو" راگیراوە ئەوە لە کاتێکدایە تا ئێستا زیاتر لە یەک ملیار و ٦٠٠ ملیۆن کەس لە چین دۆزێکی ڤاکسینی کۆرۆنایان وەرگرتوە ، حکومەتی چینیش پلانی ھەیە تا کۆتایی ئەمساڵ ڤاکسین بۆ رێژەی لە سەدا ٨٠ ی دانیشتوانەکەی بەکاربھێنێت 

 
بەردەوامبە لە خوێندنەوە
"حسێن عەرنوس" لە دایکبووی "ئیدلب"ە لە ساڵی ١٩٥٣، لە مانگی حوزەیرانی ساڵی ٢٠٢٠ەوە سەرۆک وەزیرانی سوریایە و ئەمجارەش لەلایەن "ئەسەد"ەوە بۆ پێکھێنانی حکومەتی نوێ راسپێردرایەوە. 
"حسێن عەرنوس"  کۆلێژی ئەندازیاری لە زانکۆی "حەلەب" لە ساڵی ١٩٧٨ تەواو کردووە و لە ساڵی ٢٠٠٢ بۆ ٢٠٠٤ وەزیری پەیوەندییەکان و لە ساڵی ٢٠٠٩ بۆ ٢٠١١ پارێزگاری "دێرەزوور" بووە و دواتر بۆتە پارێزگاری "قنەیتەرە"، لە ساڵی ٢٠١٨ش وەزیری سەرچاوە ئاوییەکان بووە. 


 
بەردەوامبە لە خوێندنەوە
  بەپێی خاڵی ١١ی ماددەی ١١٠ی دەستور، "خامنەیی" رەزامەندیدا لەسەر پێشنیاری گۆڕینی سزا و کەمکردنەوەی و لێبوردن بۆ ٢ ھەزار و ٨٢٥ زیندانیی مەدەنی، پێشنیارەکەش لەلایەن "غلام حسێن محسنی" سەرۆکی دەسەڵاتی دادوەری ئێران پێشکەش کرابوو و رایگەیاندبوو، ئەو زیندانییانە مەرجەکانی سووکردنی سزاکان و لێبوردن دەیانگرێتەوە. 

 
بەردەوامبە لە خوێندنەوە
سەعید خەتیبزادە، وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران رایگەیاند، تۆمەتەکانی ئیسرائیل لەبارەی تەقاندنەوەی کەشتییەکەیان لە کەناراوەکانی عومان درۆن و دوورن لە راستییەوە، داواشی کرد تەلئەبیب خۆی بەدوور بگرێت لە بردنی دۆسییەکە بۆ ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی.
لای خۆشیەوە نافتالی بێنێت، سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل رایگەیاند، بە ھەمان زمان و رێگا وەڵامی ئێران دەدەنەوە و لەبەرامبەر تەقاندنەوەی کەشتییەکەیاندا بێدەنگ نابن.
ئیسرائیل ئێران بە بەرپرسیاری ھێرشکردنە سەر کەشتییەکەی دادنێت کە سەرەتای ئەم ھەفتەیە لە کەناراوەکانی عومان روویدا، پیشتر چەند میدیایەکی ئێرانی رایانگەیاندبوو، ھێرشەکە وەڵامێک بووە بۆ ھێرشەکانی ئیسرائیل بۆ سەر فڕۆکەخانەی زەبتە لە سوریا.

 
بەردەوامبە لە خوێندنەوە
رۆژی سێشەممە عەلی خامنەیی، رێبەری شۆڕشی ئیسلامیی ئێران دەسەڵاتەکانی ئیبراھیم رەئیسی پەسەند دەکات و پێنجشەممە رەئیسی وەک ھەشتەمین سەرۆک کۆماری نوێی ئێران سوێندی یاسایی ئەخوات.
پەیامنێری کوردسات نیوز لە تاران رایگەیاند، رۆژی چوارشەممە سەرۆکی ھەرێمی کوردستان بە یاوەری نوێنەری یەکێتی و گۆڕان و پێنجشەممەش بەرھەم ساڵح سەرۆک کۆماری عێراق سەردانی تاران دەکەن و بەشدار دەبن لە مەراسیمی سوێندخواردنی رەئیسیدا. 

 
بەردەوامبە لە خوێندنەوە

ڕاشد غەنوشی سەرۆکی بزوتنەوەی نەھزە و سەرۆکی پەرلەمانی تونس لە چاوپێکەوتنێکدا لەگەڵ ڕۆژنامەی (کۆریاری دیلا سیرا)ی ئیتاڵی ڕایگەیاند، تونس و ئەوروپا لە یەک کەشتیدان، ئەگەر ئەوروپا و بە تایبەتی ئیتاڵیا بە زووترین کات دیموکراسی بۆ تونس نەگەڕێنێتەوە، ڕووبەڕووی زریانێکی کۆچبەران دەبێتەوە، بەو جۆرەش ھەمووان بەرەو لەناوچوون دەڕۆن.


غەنوشی ھۆشداریشی بە قەیس سەعید سەرۆکی وڵاتەکەی دا کە بە ئەنجامدانی کودەتا تۆمەتباری کردووە و ڕایگەیاند، ئەگەر کودەتاکە بەم جۆرە بەردەوام بێت و دەسەڵات بە پەرلەمان نەدرێتەوە، دوور نییە توندوتیژی و ناسەقامگیری سەر ھەڵبدات.


ھەفتەی ڕابردوو، سەرۆکی تونس کارەکانی پەرلەمانی سڕ کرد و ھیشام مەشیشی لە سەرۆکایەتی حکومەت دوورخستەوە و ئەو ھەنگاوانەش لەلایەن بزوتنەوەی نەھزەوە بە کودەتا ناوبرا.

بەردەوامبە لە خوێندنەوە

ھایکۆ ماس وەزیری دەرەوەی ئەڵمانیا لە چاوپێکەوتنیکدا لەگەڵ گۆڤاری دێر شبیگڵ ڕایگەیاند، سستی نواندنی ئێران لە دەستپێکردنەوەی دانوستانە ئەتۆمییەکان و دوورکەوتنەوەی لە ھێزە سەرەکییەکانی ڕێککەوتنی ئەتۆمی نیگەرانی کردوون.


جەختیشی کردەوە، گەڕانەوە بۆ ڕێککەوتنی ئەتۆمی لە بەرژەوەندی ھەموو لایەکە، لەگەڵ ئەوەشدا ئەو بژاردەیە بۆ ھەمیشە بەردەست نابێت.


لە مانگی نیسانی ئەمساڵەوە لە ڤییەنا گفتوگۆکان بۆ زیندووکردنەوەی ڕێککەوتنە ئەتۆمییەکەی ٢٠١٥ دەستیان پێکردووە، بەڵام تا ئێستا ھیچ ئەنجامێکی نەبووە و چاوەڕوانیش دەکرێت دوای دەستبەکاربوونی ئیبراھیم ڕەئیسی سەرۆکی نوێی ئێران جارێکی تر دانوستانەکان دەستپێبکەنەوە.

بەردەوامبە لە خوێندنەوە

میدیاکانی سوریا بڵاویانکردەوە، بە نێوەندگیری ڕووسیا، لە ئێوارەی ڕۆژی ھەینییەوە گروپە چەکدارەکانی ھاوپەیمانی تورکیا ئاوی بەنداوی عەلوکیان بەرداوەتەوە، کە سەرچاوەی دابینکردنی ئاوە بۆ دانیشتوانی حەسەکە و دەوروبەری.


باس لەوەشکراوە تەنھا چوار ترۆمپا لە بەنداوەکە کاری پێدەکرێت و ترۆمپاکانی تر دزراون، گروپە چەکدارەکان بە فشاری تورکیا چەند جارێک ئەو بەنداوانەیان گرتووەتەوە کە ئاو بۆ حەسەکە و تەلتەمر و سەرێ کانی دابین دەکات، ماوەی یەک مانگیشە بە تەواوی ئاوی حەسەکە بڕاوە.

بەردەوامبە لە خوێندنەوە

یەکێتی ئەوروپا ڕایگەیاند، پڕۆژەیاسایەکی سزادان گەڵاڵە دەکات کە کەسایەتی و قەوارە لوبنانییەکان دەکاتە ئامانج، بە تایبەتی ئەوانەی دەستیان ھەیە لە پەکخستنی یاسا و داڕووخانی ئابوری و ھەڵاوسان و کەمی خواردن و سوتەمەنی لە لوبنان، بە (قەدەغەکردنی گەشتکردن لێیان و سڕکردنی سەرمایەکانیان).


یەکێتی ئەوروپا بەسەرکردایەتی فەڕەنسا فشارەکانی چڕ کردووەتەوە، ئەمەش بەشێکە لە ھەوڵدانی نێودەوڵەتی بۆ پێکھێنانی حکومەتێکی جێگیر لە لوبنان، کە بتوانێت چاکسازی بکات، تا ئەو وڵاتە لەو قەیران و ئاڵۆزییە سیاسی و ئابورییە ڕزگار بکات، کە لە دوای  تەقینەوەکەی بەندەری بەیروتەوە سەریھەڵداوە.

 
بەردەوامبە لە خوێندنەوە
1...453454455456457...495