رۆژهەڵاتی ناوەڕاست

لە چوارچێوەی هەڵكوتانە سەر ماڵان و دەستگیركردنی سیاسەتمەداران لە توركیا، ئەكرەم ئیمامئۆغڵو سەرۆكی گەورەشارەوانی ئیستەنبۆڵ لەسەر پشكی جەهەپە و رەسوڵ ئەمراح شاهان سەرۆكی شارەوانی شیشلی و محەمەد موراد چالك سەرۆكی شارەوانی بەیلیكدوزو، لەلایەن پۆلیسی توركیاوە دەستگیركران، فەرمانی دەستگیركردنیش بۆ 100 كەسی تر لە گەورەشارەوانی ئیستەنبۆڵ دەركرا.

داواكاری گشتی ئیستەنبوڵ، ئەكرەم ئیمامۆغڵوی بە تۆمەتی گەندەڵی و هاوكاریكردنی پەكەكە و كەجەكە و دروستكردنی بڕوانامەی ساختە دەستگیركردوە، وەك سەرۆكی رێكخراوێكی رێخستنی تاوانیش ناساندویەتی، رۆژێك پێش دەستگیركردنەكەشی لەلایەن زانكۆكەیەوە بڕوانامەكەی لێوەرگیراوەتەوە.

لە دژی كاردانەوە و ناڕەزاییەكانیش پارێزگاری ئیستەنبوڵ هەموو جۆرە كۆبوونەوە و خۆپیشاندان و راگەیەنراوێكی رۆژنامەوانی تا 23ـی ئەم مانگە قەدەغەكرد، لەو چوارچێوەیەشدا وێستگەی میترۆی تەقسیم و هەندێك شەقامی سەرەكی ئیستەنبوڵ داخران.

دەوڵەت باخچەلی سەرۆكی گشتیی مەهەپەش لەبارەی دەستگیركردنی ئیمامئۆغڵو دەڵێت، دەبێت بە ئارامی لەو ئیرادە دادوەریە بڕوانرێت كە لەبارەی سەرۆكی گەورەشارەوانی ئیستەنبوڵ دەكرێت، بەڕێزەوە پێشوازی لەهەر بڕیارێك بكرێت كە یاسا دەیدات.

بەڵام هاوسەرۆكانی پارتی یەكسانی و دیموكراتی گەلان "دەم پارتی" دژی دەستگیركردنی ئیمامئۆغڵون و دەڵێن، بابەتەكە كودەتایە دژی یاسا و ئیرادەی خەڵك.

تولای هاتیمئۆغلاری رایگەیاندوە، ئەو دەستگیركردنە شەرمەزارییەكی گەورەیە و لە مێژوی توركیادا لەبیر ناكرێت، تونجەر باقرخانیش دەڵێت، دەستگیركردنەكە هێرش و كودەتایەكی ئاشكرایە بەرامبەر دیموكراسی و ئیرادەی گەل و پێویستە دەسەڵات بچێتە سەر رێگەی راست و هەموو دەستگیركراون ئازاد بكات.

بەپێی لێكۆڵینەوەكانی سەرۆكایەتی داواكاری گشتیی كۆماری ئیستەنبوڵیش لە بارەی ئەكرەم ئیمامئۆغڵو، لێكۆڵینەوەكان بۆ دەستگیركردنی 99 گومانلێكراوی تریش بەتۆمەتی "بوونە بەڕێوەبەری ڕێكخراوی تاوانكاری و ئەندامبوون لە رێكخراوی تاوانكاری و بەرتیل وەرگرتن و بەرتیلدان و بەدەستهێنانی زانیاری كەسی بە نایاسایی و ساختەكاری" بەردەوامە.

لە دژی دەستگیركردنی ئیمامئۆغلو و ئەندامانی تری جەهەپەش لە ناوچەی موغلای سەر بە ئیستەنبوڵ، گردبوونەوەیەك رێكخرا، دواتر لەلایەن پۆلیسەوە هێرشیان كرایە سەر و پێنج كەس دەستبەسەركران.

وەزیری دادی توركیاش دەڵێت، پێویستە ئەوە روون بێت كە لە لەدەوڵەتی یاسادا ئەگەر بانگەشەی تاوانێك هەبێت، ئەو شوێنەی بەرگری تێدا دەكرێت شەقامەكان نین، بەڵكو دەسەڵاتی دادوەرییە.

ئەوەش لە كاتێكدایە ئەكرەم ئیمام ئۆغڵو، لە 22ـی شوباتی رابردوو وەك كاندیدی پارتی گەلی كۆماری "جەهەپە" فۆڕمی كاندیدبوونی بۆ هەڵبژاردنی سەرۆك كۆماری توركیا پڕكردەوە و داواكارییەكەی پێشكەش بە یاریدەدەری سەرۆكی گشتی جەهەپە بۆ كاروباری هەڵبژاردن كرد، بڕیاریشە لە 23ی ئادار لە هەڵبژاردنی ناوخۆیی حزبەكەیدا بەرەسمی بۆ كاندیدی سەرۆك كۆماری توركیا دیاری بكرێت كە بڕیارە لە ساڵی 2028 بەڕێوەبچێت.

بەردەوامبە لە خوێندنەوە

سوپای ئیسرائیل لە پلاتفۆڕمی ئێکس رایگەیاند، کە ئۆپەراسیۆنێکی زەمینی سنووردار لە کەرتی غەززە دەستپێکردوە. 

بەپێی راگەیاندراوەکەی سوپای ئیسرائیل، هێرشێکی زەمینی چڕیان لە ناوەڕاست و باشووری کەرتی غەززە دەستپێکردووە بە مەبەستی فراوانکردنی "ناوچەی ئەمنی" و دامەزراندنی بەربەستێک لە نێوان بەشی باکوور و باشووری کەرتی غەززە، هاوکات بزوتنەوەی حەماسیش رایگەیاند: 61 کەس بەگوللەی هێزە ئەمنیەکان کوژراون.

لە لایەکی دیکەوە، یسرائیل کاتز، وەزیری بەرگری ئیسرائیل، هۆشداری دایە دانیشتوانی کەرتی غەززە کە لە داهاتوویەکی نزیکدا ئیسرائیل فەرمانی چۆڵکردنی ناوچە نائارامەکان لە کەرتی غەززە دەردەکات.

هەروەها وەزیری بەرگری ئیسرائیل هەڕەشەی ئەوەی کرد کە ئەگەر بزووتنەوەی حەماس بارمتەکان ئازاد نەکات و غەززە بەجێ نەهێڵێت، ئیسرائیل "بەشێوەیەک مامەڵە دەکات کە تا ئێستا نەبینرابێت"، ئەمەش وەک هەڕەشەیەک بۆ لەناوبردنی یەکجاریی حەماس لێکدەدرێتەوە.

بەردەوامبە لە خوێندنەوە

دەم پارتی دەستگیرکردنی ئەكرەم ئیمامئۆغڵو سەرۆکی شارەوانی ئیستەنبوڵ ئیدانە دەکات و بەشەرمەزارییەکی گەورە بۆ تورکیا ناوی دەبات.

دەم پارتی راگەیەنراوێكی لەبارەی دەستگیركردنی ئەكرەم ئیمامئۆغڵو سەرۆكی گەورەشارەوانی ئیستەنبۆڵ بڵاوکردەوە و رایگەیاند؛ دەستگیركردنی ئەكرەم ئیمامئۆغڵو كودەتایەكی سیاسییە

دەم پارتی ئاماژەی بەوەشکردوە، دەستگیرکردنەکە شەرمەزارییەكی گەورەیە بۆ توركیا و داوای دەستبەجێ ئازادكردنی ئەكرەم ئیمامئۆغڵو دەكەین.

ئەکرەم ئیمامئۆغڵو  کاندیدی ئۆپۆزسیۆنە بۆ پۆستی سەرۆک کۆماری تورکیا، بەیانی ئەمرۆ لەلایەن هێزێکی ئەمنییەوە دەستگیرکراوە و هاوکات فەرمانی دەستگیرکردنیش بۆ زیاتر لە 100 کەسی دیکە دەرچووە

بەردەوامبە لە خوێندنەوە

بەرەبەیانی ئەمڕۆ لەلایەن هێزێکی ئەمنییەوە ئەکرەم ئیمامئۆغڵو سەرۆکی شارەوانی گەورەی ئەستەنبوڵ دەستگیرکرا و فەرمانی دەستگیرکردنیش بۆ زیاتر لە 100 کەسی دیکە دەرچووە.

ئیمامئۆغڵو، لە گرتە ڤیدیۆییەکدا لە کاتی دەستگیرکردنیدا تۆماریکردووە دەڵێت، سەدان  پۆلیسیان ناردەوەتە سەر ماڵەکەم، بەڵام من خۆم رادەستی میللەت دەکەم، دەشڵێت؛ رووبەڕووی ستەمکارییەکی گەورە بوومەتەوە، بەڵام دەمەوێت بزانن من وازناهێنم.

میدیاکانی تورکیا بڵاویانکردەوەتەوە، لەچوارچێوەی دۆسییەکانی لەلایەن داواکاری گشتییە کراونەتەوە، بەتۆمەتی "تیرۆر، گەندەڵی و بەرتیلدان" ئەکرەم ئیمامئۆغڵو و دەیان کەسی دیکە دەستگیرکراون

پارێزگاری ئەستەنبوڵیش رایگەیاند، بەمەبەستی پاراستنی نەزمی گشتی لە پارێزگاکە و ڕێگریکردن لە هەر کارێکی تێکدەرانە کە لەوانەیە سەرهەڵبدات، هەموو جۆرە کۆبوونەوە و خۆپیشاندان و بەیاننامەی ڕۆژنامەوانی لە نێوان 19-23ی ئازاردا قەدەغە کراوە.

ئەکرەم ئیمامئۆغڵو  کاندیدی ئۆپۆزسیۆنە بۆ پۆستی سەرۆک کۆماری تورکیا، پێشتریش بە تۆمەتی "سووکایەتیکردن" بە ئەندامانی دەستەی باڵای هەڵبژاردنەکان، سزای دوو ساڵ و حەوت مانگ زیندانی و قەدەغەکردنی چالاکییە سیاسییەکانی بەسەردا سەپێنرابوو.

بەردەوامبە لە خوێندنەوە

وەفدی دەم پارتی داواكاری بۆ دیداری ئۆجەلان پێشكەشكرد و داوا دەكات پێش جەژنی نەورۆز دیدارەكە ئەنجام بدرێت.

تونجەر باقرخان هاوسەرۆكی گشتیی پارتی یەكسانی و دیموكراسی گەلان"دەم پارتی"رایگەیاند، بۆ ئەوەی پێش جەژنی نەورۆز دیدار لەگەڵ عەبدوڵا ئۆجەلان رێبەری زیندانیكراوی"پەكەكە"ئەنجام بدەن، وەفدی ئیمرالی دەم پارتی سەردانی وەزارەتی دادی توركیای كرد و داواكارییان پێشكەشی وەزارەتی داد كرد.

ئەوەش لە كاتێكدایە دوای بانگەوازەكەی ئۆجەلان لە 27ی شوباتی رابردوو، وەفدی دەم پارتی سەبارەت بە جێبەجێكردنی پرۆسەی ئاشتی، زنجیرەیەك كۆبونەوەی لەگەڵ لایەنە سیاسییەكان و رێكخراوەكان و خەڵك ئەنجامداوە، بڕیارە لە دیداری داهاتوودا ئەنجامی كۆبونەوەكان بگەیەننەوە بە عەبدوڵا ئۆجەلان.

بەردەوامبە لە خوێندنەوە
بەرەبەیانی ئەمڕۆ، هێزەکانی ئیسرائیل، بە بیانووی پابەند نەبوونی حەماس بە بەڵێنەکانی، هێرشەکانیان بۆ سەر کەرتی غەززە دەستپێکردەوە و کۆشکی سپیش رایگەیاند: ئیسرائیل بەر لە ئەنجامدانی هێرشەکەی ئێمەی ئاگادار کردەوە.

ئیسرائیل بە زنجیرەیەک هێرشی ئاسمانی، کە بووە هۆی کوژرانی زیاتر لە 240 کەس و برینداربوونی سەدان کەسی دیکە، هێرشەکانی دەستپێکردەوە و وەزیری بەرگریی ئیسرائیلیش رایگەیاند: ئەگەر حەماس هەموو بارمتەکان ئازاد نەکات دەرگاکانی دۆزەخ لە غەزە دەکرێنەوە.

هەر لە پاش هێرشەکانەوە بەرەبەیانی ئەمڕۆ حەماس رایگەیاند: نەتانیاهۆ دەیەوێت بە دەستپێکردنەوەی هێرشەکان رێککەوتنی ئاگربەستی غەزە هەڵبوەشێنێتەوە، و داوا لە کۆمکاری عەرەبی دەکەین بە بەرپرسیاریەتی مێژوویی خۆی هەڵبستێت و پشتیوانی لە گەلی فەڵەستین بکات.

حکومەتی ئیسرائیل لە راگەیێندراوێکدا ئاماژەی بەوە کرد، "رەتکردنەوەی بەردەوامی حەماس بۆ ئازادکردنی بارمتەکان، رەتکردنەوەی هەموو ئەو پێشنیازانەی کە لە لایەن ستیڤ ویتکۆڤ، نێردەی سەرۆکی ئەمریکا و نێوەندگیرەکان خرانەڕوو، هۆکاری ئەم هێرشانەیە"

سەرچاوەکان باس لەوە دەکەن کە لە نێو کوژراوەکاندا ئەبو عوبێدە ئەلجەماسی ئەندامی مەکتەبی سیاسی بزووتنەوەی حەماس و سەرۆکی لیژنەی فریاکەوتنی حەماس و بەرپرسی ئۆپراسیۆنە ناوخۆییەکان و بریکاری وەزیری ناوخۆ و چەند بەرپرسێکیتری ئەو بزوتنەوەی تێدان.
 
ئەم هێرشانەی ئیسرائیل لە کاتێکدایە کە تیمی دانوستانکاری هەردوولا بە ئامادەیی نێوەندگیرەکان لە دانوستاندان بۆ چونە ناو قۆناغی دووەمی ئاگربەست.
بەردەوامبە لە خوێندنەوە

گرژی و ئاڵۆزی لەنێوان لوبنان و سوریا دەستی پێکردووە و سەرۆکی لوبنانیش دەڵێت: سوپای وڵاتەکەم ئاگادارکردوەتەوە وەڵامی هەر هێرشێک بدەنەوە کە لەلایەن سوریاەوە ئەنجامدەدرێت.

ئەمڕۆ جۆزێف عەون، سەرۆکی لوبنان رایگەیاند، "ئەوەی لەلایەن سوریاوە لە سنوورەکانی رۆژهەڵات و باکووری  لوبنان رودەدات نابێت بەردەوام بێت و قبوڵیشی ناکەین".

ئەمەش دوای پێکدادانێکی پچڕپچڕ لە نێوان سوپای سوریا و چەکدارانی حزبوڵا دێت کە لە سنووری نێوانیان سێ کارمەندی سوپای سوریایان کوشت.

هاوکات پێکدادان و تۆپبارانی یەکتر لە سنووری نێوان سوریا و لوبنان دەستیپێکردەوە.

میدیاکانی سوریا بڵاویانکردەوە، لە ئەنجامی هێرشە مووشەکییەکانی حزبوڵادا بۆ سەر لادێکانی حومس، هەشت سەربازی سوریا کوژراون.

سوپای لوبنان ئاماژەی بەوەشکرد، تا ئێستاش پەیوەندییەکان لەگەڵ دەسەڵاتدارانی سوریا بەردەوامن بۆ پاراستنی ئاسایش، ئاماژەی بەوەشکرد، سوپای لوبنان وەڵامی ئەو هێرشانەی دایەوە کە لە خاکی سوریاوە دەستیپێکرد و شارۆچکەکانی لوبنانی کردە ئامانج.

بەردەوامبە لە خوێندنەوە

حکومەتی کوەیت گۆڕانکاریی لە تەمەنی یاسایی بۆ هاوسەرگیریدا کرد و لە 15 ساڵەوە گۆڕی بۆ 18 ساڵ.

حکومەتی کوەیت فەرمانێکی لە رۆژنامەی رەسمی حکومەتدا بەناوی "الکویت الیوم" بڵاویکردەوە و تیایدا هاتووە، بەپێی ماددەی 26 لە یاسای باری کەسێتی، رێگە نادرێت بە ئەنجامدانی گرێبەستی هاوسەرگیری و پەسەندکردنی هاوسەرگیری بۆ ئەو کەسانەی تەمەنی یاساییان نەگەیشتووەتە 18 ساڵ.

ئەوەش هاتووە، جێبەجێکردنی ئەو فەرمانە بە پشتبەستنە بە یاسای دەوڵەتی کوەیت کە تیایدا جەخت لە پاراستنی خێزان و دایک و منداڵ دەکاتەوە و لەگەڵ بنەماکانی شەریعەتی ئیسلامدا دەگونجێت.

هەربەپێی فەرمانە حکومییەکە، حکومەتی کوەیت دەبێت ەرکە نێودەوڵەتییەکانی جێبەجێبکات بە پاراستنی مافی منداڵان، کە بەپێی جاڕنامەی جیهانیی مافەکانی منداڵ، هەرکەسێک بەر لە 18 ساڵ بێت بە منداڵ هەژمار دەکرێت، هەروەها حکومەتی کوەیتیش پابەند دەکات بە رێگریکردن لە هاوسەرگریری پێشوەختە.

ئەوەش لە کاتێکدایە، لەماوەی رابردوودا ناسر سەمیت وەزیری دادی کوەیت رایگەیاندبوو، تەنها 30٪ی ئەو هاوسەرگرییە پێشوەختانەی لە کوەیتدا ئەنجام دەدرێن، کەسانی بیانین، کە لەو رێژەیەش زۆرینەی خەڵکی سوریا، سعودیە، ئێران، ئەفغانستان، میسڕ و قەتەڕن.

بەردەوامبە لە خوێندنەوە

فەرماندەی گشتیی سوپای پاسدارانی کۆماری ئیسلامی ئێران، لە مەراسیمێکی یادکردنەوەدا لە شاری تەبرێز سەبارەت بە ئەگەری دانوستانەکانی نێوان ئێران و ئەمریکا رایگەیاند؛ کە مەحاڵە ئێران لە ژێر هەڕەشەدا دانوستان بکات.

حوسێن سەلامی فەرماندەی سوپای پاسداران وتیشی: "لە ماوەی 46 ساڵی رابردوودا خەڵکی وریا و هۆشیاری ئێران لە بەرامبەر هەر هەڕەشەیەکدا راوەستاون".

هاوکات ئاماژەی بە پێشێلکردنی رێککەوتنە ئەتۆمییەکە و سزاکانی سەر ئێراندا لەلایەن ئەمریکاوە و بە کرداری نا ئەقڵانی ناویبردن و وتی: ئەوان پابەند نین، بە هیچ شێوەیەک، بە بەها ئینسانییەکانەوە و تەنیا شتێک کە باوەڕیان پێی هەیە، هێزە و لەم شەڕە راستەوخۆیەدا، تەنیا بە خۆڕاگری و یەکگرتوویی و یەکگرتوویی دەتوانرێت سەرکەوتوبین.

لە وتارەکەیدا، وەک ئاماژەیەک بە ئیسرائیل و ئەمریکا وتی: وەڵامی ئێران بۆ سەر ئەو هەڕەشە کارانە، وێرانکەر دەبێت.

بەردەوامبە لە خوێندنەوە

مەزڵوم کۆبانێ فەرماندەی هێزەکانی سوریای دیموکرات (هەسەدە)، لەیادی 14 ساڵەی شۆڕشی سوریادا رایگەیاند: لە یادی 14 ساڵەی شۆڕشی سوریادا، قوربانیدانی سورییەکان بۆ ئازادی و کەرامەت و دادپەروەریمان لەبیرە.

لەو راگەیەندراوەدا کە لە (X) دایناوە، نووسیوێتی: گەیشتن بە سەقامگیری و ئاشتی وابەستەی چارەسەری سیاسی هەمەلایەنەیە، کە تیایدا ڕێز لە خواستەکانی گەلی سوریا بۆ دەوڵەتێکی دیموکراسی و فرەیی بگیرێت.

چواردە ساڵ بەسەر شەڕی سوریادا تێپەڕدەبێت، كە لە شاری درعا هەڵگیرسا کاتێک منداڵێکی سووری بە ناوی موعاویە سەیاسنە دروشمی دژی حکومەتی سوریا نووسی، بەڵام بە خێرایی دروشمەكەی زۆربەی ناوچەکانی سوریای گرتەوە.

لە ڕۆژێکی وەک ئەمڕۆدا هەموو ساڵێک سورییەکان یەکەم ڕۆژەکانی دەستپێکردنی ناڕەزایەتییەکان لەو وڵاتە وەبیردێننەوە، کە دواتر بووە هۆی گیانلەدەستدانی هەزاران کەس و کۆچکردنی ملیۆنان کەس، هەروەها وێرانکردنی ژێرخان و پاشان هاتنە ناوەوەی وڵاتان و گروپە چەکدارەکان بۆ ئاڵۆزکردنی پرسەکە و ئەنجامدانی کۆبوونەوەی بێشومار بۆ کۆتاییهێنان بە شەڕەکە، کە هەموویان شکستیان هێنا.

بەردەوامبە لە خوێندنەوە
بە پێی هەواڵی میدیا ناوخۆییەکانی سوریا، کەمێک پێش ئێستا بە نزیکەیی (سەعات پێنج بەکاتی کوردستان) تەقینەوەیەکی بەهێز لە گەڕەکی رەملی باشوری لازقیە لە سوریا رویدا و 3کوژراو و 12 برینداری لێکەوتەوە. 

لای خۆیەوە پارێزگاری لازقیە رایگەیاند، تەقینەوەکە تا ئێستا 3 کوژراو و 12 برینداری لێکەوتووەتەوە، ئاماژەی بەوەشکردووە، تیمەکانی بەرگری شارستانی و دانیشتووانی ئەو شارە تا ئێستا بەدوای بریندار و بێسەروشوێنەکاندا دەگەڕێن.

سەرچاوە هەواڵییەکان سەرەتا باسیان لە هێرشی موشەکی دەکرد، دواتر راستکرایەوە کە تەقینەوەکە بەهۆی پارچەی موشەک و ئاسنی کۆنەوە بووە لە بیناکەدا.  
بەردەوامبە لە خوێندنەوە

وەزارەتی دەرەوەی ئێران ئیدانەی سزاكانی سزا نوێیەكانی ئەمریكای بۆ سەر وڵاتەكەیدا كرد و دەشڵێت، ئەمریكا دوو رووە.

ئیسماعیل بەقائی وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران رایگەیاند، ئیدانەی سەپاندنی سزا لەلایەن ئەمریكاوە بەسەر وەزیری نەوت و چەند بارهەڵگرێكی سوتەمەنی و كۆمپانیای بازرگانی ئێران دەكات.

وتیشی، ئەمریكا داوای دانوستان دەكات و سزا بەسەر ئێراندا دەسەپێنێت و ئەمەش بەڵگەیەكە لەسەر دوو روویی ئەمریكا.

دەشڵێت، سەپاندنی سزا بەسەر ئێراندا پێشێلكردنی یاسا نێودەوڵەتیەكانە و هەڕەشەیەكە بۆ سەر ئاشتی و ئاسایشی هەردوولا و رێكارەكانی ئەمریكا بۆ رێگریكردن لە ئاڵوگۆڕی بازرگانی لە نێوان ئێران و وڵاتانی ئەوروپا پێشێلكاری روونی بازرگانی ئازادە و تاران ئەمریكا بە بەرپرسیار دادەنێت لە دەرەنجامەكانی ئەو سزایانە بۆ سەر ئێران و ئێرانیەكان.

ئەوەش لەكاتێكدایە، شەوی رابردوو وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا سزای نوێی بەسەر سێ كۆمپانیای تایبەت بە فرۆشتنی نەوتی ئێران و سێ كەشتی گواستنەوەی نەوت و وەزیری نەوتیشدا سەپاندووە.

 

بەردەوامبە لە خوێندنەوە

پاش ئیمزاكردنی دەستووری نوێی سوریا لەلایەن ئەحمەد شەرعەوە، ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری بەتوندی رەتیدەكاتەوە و دەستورەكە بە پێچەوانەی رەوشی ئێستای سوریا و پێكهاتەكانی دادەنێت.

ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری باكوور و رۆژهەڵاتی سوریا راگەیەنراوێكی سەبارەت بە دەستووری نوێی سوریا بڵاوكردەوە و تێیدا ئاماژەی بەوە كرد دەستوورەكە مافی هەموو پێكهاتەكانی تێدا لەبەرچاو نەگیراوە و  ئەو پێوەرانەی دەستوورەكەی پێ داڕێژراوە بەشداریكردنی راستەقینەی پێكهاتەكانی سوریای تێدا نییە، بەڵكو ساختەكاریی ناسنامەی راستەقینەی نیشتمانی و كۆمەڵایەتی سووریایە.

لە راگەیەندراوەکەی ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری دا هاتووە، "جەخت دەکەینەوە کە ئەم راگەیاندنە پێوەرەکانی فرەچەشنی نیشتمانی سوریای تێدا نییە و لە بەشداری راستەقینەی پێکهاتە نیشتمانییەکانی سوریا بەتاڵە، بۆیە جارێکی دیکە ئەم راگەیەندراوە گوزارشت لە 'عەقڵیەتی تاکڕەوی' دەکات کە درێژەی حاڵەتی پێشووی سوریایە کە گەل دژی راپەڕی".

 جەخت لەوەشکراوەتەوە؛ دەستوورەكە بەم فۆڕمەی ئێستای هەوڵەكان بۆ گەیشتن بە دیموكراسیەتی راستەقینە لە سوریا لەناو دەبات.

بەردەوامبە لە خوێندنەوە

روسیا رایدەگەیەنێت، نۆ هەزار كەسیان لە بنكەی ئاسمانی حمەیمیم لە ترسی كوشتن لە رۆژئاوای سوریا پەناداوە.

ماریا زاخارۆڤا، وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی روسیا رایگەیاند، نزیكەی نۆ هەزار هاوڵاتی دانیشتوی لازقیەیان لە حمەیمیم پەناداوە كە لە ترسی كوشتن و توندوتیژی تائیفی سوپای سوریا لە سەرەتای ئەم مانگەدا هەلهاتبوون.

ئاماژەی بەوەشكرد، مۆسكۆ تووشی شۆك بووە بەو پێشێلكاریانەی لە سوریا روودەدەن و هیوای خواست ئەو كەسانەی لەو تاوانانە تێوەگلاون، لێپرسینەوەیان لەگەڵدا بكرێت و سزا بدرێن.

دوای تێكچوونی دۆخی ئەمنی ناوچە كەناراوییەكانی سوریا، سەدان خێزانی سوری پێكهاتەی عەلەوی، پەنایان بۆ بنكەی ئاسمانی حمەیمیم برد لە شاری لازقیە.

ڕوانگەی سوری بۆ مافەكانی مرۆڤ لە دوایین ئاماردا ئاشكرایكرد، هەزار و 383 هاوڵاتی مەدەنی كە زۆربەیان عەلەوین، بە دەستی سوپای سوریا لە ناوچە كەناراوەكانی ڕۆژئاوای سوریا كوژراون.

بەردەوامبە لە خوێندنەوە

لە راگەیاندراوێکی گرنگدا ئەمڕۆ پێنجشەممە، لیژنەی دەستوریی سوریا کۆمەڵێک بڕیاری چارەنووسسازی بۆ داهاتووی وڵاتەکە ئاشکرا کرد. بەپێی راگەیاندراوەکە، دەستوری نوێی سوریا چەند خاڵێکی سەرەکی لەخۆدەگرێت:

خاڵە سەرەکییەکان:

- ناوی فەرمی دەوڵەت: بە فەرمی پشتڕاستکرایەوە کە ناوی "کۆماری عەرەبیی سوریا" وەکخۆی دەمێنێتەوە و هیچ گۆڕانکارییەک نایگرێتەوە.
- پاراستنی مافەکان: دەستور مافەکانی هەموو پێکهاتەکانی گەلانی سوریا دەپارێزێت بە یەکسانی
- سەرچاوەی یاساکان: راگەیەندرا کە ئاینی ئیسلام سەرچاوەی یاسادانانە لە وڵات
- سیستەمی سیاسی: جەخت لەسەر سیستەمی پەرلەمانی کراوەتەوە لەبری سیستەمی سەرۆکایەتی.

دەسەڵاتی دامەزراوەکان:

- ئەنجومەنی پەرلەمان دەسەڵاتی یاسادانانە و دەتوانێت سەرۆک کۆمار بگۆڕێت.
- پەرلەمان مافی دەرکردنی لێبوردنی گشتی هەیە.
- سەرۆک کۆماری وڵات دەسەڵاتی جێبەجێکردنە.
- راگەیاندنی باری نائاسایی تەنها لە دەسەڵاتی سەرۆک کۆماردایە.
- ماوەی قۆناغی راگوزەری بۆ جێبەجێکردنی دەستوور پێنج ساڵ دەبێت.

لیژنەی دەستوری ئاماژەی بەوەش کردووە کە رەشنووسی دەستوورەکەیان رادەستی "ئەحمەد شەرع"، سەرۆکی کاتی سوریا کردووە و واژۆی لەسەر کراوە.

هەڵوێستی دروزەکان:

لە ئاستێکی دیکەدا، رێبەری رۆحی دروزەکان رایگەیاند کە ئەوان هیچ جۆرە رێککەوتن یان سازانێکیان لەگەڵ حکومەتی دیمەشق (شام) نییە و وەک "حکومەتێکی توندڕەو" وەسفیان کرد کە لەلایەن دادگای نێودەوڵەتییەوە داواکراوە. ئەو جەختی کردەوە کە پاراستنی بەرژەوەندی تایەفەکەیان لە پێشەنگی ئەولەویەتەکانیان دەبێت لە قۆناغی داهاتوودا.

ئەم پەرەسەندنانە لە کاتێکدا دێت کە سوریا لە قۆناغێکی هەستیاری گواستنەوەی سیاسیدایە و هەموو لایەنەکان هەوڵدەدەن پێگەی خۆیان لە داهاتووی وڵاتدا بچەسپێنن.

بەردەوامبە لە خوێندنەوە

ئەمڕۆ پێنجشەممە، فڕۆکەکانی سوپای ئیسرائیل هەڵیانکوتایە سەر بارەگایەکی فەرماندەیی سەر بە رێکخراوی جیهادی ئیسلامی فەلەستین لە دیمەشقی سوریا، کە بە وتەی سوپای ئیسرائیل، بۆ پلاندانان و بەڕێوەبردنی چالاکییەکانی رێکخراوەکە بەکاردەهێنرا.

لە راگەیەندراوێکی سوپادا هاتووە: سوپای ئیسرائیل رێگە نادات رێکخراوە تیرۆریستییەکان خۆیان لە ناوخۆی سوریادا جێگیر بکەن و دژی دەوڵەتی ئیسرائیل چالاکی ئەنجامبدەن.

لە درێژەی راگەیەندراوەکەدا هاتووە: سوپا بەردەوام دەبێت لە کردنە ئامانجی رێکخراوە فەلەستینییەکان لە هەر شوێنێک کە پێویست بێت و بەردەوام دەبێت لە کارکردن بۆ پاراستنی هاووڵاتیانی ئیسرائیل.

کەناڵی 12ی ئیسرائیل ئاشکرایکردووە: “هێرشەکەی دیمەشق هاوکات بووە لەگەڵ راگەیاندنی دەستوور لە کۆشکی سەرۆکایەتی، کە ئەحمەد شەرع تیایدا ئامادە بووە و شوێنەکەشی دەکەوێتە نزیک ئەو ناوچەیەوە کە هێرشی کراوەتەسەر.

لە دوای رووخانی رژێمی ئەسەد، لە مانگی کانوونی دووەمی ساڵی رابردووەوە، ئیسرائیل چەندین هێرشی بۆ سەر سوریا دەستپێکردووە، لەو ماوەیەدا زۆربەی تواناکانی سوپای سوریای لەناوبردووە.

لە نوێترین لێدوانیشیدا، ناتانیاهۆ سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل، وتی: "ئێمە هێرشمان کردە سەر بارەگای جیهادی ئیسلامی لە ناودڵی دیمەشق دا... هەرکەسێک پلانی هەبێت لە هەر شوێنێکەوە هێرش بکاتە سەرمان، ئێمە هێرشی دەکەینە سەر."

بەردەوامبە لە خوێندنەوە
1...4647484950...59