کوردستان
سامان شێخ لەتیف بەڕێوەبەری راگەیاندن و پەیوەندیەکانی بەڕێوەبەرایەتیی گشتیی تەندروستیی سلێمانی، بە کوردسات نیوزی راگەیاند، لە ٢٤ سەعاتی رابردوودا نزیکەی ١٠٠ خوێندکار لە یەک خوێندنگەی شاری سلێمانی، توشی سکچوون و رشانەوە بوون و رەوانەی نەخۆشخانەی د.جەمال ئەحمەد رەشیدی تایبەت بە منداڵان کراون.
وتیشی، بە مەبەستی بەدواداچوونی ئەو حاڵەتە، بەڕێوەبەری گشتیی تەندروستی لیژنەیەکی تایبەتی لە "چاودێری تەندروستی و یەکەی ئاو و تەندروستیی خوێندنگاکان" راسپاردووە، بەدواداچوون بکەن بۆ دۆزینەوەی حاڵەتەکان و نمونەی خۆراک و ئاو بۆ پشکنینی تاقیگەیی وەربگرن.
بەپێی کارنامەی کۆبوونەوەکەی ئەمڕۆ، پەرلەمانی کوردستان لە بڕگەی یەکەمدا خوێندنەوەی دووەم بۆ پڕۆژە یاسای پەروەردە و فێرکاری لە ھەرێمی کوردستان دەکات و لە بڕگەی دووەمیشدا پێشنیازە یاسای پاراستنی ئاژەڵان لە ھەرێمی کوردستان تاوتوێ دەکرێت.
دوێنی پەرلەمانی کوردستان دوای ١٠ سەعات کۆبوونەوە، خوێندنەوەی دووەمی لەسەر پێشنیازە یاسای ھەمواری بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژ بە خێزان و ژنان تەواوکرد، کە لە ١٤ ماددە پێکھاتووە، لەنجە ئیبراھیم سەرۆکی لیژنەی داکۆکیکردن لە مافەکانی ژنانیش لە کۆنفڕانسێکی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند، ماوەی ساڵێکە کار لەسەر ھەمواری ئەو یاسایە دەکەن، ھیچ بڕگە و ماددەیەکی دژی بنەماکانی ئایین و تێکدانی ئاسایشی کۆمەڵایەتی تێدانییە.
لەکۆبونەوەیەکدا، بە سەرپەرشتی ئاسۆ مامەند، کارگێری مەکتەبی سیاسی و بە ئامادەبوونی لێپرسراوی مەڵبەندەکانی ناوچە دابراوەکان لە (شەنگاڵ و کەرکوک و دووزخورماتوو و مەخمور و خانەقین) و سەرۆکی دەستەی گشتی ناوچە کوردستانیەکانی دەرەوەی ئیدارەی ھەرێم گفتوگۆ لەسەر یەکخستی توانا و ھەڵوێستەکانی یەکێتیی و ھێزە سیاسیەکانی کوردستان کرا بۆ داکۆکیکردن لەویست و داخوازییەکانی خەڵکی ناوچە دابڕاوەکان لەڕووی ژیان و خزمەتگوزارییەوە، چ لەلایەن حکومەتی فیدڕاڵی و چ لەلایەن حکومەتی ھەرێمی کوردستانەوە.
لە کۆبوونەوەکەدا ئاسۆ مامەند ڕایگەیاند، یەکێتیی نیشتیمانیی کوردستان خەلک و خاکی ئەم ناوچانە بە بەشێک لەستراتیژی دوور مەودای خۆی دەزانێت و لەبەر رۆشنایی سیاسەتی راست و دروستی سەرۆک مام جەلال بۆ پێکەوەژیان و خزمەتکردنی میللەتەکەمان لەو ناوچانە بەھەموو شێوەیەک داکۆکی لێدەکات.
وتیشی، پێویستە وەک یەکێتی سیاسەتێکی گشتگیری کوردستانی لەسەرجەم ناوچە دابڕاوەکان ڕەچاو بکرێت و پێکەوە داکۆکی لێبکەین و بیکەینە بەشێکی دانەبڕاو لە سیاسەتی ھەموو لایەنە کوردستانیەکان، بەتایبەتی یەکێتیی لەھەموو ئەو ناوچانە نوێنەری لەپەرلەمانی عێراق ھەیە.
لەکۆبوونەوەکەدا گفتوگۆ لەسەر گەڵالەکردنی پرۆژەیەکی پێویست بۆ ناوچە دابڕاوەکان کرا و مەکتەبی راگەیاندن و کەناڵەکانی ڕاگەیاندنی یەکێتیی راسپێردرا بایەخی زیاتر بەو ناوچانە بدرێت لەڕووی کێشە و گرفتە جۆراوجۆرەکان و کومەڵانی خەڵک.
نوسینگەی راگەیاندنی سەرۆکی پەرلەمان روونکردنەوەیەکی بڵاوکردووەتەوە و تێیدا ئاماژە بۆ ئەوە کراوە، رێواز فایەق لێدوانی بۆ ھیچ دەزگایەکی ڕاگەیاندن نەداوە سەبارەت بە کۆبوونەوەکەی لەگەڵ مەسعود بارزانی و ئەوەی بە رەسمی بڵاوکراوەتەوە لە سایتی رەسمی پەرلەمان تەنیا ڕاگەیەندراوی رەسمییە سەبارەت بەو کۆبوونەوەیە.
لە روونکردنەوەکەدا داواش لە دەزگاکانی ڕاگەیاندن کراوە پابەندی یاسا و ئیتیکی ڕۆژنامەوانی بن لە بڵاوکردنەوەی ھەواڵ و زانیارییەکانیان.
ئەو روونکردنەوەیە لە دوای ئەوە دێت کە چەند میدیایەک بڵاویانکردەوە، گوایا رێواز فایەق پێی راگەیاندوون کە لە کۆبوونەوەکەی لەگەڵ مەسعود بارزانی رێککەوتوون نووسینەوەی دەستوور بە کۆدەنگی نیشتمانی بێت.
ئەوەشی ڕاگەیاند پلانی باش داڕێژراوە بۆ ئەوەی خوێندکاران بێ بەش نەبن لە خوێندن و خوێندکاران بەشێوەیەکی بەرچاو وەربگیرێن.
سەبارەت بە داشکاندنی پارەی خوێندن ڕایگەیاند ٤٥٪ داشکاندن بۆ خوێندکارانی زانکۆ و پەیمانگە ئەھلیەکان و خوێندنی ئێواران و پاراڵێڵ کراوە ئەو داشکاندنەش بۆ ئەمساڵ بەردەوام دەبێت.
بە پێی کارنامەی کۆبوونەوەکە پەرلەمانی کوردستان خوێندنەوەی دووەم بۆ چەند پێشنیاز و پڕۆژە یاسایەک دەکرێت لەوانە، پێشنیازە یاسای بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی خێزان و ژنان.
ھەروەھا پەرلەمانی کوردستان خوێندنەوەی دووەم بۆ پڕۆژە یاسای پەروەردە و فێرکاری و پێشنیازە یاسای پاراستنی ئاژەڵان لە ھەرێمی کوردستان دەکات.
ئەو پەرلەمانتارانە یاداشتێکیان ئاڕاستەی دەستەی سەرۆکایەتی پەرلەمان کرد و داوایان کرد، کێشەی "تەواونەکردنی رێگەی کەلار- سلێمانی و سەرجەم رێگە تەواونەکراوەکانی ھەرێمی کوردستان" کە بوونەتە ھۆی گەیاندنی زیانی گیانی و ماددی بە ھاووڵاتیان، لەبەرنامەی دانیشتنەکانی داھاتووی پەرلەمانی کوردستان دابنرێت.
ئەو پەرلەمانتارانە داواشیانکردووە، وەزیرانی ئاوەدانکردنەوە و نیشتەجێکردن و دارایی و ئابووری و پلاندانان و لایەنی پەیوەندیدار لە ئەنجومەنی وەزیران لەو کۆبوونەوەیەدا بەشداربن و بەرنامە و پلانیان بۆ تەواوکردنی رێگە و شەقامە تەواونەکراوەکان روون بکەنەوە.
ھاوکات سەرکۆ ئازاد ئەندامی فراکسیۆنی یەکێتی لە پەرلەمانی کوردستان رایگەیاند، پێویستە رێگەی کەلار-سلێمانی ئیشی جدی بۆ بکرێت و کێشە و گرفتەکانی چارەسەر بکرێن.
بڕیارە وەفدەکەی پنتاگۆن لەگەڵ "قوباد تاڵەبانی" جێگری سەۆکی حکومەتی ھەرێمیش کۆببنەوە و ھەروەھا لەگەڵ وەزارەتی پێشمەرگە یاداشتێکی لێکتێگەیشتن ئیمزا بکەن.
وەفدەکەی ئەمریکا بە سەرۆکایەتی "سلێست والێندەر" یاریدەدەری وەزیری بەرگری ئەمریکایە و لە لێپرسراوانی دیبلۆماسی و سەربازی پێکھاتوون.
لە ئێستادا لەگەڵ "مەسرور بارزانی" سەرۆکی حکومەتی ھەرێم لە کۆبوونەوەدان، بڕیارە لەگەڵ سەرۆکی ھەرێم و "قوباد تاڵەبانی" جێگری سەرۆکی حکومەت و ھەروەھا وەزیری پێشمەرگە کۆببنەوە و لە کۆبوونەوەکەشیاندا لەگەڵ وەزارەتی پێشمەرگە یاداشتی لێکتێگەیشتن ئیمزا بکەن.
یاریدەدەری وەزیری بەرگری ئەمریکا پێشتر سەردانی بەغدادی کرد و لەگەڵ لێپرسراوانی عێراق کۆبووەوە.
لە درێژەی خۆپیشاندانەکاندا دژی گیانلەدەستدانی ژینا ئەمینی کچە کوردی تەمەن ٢٢ ساڵی شاری سەقز، لە شاری ئیلام ھێزە ئەمنییەکان تەقەیان لە خۆپیشاندەران کرد و بڵاوەیان پێکردن.
ھەروەھا لە شاری نەغەدە خۆپیشاندانی مەدەنی خەڵک بەھۆی ھێزە ئەمنییەکانەوە توندوتیژی لێکەوتەوە و گازی فرمێسکڕێژیان بڵاوکردەوە.
رێکخراوی ھەنگاو بۆ مافی مرۆڤ بڵاویکردەوە، گەنجێکی تەمەن ٢٣ ساڵ لە گوندێکی سەر بە شاری ئورمیە ئەمشەو بە تەقەی راستەوخۆی ھێزە چەکدارەکانی ئێران کوژرا، پێشتریش ئەو رێکخراوە رایگەیاندبوو لانیکەم ٤ کەس لە خۆپیشاندانەکان کوژراون و زیاتر لە ٢٢١ کەس برینداربوون و سەروو ٢٥٠ کەسیش دەستبەسەرکراون.
ھاوکات سێ رۆژە لە سنە خۆپیشاندان بەردەوامی ھەیە و پارێزگاری سنەش، کوژرانی سێ خۆپیشاندەری پشتڕاستکردەوە.
دەقی پەیامەکە :
بەڕێزان سەرۆک و ئەندامانی مەکتەبی تەنفیزی یەکێتی زانایانی ئایینی ئیسلامی کوردستان
مامۆستایانی ئاینی پایەبەرز
سڵاوی خوای گەورەتان لێبێت
بەبۆنەی یادی ٥٢ ساڵەی دامەزراندنی یەکێتی زانایانی ئایینی ئیسلامی کوردستان پیرۆزبایی ئاڕاستەی ئێوەی بەڕێز و سەرجەم زانایان و مامۆستایانی ئایینی کوردستان دەکەم.
رۆڵ و خزمەتی زانایانی ئاینی کوردستان بەرز دەنرخێنین، کەھەمیشە گرنگیانداوە بەگیانی لێبوردەیی و پێکەوەژیان و ئاشتەوایی کۆمەڵایەتی و رەتکردنەوەی بیری توندڕەوی و توندوتیژی زوڵم بەرامبەر ژنان بەتایبەتی و مرۆڤ بەشێوەیەکی گشتی.
یەکێتی زانایانی ئایینی ئیسلامی کوردستان، وەک رێکخراوێکی ئایینی و نیشتمانیی و پیشەیی چاکەخواز، رۆڵی پێشەنگی ھەبووە لەداکۆکیکردن لەچاکەی گشتی و چەتری کۆکەرەوەی زانا و مامۆستایانی ئایینی بوە، ھیوادارم لەخزمەت بە ئایین و زانایان و کوردستان بەردەوام بێت و یادەکەتان ببێتە مایەی بەھێز بوونی زیاترتان.
دووبارە یادەکەتان پیرۆزبێت و ھەر سەرکەوتووبن.
قوباد تاڵەبانی
جێگری سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیران
عەلی ئیسماعیل ئەندامی لیژنەی باڵای بەستنی پێوەری زیرەک رایگەیاند، حکومەتی ھەرێم ھەوڵدەدات لە رێی سیستمی "پریپەیمێنت"ەوە، کارەبای ٢٤ سەعاتی بۆ ھاووڵاتیان دابینبکات.
راشیگەیاند، ئەو سیستمە بەشێکە لە پێوەری زیرەک و وەک تێست لە بازاڕی لەنگەی شاری ھەولێر دەستیپێکردووە، کە ھەزار و ٥٠٠ ھاوبەشبوون و بەھۆیەوە وزەی ونبوو بە چوار بۆ پێنج ھێندە کەمبووەتەوە، لەھەمانکاتدا کارەبایەکی ٢٤ سەعاتی بۆ بازاڕەکە بە ڤۆڵتیەیەکی جێگیر دابینکراوە.
ئاماژەی بەوەشکرد، لە شاری دھۆک دەست بەدانانی ھەمان سیستەم کراوە و سیستمەکە لە تاقیکردنەوە دەرچووە و ئامادەیە و پێشکەشی وەزارەتی کارەبا کراوە بۆ ئەوەی ئەوان بڕیاری لەسەر بدەن.
لەبارەی نرخی ئەو کارتەی بۆ پارەدانی کارەباکە بەکاردەھێندرێت، روونیکردەوە، نرخی کارەبا ھەمان نرخی پێشووە و تەنھا شێوازی پارەدانەکەی گۆڕاوە.
لەو کۆبونەوەیەدا باس لە پرسی نووسینەوەی دەستووری ھەرێمی کوردستان و زەرورەتی زەمینەسازی و دروستکردنی ھەماھەنگی و یەکدەنگی کراوە لەنێوان لایەن سیاسییەکان و پێکھاتە کۆمەڵایەتییەکانی ھەرێمی کوردستان بۆ نووسینەوەی دەستوور.
لایخۆشیەوە مەسعود بارزانی پاڵپشتی خۆی بۆ پەرلەمانی کوردستان و ھەر ھەوڵێکی زەمینەسازی و دروستکردنی یەکڕیزی بۆ نووسینەوەی دەستووری ھەرێمی کوردستان ڕاگەیاندوە .
لە راگەیەندراوێکی ھاوبەشدا ئاماژە بەوەدراوە، "سیلێست واڵاندەر" یاریدەدەری وەزیری بەرگری ئەمریکا و "شۆڕش ئیسماعیل" وەزیری پێشمەرگە یاداشتی لێکتێگەیشتنی نێوانیان نوێ کردەوە، بۆ بەردەوامیدان بە پشتیوانیکردنی پێشمەرگە لە ئۆپراسیۆنەکانی تێکشکانی داعشدا.
ئەو یاداشتە بۆ یەکەمجار لە ساڵی ٢٠١٦ ئیمزا کراوە و لەڕێیەوە ئەمریکا پابەندی خۆی بۆ پشتیوانیکردنی رۆڵ و بەشداری پێشمەرگە دووپاتدەکاتەوە لە پڕۆسەکانی تێکشکاندنی داعشدا وەک پێکھاتەیەکی ھێزە ئەمنییەکانی عێراق.
ھەروەھا دەستنیشانی ئەو بەرەوپێشچوونانە دەکات کە لەبواری چاکسازی بنەڕەتی دامەزراوەکاندا بەدەستھاتوون لەگەڵ پابەندی وەزارەتی کاروباری پێشمەرگە بۆ ئەنجامدانی چاکسازی زیاتر بە ئامانجی زیاتر پرۆفیشناڵکردنی ھێزەکانی.
ئیمزاکردنی یاداشتنامەکە بە چاودێری "نێچیرڤان بارزانی" سەرۆکی ھەرێم و ئامادەبوونی "مەسرور بارزانی" سەرۆکی حکومەت و "قوباد تاڵەبانی" جێگری سەرۆکی حکومەت ئەنجامدرا، کە جەختکردنەوەی پابەندیی حکومەتی ھەرێمی کوردستانە بە ھەماھەنگی بەردەوامی ئەمنی لەگەڵ ئەمریکا لە چوارچێوەی دەستوری عێراق و پڕۆگرامی چاکسازی پێشمەرگەدا.
پێشتریش "نێچیرڤان بارزانی" سەرۆکی ھەرێم رایگەیاند، ئەو یاداشتە وادەکات ھاوبەشە ئەمریکییەکان پێداویستی و کەموکوڕی پێشمەرگە پڕبکەنەوە، لەگەڵ ئەمریکاش کۆکن کە داعش ھێشتا ھەڕەشە و مەترسییەکی راستەقینەیە و ھاریکارییان لەگەڵ ئەمریکا بەردەوام دەبێت تا کۆتایی یەکجارەکی داعش.
د. ئارام محەمەد قادر، وەزیری خوێندنی باڵاو توێژینەوەی زانستی لە دیدارێکدا لەگەڵ عەبدوڵا حاجی مەحمود وەزیری شەھیدان رایگەیاند، لە خوێندنی بەرایی، بەکالۆریۆس و دبلۆم، خوێندنی باڵا، دبلۆمی باڵا، ماستەر و دکتۆرا و خوێندنی تایبەت، بەڕەچاوکردنی تایبەتمەندیەتی ھەوڵیانداوە زۆرترین ئاسانکاری و خزمەت پێشکەش بە وارسی شەھیدان بکەن و دەرفەت و ھەلی خوێندنیان بۆ دەستەبەر بکەن.
رونیشیکردەوە، لەسەر پێشنیازی وەزارەتی خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستی ماوەی سێ ساڵە، لە ھەر بەشێک لە زانکۆ و پەیمانگە تایبەتەکان و خوێندنی پارالێل و ئێواران لە زانکۆ حکومییەکان، پێنج کورسی بەخۆڕایی بۆ وارسی شەھیدان و ئەنفالکراوان تەرخاندەکرێت.
ئەوانەشی لەسەروی ئەم پێنج کورسییە وەردەگیرێن بەپێی ڕێنمایی وەزارەتی شەھیدان کرێی خوێندنیان بۆ خەرجدەکرێت. بۆ ئەمساڵیش لەسەر پێشنیازی وەزیری خوێندنی باڵا بڕیاری دابینکردنی پێنج کورسی خوێندن بەخۆڕایی بۆ ھەر بەشێک بەردەوام دەبێت.
ئاماژەی بۆ ئەوەشکرد، بکوژەکان ھەڵھاتوون و ھێزە ئەمنییەکانی کەرکوک بە مەبەستی دەستگیرکردنی تۆمەتباران، دەستیان بە لێکۆڵینەوە کردووە.
بایدن، لە وتەیەکدا لە لوتکەی ساڵانەی کۆمەڵەی گشتی نەتەوەیەکگرتوەکان ئاماژەی بە خۆپیشاندانەکانی ئێران لە دژی گیان لەدەستدانی ژینا ئەمینی کرد و رایگەیاند، پشتیوانی ھاووڵاتیانی ئازا و ژنانی ئازای ئێران دەکەن کە لە ئێستادا خۆپیشاندان دەکەن بۆ دەستەبەرکردنی مافە سەرەتاییەکانیان.
وتیشی ئامادەن بگەڕێنەوە بۆ رێککەوتنی ئەتۆمی، بەڵام بەھیچ شێوەیەک رێگەنادەن ئەو وڵاتە ببێتە خاوەنی چەکی ئەتۆم.