کوردستان
قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆک وەزیرانی حکومەتی هەرێم دەڵێت، "حکومڕانی بەبێ داتا، حکومڕانییە لە تاریکیدا. بەبێ داتا بڕیاری دروست نادرێت و ناتوانرێت پلانی زانستی بۆ گەشەپێدانی هیچ کەرتێک دابندرێت".
قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆک وەزیرانی حکومەتی هەرێم لە هەژماری خۆی پەیامێکی بڵاوکردووەتەوە و دەڵێت، "ئەمڕۆش لە دووەمین کۆنفڕانسی رێکخراوی مید بۆ گەشەپێدانی ناوچەیی، ئاماژەم بەوەدا کە لەگەڵ کەسانی پسپۆڕ کاردەکەین تا ببینە خاوەنی یاسای پاراستنی داتا و دروستکردنی ناوەندی کۆکردنەوەی داتا و هاوکات هەوڵ دەدەین هێزی مرۆیی شارەزا بۆ کۆکردنەوەی و شیکاری داتا پەروەردە بکەین".
ئاماژەی وەشداوە، "حکومڕانی بەبێ داتا، حکومڕانییە لە تاریکیدا. بەبێ داتا بڕیاری دروست نادرێت و ناتوانرێت پلانی زانستی بۆ گەشەپێدانی هیچ کەرتێک دابندرێت، زیاتر لە ساڵێکە دەستپێشخەری شۆڕشی “داتا”مان راگەیاندووە کە بریتییە لە کۆکردنەوەی داتا و شیکاری زانستی بۆ داتاکان".
کەشناسیی هەرێم پێشبینییەکانی کەشوهەوای ئەمڕۆ و سبەینێی راگەیاند و ئاماژەی بەوەکردووە، ئەگەر هەر دابارینێک هەبێت ئەمڕۆ، ئەوا بەشێوەی بەفر دەبێت. بەپێی پێشبینییەکانیش، پلەکانی گەرما لە سەرجەم شارەکان، لە سفری سیلیزی نزیک دەبنەوە.
کەشناسیی هەرێم رایگەیاندووە، ئەمڕۆ یەکشەممە، کەش سارد و ئاسمان نیمچەهەور دەبێت، لەسەر لوتکەى شاخە بەرزەکان و هەندێک ناوچەى جیا جیا، لەکاتى بوونى هەر جۆرە دابارینێک بەشێوەى بەفر دەبێت، لە شەودا دیاردەى بەستن و دروستبوونى شەختە دەبێت .
ئاماژەی بەوەشکردووە، سبەینێ دووشەممە، کەش سارد دەبێت و لەکاتەکانی بەیانیدا شەختە دروست دەبێت، لە ناوچە شاخاوییەکانیش ئاسمان هەور دەبێت.
کەشناسی ئاماژەی بەوەشکردووە، ئەمڕۆ پلەکانی گەرما نزم دەبنەوە و سبەینێش پلەکانی گەرما زیاتر نزم دەبنەوە.
بەرزترین پلەکانی گەرمای پێشبینیکراو بە پلەی سیلیزی بۆ سبەینێ :
هەولێر: 3 پلەى سیلیزى
سلێمانی: 1 پلەى سیلیزى
دهۆک: 0 پلەى سیلیزى
کەرکوک: 4 پلەى سیلیزى
زاخۆ: 0 پلەى سیلیزى
گەرمیان: 5 پلەى سیلیزى
دوای چوار ساڵ، شەوی رابردوو لە کەرکوک بەفر باری و هاوڵاتیانیش بۆ دەربڕینی خۆشی و گرتنی وێنەی یادگاریی، چوونەتە ناو بەفرەکەوە.
کۆتاجار چوار ساڵ بەر لە ئێستا بەفر لە کەرکوک باری، کە لەو کاتەدا شەپۆلێکی چڕی بەفربارین و سەرما هەرێمی کوردستانی گرتبووەوە و هاتوچۆی نێوان شارەکان و تەنانەت ناو شارەکانیش پەکی کەوتبوو.
ماوەی چەند رۆژێکە شەپۆلی سەرما و بەفر ناوچە جیاوازەکانی هەرێمی گرتووەتەوە و دوو رۆژیشە بەفر بەشێوەیەکی بەردەوام دەبارێت، بەتایبەت لە ناوچە شاخاویی و سنوورییەکان و ئەو شوێنانەی بەرزییان لە هەزار مەتر زیاترە.
بۆ ئەمڕۆ، بەر بەهۆی سەرما و بەفرەوە، لە هەریەک لە قەزای پێنجوێن و ناحیەکانی تەوێڵە و بیارە، دەوام راگیراوە.
قائیمقامی سیدەکان رایگەیاندووە، بەهۆی بەفربارین و بەستنی رێگاوە، هاتوچۆ لەرێگای نێوان سیدەکان- سۆران ئەستەمە.
ئیحسان چەلەبی قائیمقامی سیدەکان رایگەیاندووە، بەهۆی بارینی بەفر و بەستنی رێگای سیدەکان- سۆران، سەرەڕای هەوڵە بەردەوامەکانی تیمی راماڵینی بەفر، بەڵام هێشتا هاتوچۆکردن لەو رێگایە ئەستەمە.
داواش لە هاوڵاتیان دەکەن، لەکاتی زۆر پێویست و بە ئۆتۆمبێلی بەرز نەبێت ئەو رێگایە بەکار نەهێنن.
ماوەی نزیکەی 10 رۆژە شەپۆلی بەفر و سەرما بە کاتی جیاواز ناوچە جیاوازەکانی هەرێمیان گرتووەتەوە و ماوەی دوو رۆژیشە شەپۆلی بەفربارین و دابەزینی پلەکانی گەرما چڕتر بووەتەوە، بە جۆرێک، دوای چوار ساڵ بۆ یەکەمجار شەوی رابردوو لە کەرکوک بەفر باری.
جارێکی دیکە مامۆستایانی ناڕازی لە سلێمانی دەستیان کردەوە بە خۆپیشندان و رێگای سلێمانی- عەربەرتیان داخستووە.
جارێکی دیکە مامۆستایانی ناڕازی لە سلێمانی دەستیان کردەوە بە خۆپیشاندان و باس لەوەدەکەن، سوورن لەسەر داواکارییەکانیان بۆ وەرگرتنی موچە لەکاتی خۆیدا و چارەسەرکردنی یەکجارەکی پرسی موچە.
لە خۆپیشاندانەکەدا بەشێک لە مامۆستایانی مانگرتووش تیایدا بەشدارن و پاکیزە حەمەئەمینی مانگرتوو باسی لەوەکرد، حکومەت چاوی تێر نابێت و چاوی لە موچەکانیانە. وتیشی، "یەکی مشتێک خۆڵ دەکەینە چاویانەوە بۆئەوەی چاویان تێر ببێت".
لەئێستادا موچەخۆران لە کۆتایی مانگی شوبات نزیک دەبنەوە، بەڵام هێشتا لیستی موچەی ئەم مانگە بۆ بەغداد نەنێردراوە و چارەنووسی موچەی مانگی 12ی ساڵی رابردووش نادیارە.
كۆمەڵەی پیشەسازی نەوتی كوردستان - ئەپیكۆر، قەبارەی زیانەكانی راگرتنی هەناردەی نەوتی هەرێم ئاشكرا دەكات و دەڵێت، گەیشتووەتە 27 ملیار دۆلار.
مایڵز كاكینز وتەبێژی ئەپیكۆر بە كوردسات نیوزی راگەیاند، ئەپیكۆر ئامادەیە لە رێی بەندەری عێراق - توركیاوە، هەناردەی نەوت دەستپێبكاتەوە، بەو مەرجەی گرێبەستی كاركردنی ئەوان لەبەرچاو بگیرێت.
بەوتەی خۆی، زیانەكانی راگرتنی هەناردەی نەوتی هەرێم، گەیشتووەتە 27 ملیار دۆلار، لەكاتێكدا پێشتر كۆمەڵەكە رایگەیاندبوو، قەبارەی زیانەكان 22 ملیار دۆلارە.
لەلایەكی ترەوە كۆمەڵەكە كە وەبەرهێنان لە بواری نەوت و گازی هەرێمی كوردستاندا دەكات، لەبارەی گفتوگۆكانی نێوان هەرێمی كوردستان و عیراق رایگەیاند، ئامادەن بۆ دەستپێكردنەوەی هەناردەكردنی نەوت لە رێگەی بەندەری جەیهان.
وتیشی، هەوڵدەدەن رێكەوتنەكەی نێوان حكومەتی عیراق و هەرێمی كوردستان بكرێت بە نوسراو كە تێیدا شەفافیەت هەبێت لە شێوازی پارەدان دوور لە دەستێوەردانی سیاسی.
بە پێی نوسراوێکی فەرمی کە وێنەیەکی دەست کوردسات نیوز کەوتووە، داواکاری گشتی بەردەڕەش داوای لە بەڕێوەبەرایەتی ئەوقافی دەڤەرەکە کردووە کە هەر جۆرە گرێبەستێکی هاوسەرگیری بۆ مندالانی خوار تەمەنی 12 ساڵ رابگیرێت.
لە نوسراوەکەدا جەخت لەوە کراوەتەوە کە ئەم جۆرە هاوسەرگیرییە بە پێی یاسا تاوانە و سزای لەسەرە، هەر زانایەکی ئایینیش پێچەوانەی ئەم بڕیارە بجوڵێتەوە رووبەڕووی لێپرسینەوەی یاسایی دەبێتەوە.
بەپێی نوسراوەکە، ئەم کردەوەیە تاوانە و لە ماددەی (10/ف/5) یاسای باری کەسی و ماددەی (2-2) یاسای نەهێشتنی توندوتیژی خێزانی ئاماژەی پێکراوە و سزای بۆ دانراوە.
شایەنی باسە، ئەم هەنگاوە لە چوارچێوەی بەرەنگاربوونەوەی دیاردەی هاوسەرگیری پێش وەختە و پاراستنی مافی منداڵان لە هەرێمی کوردستان دێت.
دووکەس کە هەڵیان کوتاوەتە سەر باخێک لەلایەن خاوەنی باخەکەوە بریندار کراون و بە برینداری گواستراونەتەوە بۆ نەخۆشخانە.
بەپێی زانیارییەکانی پەیامنێری کوردسات نیوز: ئەمشەو لەشەقامی حەولی شاری کەرکوک چەند کەسێک هەڵیانکوتاوەتە سەر باخی هاوڵاتیەک، لەبەرامبەردا خاوەنی باخەکە لێیان هاتۆتە دەست و دوو لە پەلاماردەرەکانی بریندارکردوە.
بەپێی سەرچاوەکە یەکێک لەبریندارەکان باری ناجێگیرە و بۆ،یەکەی چاودێری ورد گوازراوەتەوە.
ساما یابە بەڕێوەبەری ڕاگەیاندنی تەندروستی کەرکوکی بەکوردسات نیوزی ڕاگەیاند: ئەو ڕوداوە دوو برینداری لێکەوتوتەوە و وتیشی، بریندارەکان لەژێر چاودێریدان.
بەهۆی نزمبوونەوەی پلەکانی گەرما سبەینێ لە سەرجەم ناوەندەکانی خوێندن لە پێنجوێن کرایە پشووی رەسمی.
ئیبراهیم رەحمان قائیمقامی قەزای پێنجوێن رایگەیاند، بەهۆی نزمبوونەوەی پلەکانی گەرما لە سنووری قەزاکەدا بەڕاوێژ لەگەڵ بەڕێوەبەرایەتی پەروەردەی پێنجوێن بڕیاردرا سبەینێ یەکشەممە پشووی رەسمی بێت لە سەرجەم خوێندنگاکانی سنووری هەردوو ناحیەی گەرمک و ناڵپارێز و سەنتەری قەزای پێنجوێن.
ئەوەشی خستووەتەڕوو، پشووەکە ئەو خوێندکارانە ناگرێتەوە کە تاقیکردنەوەی بەرایی (تمهیدی) پۆلە ناکۆتاکانیان هەیە.
هاوکات هەر بەهۆی ئەو شەپۆلە بەفر و بارانەوە، لەپێناو سەلامەتی گیانی خوێندکاران و فەرمانبەران، سبەینێ یەکشەممە لەهەر دوو ناحیەی بیارە و چۆمان کراوەتە پشووی رەسمی.
بەهۆی ئەو شەپۆلە بەفر و بارانەی رووی لە هەورامان کردووە، سبەینێ لە سەرجەم دامودەزگا حکومییەکانی تەوێڵە و بیارە کرایە پشووی رەسمی.
حەمید بارام بەرێوەبەری ناحیەی بیارە رایگەیاند، بەهۆی ئەو شەپۆلە بەفر و بارانەی رووی لە هەورامان کردووە، لەپێناو سەلامەتی گیانی خوێندکاران و فەرمانبەران سبەینێ یەکشەممە لە سەرجەم دامەزراوەکانی حکومەت و ناوەندەکانی خوێندنی سنووری بەرێوەبەرایەتی ناحیەکە کرایە پشووی رەسمی.
ئاماژەی بەوەشکرد، پشووەکە ئەو خوێندکارانەی ناگرێتەوە کە تاقیکردنەوەی بەرایی (تمهیدی) پۆلە ناکۆتاکانیان هەیە لە دەرەوەی ناحیەی بیارە.
ئۆفیسی هەڵبژاردنەکانی سلێمانی ئاگاداری سەرجەم کارمەندانی هێزە ئەمنی و سەربازییەکان و کارمەندانی رۆژی دەنگدانی کرد کە کارتی بایۆمەترییەکانیان ئامادەیە و دەتوانن وەریبگرنەوە.
ئەم کارتانە لە یەکەکانی تۆماری بایۆمتری کۆمسیۆنی هەڵبژاردن وەردەگیرێنەوە، بەتایبەتی ئەو یەکانەی کە پێشتر لێی کارتی بایۆمترییان وەرگرتووە.
کارمەندان دەتوانن، جگە لە ڕۆژانی هەینی و شەممە و پشووە فەرمیەکان، رۆژانە لە کاتژمێر (8.00)ی بەیانی تا کاتژمێر (3.00)ی عەسر سەردان بکەن و کارتەکانیان وەربگرنەوە.
ئۆفیسی هەڵبژاردنەکانی سلێمانی لەگەڵ راگەیەندراوەکەیدا، شوێنی یەکەکانی تۆماری بەوێنە بڵاوکردووەتەوە.
وێنەکان:
راگەیەندراوی کۆبوونەوەی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان و پارتی دیموکراتی کوردستان
هەردوو وەفدی دانوستانکاری، یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان و پارتی دیموکراتی کوردستان، ئەمڕۆ شەممە 22ـی شوباتی 2025، لە شاری سلێمانی کۆبوونەوەیەکی ئەرێنییان ئەنجامدا.
ئەم کۆبوونەوە تایبەت بوو بە خستنەروو و گفتوگۆکردنی راپۆرتی لیژنەی هاوبەشی هەردوولا، کە بریتی بوو لە تێڕوانینی سیاسی و کارگێڕی و هەنگاوەکانی پەیوەست بە پێکهێنانی کابینەی دەیەمی حکومەتی هەرێمی کوردستان و دامەزراوەکانی تر.
لە کۆبوونەوەکەدا، سەرنج و تێبینی وەفدی دانوستانکاری هەردوولا خرایەڕوو و میکانیزمی گونجاو بۆ چۆنییەتی رێکخستنەوە و رێککەوتن لەسەر کۆی بابەتەکان قسەی لەسەر کرا. هەروەها هەردوو وەفد بڕیاریاندا کە درێژە بە کۆبوونەوەکانی نێوانیان بدەن بۆ دەستکەوتنی ئەنجامێکی کاریگەر و پەسەندکراو، بەتایبەتی لە پەیوەندیدا بە پێکهێنانی کابینەی نوێی حکومەتی هەرێم و چارەسەرکردنی چەندین بابەتی گرنگی تر کە پەیوەندییان بە دۆخی هاووڵاتیانی هەرێمی کوردستانەوە هەیە.
لە راگەیەندراوە هاوبەشەکەدا هاتووە: "هەر بۆ ئەو مەبەستەش هەردوو وەفدی دانوستانکار بڕیاریاندا درێژە بەکۆبوونەوەکانی نێوانیان بدەن بۆ زیاتر لێکتێگەیشتن و داڕشتنی بەرنامەیەکی هاوبەشی پەسەندکراو لەپێناو بەرژەوەندی هاوڵاتیانی هەرێم".
کۆمەڵەی پێشمەرگە دێرینەکانی کوردستان لە بەریتانیا رایگەیاند، یادگار عومەر سەعید، پێشمەرگەی دێرین و ئەندامی پێشووی کۆمەڵەی رەنجدەرانی کوردستان، رۆژی 14ـی شوباتی 2025 لە یەکێک لە نەخۆشخانەکانی لەندەن کۆچی دوایی کرد.
بەپێی راگەیەندراوەکە، کۆچکردو، شەش مانگ دوای شەهیدبوونی باوکی لە نۆی حوزەیرانی 1963 لە ساڵی 1964 لە هەڵەبجە لەدایکبووە. ناوبراو خوێندنی پەیمانگای تەکنیکی کەرکوکی تەواو کردووە و لە رێکخراوی سلێمانی کۆمەڵەی رەنجدەران بە نازناوی "پارێزەر" چالاکی کردووە.
دوای راپەڕین لە ئەندامە چالاکەکانی مەڵبەندی یەکی سلێمانی بووە و لە ساڵی 1992 بە بڕیاری مەکتەبی سیاسی یەکێتی بۆ چارەسەری پزیشکی رەوانەی دەرەوەی وڵات کراوە.
شایەنی باسە، یادگار عومەر سەعید خاوەنی کچێکە بە ناوی لۆزان و دوو خوشک و سێ برای هەیە. ناوبراو لە ساڵانی کۆتایی ژیانیدا تووشی نەخۆشییەکی درێژخایەن بووە و تا کۆچی دوایی لەگەڵ ئەو نەخۆشییەدا ژیاوە.
لە پانێڵێکی تایبەت بە پێکەوەژیانی ئاشتییانەی پێکهاتەکان کە لە شاری سلێمانی لەلایەن ڤیژن فاوندەیشنەوە رێکخرا، قوباد تاڵەبانی، جەختی لەسەر گرنگی دروستکردنی سیستمێکی حوکمڕانی کردەوە کە لەگەڵ سروشتی فرەپێکهاتەیی هەرێمی کوردستان بگونجێت.
قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆک وەزیران، لە وتەیەکیدا رایگەیاند "هەرێمی کوردستان کۆمەڵگەیەکی فرەڕەنگ و فرەپێکهاتەیە و پڕە لە بۆچوون و ئایدۆلۆژیای جیاواز، گرنگە لە هەردوو ئاستی سیاسی و کۆمەڵایەتیدا ئیدارەی ئەم فرەڕەنگییە بدرێت".
هەروەها جەختی کردەوە لەسەر پێویستی قووڵکردنەوەی گیانی پێکەوەژیان و رێگەنەدان بە پەراوێزخستنی هیچ پێکهاتەیەک لە هەرێمی کوردستان.
شایەنی باسە ئەم پانێڵە بەشێکە لە چالاکییەکانی ڤیژن فاوندەیشن بۆ بەهێزکردنی پێکەوەژیانی ئاشتییانە لە نێوان پێکهاتە جیاوازەکانی هەرێمی کوردستان.
بافڵ جەلال تاڵەبانی، سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لە دەباشان پێشوازی لە ستیڤن هیچن، باڵیۆزی بەریتانیا لە عیراق کرد.
لە دیدارێکدا دواین پەرەسەندنە سیاسی و ئەمنییەکانی ناوچەکە گفتوگۆی لەبارەوە کرا و گرنگی پێویستی پاراستنی سەقامگیری لە عیراق و ناوچەکە جەختی لەسەرکرایەوە.
سەرۆک بافڵ جەلال تاڵەبانی سەبارەت بە دۆخی سووریا و رۆژئاوای کوردستان دووپاتی لە پاراستنی مافی هەموولایەک لە چوارچێوەی دەستوورێکی نوێدا کردەوە کە ببێتە مایەی ئارامی و کۆتاییهێنان بە نەهامەتییەکان و رایگەیاند، نابێت گەلی کورد پەراوێزبخرێت و پێویستە بەشداری راستەقینە بکات لە بنیادنانەوەی سوریادا و هەر هەوڵێکیش لە دەرەوەی ئەم ویستە بە زیان بۆ وڵاتەکە دەشکێتەوە.
هەر لە دیدارەکەدا بەهۆی کۆتاییهاتن بە ئەرکەکەی لە عیراق، سەرۆک بافڵ هیوای سەرکەوتنی بۆ ستیڤن هیچن لە ئەرکی داهاتوویدا خواست و پابەندبوونی یەکێتی دووپاتکردەوە بە پەرەپێدانی بەها هاوبەشەکان لەگەڵ بەریتانیادا بە شێوەیەک ببێتە مایەی بەهێزترکردنی قەوارەی هەرێمی کوردستان.
بەڕێوەبەرایەتی گشتی حەج و عومرەی کوردستان لەراگەیەنراوێکدا بڵاویکردەوە، لە پێناو بەرژەوەندی گشتی و لەبەر ئەوەی بە شێک لە خاوەن کۆمپانیاکان لە سعودیە بوون ماوەی ئەمجامدانی گرێبەست تاوەکوو رۆژی سێ شەممە 25-2-2025 درێژ کرایەوە.
ئاماژەی بەوەشکردووە، ئاگاداری سه‌رجه‌م ئه‌و كۆمپانیانه ده‌كه‌ین كه ناویان بۆ وه‌رزی حه‌جی 2025 ده‌رچووه به زووترین كات سه‌ردانی به‌شی یاسایی به‌رێوه‌به‌رایه‌تی گشتی حه‌ج و عومڕه‌ی كوردستان بكه‌ن به مه‌به‌ستی ئیمزاکردنی گرێبه‌ست.
راشیگەیاندووە، هه‌ر كۆمپانیایه‌ك دوابكه‌وێت مافی به‌شداریكردنی نامێنێت و كۆمپانیایه‌كی یه‌ده‌گ له شوێنی داده‌نرێت، ئەگەر هەر خاوەن کۆمپانیایەک ئامادەنەبوو دەتوانێت بریکارەکەی یان پارێزەرەکەی خۆی بنێرێت.
لەکۆتایی راگەیەنراوەکدا ئەوەشی خستۆتەروو؛ ئه‌و كۆمپانیانه‌ی كه گرێبه‌ستی عومڕه‌یان نه‌كردووه پێویسته بڕی پێنج هه‌زار دۆلار له‌گه‌ڵ خۆیان بهێنن وه‌كوو بارمته.