ئەنجومەنی باڵای دادوەری بڵاویکردەوە، دادگای لێکۆڵینەوەی کەرخ بەتۆمەتی ھەڕەشەکردن لە دادگای فیدراڵی یاداشتی دەستگیرکردنی بۆ سەباح ساعدی سەرکردەی رەوتی سەدر دەرکردووە.

لەبەرامبەردا سەباح ساعدی لە کاردانەوەی بڕیارەکەی دادگای کەرخ رایگەیاند، ھیچ رۆژێک بەیەک دووری نەوەستاوە و گەل پێوەری حەقە و پێوەری حزبە گەندەڵەکان پوچەڵە.

"محەمەد حەلبوسی" سەرۆکی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق لە تویتێکدا بڵاویکردەوە، نابێت ناکۆکییەکانیان لەگەڵ دادگا بێت، وتیشی پشتیوانی خۆپیشاندانەکان دەکەن، بەڵام بەپێی یاسا و دەستور کە دەوڵەت و دامەزراوەکان بپارێزرێت.
 راشیگەیاند، ئەم قەیرانە وادەکات لایەنی نێودەوڵەتی دان بە پڕۆسەی سیاسی عێراقدا نەنێت. 

ھاوکات "ترکی عوتەیبی" سەرکردە لە چوارچێوەی ھەماھەنگی شیعەکان رایگەیاند، خۆپیشاندان مافێکی دەستورییە، بەڵام داخستنی ئەنجومەنی باڵای دادوەری مەترسیدارە و ھەیبەتی دەوڵەت لاوازدەکات و کاریگەری لەسەر چوارچێوە و ھەموو لایەنەکان دەبێت.

وتیشی، ئەو پێشھاتە لێکەوتەی مەترسیداری لەچەند رۆژی داھاتوودا لێدەکەوێتەوە و لە ماوەی ٢٤ سەعاتی داھاتوودا کۆبوونەوەیەکی بەپەلە ئەنجامدەدەن. 

رەوتی حیکمەش لە زاری "رەحیم عەبودی"یەوە رایگەیاند، دادگاکان سەربەخۆن و دەبێت دووربن لە ناکۆکییە سیاسییەکان و نابێت فشاری لەسەر دروستبکرێن بۆ لایەنگریکردنی لایەنێک دژی لایەنێکی تر. 

ھەر لەدرێژەی کاردانەوەکاندا، سەندیکای پارێزەرانی عێراق بۆ پشتیوانی ئەنجومەنی دادوەری کارەکانیان ھەڵپەسارد.

پەیامنێری کوردسات نیوزیش رایگەیاند، ھێزە ئەمنییەکان رێگەنادەن خۆپیشاندەری دیکە بچنە بەردەم ئەنجومەنەکە. 

 

ھاوپەیمانی فەتح کە ھادی عامری سەرۆکایەتی دەکات و بەشێکە لە چوارچێوەی ھەماھەنگی شیعەکان لە راگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوە کردووە، کاتێک ھێرش دەکرێتە سەر یاساییترین دامەزراوەی دەوڵەت کە ئەنجومەنی باڵای دادوەری عێراقە، ھیچ مانایەک بۆ حکومەت نامێنێتەوە و خودی مستەفا کازمیش بەشێکە لەو ئاژاوە و ئاڵۆزییەی عێراقی گرتووەتەوە.

ھاوپەیمانی فەتح داواشی لە سەرکردەکانی چوارچێوەی ھەماھەنگی شیعەکان کردووە پەلە بکات کە گۆڕینی مستەفا کازمی و پێکھێنانی حکومەتی نوێی عێراق.

خەمیس خەنجەر سەرۆکی ھاوپەیمانی سیادەش کە ھاوپەیمانی موقتەدا سەدر بوو رایگەیاندوە، ئێستا و داھاتووی عێراق مەترسی لەسەرە و پێویستە ھەموو لایەنە سیاسییەکان دان بەخۆیاندا بگرن و بە پەلە دەست بەگفتوگۆ بکەن بۆ چارەسەرکردنی کێشەکان.

 لە ڕاگەیەندراوێکدا دەستەی حەشدی شەعبی ئاشکرایکردووە، لە نزیکەوە و بەگرنگییەوە چاودێری ئەو پێشھاتە مەترسیدار و ئازاربەخشە دەکەن، کە ڕوودەدات بە تایبەت گەمارۆدانی ئەنجومەنی باڵای دادوەری لەلایەن ژمارەیەک چەکدارەوە.

حەشدی شەعبی ئامادەیی خۆشی بۆ پارێزگاریکردن لە دامەزراوەکانی دەوڵەت ڕاگەیاند، لە سەروو ھەمووشیانەوە دەسەڵاتی دادوەری و یاسادانان، داواشی لە حکومەتی کاربەڕێکەری عێراق کردووە بەرپرسیارێتی ھەڵبگرێت و دامەزراوە دەستورییەکان بپارێزێت.

لە ڕاگەیەندراوەکەدا پەیامێک ئاڕاستەی ھەموو فەرماندەی ئۆپراسیۆنەکانی حەشدی شەعبی و بە تایبەت فەرماندەی ئۆپراسیۆنی سامەڕا کراوە پابەندبن بە ئەرکەکانیان و دەستورەدان لەکاری سیاسی نەکەن، چونکە ئەوانەی سەرپێچی دەکەن ڕووبەڕووی لێپرسینەوە دەبنەوە.

ئەوەش لەکاتێکدایە گروپی چەکداری سەرایا سەلامی سەر بە موقتەدا سەدر ڕێبەری ڕەوتی سەدر کە لە چوارچێوەی ھێزەکانی حەشدی شەعبیدان لە کاتی خۆپیشاندانەکاندا لە دەوروبەری باڵەخانەی ئەنجومەنی باڵای دادوەری بڵاوەیان پێکرا.

بەپێی راگەیەنراوێکی ھاوپەیمانی دەوڵەتی یاسا کە بەشێکە لە چوارچێوەی ھەماھەنگی شیعەکان، حکومەتی ئێستای عێراق کاربەڕێکەرە و نەک تەنیا چوارچێوەی ھەماھەنگی، بەڵکو دەستوور و یاساش رێگە نادەن ئەو حکومەتە وادەی ھەڵبژاردن دیاری بکات و داوای ھەڵوەشاندنەوەی ئەنجومەنی نوێنەرانیش بکات.

راشیگەیاندوە، جگە لە یاسا و دەستوریش، حکومەتەکەی مستەفا کازمی پاکی و راستگۆیی لە دەستداوە و ھەڵبژاردنەکەی ساڵی رابردوو و ئەنجامەکەشی ئەو راستییەی سەلماندووە کە بووە ھۆی ئەو قەیران و ئاڵۆزییە سیاسییەی تائێستاش عێراق پێوەی دەناڵێنێت.

بەڕێوەبەرایەتی بەرگری شارستانی عێراق بڵاویکردەوە، بەھۆی داڕمانی دیوار بەند و گردی مەزاری ئیمام عەلی لە خۆرئاوای کەربەلا، ٨  کەس بێسەروشوێن بوون و لەژێر داروپەردووەکاندا گیریان خواردووە.

راشیگەیاند، تیمە تایبەتەکان بە بەردەوامی سەرقاڵی رزگارکردنی ئەو کەسانەن کە تا ئێستا نەدۆزراونەتەوە، بەڵام بەھۆی بوونی بەردی گەورە و مەترسییەکان، ھەوڵەکان بە سستی بەڕێوەدەچن.

بەرگری شارستانی عێراق راشیگەیاند، لە رووداوەکەدا ٤ کەس برینداربوون و رەوانەی نەخۆشخانە کراون، ھەروەھا توانیویانە ٢ کەس رزگاربکەن کە یەکێکیان منداڵە.

مەزاری ئیمام عەلی یەکێکە لە مەزارگە پیرۆزەکانی پارێزگای کەربەلا و ٣٠ کیلۆمەتر لە ناوەندی پارێزگاکەوە دوورە.

سەباح ساعدی، سەرکردە و پەرلەمانتاری خولی پێشووی رەوتی سەدر رایگەیاند، بەپێی دەستوور دوو رێگە بۆ ھەڵوەشاندنەوەی ئەنجومەنی نوێنەران ھەیە، یان ئەوەی سێیەکی پەرلەمانتاران داوای ھەڵوەشاندنەوە پێشکەش بکەن و بە زۆرینەی دەنگی پەرلەمانتاران پەسەند بکرێت، رێگەی دووەمیش ئەوەیە کە سەرۆک وەزیران بە رەزامەندی سەرۆک کۆمار داوای بکات.

راشیگەیاند، ئەوەی پێیگەشتوون، دەتوانرێت بە بڕیارێکی دادوەری ئەنجومەنی نوێنەران ھەڵبوەشێندرێتەوە، بەبێ ئەوەی پێویست بە رێکخستنی کۆبوونەوەی ئەنجومەنی نوێنەران یان ھەمووارکردنەوەی یاسای ھەڵبژاردن بکات.

وتیشی، رەوتی سەدر سوورە لەسەر داواکەی بۆ ھەڵوەشاندنەوەی ئەنجومەنی نوێنەران و چاوەڕوانی ٣٠ی ئەممانگە دەکەن، کە دادگای باڵای فیدڕاڵی لەبارەی داواکەیان بۆ ھەڵوەشاندنەوەی ئەنجومەنی نوێنەران کۆدەبێتەوە.

ساڵح محەمەد عێراقی کە بە وەزیرەکەی سەدر ناسراوە لە نوێترین پەیامیدا لە فەیسبوک بە ١٠ خاڵ رەوایەتی بە خۆپیشاندانەکان داوە.

ساڵح محەمەد عێراقی رایگەیاند، پشتیوانی بۆ شۆڕش زیادیکردووە، تەنانەت بەشێک لە کوتلەی سوننە و شیعەکان لەگەڵ ھەڵوەشانەوەی ئەنجومەنی نوێنەران و ھەڵبژاردنی پێشوەخت و لێپرسینەوە لە گەندەڵکاران و ھەموارکردنەوەی بەشێکی دەستورن.

وتیشی، ناکۆکی نێوان چوارچێوەی ھەماھەنگی زیاتر بووە و نەیانتوانیوە حکومەتێکی تاقیکراوە پێکبھێنن کە لەلایەن مەرجەعیەتیشەوە نەھی لێکراوە و گەل رەتیدەکاتەوە. 

ساڵح محەمەد عێراقی راشیگەیاندووە، رەتکردنەوەی کۆبوونەوە و دیبەیتی راستەوخۆ لەبەردەم گەل و  ئاشکرا بوونی گەندەڵکاران رەوایەتی زیاتری بە خۆپیشاندانەکان داوە، بۆیە تاقیکراوەکان جارێکی تر تاقی ناکرێنەوە و چاوەڕێی ئاشکرا کردنی سەرچاوەی گەندەڵی گەورەترن. 

راشیگەیاندوە، پشکنینەکان ھاوتاکراون لەگەڵ کەسوکار و خێزانی شەھیدەکان و بەڵگەنامەی مردنیان بۆ دەرکراون و لە رێوڕەسمێکدا بە شێوازیی سەربازی بەخاکدەسپێردرێن.

تاوانی سپایکەر لە ١٢ی حوزەیرانی ٢٠١٤ روویدا، لە کاتێکدا نزیکەی دوو ھەزار و ٢٠٠  سەربازی عێراق بە دیلی کەوتنە ژێر دەستی تیرۆریستانی داعش، لە نزیک بنکەی سەربازی سپایکەر، گولـلەباران کران.

عارف حەمامی پەرلەمانتاری چوارچێوەی ھەماھەنگی رایگەیاند، ھەوڵێک ھەیە بۆ ئەوەی کۆبوونەوەی ئەنجومەنی نوێنەران لە سلێمانی یان ھەولێر ئەنجام بدرێت، لە کاتێکدا ھێشتا لایەنگرانی ڕەوتی سەدر بەردەوامن لە مانگرتنەکەیان لەناو ئەنجومەنەکە.

ئاماژەی بەوەشکردووە، ١٤٠ پەرلەمانتار داوایەکیان ئاراستەی سەرۆکی ئەنجومەنی نوێنەران کردووە، بۆ ئەوەی پەرلەمان لە پارێزگایەکی ئارام و دوور لە ئاژاوە کۆبوونەوەی خۆی ئەنجام بدات.
حەمامی راشیگەیاندووە، بە مەبەستی چارەسەرکردنی کێشەکان، دەرگایان کرایەوە بۆ گفتوگۆکردن لەگەڵ ھەموو لایەنەکان.

سەرچاوەیەکی باڵای رەوتی سەدر لە حەنانە کە شوێنی مانەوەی موقتەدا سەدرە رایگەیاندوە، رەوتی سەدر بە سەرۆکایەتی موقتەدا سەدر پابەندە بە پاراستنی ئاسایش و ئارمی و سەقامگیری و یەکڕیزی عێراقییەکان و روبەڕوبوونەوەی گەندەڵی و پاککردنەوەی دامەزراوەکانی دەوڵەت لە گەندەڵکاران.

وتیشی، تائێستا ھیچ ئەگەرێک بۆ کۆبوونەوەی نێوان موقتەدا سەدر و ھادی عامری نییە کە لەلایەن چوارچێوەی ھەماھەنگییەوە سەرپشککراوە بۆ گفتوگۆ لەگەڵ سەدر، جەختیشیکردەوە، مەرجی سەرەکییان بۆ کۆبوونەوەی نێوان سەدر و عامری ئەوەیە راستەوخۆ کۆبوونەوەکە لەلایەن میدیاکانەوە بگوازرێتەوە بۆئەوەی سەرجەم عێراقییەکان ئاگاداری ناوەڕۆک و گفتوگۆی ناو کۆبوونەوەکە بن.

ئەحمەد موسا وتەبێژی وەزارەتی کارەبای عێراق ڕایگەیاند، دوای ئەو زنجیرە ھەوڵەی کە دراوە بۆ چاکککردنەوەی تۆڕەکانی کارەبای نیشتمانی، ھێدی ھێدی دۆخی کارەبا بەرەو جێگیری دەچێت و ژمارەی سەعاتەکانی کارەبای نیشتمانی زیاتر دەبێت.

لە دوو ڕۆژی ڕابردوودا بەھۆی چاککردنەوەی دوو یەکەی بەرھەمھێنانی کارەبای غازی لە پارێزگاکانی واست و سەڵاحەدین، چاوەڕواندەکرێت بڕی ١٢٠٠ میگاوات کارەبای دیکەی بۆ تۆڕی کارەبای نیشتمانی زیادبکرێت.

وتەبێژی وەزارەتی کارەبای عێراق ئاماژەی بەوەشکردووە، ماوەیەکە لە پارێزگاکانی باشور، ھێڵەکانی گواستنەوەی کارەبا بەشێوەیەکی بەرنامە بۆداڕێژراو دەکرێنە ئامانج، ئەوەش ھەوڵەکانی وەزارەتەکەیانی پەکسختووە لە باشترکردنی ڕەوشی کارەبا، کە لەم وەرزەدا یەکێک لە پێویستییە ھەرە بنەڕەتییەکانی ژیانە.
 

فەرماندەیی ئۆپراسیۆنە ھاوبەشەکانی عێراق لە ڕاگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە، وەفدێکی باڵای ئەمنی بە سەرۆکایەتی عوسمان غانمی وەزیری ناوخۆ و عەبدولئەمیر شمەری جێگری فەرماندەی ئۆپراسیۆنە ھاوبەشەکان و فەرماندەی ھێزەکانی پاسەوان سنور، سەردانی سنوری ھاوبەشی عێراق و سوریایان کردووە.

ئاماژە بەوەشکراوە، ئامانج لە سەردانەکە بۆ ئاگاداربوونە لە ڕەوشی ئەمنی سنورەکە و ئەو ڕێوشوێنانەی گیراونەتەبەر، بۆ پاراستنی سنوری ھاوبەشی ھەردوولا.

لە ماوەی ڕابردوودا سەرچاوە ئەمنییەکان ھۆشداریاندا لە مەترسی دزەکردنی شانە نوستووەکانی داعش لە ناوخۆی سوریاوە بۆ سنورەکانی عێراق.

گۆڤاری فۆڕبسی ئەمریکا ئاشکرایکرد، بەگوێرەی ڕاپۆرتێکی وەزارەتی بەرگری روسیا، گەمارۆکان و تێچوونەکانی جەنگی ئۆکراین، کاریگەریی ھەبووە لەسەر ئەوەی نەتوانێت، ھەلیکۆپتەری جەنگی بۆ عێراق دابین بکات.

ئاماژە بەوەشکراوە، کەمبوونەوەی ژمارەی ھەلیکۆپتەرە سەربازییەکانی عێراق، کاریگەریی بەرچاوی دەبێت لەسەر سوپای ئەو وڵاتە، چونگە بەشێوەیەکی بەرفراوان لە کار و چالاکییە سەربازییەکانی خۆیدا بەکاری دەھێنێت.

 سوپای عێراق یەکێکە لە سوپاکانی ناوچەی ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاست، کە بەشێوەیەکی بەرچاو پشت دەبەستێت بە کەرەستەی سەبازیی روسیا.

"دیلان غەفور"ئەندامی فراکسیۆنی یەکێتی لە ئەنجومەنی نوێنەران بە کوردسات نیوزی راگەیاند، ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق بە بڕیاری ژمارە ٤١٨ بڕیاریداوە خانوە زیادەڕۆکانی شارەکانی عێراق تەملیک بکرێن، بەڵام لەلایەن دەستەی ھەماھەنگیی نێوان پارێزگاکان، داوا لە ئەنجومەنی وەزیران کراوە کەرکوک لەو بڕیارە بەدەربکرێت، وتیشی، ھیچ بیانویەک نییە بۆ بەدەرکردنی کەرکوک لەو بڕیارە و دەبێت ھاوشێوەی شارەکانی تر ئەو بڕیارە کەرکوکیش بگرێتەوە، چونکە ھیچ پاساوێک نییە بۆ دەرکردنی کەرکوک لەو بڕیارە.

جەختی لەوەشکردەوە، لەبەرژەوەندی خەڵکی شارەکە ھەموو رێکارێکی یاسایی و ھەموو جۆرە گوشارێک دەگرنەبەر، تا دەگاتە جوڵاندنی شەقام بۆ جێبەجێکردنی بڕیارەکەی ئەنجومەنی وەزیران.
دیلان غەفور راشیگەیاند، لە نزیکترین کاتدا بە نووسراوی رەسمی ھەرسێ سەرۆکایەتییەکەی عێراق لەو پرسە ئاگادار دەکەنەوە.

وەزارەتی بەرگری عێراق تەواوکردنی قۆناغی دووەمی دروستکردنی دیواری کۆنکرێتی لە سێگۆشەی سنوری وڵاتەکەی لەگەڵ سوریا و تورکیا ڕایگەیاند.

لیوا سەعد مەعن بەڕێوەبەری پەیوەندییەکان و ڕاگەیاندن لە وەزارەتی ناوخۆی عێراق ئاشکرایکرد، کارکردن بۆ دروستکردنی دیواری کۆنکرێتی لەسێگۆشەی سنوری عێراق لەگەڵ تورکیا و سوریا بەردەوامە و  بڕیارە ١٥ کیلۆمەتر لە سنورەکە دیواری کۆنکرێتی دروستبکرێت.

عێراق بە سەدان کیلۆمەتر سنوری ھاوبەشی لەگەڵ سوریا ھەیە، دانانی دیواری کۆنکرێتی لەسەر سنورەکانی، بۆ ڕێگریکردنە لە دزەکردنی تیرۆریستانی داعش بۆ ناو خاکی عێراق.