عیراق
وەزارەتی نەوتی عیراق رایگەیاند، تائێستا حكومەتی هەرێم هیچ بڕە نەوتێكی رادەستی كۆمپانیای سۆمۆ نەكردووە.
بەگوێرەی نوسراوێكی وەزارەتی نەوتی عیراق، كە سۆران عومەر ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق بڵاویكردووەتەوە، تاكو ئێستا حكومەتی هەرێم هیچ بڕە نەوتێكی رادەستی كۆمپانیای سۆمۆ نەكردووە.
وەزارەتی نەوتی عیراق ئاشكراشیكردووە، كۆمپانیای نەوتی باكوور، لەسەر دەستبەسەرداگرتنی ژمارەیەك كێڵگەی نەوتی، سكاڵای دژی وەزارەتی سامانە سروشتییەكانی هەرێم تۆمار كردووە.
ئەوەش لەكاتێكدایە، هەمواری یاسای بودجە تایبەت بە نەوتی هەرێمی كوردستان لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق خوێندنەوەی یەكەم و دووەمی بۆ كراوە، بەڵام هێشتا ناكۆكی سیاسی لەسەر هەموارەكە هەیە و تائێستا پەسەند نەكراوە. بەپێی رێككەوتن و لێكتێگەیشتنەكانی نێوان هەولێر و بەغداد، بڕیارە دوای پەسەندكردنی ئەو هەمواری یاسایە، كە تیایدا تێچووی بەرهەمهێنانی نەوت لە 6 دۆلارەوە بۆ 16 دۆلارەوە زیاد كراوە، حكومەتی هەرێم رادەستی كۆمپانیای سۆمۆ بكات.
ئەمڕۆ سێشەممە، ئەنجومەنی وەزیران نزیکەی 400 ملیار دیناری بۆ پاڵپشتیکردنی هەڵبژاردنی داهاتووی پەرلەمانی عیراق تەرخانکرد کە بڕیارە کۆتایی ئەمساڵ ئەنجام بدرێت.
فەرمانگەی ڕاگەیاندنی سەرۆک وەزیرانی عیراق بڵاویکردوەتەوە، ئەمڕۆ ئەنجومەنی وەزیران لە دانیشتنی ئاسایی خۆیدا لە چوارچێوەی خشتەکانی خەمڵاندنەکانی بودجەی گشتی فیدراڵی بۆ ساڵی 2025 رەزامەندی دەربڕیوە، بۆ دابینکردنی پاڵپشتی بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمان، ، بە بڕی 398 ملیار دینار بۆ تێچووی جێبەجێکردنی پڕۆسەکە.
بڕیارە کۆتایی ئەمساڵ هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق بەڕێوەبچێت، هاوکات لەلایەن سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیرانەوە، کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی ئاگادارکردوەتەوەە ئامادەکارییەکان بۆ ئەو مەبەستەدەستپێبکەن، لەلایەکی دیکەشەوە وەزارەتی دارایی راسپرێدراوە بوجەی تەواو بۆ هەڵبژاردنەکان تەرخان بکات.
سودانی رایگەیاند، توانراوە 70٪ی رێژەی سوتانی غاز لە عیراق چارەسەر بكرێت و لە ناوخۆ بەكاربێت بۆ بەرهەمهێنانی كارەبا.
محەمەد شیاع سودانی سەرۆك وەزیرانی عیراق لە کۆنگرەی عیراق بۆ وزە لە بەغداد رایگەیاند، بەپێی ئەو بەرنامەیەی حكومەت دایناوە، توانراوە رێژەی بەهەدەردان و سودانی غاز تاڕادەیەك كەمبكرێتەوە و كاریان لەسەر فرەچەشنكردنی ئابووری وڵات كردووە.
باسی لەوەشکرد، "ئامانجمان رێگریكردن بوو لە سوتاندنی غازی سروشتی و توانیومانە 70٪ی بەهەدەردانی غاز چارەسەر بكەین و بەرەو ئەوە هەنگاو دەنێین كە بتوانین 100٪ ئەو كارە چارەسەر بكەین".
وتیشی، توانراوە لە نەوت رۆنی ئۆتۆمبێل غاز بەرهەم بهێنرێت و هەناردەی دەرەوەی وڵات بكرێت.
ئەمڕۆ و سبەی و بە بەشداریی 400 کەسایەتی سیاسی، بازرگان و شارەزای بواری وزە، لە بەغدا "کۆنگرەی عیراق بۆ وزە" بەڕێوەدەچێت.
عیراق لەرووی یەدەگی نەوتییەوە پێنجەم دەوڵەمەنترین دەوڵەتی جیهانە و قەبارەی یەدەگی نەوتی بە 145 ملیار بەرمیل و یەدەگی غازی سروشتیشی بە زیاتر لە 126 ترلیۆن پێ سێجا مەزەندە دەکرێت.
پێشتر ئاژانسی وزەی جیهانیی رایگەیاندبوو، لە عیراق ساڵانە 12 ملیار مەتر غاز بەبێ سوود دەسوتێت و ئەوەش زیانێکی گەورەی لە ئابووریی ئەو وڵاتە داوە، ئەوەشی خستبووە روو، ئێستا عیراق کار بۆ ئەوە دەکات سوتانی بێسوودی غازی ساڵانەی کەمبکاتەوە، بەڵام هەنگاوەکانی هێواش و لەسەرخۆن.
دوێنێ ڤیدیۆی ئۆتۆمبێلێکی جۆری لاندکرۆزەر بڵاوبووەوە کە پۆلیسێکی هاتوچۆ خۆیداوە بە بەشی پێشەوەیدا و ئەویش لە رۆیشتن بەردەوامە و بۆ پۆلیسەکە ناوەستێت.
دوای بڵاوبوونەوەی ڤیدیۆیە ناڕەزایەتی لێکەوتەوە و باس لەوەدەکرا، ئەوە ئۆتۆمبێلی ئەندامێکی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراقە، بەڵام خۆی لێی نەخوڕیوە.
دوابەدوای روداوەکە وەزارەتی ناوخۆی عیراق رایگەیاند، لە ناوچەی کەرخی بەغدا تۆمەتباری ئەو روداوەیان دەستگیر کردووە.
ئاماژەی بەوەشکرد، بەهۆی رووداوەکەوە پۆلیسی هاتوچۆکە قاچێکی شکاوە و لەئێستادا لە نەخۆشخانە چارەسەری پزیشکی وەردەگرێت.
خانمی یەکەم سەردانی قاوەخانەی شابەندەر دەکات و سەرەخۆشی بۆ کۆچی دوایی کەسایەتی کۆمەلایەتی حاج محەمەد ئەلخەشالی دەردەبڕێت.
ئێوارەی ڕۆژی دووشەممە 27 ی کانوونی دووەمی 2025، خانمی یەکەم خاتوو شاناز ئیبراهیم ئەحمەد سەردانی قاوەخانەی شابەندەری کرد لە شەقامی موتەنەبی لە بەغدا.
لەسەرەتای سەردانەکەشدا خانمی یەکەم سورەتی فاتیحی خوێندەوە بۆ ڕێزلێنان لە گیانی خوالێخۆشبوو حاج محەمەد کاظم ئەلخەشالی و سەرەخۆشی و هاوخەمی خۆی ئاراستەی عومەر محەمەد ئەلخەشالی و کەسوکاری خوالێخۆشبوو و خاوەن قاوەخانەکە کرد بەبۆنەی کۆچی دوایی خوالێخۆشبوو ئەلخەشالی و خەمی قووڵی خۆی بۆ لەدەستدانی ئەم کەسایەتییە کۆمەڵایەتییە و سومبولی شەقامی موتەنەبی دەربڕی.
خاتوو شاناز ئیبراهیم ئەحمەد جەختی لەوە کردەوە کە خوالێخۆشبوو بەدرێژایی قۆناغەکانی ژیانی وانەی گەورەی لە قوربانیدان و ئارامگرتن و خۆنەویستی و هەڵوێستی نیشتمانی ڕاستگۆیانە و خزمەتکردنی بزووتنەوەی ئەدەبی و ڕۆشنبیری پێبەخشیووین ، چونکە قاوەخانەی شابەندەر لەرابردوو و ئێستاش جێگای کۆبونەوەی نووسەران و ڕۆژنامەنووسان و ڕۆشنبیران بووە.
خانمی یەکەم ئەوەشی خستەڕوو کە دەبێت بە شانازییەوە دەستکەوتەکانی محەمەد ئەلخەشالی بەبیر بهێنینەوە کە ئیرادەی کەسایەتی عێراقی بەرجەستە کرد کاتێک چوار منداڵ و کوڕەزاکەی لە تەقینەوەیەکی تیرۆریستی قێزەوندا شەهید بوون کە شەقامی موتەنبی کردە ئامانج ،بۆ ئەوەی کارەکانی بەردەوام بێت لە قاوەخانەی شابندەر بۆ گێڕانەوەی مێژووی تەحەدا، تەبایی کۆمەڵایەتی، ژیان و هیوا لە نێو عێراقییەکاندا.
لە میانەی سەردانەکەدا، خانمی یەکەم زانیاری لەسەر ئەو وێنانەی لە قاوەخانەکەدا دانراون و مانا شارستانی، سیاسی، کۆمەڵایەتی و کەلتوورییەکان وەرگرت و ئەو سەردەمە نەمرانەی کە لە ژیانی عێراقییەکان و خەڵکی بەغدا بەتایبەتی بەرجەستە دەکەن، شانازی خۆی دەربڕی کاتێک سەیری ئەم ئەرشیفە مێژوویی و نیشتیمانیە دیارەی وێنەکانی ناوچەکانی بەغدا و کەسایەتییە دیارەکانیان دەکات.
خانمی یەکەمی عیراق و بەڕێوەبەری گشتی خانەی رۆشنبیری منداڵان کۆبوونەوە و خانمی یەکەمی عیراق رایگەیاند، منداڵ زامنی داهاتووی نەوەکانە.
شاناز ئیبراهیم ئەحمەد خانمی یەکەمی عیراق لەگەڵ بەڕێوەبەری گشتی خانەی رۆشنبیری منداڵان لە کۆشکی سەلام لە بەغدا کۆبووەوە و لە کۆبوونەوەکەدا جەختیکردەوە لە گرنگیدان بە منداڵان بۆ دەستەبەرکردنی ئایندەیەکی گەش بۆ گەل و کۆمەڵ.
لە میانی دیدارەکەدا چەندین بابەتی پەیوەست بە منداڵان و چۆنیەتی بنیاتنانی کەسایەتی منداڵ تاوتوێ کرا و خانمی یەکەم ئاماژەی بە هەوڵەکانی لایەنە پەیوەندیدارەکان کرد بۆ هێنانەدی ئەو ئامانجە و ستایشی رۆڵی گرنگی دامەزراوە تایبەتەکانی کرد لە هۆشیارکردنەوەی خەڵک و پەروەردەکردنی منداڵان.
شاناز ئیبراهیم ئەحمەد دەستپێکردنەوەی ئەو پرۆژانەی دووپاتکردەوە کە بەهۆکاری جیاجیا راگیراون، وەک نەبوونی پاڵپشتی پێویست لەسەر ئاستی دارایی و لۆجستی، جگە لە نەبوونی ناوەندەکانی پەرەپێدانی بەهرەی منداڵان و نیشاندانی پشتگیری و هاریکاری تایبەتی بۆ دابینکردنی ئەوەی کە پێویستە بۆ درێژەدان بە کارەکانی بە شێوەیەک کە ئامانجە مرۆییەکانی خۆی بەدەستبهێنێت و ناسنامەی خۆی بپارێزێت.
لەلایەکی دیکەوە، لە دیدارەکەدا باس لە چۆنیەتی پەرەپێدانی هاریکاری و هەماهەنگی کرا لە بوارەکانی رۆشنبیری وەک ئامادەکردنی پڕۆژە و کۆنفرانس و پێشانگا.
د.لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق رۆژی یەکشەممە 26ـی کانوونی دووەمی 2025 لە کۆشکی بەغداد پێشوازیکرد لە هاکان فیدان وەزیری دەرەوەی تورکیا و وەفدی هاوڕێی کەتیایدا د.فوئاد حسێن جێگری سەرۆک وەزیران و وەزیری دەرەوە ئامادەی دیدارەکە بوو.
لە کۆبونەوەکەدا پەیوەندییە دووقۆڵییەکانی نێوان هەردوو وڵات و چۆنیەتی پەرەپێدانیان بەشێوەیەک کە یارمەتیدەر بێت بۆ پەرەپێدانی میکانیزمەکانی هاریکاری لەبوارە جیاجیاکاندا باسکرا و سەرۆک کۆمار جەختی لەوە کردەوە کە عیراق هەر دەستێوەردانێک کاریگەری لەسەر خاکەکەی هەبێت رەتدەکاتەوەو پێویستە رێز لە سەروەری و ئاسایشی نیشتیمانی و سەربەخۆیی عیراق بگرێت.
سەرۆک کۆمار ئاماژەی بە گرنگی پابەندبوونی هەردوو وڵات کرد بەوەی کە هیچ کامیان سەکۆی بازدان نین بۆ هەڕەشە کردن بۆ سەر ئاسایش و سەقامگیری ئەوی تریان و ئاماژەی بەوەدا کە عیراق بەردەوامە لە جێبەجێکردنی بڕیارەکانی ئەنجومەنی ئاسایشی نیشتمانی عیراق.
هەروەها پەرەسەندنەکانی ناوچەیی و نێودەوڵەتی و کاریگەرییەکانی لەسەر ناوچەکە تاوتوێکران و جەختیان لەسەر گرنگی پشتیوانیکردن لە هەوڵەکان بۆ کەمکردنەوەی گرژییەکان و گرتنەبەری دیالۆگی بنیاتنەر بۆ چارەسەرکردنی کێشە هەڵپەسێردراوەکانی نێوان وڵاتانی ناوچەکە لەپێناو بەدیهێنانی ئاشتی و ئاسایشی نێودەوڵەتی کرد.
سەرۆک کۆمار جەختی لەوە کردەوە کە عیراق بەپەرۆشە بۆ دامەزراندنی پەیوەندییە پێشکەوتووەکان لەگەڵ تورکیا لەسەر بنەمای رێزی هاوبەش و ئاماژەی بەوەشکرد، کە پێویستە ئەو یاداشتنامەیەی لێکتێگەیشتنە کە لە سەردانەکەی سەرۆک کۆماری تورکیا ساڵی رابردوودا بۆ عیراق لەنێوان هەردوو وڵاتدا ئیمزا کرابوو بەمەبەستی خزمەتکردن بە بەرژەوەندییە هاوبەشەکانی گەلانی عیراق و تورکیا جێبەجێبکرێت.
سەرۆک کۆمار ئاماژەی بە پێویستی بەردەوامی کاری هاوبەش و هاوکاری ناوچەیی کرد بۆ رووبەڕووبوونەوەی هەڕەشەی رێکخراوە تیرۆریستییەکانی داعش لەپێناو بەدیهێنانی ئاسایش و سەقامگیری لەسەر ئاستی هەرێمایەتی و نێودەوڵەتی.
سەبارەت بە پێشهاتەکانی سوریا، هیوای خواست ئیدارەی نوێ لە سوریا کار بکات بۆ پاراستنی فرەیی نەتەوەیی و ئایینی و پێکهێنانی حکومەتێک کە نوێنەرایەتی هەمووان بکات و ئاشتی و خۆشگوزەرانی بۆ هەموو پێکهاتەکانی گەلی سوریا بەدی بهێنێت و پارێزگارییان لێ بکات و مافەکانیان بۆ بەشداری سیاسی بپارێزێت بەشێوەیەک کە ئاشتی کۆمەڵایەتی بەهێز بکات و گەشەسەندن و خۆشگوزەرانی بۆ برایانی سوریا بەدی بهێنێت.
لای خۆیەوە وەزیری دەرەوەی تورکیا پشتیوانی حکومەتەکەی بۆ سەقامگیری عیراق و پاراستنی ئاسایش و سەربەخۆیی و گرنگی بەردەوامبوونی هەوڵە هاوبەشەکان بۆ بەرەنگاربوونەوەی تیرۆر دووپاتکردەوە و داوای پێکهێنانی هاوپەیمانێتییەکی کرد کە عیراق و سوریا و ئوردن و تورکیا لەخۆبگرێت بۆ رووبەڕووبوونەوەی رێکخراوە تیرۆریستییەکانی داعش و لەناوبردنی خاڵە گەرمەکانیان و وشککردنی سەرچاوەی دارایییان بەشێوەیەک کە سەقامگیری وڵاتانی ناوچەکە مسۆگەر بکات.
وەزیری دەرەوەی تورکیا ئاماژەی بە پەیوەندییەکانی نێوان هەردوو وڵات و پەرۆشی تورکیا بۆ پشتیوانیکردن لە دەرفەتەکانی هاوکاری و هاوبەشی لە بوارەکانی ئابووری و بازرگانی و وەبەرهێنان و ئاو و ژینگە کرد و هیوای خواست ئاستی پەیوەندییە ئابوورییەکان بەرەو ئاسۆیەکی فراوانتر بەرز بکاتەوە.
د. لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق لە میانی بەشداریکردنی لە کۆربەندی ئابوری جیهانی 2025ـی داڤۆس کۆمەڵێک دیدار و چاوپێکەوتنی گرنگی لەگە لەگەڵ ژمارەیەک لە سەرکردەکانی جیهان و سەرۆکی دامەزراوە ئابوورییە جیهانییەکان ئەنجامدا.
ماڵی کوردستان
رۆژی 20ـی 1ـی 2024 سەرۆک کۆمار گەیشتە داڤۆس و لە هەمان رۆژدا سەردانی ماڵی کوردستانی کرد لە وتەیەکیدا سەرۆک کۆمار خۆشحاڵی خۆی بەدامەزراندنی ماڵی کوردستان دەربڕی وپیرۆزبایی خۆی بەم بۆنەیەوە پێشکەش بەرپرسانی ئەم ماڵە کرد و هیوای سەرکەوتنی بۆ خواستن لەکارەکانیان بۆ سەرنج ڕاکێشانی وەبەرهێنەران بۆ هەرێمی کوردستان، ئاماژەی بەوەشدا کەلە عێراق بەگشتی و هەرێمی کوردستان بەتایبەتی، پێشکەوتنی گەشەپێدانی ئابووری بەخۆوە دەبینن، ئامادەیی خۆیشی بۆ پێشکەشکردنی هەموو جۆرە پاڵپشتی و هاوکارییەک بەمەبەستی جێبەجێکردنی پڕۆژە خزمەتگوزارییەکان کە خزمەت بە هاووڵاتیان بکات نیشاندا.
سەرۆک کۆمار و بەڕێوەبەری جێبەجێکاری کۆمپانیای هانیویل
د. لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق رۆژی سێشەممە 21-1-2025 لە شوێنی حەوانەوەی خۆی لە داڤۆس پێشوازیکرد لە کێن وێست بەڕێوەبەری جێبەجێکاری کۆمپانیای هانیویل بۆ چارەسەری وزە و بەردەوامیدانی.
سەرۆک کۆمار ئامادەیی عیراقی نیشاندا بۆ کاراکردنی میکانیزمی پەیوەندی لەگەڵ هانیویل و ئاڵوگۆڕی ئەزموونەکانی لەگەڵیدا و پەسەندکردنی بەرنامە و ڕاهێنانەکانی لە زۆرێک لە دامەزراوە حکومییەکانی وڵاتدا.
سەرۆک کۆماری عیراق و یاریدەدەری سەرۆک کۆماری ئێران
لە هەمان رۆژدا د. لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق، رۆژی سێشەمە 21-1-2025، لەشوێنی حەوانەوەی خۆی لەداڤۆس پێشوازیکرد لەمحەمەد جەواد زەریف، یاریدەدەری سەرۆک کۆماری ئێران.
لە میانی دیدارەکەدا تاوتوێی چوارچێوە گشتییەکانی پەیوەندییەکانی نێوان عێراق و کۆماری ئیسلامی ئێران و چۆنیەتی بەهێزکردنیان کرا، بۆ خزمەتکردن بە بەرژەوەندییەکانی هەردوو وڵاتی دراوسێ و تێیدا سەرۆک کۆمار جەختی لەسەر قووڵایی پەیوەندییە دۆستانەکانی نێوان هەردوو وڵات و پێویستی پەرەپێدانیان لەهەموو بوارەکانی ئەمنی و ئابووری و ژینگەیی و ووزەدا کردەوە.
هەر لەدیدارەکەدا دوایین پێشهاتەکانی سیاسی و ئەمنی و ئابووری لە ناوچەکە و جیهان و چۆنیەتی مامەڵەکردن لەگەڵیاندا تاوتوێکرا و بەڕێزیان ئاماژەی بەگرنگی هەوڵدان و یەکخستنی دیدگاکان لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی کرد بەشێوەیەک کە سەقامگیری پتەوتر بکات و ئایندەی گەلانی ناوچەکە بپارێزێت.
سەرۆک کۆمار و هاوتا ئازەربایجانییەکە
لە پەراوێزی کۆڕبەندی ئابووری داڤۆس، د.لەتیف رەشید سەرۆک کۆمار کۆماری عیراقرۆژی سێشەممە 21-1-2025 لە داڤۆس، لەگەڵ ئیلهام عەلیێڤ سەرۆکی ئازەربایجان کۆبووەوە.
لەو دیدارەدا پەیوەندیی دووقۆڵی و چۆنیەتی پەرەپێدانیان لە بوارەکانی بازرگانی و وەبەرهێناندا تاوتوێ کران، هەروەک سەرۆک کۆمار ئاماژەیکرد بە گرنگی پەیوەندیی نێوان عیراق و ئازەربییجان و پێویستی پاراستنی هەماهەنگی و راوێژکاری نێوان هەردوو وڵات لەسەر مەسەلە جیاوازەکان، هاوکات فراوانکردنی ئاسۆی هاریکاری لە بواری خزمەتگوزاری، ژێرخانی ئابوری و وەبەرهێنان و گەشتیاری بە شێوەیەک کە خزمەت بە بەرژەوەندیی هاوبەش بکات، سەرۆک کۆمار گرنگی ئەو ڕێککەوتنانەی لە نێوان هەردوو وڵات واژۆ کراون رونکردەوە کە کاریگەری ئەرێنی هەیە لەسەر کەرتی ئابووری و وەبەرهێنان و پیشەسازی و گەشتیاری و ژینگەیی و وزە و ئاماژەیکرد بە گرنگی دەستپێکردنەوەی کارکردن لەسەر کردنەوەی ڕێگەی ئاسمانی نێوان بەغدا- باکو، هەولێر-باکو و نەجەف-باکو
سەرۆک کۆماری عیراق و پادشای بەلجیکا
د. لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق رۆژی سێشەمە 21-1-2025 لەسەنتەری کۆنفراسەکانی داڤۆس، لەگەڵ خاوەن شکۆ، لویس فیلیپ لیۆپۆڵد ماری پادشای بەلجیکا کۆبووەوە و لەدیدارەکەدا بوارەکانی هاوکاری ئابووری و بازرگانی نێوان هەردوو وڵات و میکانیزمەکانی پاڵپشتیکردنیان تاوتوێکران و سەرۆک کۆمار بەرەسمی بانگێشتی خاوەن شکۆ، لویس فیلیپی کرد، بۆ سەردانی عیراق و دووپاتی خواستی عیراقی کردەوە بۆ بەهێزکردنی هاوکاری دووقۆڵیی لەگەڵ بەلجیکا لەبوارە سەرەکییەکانی ئابووری و ووزە و سوودوەرگرتن لەدەرفەتی وەبەرهێنان لەعێراق لەپێناو بەدیهێنانی گەشەپێدانی بەردەوام.
سەرۆک کۆمار و سەرۆکی یەکێتی سویسرا
د. لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق رۆژی چوارشەممە 22ـی 1ـی 2025 سەردانی کۆشکی سویسرای لە کۆڕبەندەکە کرد و لەگەڵ کارین کیلەر سۆلەر سەرۆکی یەکێتی سویسرا کۆبووەوە.
لەمیانەی کۆبوونەوەیەکدا گفتوگۆیان لەسەرپەیوەندییه دۆستانەکانی نێوان عیراق و سویسرا و چۆنیەتی قوڵکردنەوەیان بۆ ئەوەی بوارەکانی ئابووری و وەبەرهێنان و پەروەردەیی بگرێتەوه و تیایدا سەرۆک کۆمار جەختی لەسەر گرنگی کاراکردنەوەی کارەکانی کۆمیتەی عیراقی سویسرا و پێویستی به واژۆکردنی یاداشتنامەی لێکتێگەیشتن له نێوان هەردوو وڵات لەبارەی زانیارییەکانی پەیوەندیدار به سپیکردنەوەی پارە و هاوکاری تیرۆر.
هەروەها سەرۆک کۆمار ستایشی هەوڵەکانی سویسرای کرد بۆ گەڕاندنەوەی ژمارەیەک کەلوپەل کردو تەئکیدی لەسەر گرنگی کارکردن بۆ گەڕاندنەوەی پارەی بلۆککراوی عیراق کردەو و ئاماژەی بە پێویستی هاریکاری کرد لە بواری دەستپێشخەری ئاشتی شین کە لە ساڵی 2010 لەلایەن ئاژانسی هاوکاری و گەشەپێدانی سویسرا دەستیپێکرد.
سەرۆک کۆمار و سەرۆک وەزیری کرواتیا
د.لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق رۆژی چوارشەممە 22-1-2025 لە داڤۆس، لەگەڵ ئەندرێ پلێنکۆڤیچ سەرۆک وەزیری کرواتیا کۆبووەوە، لە سەرەتای دیدارەکەدا سەرۆک کۆمار پیرۆزبایی لە پلێنکۆڤیچ کرد بە بۆنەی بەئەندامبونی کرواتیا لە ناوچەی شنگن، هاوکات پەیوەندیی دووقۆڵیی نێوان هەردوو وڵات تاوتوێ کرا و سەرۆک کۆماریش جەختیکردەوە لە گرنگیی بەهێزکردنی ئەو پەیوەندییانە لە بوارە جیاوازەکاندا، هاوکات ڕۆڵی کرواتیای لە پاڵپشتی عێراق لە شەڕی دژی تیرۆردا بەرز نرخاند.
سەرۆک کۆمار ئاماژەی بەوەدا، کە عیراق سەقامگیری ئەمنیی دوای چەندین ساڵ لە ئاستەنگ و سەختیەکان بەخۆوە دەبینێ، ئاماژەیکرد بە هەوڵەکانی حکومەت بۆ چەسپاندنی ئەو سەقامگیرییە و پەرەپێدانی بارودۆخی ئابووری و کردنەوەی دەرگای وەبەرهێنان لە بوارە جیاجیاکاندا، کە ئەمەش وایکردوە کە ببێتە ژینگەیەکی ئومێدبەخشی وەبەرهێنان، ئاماژەیکرد بە دەرفەت بۆ کۆمپانیاکانی کرواتیا تا بەشداری لە پرۆژەی ژێرخانی عیراقدا بکەن.
سەرۆک کۆمار و سەرۆک وەزیرانی هۆڵەندا
لەپەراوێزی بەشداریکردنیدا لەکۆڕبەندی ئابووری جیهانی، د. لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق رۆژی چوارشەممە 22-1-2025 لە سەنتەری کۆنفرانسەکانی ئێڤرێست لە داڤۆس، چاوی بە دیک شۆف سەرۆک وەزیرانی هۆڵەندا کەوت.
لەمیانی دیدارەکەدا باس لە پەیوهندییه دووقۆڵییەکان و میکانیزمەکانی پەرەپێدانیان تاوتوێکران بۆ ئەوەی چه ند بواری جۆراوجۆر بگرێتەوه و تێیدا سەرۆک کۆمار باسی لەگرنگی به رزکردنەوەی ئاستی هەماهەنگی نێوان هەردوو وڵات و زیادکردنی هاوکارییه کان لەبواری ئابووری و وەبەرهێنان و کارکردن بۆ ئیمزاکردنی یاداشتنامەی لێکتێگەیشتن بۆ دامەزراندنی ئەنجومەنی عیراقی هۆڵەندی بۆ ئاو و کشتوکاڵ.
هەروەها سەرۆک کۆمار خواستی عیراقی بۆ هاوکاری لەگەڵ کۆمپانیا هۆڵەندییەکان لە بواری گەشەپێدان و ئاوەدانکردنەوەی کەرتەکانی نەوت و گاز و ووزەی نوێبووەوە و هاوکاری لەبواری ژینگە و گۆڕانی کەشوهەوا نیشاندا.
سەرۆک کۆمار و سەرۆکی ئۆکرانیا
لە چوارچێوەی بەشداریکردنی لە کارەکانی کۆڕبەندی ئابووری جیهانی د. لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق رۆژی چوارشەممە 22ـی 1ـی 2025 لە کۆنگرەی داڤۆس لەگەڵ ڤلادیمیر زیلینسکی سەرۆکی ئۆکرانیا کۆبووەوە.
لە کۆبوونەوەکەدا ژمارەیەک پرسی گرنگ لەسەر گۆڕەپانی هەرێمایەتی و نێودەوڵەتی تاوتوێکران و تێیدا سەرۆک کۆمار تەئکیدی لەسەر هەڵوێستی عیراق کردەوە کە داوای رێزگرتن لە سەروەری دەوڵەتان و پێویستی چارەسەرکردن و یەکلاییکردنەوەی ناکۆکییەکان بە ڕێگای ئاشتیانە دەکات و ئاماژەی بە بڕیارەکانی نەتەوەیەکگرتووەکان کرد و ڕوونیکردەوە کە لە ململانێ چەکدارییەکاندا هیچ براوەیەک نیە .
سەرۆک کۆمار ئاماژەی بەوەشدا کە عیراق لەلایەنەکانی ململانێکە وەک یەک دوورە و جەختی له ئامادەیی عیراق کردەوه بۆ کارکردن بۆ نزیککردنەوەی بیروبۆچوونەکانی هەردوولا.
سەرۆک کۆمار و سەرۆک وەزیری لیبیا
د. لەتیف رەشید، سەرۆک کۆماری عیراق رۆژی چوارشەممە 22ـی 1ـی 2025 لە شوێنی حەوانەوەی خۆی لە داڤۆس پێشوازیکرد لە عەبدولحەمید دەبەیبە سەرۆک وەزیری لیبیا.
لە دیدارەکەدا باس لە چۆنیەتی پەرەپێدانی هاریکاری لەو بوارانە کرا کە خزمەت بە بەرژەوەندیی هەردوو وڵاتی برا دەکات و پاڵپشتی لە چۆنیەتی گەشەپێدانیان دەکەن، تاوتوێکردنی پێشهاتەکانی بارودۆخی ناوچەیی و نێودەوڵەتی تەوەرێکی تری دیدارەکە بوو، هەروەها سەرۆک کۆمار هەڵوێستی عیراقی دووپات کردەوە بۆ پشتیوانی لە یەکڕیزی لیبیا و سەروەری و یەکپارچەیی خاکەکەی.
لە میانەی دیدارەکەدا، سەرۆک کۆمار جەختیکردەوە لە گرنگی پەرەپێدانی هەماهەنگی و هاریکاری هاوبەش، بە مەبەستی دروستکردنی دیدگایەکی یەکگرتوو کەچارەسەری ئاستەنگی سیاسی و ئابووریی ناوچەکە بکات و گرنگیی بەردەوامی هەوڵەکانی دوپاتکردەوە بۆ دوورکەوتنەوە لە توندوتیژی و چارەسەری ئاشتیانە بۆ ناکۆکییەکانی ئێستا و خۆ بەدوورگرتن لە هەمو پەرەسەندنێک.
سەرۆک کۆمار و سەرۆکی کۆڕبەندی ئابووری جیهانی
د.لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق، رۆژی پێنجشەممە 23ـی 1ـی 2025 لەگەڵ کلاوس شواب سەرۆکی کۆڕبەندی ئابوری جیهانی لە کاتی بەشداریکردنی لە کارەکانی کۆڕبەندی داڤۆس کۆبووەوە.
لە کۆبوونەوەکەدا پرسە ئابوورییەکان لەسەر گۆڕەپانی نێودەوڵەتی و چۆنیەتی هاندانی جوڵەی بازاڕی جیهانی و باشترکردنی بارودۆخی ئابووری زۆربەی وڵاتان تاوتوێکران و سەرۆک کۆمار جەختی لەسەر گرنگی کۆڕبەندی ئابووری جیهانی و رۆڵەکەی کرد لە کۆکردنەوەی سەرکردەکانی جیهان و سەرۆکی رێکخراوە گەورەکانی ئابووری و کۆمپانیاکان بۆ بەدیهێنانی یەکخستنی ئابووری و گەیشتن بە رێککەوتنەکان کە یارمەتیدەر بێت بۆ بەهێزکردنی ئابووری خەڵک.
سەرۆک کۆمار ئاماژەی بەوەدا کە عیراق ئارام و سەقامگیری بەخۆوە دەبینێت و بەرەو بەهێزکردنی هەلومەرجی ئابووری لەبوارە جیاجیاکاندا بەتایبەت ژێرخانی ئابووری و کەرتی وزە و ژینگە و خزمەتگوزاری و باشترکردنی بارودۆخی ژیانی هاووڵاتیان هەنگاو دەنێت و ئاماژەی بەوەدا کە دەوڵەتی عێراق لەڕێگەی ئاسانکارییەکانی یاسادانان و جێبەجێکارییەوە کار بۆ بەهێزکردنی ڕۆڵی وەبەرهێنان و کەرتی تایبەت دەکات و تەئکیدی لەوە کردەوە کە عێراق ژینگەیەکی بەپیتە بۆ وەبەرهێنان و هاوکاری ئابووری و بازرگانی.
سەرۆک کۆمار و سکرتێری گشتی رێکخراوی نێودەوڵەتی هاریکاری دیجیتاڵی
د. لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق رۆژی پێنجشەممە 23ـی 1ـی 2025، لە شوێنی حەوانەوەی خۆی لە داڤۆس، پێشوازیکرد لە دیما یەحیا سکرتێری گشتی رێکخراوی هاریکاریی دیجیتاڵی نێودەوڵەتی لە پەراوێزی کۆڕبەندی ئابووری جیهانی.
لە میانی دیدارەکەدا، پەیوەندیی هاریکاریی ئێستای نێوان عیراق و رێکخراوی هاریکاریی دیجیتاڵی نێودەوڵەتی تاوتوێ کرا، لەوبارەیەوە سەرۆک کۆمار جەختیکردەوە لە گرنگی بەهێزکردنی پەیوەندیی نێوان وەزارەت و دامەزراوە پەیوەندیدارەکانی عیراق و ڕێکخراوەکە لە بواری دیجیتاڵی و زیرەکی دەستکرد.
پانێڵی رێگاکانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست
لەچوارچێوەی بەشداریکردنی لەکارەکانی کۆڕبەندی ئابووری جیهانی، د.لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق، رۆژی پێنجشەممە 23ـی 1ـی 2025، لەهۆڵی کۆنگرە لەداڤۆس بەشداری لە دانیشتنێکی دیالۆگ کرد بە ناونیشانی (رێگاکانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست).
سەرۆک کۆمار ئاماژەی بەوەدا کە عیراق توانیویەتی بەرەنگاری تیرۆر ببێتەوە و لەناوی ببات و هەمووان دەزانن کەئێمە بەدەست تیرۆری رێکخراوەکانی داعش و گروپەکانی ترەوە دەمانناڵاند و ئێستا عیراق لە تیرۆر پارێزراوە، بەڵام دەبینین چەند ناوچەیەک لەدەرەوەی عیراق لەژێر کۆنترۆڵی تیرۆریستانە لەسەر سنووری عیراق و سوریا و نابێت رێگە بدەین ئەو گروپانە کۆنتڕۆڵی ئەو ناوچانەبکەن و هێرش بۆسەر عیراق و سوریا بکەن، بەڵام نامانەوێت دەست لەبڕیاری سوریا و کاروباری هیچ وڵاتێکی ناوچەکە وەربدەین و دەبێت گەلی سوریا بڕیار بدات لەداهاتووی خۆی.
سەرۆک کۆمار و وەزیری پلاندانان و گەشەپێدانی ئابووری و هاریکاری نێودەوڵەتی میسر
لە پەراوێزی بەشداریکردنی لە کۆڕبەندی ئابووری جیهانی کە لە داڤۆس بەڕێوەچوو، د. لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق لەگەڵ وەزیری پلاندانان و گەشەپێدانی ئابووری و هاریکاری نێودەوڵەتی میسر کۆبووەوە.
لەو دیدارەدا پەیوەندیی دووقۆڵی نێوان عیراق و میسری برا لەسەر ئاستی ئابووری و بازرگانی تاوتوێ کرا، لەوبارەیەوە سەرۆک کۆمار جەختیکردەوە لە قووڵی ئەو پەیوەندییە مێژووییانە کە هەردوو وڵاتی برا پێکەوە گرێ دەدات و گرنگی پەرەپێدانی ئەو پەیوەندیانە لە هەموو بوارەکان دوپاتکردەوە، ئاماژەیکرد بە گرنگیی سوودمەندبوون لەو دەرفەتە جۆراوجۆرانەی کە هاتونەتەپێش بۆ هاریکاری نێوان هەردوو وڵاتی برا.
بەرەو زەوییەکی سەقامگیرتر لە رێگەی نۆژەنکردنەوەی زەوی
لە چوارچێوەی بەشداریکردنی د.لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق لە کارەکانی کۆڕبەندی ئابووری جیهانی کە لە داڤۆس بەڕێوەچوو لە رۆژی هەینی 24ـی 1ـی 2025 لە سەنتەری کۆڕبەندی داڤۆس بەشداری لە دانیشتنێکی دیالۆگی کرد بە ناونیشانی "بەرەو زەوییەکی سەقامگیرتر لە رێگەی نۆژەنکردنەوەی زەوی".
سەرۆک کۆمار لە وتارەکەیدا گوشارەکانی سەر عیراقی بەهۆی گۆڕانی کەشوهەوا و کەمی ئاو و بەبیابانبوون روونکردەوە و تەئکیدی لەوە کردەوە کە عیراق دەستەوەستان نیە لەبەرامبەر ئەم تەحەدایانەدا، بەڵکو هەنگاوی یەکلاکەرەوە و کۆنکرێتی ناوە بۆ رووبەڕووبونەوەیان لەڕێگەی سیاسەتی کاریگەرەوە بەمەبەستی بەدیهێنانی گەشەپێدانی بەردەوام.
هەروەها خاڵە سەرەکییەکانی پلانی عیراقی سەبارەت بە ستراتیژی درێژخایەنی گەشەپێدانی ئابووری بەتایبەتی لەبوارەکانی کشتوکاڵ و وزە و ئاسایشی ئاو باسکرد و ئاماژەی بەوەشکرد کە لەئێستادا عیراق بەشداری دانوستاندنەکانی بەردەوامی لەگەڵ وڵاتانی دراوسێی وەک تورکیا و ئێران دەکات بەمەبەستی گەیشتن بە رێککەوتنێکی دادپەروەرانە بۆ دابەشکردنی ئاوی ڕووبارەکانی دیجلە و فورات.
لە رۆژی 25ـی 1ـی 2024 د. لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق دوای بەشداریکردن لە کۆبوونەوەکانی کۆڕبەندی ئابووری جیهانی لە داڤۆسی سویسرا گەیشتەوە بەغدادی پایتەخت.
وەزیری دەرەوەی توركیا لەگەڵ فوئاد حسێن كۆبووەوە و رایگەیاند، ئاسایش و سەقامگیری عیراق گرنگە بۆ توركیا و گرنگییەكی زۆریش بە پەیوەندییەكانی نێوان عیراق و ئیدارەی نوێ لە سووریا دەدەن.
هاكان فیدان وەزیری دەرەوەی توركیا لە كۆنفڕانسێكی رۆژنامەوانیدا لەگەڵ فوئاد حسێن وەزیری دەرەوەی عیراق لە بەغداد رایگەیاند، بە شێوەیەكی ستراتیژیی دەڕواننە پەیوەندیەكانیان لەگەڵ عیراق.
وتیشی، بۆ توركیا گرنگە عێراق ئاسایش و سەقامگیریی زیاتری هەبێت.
لای خۆیەوە فوئاد حسێنیش رایگەیاند، پەیوەندییە دوو قۆڵییەكانی توركیا و عیراق باشن و دەتوانن كاری هاوبەش لەگەڵ توركیا بكەن بە تایبەت بواری بازرگانی و سیاسی.
لە كۆبوونەوەیەكی نێوان سەرۆك وەزیرانی عیراق و فەرماندەی هێزەكانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتیدا ، بەردەوامیی هاوپەیمانان لەسەر پابەندبوونەكانی لەبەرامبەر عیراق دوپاتكرایەوە .
بەپێی راگەیەندراوێكی نوسینگەكەی ، محەمەد شیاع سودانی سەرۆك وەزیرانی عیراق لەگەڵ "كیڤن لیهی" فەرماندەی هێزەكانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی بۆ بەرەنگاربونەوەی داعش لە عیراق و سوریا كۆبۆتەوە و لە كۆبونەوەكەدا دوایین پێشهاتە ئەمنییەكانی ناوچەكە و بەردەوامیی هاوكاری و هەماهەنگییەكانی نێوان هێزە ئەمنییەكانی عیراق و راوێژكارانی هاوپەیمانیەكە تاوتوێكراوە.
سودانی جەختیكردووەتەوە لەوەی كە عیراق بەردەوام دەبێت لە كۆتاییهێنان بە گروپە تیرۆریستیەكان و لە ماوەی دوو ساڵی رابردووشدا بەرەو پێشچونی زۆر باش هەبووە لە پاراستنی ئاسایشی سنورەكان و ئەو ناوچانەی پێشتر دەروازەی تێپەربونی تیرۆریستان بون هەر لەو كۆبونەوەیەدا جەخت لە بەردەوامیی پابەندبونەكانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی بەرامبەر عیراق و بەردەوامیی پرۆگرامە هاوبەشەكان كراوەتەوە و توانای هێزە چەكدارەكانی عیراق و توانا هەواڵگرییەكان خراوەتە روو .
وەزیری دەرەوەی توركیا گەیشتە بەغداد و لەگەڵ سێ سەرۆكایەتییەكەی عیراق و وەزیری دەرەوە كۆدەبێتەوە.
پەیامنێری كوردسات نیوز لە بەغداد رایگەیاند ، پێش نیوەڕۆی ئەمڕۆ هاكان فیدان وەزیری دەرەوەی توركیا بە سەردانێكی رەسمی گەیشتووەتە بەغداد و لە سەردانەكەیدا چەند بابەتێك لەگەڵ بەرپرسانی باڵای عیراق تاوتوێ دەكات.
دیارترین ئەو بابەتانەی كە تەوەری سەرەكی سەردانەكەی هاكان فیدانن، بریتین لە هەماهەنگی هەواڵگریی نێوان عیراق و توركیا و بەهێزكردنی سنورەكان و رەوشی سوریا و رێگەی گەشەپێدان، لەگەڵ هەردوو بابەتی دەستپێكردنەوەی هەناردەی نەوتی كوردستان و دۆسێی ئەمنی پارتی كرێكارانی كوردستان.
ئەوەش دوای ئەوەدێت كە لە مانگی نیسانی رابردووش، هاكان فیدان لەگەڵ رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆك كۆماری توركیا سەردانی بەغداد و هەرێمیان كرد و لەگەڵ عیراق 27 یاداشتی لێكگەیشتنیان ئیمزا كرد.
د.لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق، ئەمڕۆ شەممە 25-1- 2025، لە شاری داڤۆسی سویسرا، دوای بەشداریکردنی لە کۆبونەوەکانی کۆڕبەندی ئابووریی جیهانی گەڕایەوە بەغدادی پایتەخت.
لە چوارچێوەی بەشداریکردنی سەرۆک کۆماری عیراق لە چالاکییەکانی کۆڕبەندەکەدا، د.لەتیف رەشید لەگەڵ ژمارەیەک لە سەرۆکی دەوڵەتان و ئابووریناسانی باڵا و بەڕێوەبەری جێبەجێکاری کۆمپانیا نێودەوڵەتییە بەناوبانگەکان و لێکۆڵەران و پسپۆڕانی کاروباری ئابووری کۆبوەوە کە لە رۆژی دووشەممەوە بەسەردانێک گەیشتە داڤۆس کە دەکاتە رێکەوتی 20-1-2025.
لە یەکەم رۆژی کۆنفرانسەکەدا سەرۆک کۆمار بەبایەخەوە باسی لە بەشداری عیراق و هەرێمی کوردستان کرد لە چالاکییەکانی کۆڕبەندی ئابووری جیهانی، لە پۆستێکیشدا لە تۆڕی کۆمەڵایەتی ئێکس (X) رایگەیاند: "شانازی بە عیراق و هەرێمی کوردستان دەکەم کە نوێنەرایەتییەکی دیاریانکردوە لە داڤۆس، کە کۆبونەوەیەکی گرنگی ساڵانەی سەرکردە و بیرمەندانی جیهانییە، بۆیە بەشداریکردنمان لەم وتووێژانەدا جەخت لەسەر گەشەسەندنی رۆڵی عیراق دەکاتەوە لەسەر سەکۆی جیهانی و پابەندبوونمان بە ڕووبەڕووبوونەوەی ئاستەنگە هاوبەشەکان لە رێگەی گفتوگۆ و داهێنان و هاریکارییەوە".
سەرۆک کۆمار لە داڤۆس چالاکییەکانی بە سەردانی ماڵی کوردستان دەستپێکرد، لەوێ لەلایەن مەسرور بارزانی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان پێشوازی لێکرا و وتارێکی پێشکەش کرد و تیایدا خۆشحاڵی خۆی بە دامەزراندنی ماڵی کوردستان دەربڕی و پیرۆزبایی لێکردن و هیوای سەرکەوتنی بۆ ماڵی کوردستان خواست لە کارەکانیان بۆ راکێشانی وەبەرهێن بۆ هەرێمی کوردستان، ئاماژەی بەوەدا کە عیراق بە گشتی و هەرێمی کوردستان بەتایبەتی پێشکەوتنی ئابووری و گەشەپێدانی بەخۆیەوە بینیوە، ئامادەیی نیشاندا بۆ پێشکەشکردنی هەموو جۆرە پاڵپشتی و هاریکارییەک بە مەبەستی جێبەجێکردنی ئەو پڕۆژە خزمەتگوزاریانەی کە خزمەت بە هاووڵاتیان دەکەن.
سەرۆک کۆمار هەروەها لەگەڵ کێن وێست بەڕێوەبەری جێبەجێکاری کۆمپانیای هۆنیوێڵی ئەمریکی بۆ چارەسەری وزە و بەردەوامیی کۆبوەوە و باسی لە چۆنیەتی پەلەکردنی جێبەجێکردنی پڕۆژە گرنگەکان کرد لە کەرتی وزەی عیراق و کەمکردنەوەی سووتانی غاز و باشترکردنی دۆخی ژینگەیی هەوا و بە مۆدێرنکردنی ژێرخانی ئابووری.
هاوکات سەرۆک کۆمار لە شوێنی حەوانەوەی خۆی لە داڤۆس پێشوازیکرد لە محەمەد جەواد زەریف، یاریدەدەری سەرۆک کۆماری ئێران، کە چوارچێوە گشتییەکانی پەیوەندییەکانی نێوان عێراق و کۆماری ئیسلامی ئێران و چۆنیەتی بەهێزکردن و پەرەپێدانیان لە هەموو بوارەکانی ئەمنی، ئابووری، ژینگەیی و وزەدا تاوتوێکرا و هاوکات دوایین پێشهاتەکانی دۆخی سیاسی و ئەمنی و ئابووری لەسەر گۆڕەپانی ناوچەیی و نێودەوڵەتی و چۆنیەتی مامەڵەکردن لەگەڵ ئەو دۆخانە تەوەرێکی تری دیدارەکە بو.
دواتر سەرۆک کۆمار لەگەڵ سەرۆک کۆماری ئازەربایجان ئیلهام عەلیێف کۆبوەوە و لە دیدارەکەدا باس لە چۆنیەتی پەرەپێدانی هاریکاری دووقۆڵی کرا لەسەر ئاستی بازرگانی و ئابووری، هەروەها جەختیشکرایەوە لەسەر سود وەرگرتن لە توانا کانی هەر دوو وڵات و وەبەرهێنانیان بۆ بەدیهێنانی پێشکەوتنی و خۆشگوزەرانی زیاتر .
هەروەها سەرۆک کۆمار لەگەڵ شا لویس فیلیپ لیۆپۆڵد ماری شای بەلجیکا کۆبوەوە و بانگهێشتی کرد کە سەردانی عیراق بکات و ئاستی نوێنەرایەتی دیپلۆماسی بە کردنەوەی باڵیۆزخانەی وڵاتەکەیان لە بەغداد پەرەپێ بدەن بۆ پتەوکردنی پەیوەندیی نێوان هەردوو وڵات تاکو ئابووری سەرەکی لە کەرتەکان و گۆڕانکاری لە کەرتی وزەدا بگرێتەوە، جگە لە بەشداریکردنی کۆمپانیا بەلجیکیەکان لە کەرتی وەبەرهێناندا.
لە میانەی سەردانەکەیدا بۆ کۆشکی سویسرا لە کۆڕبەندەکەدا، سەرۆک کۆمار لەگەڵ کارین کێلەر سۆلەر سەرۆکی کۆنفیدراسیۆنی سویسرا کۆبوەوە، کە بەشداریی لە کۆڕبەندەکەدا بەرز نرخاند و جەختیکردەوە لە ویستی سویسرا بۆ پتەوکردنی پەیوەندیی لەگەڵ عیراق بە شێوەیەک کە خزمەت بە بەرژەوەندی باڵای هەر دوو وڵاتی دۆست بکات.
هەروەها سەرۆک کۆمار لەگەڵ ئەندرێ پلێنکۆڤیچ سەرۆک وەزیری کرواتیا کۆبوەوە، کە پیرۆزبایی لە کرواتیا کرد بەبۆنەی بون بەئەندام لە وڵاتانی شنگن، هەروەها پشتیوانییەکانی بۆ عیراق لە شەڕی دژی تیرۆر بەبایەخەوە وەسف کرد، هاوکات پەیوەندیی دووقۆڵیی نێوان هەردوو وڵات تاوتوێ کران .
سەرۆک کۆمار پێشنیاری دامەزراندنی ئەنجوومەنی ئابووری عیراقی-کرواتی کرد بە شێوەیەک کە قەبارەی ئاڵوگۆڕی بازرگانی و ئاسۆی هاریکاری لە بوارەکانی گەشتیاری و کشتوکاڵدا فراوانتر بکات.
سەرۆک کۆمار لەگەڵ دیک شوف سەرۆک وەزیری هۆڵەندا کۆبوەوە و پەیوەندیی دووقۆڵی و میکانیزمی پەرەپێدانیان تاوتوێ کرد و گرنگی پەرەپێدانی ئاستی هەماهەنگی نێوان هەردوو وڵات و زیاترکردن هاریکاری لە بواری ئابووری و وەبەرهێنان، و کارکردن بۆ واژۆکردنی یاداشتێکی لێکتێگەیشتن بۆ دامەزراندنی ئەنجومەنی ئاو و کشتوکاڵی عیراقی و هۆڵەندا روونکردەوە، کە ئاماژەیە بۆ ویستی عیراق بۆ هاریکاری لەگەڵ کۆمپانیا هۆڵەندییەکان لە بواری گەشەپێدان و نۆژەنکردنەوەی کەرتەکانی نەوت و گاز و وزەی نوێبووەوە، هەروەها هاریکاری لە بواری ژینگە و گۆڕانی کەشوهەوا.
سەرۆک کۆمار لەگەڵ سەرۆکی ئۆکرانیا ڤلادیمێر زێلێنسکی کۆبووەوە و تاوتوێی کۆمەڵێک بابەتی سەرەکی کرد لەسەر گۆڕەپانی ناوچەیی و نێودەوڵەتی، هەڵوێستی عیراقی دووپاتکردەوە کە داوای رێزگرتن لە سەروەری دەوڵەتان و پێویستی چارەسەرکردن و یەکلاییکردنەوەی ناکۆکییەکان دەکات لە رێگەی ئاشتی و پشت بەستن بە بڕیارنامەکانی نەتەوە یەکگرتووەکان، جەختییشیکردەوە لەسەر پێویستی وەبەرهێنانکردن لە هەوڵە نێودەوڵەتییە بۆ چارەسەرکردنی ململانێی روسیا، جەختکردنەوە لەسەر ئامادەیی عیراق بۆ کارکردن و لێکنزیککردنەوەی بۆچوونەکانی هەردوولا.
دواتر سەرۆک کۆمار پێشوازیکرد لە عەبدولحەمید دەبەیبە سەرۆک وەزیری لیبیا و باسی لە چۆنیەتی پەرەپێدانی هاریکاری کرد لە ئاستی سیاسی، ئەمنی، رۆشنبیری، گەشتیاری و بەرەنگاربوونەوەی تیرۆر، هاوکات کارکردن لەسەر ئیمزاکردنی یاداشتێکی لێکتێگەیشتن لە نێوان وەزارەتی خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستی و هاوتا لیبیەکەی و هەڵوێستی عیراقی بۆ پشتیوانی لە یەکڕیزی ڕیزەکانی لیبیا دووپاتکردەوە.
هەر لە پەراوێزی بەشداریکردنی لە کۆڕبەندی ئابووری جیهانی، سەرۆک کۆمار لەگەڵ کەسایەتییە دیارەکانی دیکە کۆبوەوە، لەوانە مستەفا مەدبولی، سەرۆک وەزیری میسر، ئولف کریستێرسۆن سەرۆک وەزیری سوید، ئەنوەر ئیبراهیم سەرۆک وەزیری مالیزیا و گەیر پیدەرسن، نێردەی تایبەتی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ سوریا، وەزیری دارایی قەتەر عەلی کوڕی ئەحمەد ئال کوواری، و وەزیری گەشەپێدانی بەحرەین نور بنت عەلی خەلیفە، شازادەی جێنشینی بەحرەین سەلمان کوڕی حەمەد ئال خەلیفە، وەزیری دارایی بەحرەین سەلمان کوڕی خەلیفە ئال خەلیفە، وەزیری دەرەوەی سعودیە فەیسەڵ کوڕی فەرحان ئال سعود و وەزیری پلاندانان و گەشەپێدانی ئابووری و هاریکاری نێودەوڵەتی د.رانیا مەشات و سکرتێری گشتی رێکخراوی هاریکاریی دیجیتاڵی نێودەوڵەتی دیما یەحیا و ژمارەیەک لە سەرکردە و سەرۆکی دەوڵەت و وەفدی دیکەی بەشداربوو لە کۆڕبەندەکەدا.
سەرۆک کۆمار هەروەها لەگەڵ سەرۆک و دامەزرێنەری کۆڕبەندی ئابووری جیهانی کلاوس شواب کۆبوەوە و مەسەلەی ئابووری لەسەر گۆڕەپانی نێودەوڵەتی و چۆنیەتی هاندانی بازاڕی جیهانی و باشترکردنی دۆخی ئابووری زۆربەی وڵاتان تاوتوێ کرد.
هاوکات جەختیکردەوە لە گرنگی کۆڕبەندی ئابووری جیهانی و ڕۆڵی لە کۆکردنەوەی پێشەنگانی جیهان و سەرۆکی رێکخراوی ئابووریی و کۆمپانیاکان بۆ بەدیهێنانی یەکریزی ئابووری و رێککەوتنەکان کە دەبنە هۆی بەهێزکردنی ئابووری گەلان.
هەروەها سەرۆک کۆمار لەگەڵ سەرۆکی ئەفریقای باشوور ماتامێلا سیریل کۆبوەوە و پیرۆزبایی لێکرد بەبۆنەی دەستبەکاربوونی لە پۆستی سەرۆکایەتی جی ٢٠، هاوکات تاوتوێی پەیوەندیی دووقۆڵی و چۆنیەیی پێشخستنیان کرا بە شێوەیەک کە هاریکاری لە نێوان هەموواندا پەرەپێبدات، د.لەتیف رەشید ویستی خۆی نیشاندا کە کۆمپانیاکانی ئەفریقای باشوور بەشداری بکەن لە ئاوەدانکردنەوەی عیراق.
سەرۆک کۆمار جەختیکردەوە لە گرنگی کردنەوەی باڵیۆزخانەی ئەفریقای باشوور لە بەغداد کە دەیان ساڵە داخراوە، هەروەها کاراکردنی رێککەوتنی هاریکاری ئابووری و تەکنیکی کە لە نێوان هەردوو وڵات ئیمزا کراوە، ئەمە جگە لە گرنگی هەماهەنگی هەڵوێستەکان لەسەر مەسەلە نێودەوڵەتییە جیاوازەکان بەتایبەت مەسەلەی فەلەستین.
چەندین چاوپێکەوتنی رۆژنامەوانی و تەلەفزیۆنی لەگەڵ د.لەتیف رەشید کرا، لەو نێوەندەدا سەرۆک کۆمار جەختیکردەوە لە سەقامگیریی عیراق لە ئاستی ئەمنی و سیاسی و ئابووریدا، ئەمە جگە لەو دەرفەتە جۆراوجۆرانەی هاتۆتە ئاراوە بۆ وەبەرهێنان و هەوڵەکانی دەوڵەتی عیراق بۆ دابینکردنی خزمەتگوزاری بۆ هەموو هاوڵاتیان و دامەزراندنی سەقامگیری نێوخۆیی، هاوکات هەڵوێستی عێراقی لە دوایین پێشهاتە ناوچەیی و نێودەوڵەتییەکان روونکردەوە بۆ گرتنەبەری زمانی دیالۆگ و شێوازی دیپلۆماسی بۆ چارەسەرکردنی قەیرانەکان بەشێوەیەک کە بناغەکانی ئاسایش و ئاشتی لە جیهان دابمەزرێنێت.
سەرۆک کۆمار هەروەها باسی لە پەیوەندیی عیراق کرد لەگەڵ وڵاتانی ناوچەیی و نێودەوڵەتی و پەسەندکردنی سیاسەتی رێزگرتن لە کاروباری ناوخۆی وڵاتان و رێگەنەدان بە هیچ لایەنێک بۆ پێشێلکردنی سەروەری وڵاتان، جەختیکردەوە لەسەر هەوڵدان بۆ دامەزراندنی دۆستایەتی و هاریکاری لەگەڵ هەمووان بە شێوەیەک کە بەرژەوەندی باڵای عیراق بەدەست بهێنێت.
سەرۆک کۆمار هەروەها بەشداری لە دانیشتنی دیالۆگ کرد، بە ئامادەبوونی سەرۆکی دەوڵەتان و سەرۆکی وەفدی بەشدار، جگە لە پسپۆرانی ئابووری جیهانی، لەو نێوەندەدا باس لە هەوڵەکانی عیراق کرا لە ساڵانی ململانێ و سەرپێکەوتنەوە و بوژانەوەی، هەروەها بەشداری دیدگای عیراق وەک فاکتەری سەقامگیری لە ناوچەکەدا، رووناکی خستنەسەر گرنگی هاریکاریی ناوچەیی بۆ چارەسەرکردنی ئاستەنگە هاوبەشەکان، بە ئاماژەدان بەو پێشکەوتنانەی عیراق لە دوای کۆتاییهاتنی سەردەمی داعش بەدەستی هێناوە لەڕووی چاکسازیی گرنگ لە بواری ئاسایش و هەمەچەشنکردنی ئابووری و گرنگیدان بە ئاوەدانکردنەوەی وڵات لە رێگەی وەبەرهێنان لە کەرتەکانی خانووبەرە، تەندروستی، پەروەردە، گەشەپێدانی بەردەوام، گۆڕانکاری دیجیتاڵی، چاکسازی لە کەرتی تایبەت و رەخساندنی هەلی کار بۆ پشتگیریکردنی گەشەی ئابووری بەردەوام.
هاوکات دووپاتکردنەوەی پابەندبوونی بەردەوامی عیراق بۆ چارەسەرکردنی کێشەی ژینگە و ئاڵانگاری کۆمەڵایەتی وەک گۆڕانی کەشوهەوا و بەڕێوەبردنی ئاو و کشتوکاڵی بەردەوام.
سەرۆک کۆمار پابەندبوونی عیراقی بۆ هەوڵی دیپلۆماسی و هاریکاریی ناوچەیی روونکردەوە و ئاماژەی بە هەوڵەکان کرد لە نێوەندگیریکردن نێوان لایەنە ناکۆکیەکانی ناوچەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و پاڵپشتیی جێگیر بۆ دۆزی فەلەستین، جەختیشیکردەوە لە هێنانەدی دادپەروەری و چارەنووسی مافی سەرەتایی بۆ گەلانی چەوساوە.
سەرۆک کۆمار هەروەها ئاماژەی بەوەدا، کە ناوچەکە بۆ ماوەیەکی زۆر بەکارهێنراوە بۆ خزمەتی بەرژەوەندیی ئەوانی تر، وە کاتی ئەوە هاتووە کە لاپەڕەیەکی نوێ لەسەر بنەمای هاوبەشی و ئاشتی و خۆشگوزەرانی دەست پێبکرێت و ئاماژەی بەوەشکرد، "عیراق لە چەند ساڵێکدا دەستکەوتی گەورەی لە ئاشتی بەدەستهێناوە ئەوەی کە نەیتوانی لە دەیان ساڵی پشێویدا بەدەستی بهێنێت".
کۆبونەوەکانی سەرۆک کۆمار کە بە ئامادەبوونی فوئاد حسێن جێگری سەرۆک وەزیر و وەزیری دەرەوە و دکتۆ عەلی شوکری سەرۆکی دەستەی ڕاوێژکاران و پسپۆڕان لە سەرۆکایەتی کۆمار و د.محەمەد دەباغ لێپرسراوی کاروباری عیراق لە سویسرا بەڕێوەچوون، هاوکات کارەکانی کۆڕبەندی ئابووری جیهانی و ئەنجامە خوازراوەکانی باسکرا سەبارەت بە چۆنیەتی پەرەپێدانی هاریکاری نێودەوڵەتی لە هەموو بوارەکاندا، جگە لە تاوتوێکردنی پێشهاتی سیاسی و ئەمنی سەر گۆڕەپانی نێودەوڵەتی و جەختکردنەوە لەسەر گرنگی یەکخستنی هەوڵە نێودەوڵەتییەکان بە ئامانجی دامەزراندنی سەقامگیری و ئاشتی جیهانی.
.كۆمسیۆن: دەبێت 45 رۆژ پێش تەواوبوونی ماوەی ئەنجومەنی نوێنەران وادەی هەڵبژاردنی نوێ دیاریبكرێت
كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی عیراق رایگەیاند، دەبێت 45 رۆژ بەر لە تەواوبوونی ماوەی یاسایی ئەنجومەنی نوێنەران لە 25 ی مانگی 11 ی داهاتوو، وادەیەكی نوێ بۆ ئەنجامدانی هەڵبژاردن دیاریبكرێت.؟
جومانە غەلای، وتەبێژی كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی عیراق لە لێدوانێكی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند، وادەی ئەنجامدانی هەڵبژاردنی داهاتووی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق بە هەماهەنگی نێوان سەرۆك وەزیرانی عیراق و كۆمسیۆن دیاریدەكرێت.
ئەوەشی خستەڕوو، دەبێت 45 رۆژ پێش كۆتاییهاتنی ئەم خولەی ئەنجومەنی نوێنەران، وادەی هەڵبژاردنی داهاتووی ئەنجومەنی نوێنەران دیاریبكرێت، بەو پێیەش دەبێت وادەی نوێی هەڵبژاردن لە سەرەتای مانگی 10 دیاریبكرێت.
ئەوەش لەدوای ئەوەدێت، رۆژی 13 ی ئەم مانگە ئەنجومەنی نوێنەران تەمەنی كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی عیراقی بۆ ماوەی دوو ساڵ درێژكردەوە، بۆ ئەوەی سەرپەرشتی هەڵبژاردنی داهاتووی ئەنجومەنی نوێنەران بكات.
ئەجێندای سەردانی ئەمجارەی هاكان فیدان بۆ بەغداد چەند پرسێكی گرنگی لەخۆگرتووە، لەنێویاندا پێداچوونەوە بە پەیوەندییەكانی نێوان ئەنقەرە و بەغداد و پتەوكردنی سنووری نێوان هەردوو وڵات.
ئاژانسی ئەنادۆڵی توركی و رۆژنامەی دەیلی سەباحی توركیا رایانگەیاندووە، هاكان فیدان وەزیری توركیا لە سەردانەكەی بۆ بەغداد، بەجیا لەگەڵ هەریەك لە د.لەتیف رەشید سەرۆك كۆماری عیراق و محەمەد شیاع سودانی سەرۆك وەزیرانی عیراق و فوئاد حسێن وەزیری دەرەوەی عیراق و هەروەها، مەحمود مەشهەدانی سەرۆكی ئەنجومەنی نوێنەران كۆببێتەوە.
بڕیارە لە پەراوێزی كۆبونەوەكانی لە بەغداد، هاكان فیدان لەگەڵ لێپرسراوانی باڵای عیراق، میكانیزمی چۆنیەتی پەرەپێدانی پەیوەندییەكانی عیراق و توركیا و رێككەوتنەكانی نێوان هەردوو وڵات و دوایین پێشهاتەكانی ناوچەكە تاوتوێ بكات.
هەر لە زنجیرە كۆبونەوەكانیدا، وەزیری دەرەوەی توركیا جەخت لەسەر پێداگری وڵاتەكەی دەكاتەوە، بۆ بەهێزكردنی پەیوەندییەكانی لەگەڵ عیراق لە سەرجەم بوارەكاندا و هاوكات، ستایشی حكومەتی عیراق دەكات لەسەر گرتنەبەری رێوشوێنی پێویست لەبارەی دەستدرێژییەكانی ئیسرائیل لە ناوچەكە و روداوەكانی سوریا، بەجۆرێك كە كاریگەری خراپی لەسەر عیراق نەبێت.
لە بەشێكیتری دیالۆگەكانی ناو كۆبونەوەكاندا، وەزیری دەرەوەی توركیا ئاماژە بە گرنگی بنیادنانی پەیوەندییەكی باشی نێوان حكومەتی عیراق و حكومەتی نوێی سوریا دەكات، بە جۆرێك كە سوودی بۆ هەردوو وڵات و ناوچەكە هەبێت.
خاڵێكی تری ئەجندای سەردانەكەی هاكان فیدان، تایبەتە بە هەرێمی كوردستان و بڕیارە ناوبراو لەوبارەیەوە، لەگەڵ لێپرسراوانی باڵای عیراق، گفتوگۆ لەسەر دوو دۆسییەی گرنگ بكات، ئەوانیش دەستپێكردنەوەی هەناردەی نەوتی كوردستان و ئەو رێوشوێنە ئەمنییانەی بەرامبەر پارتی كرێکارانی كوردستان گیراوەتەوە.
بڕیارە دوای تەواوبوونی كۆبونەوەكانی لە بەغداد، هاكان فیدان كۆنفرانسێكی رۆژنامەوانی لەگەڵ هاوتا عیراقییەكی ئەنجامبدات و ناوەڕۆك و ئەنجامی كۆبونەوەكانی لەگەڵ لێپرسراوانی باڵای عیراق ئاشكرابكات و دواتر، بگەڕێتەوە ئەنکەرە.
دوایین سەردانی وەزیری دەرەوەی توركیا بۆ عیراق، بە یاوەری رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆك كۆماری توركیا بوو، كە لە رۆژی 22ـی نیسانی 2024، سەردانی بەغدادیان كرد و تیایدا 27 یاداشتنامەی لێكتێگەیشتنیان لەنێوان عیراق و توركیا ئیمزاكرا، كە گرنگرتینیان رێككەوتنی ئاو بوو، دواتریش سەرۆك كۆمار و وەزیری دەرەوەی توركیا سەردانی هەولێریان كرد و لەگەڵ لێپرسراوانی باڵای هەرێمی كوردستان
خانمی یەكەمی عیراق لەبارەی رەوشی سوریا و رۆژئاوای كوردستان هیوادارە رەوتی رووداوەكان بەشێوەیەك بن هەموو گەلانی ناوچەكە هەست بە ئاسودەیی بكەن.
لە سلێمانی دیداری باشوور بۆ ئایندەی رۆژئاوای كوردستان لە سوریای نوێدا، بە ئامادەبونی شاناز ئیبراهیم ئەحمەد خانمی یەكەمی عیراق بەڕێوەچوو، لە وتارێكیشدا ئاماژەی بۆ ئەوەكرد، هیوادارە رەوتی رووداوەكان بەشێوەیەك بن هەموو گەلانی ناوچەكە هەست بە دڵنیایی و ئاسودەیی بكەن، خانمی یەكەمی عیراق دەستخۆشی لە گەلانی سوریاش كرد، كە بە كورد و عەرەب و مەسیحییەوە، بە گیانی برایەتی و پێكەوە ژیانەوە داكۆكی لە مافەكانیان دەكەن.
دەستەی دەستپاكی عیراق تۆڕێكی لە دەستەی نیشتمانی خانەنشینانی كەركوك دەستگیر كرد، كە زیاتر لە 720 ملیۆن دیناریان بە پاساوی خەرجی خانەنشینان دزیووە.
دەستەی دەستپاكی عیراق رایگەیاند، تۆڕەكە لە سێ ئەندام پێكهاتووە و سەرجەمیان لێپرسراون لە دەستەی نیشتمانی خانەنشینی كەركوك.
روونیشیكردەوە، تۆڕەكە بە هاوكاری لایەنی دەرەكی هەستاون بە هاككردن و دەستكاریكردنی تۆماری هەژماری بانكی نزیكەی 80 خانەنشین پارەیان بۆ هەژمارەكەیان گواستوەتەوە و دواتریش پارەكە دیار نەماوە.
دەستەی دەستپاكی ئاماژەی بۆ ئەوەشكردووە، لەئێستادا هەر سێ تۆمەتبارەكە بە فەرمانی دادوەری لێكۆڵینەوەی كەركوك راگیراون و لێكۆڵینەوە لەگەڵیاندا بەردەوامە.