رۆژهەڵاتی ناوەڕاست
فڕۆکەکانی ئەمریکا هێرشە ئاسمانییەکانیان بۆ سەر سەنعا دەست پێ کردەوە و چەند کاتژمێرێک دواتریش، هێرشیان کردە سەر پارێزگای حودەیدە لە رۆژئاوای یەمەن.
بەپێی زانیارییە خۆجێییەکانی ئەو وڵاتە، فڕۆکەکانی ئەمریکا 50 هێرشیان کردە سەر پێگەی حوسیییەکان لە سەنعا، حودیدە و عەمران. دانیشتوانی ناوچەکە رایانگەیاندوە، دەنگی تەقینەوەیەکی بەهێز شاری سەنعای هەژاندووە. دواتر، هێزی ئاسمانیی ئەمریکا، گەڕەکی نەهدە و نوقومی باکور و رۆژهەڵاتی پایتەختیان بۆمباران کرد.
هەروەها میدیاکانی سەر بە حوسییەکان بڵاویان کردەوە فڕۆکە ئەمریکییەکان زیاتر لە 13 جار لەسەریەک هێرشیان کردوەتە سەر شوێنە جیاوازەکانی پارێزگای حودەیدە لە دەریای سور.
بەگوێرەی سەرچاوە خۆجێییەکان، هێرشە ئاسمانییەکان دەوروبەری فڕۆکەخانەی حودەیدە لە ناوەندی شارەکە، هەروەها بنکەی دەریایی لە ناوچەی کوتێب لە باکوری پارێزگاکەیان بۆمباران کردووە، جگە لە بۆمبارانی پێگەی حوسییەکان و سەربازگە و شوێنی وەستانی ئۆتۆمبیل.
فەرماندەیی ناوەندیی ئەمەریکا (سێنتکۆم) رایگەیاند "لە مانگی ئادارەوە 300 هێرشیان کردووەتە سەر یەمەن؛ لە کاتێکدا چەکدارە حوسییەکان ژمارەکە بە نزیکەی 900 هێرش دەخەمڵێنن، کە ناوچە جیاوازەکانی سەرانسەری وڵاتەکەیان گرتووەتەوە.
شایەنی باسە، ئەم هێرشانە لە چوارچێوەی زنجیرە ئۆپەراسیۆنەکانی ئەمریکا بۆ سەر پێگە سەربازییەکانی حوسییەکان لە یەمەن دێت، کە ماوەیەکە بەردەوامن و هەندێک جار بریتانیاش بەشداری تێدا دەکات.
دوابەدوای کۆتاییهاتنی دانوستانەکانی نێوان ئەمریکا و ئێران کە ئەمڕۆ لە رۆما بەڕێوەچوو، وەزیری دەرەوەی ئێران دەڵێت، ئاماژەیەکی روون نییە کە بڵێین لە دانوستانەکاندا گەشبینین یاخود رەشبین.
عەباس عراقچی، وەزیری دەرەوەی ئێران رایگەیاند، دانوستانە ناڕاستەوخۆکانی ئێران و ئەمریکا بنیاتنەر بوون، خوولی سێهەمی دانوستانەکان لەسەر ئاستی تەکنیکی دەبێت و هەفتەی داهاتوو لە عوممان بەڕێوەدەچێت.
عراقچی ئاماژەی بەوەشکرد، ئاماژەیەکی روون نییە کە بڵیین لە دانوستانەکاندا گەشبینین یاخود رەشبین.
هاوکات وەزارەتی دەرەوەی عوممان رایگەیاندووە، هەردوو وەفدی ئەمریکا و ئێران جەختیان لە گرنگی گەیشتن بە رێککەوتنێکی دادپەروەرانە کردەوەتە، ئاماژەی بەوەشکردوە ئامانجی رێککەوتنەکە ئێرانی بێ ئەتۆمی و هەڵگرتنی سزاکانە.
جێگەی ئاماژەیە، پێشتریش عەلی خامنەیی رابەری باڵای شۆرشی ئیسلامی ئێران رایگەیاندبوو، لە دانوستانەکان لەگەڵ ئەمریکادا نە گەشبینن نە رەشبین.
میدییاکانی ئێران بڵاویانکردەوە، خوولی دووەمی دانوستانەکانی نێوان ئەمریکا و ئێران لە رۆما کۆتایی هات.
میدییاکانی ئێران ئاماژەیان بەوەشکردووە، دانوستانەکان بەرەوپێشچونی بەخۆوە بینیوە و ئەرێنی بوون.
ئەوەشیان ئاشکراکردوە، خوولی سێهەمی دانوستانەکان لەچەند رۆژی داهاتوودا ئەنجامدەدرێت.
پێشتریش وەزارەتی دەرەوەی ئێران رایگەیاند، ئامادەین وەڵامی هەر گومانێک بدەینەوە کە لەسەر بەرنامە ئەتۆمییەکەمان هەیە.
وەزارەتی دەرەوەی ئێران راگەیەنراوێکی لەبارەی دانوستانەکانی ئەمڕۆی ئێران و ئەمریکا بڵاوکردەوە و ئاماژەی بەوەکردووە، بە چاوکراوەیی و جانتایەکی پڕ لە ئەزموونی رابردووەوە دەڕۆن.
ئەمڕۆ خولی دووەمی دانوستانەکانی نێوان ئێران و ئەمریکا لەبارەی بەرنامە ئەتۆمییەکەی ئێرانەوە بەڕێوەدەچێت و وەزارەتی دەرەوەی ئێرانیش بەر لە دەستپێکردنی کۆبوونەوەکان راگەیەنراوێکی بڵاوکردەوە.
لە راگەیەنراوەکەی وەزارەتی دەرەوەی ئێراندا هاتووە، ئاشتی بەردەوام لە گفتوگۆی راستگۆیانە لەنێوان گەلاندا لەدایک دەبێت، نەک لە سەپاندنی هێزەوە.
ئاماژەی بەوەشکردووە، کۆماری ئیسلامی ئێران هەمیشە پابەندبوونی خۆی بە دیپلۆماسی وەک رێگەیەکی شارستانی بۆ چارەسەرکردنی کێشەکان، بە نیازپاکی و روانگەیەکی بەرپرسیارانەوە، لەگەڵ رێزگرتن لە بەرژەوەندییە باڵاکانی نەتەوەی ئێران نیشانداوە.
ئەوەش خراوەتە روو، "دەزانین رێگای بەردەممان خۆش نییە، بەڵام بە چاوکراوەیی و جانتایەکی پڕ لە ئەزموونی رابردوەوە دەڕۆین".
ئەمڕۆ خولی دووەمی دانوستانەکانی نێوان ئەمریکا و ئێران لەبارەی بەرنامەی ئەتۆمی ئێران، لە رۆمای پایتەختی ئیتاڵیا بە نێوەندگیری عوممان بەڕێوە دەچێت.
ئەمڕۆ خولی دووەمی دانوستانەکانی ئەمریکا و ئێران لە ئیتاڵیا بەڕێوەدەچێت و ستیڤ ویتكۆف نوێنەری ئەمریكا بۆ رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و عەباس عراقچی وەزیری دەرەوەی ئێران لە شاری رۆما لە ئیتاڵیا کۆدەبنەوە.
وتیكۆف پێش كۆبوونەوەكە رایگەیاند، هیچ رێككەوتنێك ناكرێت تا ئەوكاتەی تاران پیتاندنی یۆرانیۆم و سیستمی پەرەپێدانی چەك بە تەواوی رانەگرێت.
عراقچیش رایگەیاندووە، ئێران سازش لەسەر بەرنامە ئەتۆمییەكە و دابەزاندنی ئاستی پیتاندنی یۆرانیۆم دەكات و نایەوێت چەكی ئەتۆمی بەرهەمبهێنێت، بەڵام داوای هەڵگرتنی سزاكان دەكەن و گفتوگۆ لەسەر دەستبەرداربوونی تەواوەتی لە بەرنامەی ئەتۆمی ناكەن.
خولی یەکەمی دانوستانی نێوان ئەمریکا و ئێران لە رۆژی 12ی ئەم مانگەدا لە شاری مەسقەتی پایتەختی عوممان بەڕێوەچوو کە خودی عوممان نێوەندگیر بوو.
بۆ خولی دووەمی کۆبوونەوەکان، رافائیل گروسی بەڕێوەبەری گشتیی ئاژانسی نێودەوڵەتیی وزەی ئەتۆم بەشدار دەبێت.
لێدوان و راگەیەنراوەکانی هەریەک لە ئەمریکا و ئێران لەدوای خولی یەکەمی دانوستانەکان ئەرێنی بوون. کۆشکی سپی رایگەیاند، گفتوگۆکان ئەرێنی و بونیادنەر بوون. لەلایەکی دیکەشەوە، عەباس عراقچی وەزیری دەرەوەی ئێران بەهەمان شێوە گفتوگۆکانی بە بونیادنەر ناو هێنا.
لەدوای نزیكەی 16 ساڵ، سەرۆكی فەڵەستین سەردانی دیمەشقی كرد، ئەمریكاش بە چەند مەرجێك ئامادەیی نیشاندەدات بۆ كەمكردنەوەی سزاكانی سەر سوریا.
سەرۆكایەتی كۆماری سوریا بڵاویكردەوە، ئەحمەد شەرع سەرۆكی سوریا لە كۆشكی گەل لە دیمەشق پێشوازی لە هاوتا فەڵەستینییەكەی مەحمود عەباس كردووە و لە كۆبوونەوەیەكدا گفتوگۆیان لەبارەی پتەوكردنی پەیوەندییەكانی نێوان سوریا و فەڵەستین لەسەرجەم بوارەكاندا كردووە.
هەر لە كۆبوونەوەكەدا، ئاماژە بە گرنگی ئاسنكارییەكان بۆ پەنابەرە فەڵەستینییەكان لە سوریا كراوە، لەگەڵ تاوتوێكردنی هەڕەشەكانی سەر هەردوو وڵات.
دوایین سەردانی مەحمود عەباس سەرۆكی فەڵەستین بۆ دیمەشق لە مانگی حوزەیرانی ساڵی 2009 بووە بەر لە هەڵگیرسانی شەڕی ناوخۆی سوریا.
لەدوای رووخانی رژێمی بەشار ئەسەدیشەوە، بەشێكی زۆر لە وڵاتان پەڕەیەكی نوێیان لە پەیوەندییەكانیان لەگەڵ سوریا هەڵداوەتەوە و ئامادەییان نیشانداوە بۆ هەڵگرتنی سزاكانی سەر ئەو وڵاتە، بە مەرجی پابەندبوون بە یاساو رێسا نێودەوڵەتییەكان.
رۆژنامەی واڵ ستریتی ئەمریكیش لە دوایین راپۆڕتیدا ئاشكرایكردووە، ئەمریكا ئامادەیی نیشانداوە بۆ هەڵگرتنی سزاكانی سەر سوریا بەو مەرجەی ناوبراو پابەندبێت بە بەرەنگاربوونەوەی تیرۆر و داواكارییەكانی تری ئەمریكا.
ئەمریكا لە هێرشێكی ئاسمانیدا بەندەری رەئس عیسای یەمەنی كردە ئامانج، كە بە شادەماری سەرچاوەی داهاتی حوسییەكان دادەنرێت و میدیای حوسییەكانیش دەڵێت، بەهۆی بۆردومانەكەوە 80 كەس كوژراون و زیاتر لە 170 كەسیش بریندار بوون.
فەرماندەیی ناوەندیی ئەمریكا رایگەیاند، لە هێرشێكی ئاسمانیدا بەندەری نەوتی رەئس عیسایان لە پارێزگای حودەیدە خاپوركردووە، كە حوسییەكان ماوەی 10 ساڵە بۆ گواستنەوەی سوتەمەنی و نەوت بەكاریدەهێنن وەك سەرچاوەیەكی داهات.
هاوكات، میدیای حوسیەكان بڵاویكردووەتەوە، بەهۆی بۆردومانەكەی ئەمریكاوە 80 كەس كوژران و 171 كەسی تریش برینداربوون، زیانی زۆریش بە بەندەرەكە گەیشتووە.
راشیگەیاندووە، لە وەڵامی ئەو بۆردومانەی ئەمریكا، درۆنێكی جۆری ئێم كیو 9ـی ئەمریكایان لە سەنعا خستووەتە خوارەوە، هاوكات بە مووشەكی بالیستی كەشتیە فرۆكە هەڵگر و جەنگییەكانی ئەمریكایان لە دەریای سور و كەنداوی عەرەبدا كردووەتە ئامانج و بۆردومانی ئامانجێكی سەربازی ئەمریكاشیان لە نزیك فڕۆكەخانی بن گوریۆن لە ناوچەی یاڤا كردووە.
ئەوەش لەكاتێكدایە، لە 15ی ئاداری رابردوەوە سوپای ئەمریكا هەڵمەتێكی فراوانی سەربازی دەستپێكردووە بۆ بۆردومانكردنی پێگەی حوسیەكان لە یەمەن بۆردومان دەكات.
بڕیارە سبەینێ خولی دووەمی دانوستانەکانی نێوان ئەمریکا و ئێران لەبارەی بەرنامەی ئەتۆمی ئێران، لە رۆمای پایتەختی ئیتاڵیا بەڕێوەبچێت.
خولی یەکەمی دانوستانی نێوان ئەمریکا و ئێران لە رۆژی 12ی ئەم مانگەدا لە شاری مەسقەتی پایتەختی عوممان بەڕێوەچوو کە خودی عوممان نێوەندگیر بوو، بڕیاریشە سبەینێ خولی دووەمی دانوستانەکان بەهەمان شێوە بە نێوەندگیری عوممان بەڕێوەبچێت، بەڵام دەبرێتە ئیتاڵیا.
بۆ خولی دووەمی کۆبوونەوەکان، رافائیل گروسی بەڕێوەبەری گشتیی ئاژانسی نێودەوڵەتیی وزەی ئەتۆم بەشدار دەبێت.
لێدوان و راگەیەنراوەکانی هەریەک لە ئەمریکا و ئێران لەدوای خولی یەکەمی دانوستانەکان ئەرێنی بوون. کۆشکی سپی رایگەیاند، گفتوگۆکان ئەرێنی و بونیادنەر بوون. لەلایەکی دیکەشەوە، عەباس عراقچی وەزیری دەرەوەی ئێران بەهەمان شێوە گفتوگۆکانی بە بونیادنەر ناو هێنا.
لەبارەی دانوستانەکانەوە، هەفتەی رابردوو ئیسماعیل باقایی وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران رایگەیاند، خولی دووەمی دانوستانەکان لەسەر پرسی ئەتۆمی و هەڵگرتنی سزاکان دەبێت. لەکاتێکدا ئەمریکا پێشتر جەختی کردبووەوە، کە دۆسیەی گروپە چەکدارەکانی سەر بە ئێران و بەرنامە موشەکییەکانیش دەبێت باس بکرێن.
سەرۆك كۆماری ئێران دەڵێت، سوپاكەیان پێشكەوتنی بەهێزی بەدەستهێناوە، هێزەكانیان بەسەر هەموو شتێكدا زاڵ بوون بۆ دابینكردنی پێداویستییەكانی وڵات.
ئەمڕۆ بەبۆنەی رۆژی سوپای ئێران لە تاران رێوڕەسمێكی سەربازی بەڕێوەچوو، لە رێورەسمەكەدا مەسعود پزشكیان سەرۆك كۆماری ئێران لە وتارێكدا ئاماژەی بۆ ئەوەكرد، دەتوانن لە ناوچەكەدا بەهێزەوە، بە ئاڕاستەی ئاشتی و بنیاتنانەوەی پەیوەندییەكان دیالۆگ بكەن.
وتیشی، ئەگەر هێزی سوپا نەبوایە، هەوڵی داگیركردنی وڵاتەكەیان و لەناوبردنی شۆڕش دەدرا، بەڵام دوژمن توانای هاتنە ناو سوپای نەبووە و نابێت.
راشیگەیاند، سوپاكەیان پێشكەوتنی بەهێزی بەدەستهێناوە لە بنیاتنانەوە و دابینكردنی پێداویستییەكانی وڵات، بە هێزی ئاسمانی و وشكانی و دەریایی، بەسەر هەموو شتێكدا زاڵ بوون.
سوپای ئەمەریكا رایگەیاند، بەندەری نەوتی رەئس عیسایان لە یەمەن خاپوور كردووە كە سەرچاوەیەكی گەورەی داهات بووە بۆ حوسییەكان.
فەرماندەیی ناوەندیی ئەمریكا رایگەیاند، بەندەری نەوتی رەئس عیسایان تێكشكاندووە كە حوسییەكان لە یەمەن بەكاریاندەهێنا بۆ گواستنەوەی سوتەمەنی و نەوت و ماوەی 10 ساڵە سەرچاوەیەكی گەورەی داهاتیان بووە.
بەندەری رەئس عیسا یەكەم بەندەری یەمەنە كە ساڵی 1985 لە پارێزگای حودەیدە لەسەر دەریای سور دروستكراوە و رۆژانە زیاتر لە یەك ملیۆن و 400 هەزار بەرمیل نەوتی لێوە هەناردە كراوە.
لە سەرەتای سەرهەڵدانی شەڕی نێوان ئیسرائیل و حەماس لە كەرتی غەززە، حوسییەكان سەدان هێرشی مووشەكییان لە دژی ئیسرائیل و كەشتییەكانی دەریای سوور ئەنجامداوەو ئەمریكاش لە 15ی ئاداری رابردوەوە بە بەردەوام پێگەكانیان بۆردومان دەكات.
دوو بەرپرسی باڵای ئەمەریکا رایانگەیاند کە سوپای ئەمریکا لە هەشت بنکەی ئۆپەراسیۆنی بچووکی لە سوریا، سێ بنکەی دادەخات، بەمەش بوونی هێزەکانی لە دوو هەزارەوە بۆ نزیکەی هەزار و 400 سەرباز کەمدەکاتەوە.
دوان لەم بنکانە بە "گوندی سەوز" و "فورات" ناسراون.
کاربەدەستانی ئەمریکا بە نیو یۆرک تایمزیان راگەیاندوە؛ کە دوای 60 ڕۆژ سەرکردەکانی ئەمریکا ئەگەری کەمکردنەوەی زیاتر هەڵدەسەنگێنن.
بە وتەی بەرپرسێک؛ فەرماندەکان پێشنیاریان کردووە کە لانیکەم 500 سەربازی ئەمریکی لە سوریا بمێننەوە.
ئەو بەرپرسانە، بە نیویۆرک تایمزیان وتووە؛ ئەمبڕیارانە لەبەردەم پیاچونەوەدایەو پێدەچێت پنتاهۆن بە هەڵسەنگاندنی دۆخەکە بڕیار لە بەردەوامی کشانەوەکان بدات.
ئاژانسی رۆیتەرز ئاشکرای کردووە، رافائیل گروسی، بەڕێوەبەری گشتیی ئاژانسی نێودەوڵەتیی وزەی ئەتۆم بۆ بەشداری لە دانوستانەکانی ئێران و ئەمەریکادا بانگهێشتی رۆما کراوە.
سەرچاوەیەکی دیبلۆماسی بە رۆیتەرزی راگەیاندووە، گروسی بەشداری لە دانیشتنە چاوەڕوانکراوەکانی نێوان تاران و واشنتن دەکات کە بڕیارە ڕۆژی شەممە 19ـی نیسان لە پایتەختی ئیتاڵیا بەڕێوە بچێت.
بەڕێوەبەری گشتیی ئاژانسی نێودەوڵەتیی وزەی ئەتۆم رۆژی چوارشەممە گەیشتووەتە تاران و لەگەڵ عەباس عراقچی، وەزیری دەرەوەی ئێران کۆبووەتەوە، هەروەها رۆژی پێنجشەممەش لەگەڵ بەڕێوەبەری گشتیی رێکخراوی وزەی ئەتۆمیی ئێران دیداری کردووە.
پێش سەردانەکەی بۆ ئێران، گروسی لە چاوپێکەوتنێکدا لەگەڵ رۆژنامەی لومۆندی فەرەنسی جەختی لەوە کردووەتەوە کە پێی باشە لە دانوستانە ئەتۆمییەکاندا بەشدار بێت، چونکە ئاژانسەکەی "بەرپرسی پەسندکردنی رێککەوتنی ئەتۆمیی نێوان ئێران و ئەمەریکایە".
گروسی هەروەها رایگەیاندووە، "هەر رێککەوتنێک بەبێ ئاژانس بکرێت، تەنیا پارچە کاغەزێکە"، چونکە پێویستە سیستمێکی بەهێزی چاودێری و خستنەرووی راستییەکان لەسەر بەرنامەی ئەتۆمیی ئێران هەبێت کە ئەو کارەش تەنیا بە ئاژانسی نێودەوڵەتیی وزەی ئەتۆم جێبەجێ دەبێت.
لە بەشێکی دیکەی لێدوانەکانیدا، بەڕێوەبەری گشتی هۆشداری داوە کە "ئێران مەودایەکی زۆری لەگەڵ دروستکردنی چەکی ئەتۆمی نییە" و "مەوادی پێویست بۆ دروستکردنی چەند بۆمبی ئەتۆمی هەیە، بەڵام هێشتا چەکی ئەتۆمی دروست نەکردووە".
لەلایەکی دیکەوە، کازم غەریب ئابادی، جێگری کاروباری یاسایی و نێودەوڵەتیی وەزیری دەرەوەی ئێران رایگەیاندووە، وڵاتەکەی ئامادەیە لەگەڵ ئەمەریکا بە لێکتێگەیشتنێکی بەردەوام بگەن و جەختیشی کردووەتەوە کە گفتوگۆکانیان "تەنیا سەبارەت بە بەرنامەی ئەتۆمیی ئێران و سزاکانی ئەمەریکا دەبێت و لەسەر هیچ بابەتێکی دیکە دانوستان ناکەن."
سەرۆك وەزیرانی عیراق لە سەردانێكی خێردا بۆ قەتەر كۆبوونەوەی لەگەڵ میری قەتەر و سەرۆكی نوێی سوریا ئەنجامدا.
سەرچاوەیەكی نزیك لە حكوومەتی عیراق ئاماژە بەوە دەكات، محەممەد شیاع سودانی، سەرۆك وەزیرانی عیراق لە سەردانێكی خێردا بۆ قەتەر، چاوی بە هەر یەك لە میری ئەو وڵاتە و سەرۆكی نوێی سوریا كەوتووە.
سەرچاوەكە رایگەیاند، ئەمڕۆ پێنجشەممە، سودانی چاوی بە شێخ تەمیم حەمەد ئال سانی، میری دەوڵەتی قەتەر و ئەحمەد شەرع، سەرۆكی نوێی سوریا كەوتووە.
بەپێی قسەی سەرچاوەكە، لە دانیشتنە سێقۆڵییەكەدا، هەرسێ بەرپرس باسیان لە روداو و پێشهاتەكانی سوریا و ناوچە كردووە.
سەرچاوەكە ئاشكرای كرد كە سودانی پێی راگەیاندوون، عیراق بە وردی و لە نزیكەوە چاودێری پێشهاتەكانی سوریا و بوونی سوپای ئیسرائیل لە سوریا دەكات.
لە بەشێكی دیكەی قسەكانیدا، سوودانی جەختی لەسەر هەڵوێستی نەگۆڕی عیراق كردووەتەوە لە پشتگیریكردنی سوریا بۆ پرۆسەی گشتگیریی سیاسی لەو وڵاتە و پاراستنی پێكهاتەكان و فرەیی كۆمەڵایەتی، ئایینی و نیشتمانی و پاراستنی پیرۆزییە ئایینییەكان.
هەروەها سەرچاوەكە ئاماژەی بەوەش كردووە كە سودانی پشتیوانی لە هەنگاوەكانی حكوومەتی نوێی سوریا كردووە بۆ روبەڕوبوونەوەی چەكدارانی داعش.
فاتیمە موهاجیرانی، وتەبێژی حكومەتی ئێران هۆشداری توندی ئاراستەی ویلایەتە یەكگرتوەكانی ئەمریكا كرد و رایگەیاند، لێدوانی دۆناڵد ترەمپ، سەرۆكی ئەمەریكا دەبێتە هۆی وەستانی دیپلۆماسیەتی نێوان هەردوو وڵات.
لە لێدوانێكدا ئەمڕۆ پێنجشەممە، موهاجیرانی بە توندی رەخنەی لە هەڵوێستی ئەمەریكا گرت و رایگەیاند "لێدوانی سەرۆك ترەمپ لەبارەی راگرتنی یەكجارەكی بەرنامە ئەتۆمییەكەی ئێران دەبێتە هۆی وەستانی تەواوی دیپلۆماسیەتی نێوان تاران و ئەمریکا لەم دۆسیەیەدا."
گوتەبێژی حكوومەتی ئێران ئاماژەی بەوەدا كە پێشنیازیی ئەمەریكا بۆ راگرتنی بەرنامەی ئەتۆمیی ئێران، بەڵگەیەكی ڕوونە لەسەر ناجیدیبوونی ئەمریکا لە گەیشتن بە هیچ چارەسەرێكی دیپلۆماسی.
موهاجیرانی جەختی لەوە كردەوە كە "بنەمای دانوستانەكان بریتییە لە دڵنیاكردنەوەی ئەمەریكا لەبارەی بەرنامە ئەتۆمییەكەی ئێران و لە بەرانبەریشدا هەڵگرتنی سزاكانی سەر ئێران"، هەروەها رونی كردەوە كە "سەپاندنی زیاتری سزاكان وا دەكات تاران هیچ متمانەیەكی بە ئەو وڵاتە نەبێت."
وتەبێژی حكومەتی ئێران بە تایبەت جەختی كردەوە كە دانوستانەكانی نێوان ئێران و ئەمەریكا "تەنیا پەیوەندییان بە بەرنامە ئەتۆمییەكەوە هەیە نەك هیچ دۆسیەیەكی دیكە."
لە كۆتاییدا، موهاجیرانی ئیسرائیلی تۆمەتبار كرد بە هەوڵدان بۆ "تێكدانی دانوستانەكان" و داوای لە ئەمریكا كرد "ئاگاداری ئەم هەوڵانە بێت."
شایەنی باسە ئەم گرژیە دیپلۆماسیە لە كاتێكدا دێت كە پێوەندیەكانی نێوان ئێران و ویلایەتە یەكگرتوەكانی ئەمریكا لە چەند مانگی رابردودا بەرەو خراپتربون چووە.
وەزیری راگەیاندنی لوبنان "پۆڵ مەرقەس" لە دوای کۆبوونەوەی ئەنجومەنی وەزیران رایگەیاند، لە کاتی جێبەجێکردنی ئاگربەستەوە لە کۆتایی ساڵی 2024 تاکو ئێستا، لایەنی ئیسرائیلی زیاتر لە دوو هەزار و 700پێشێلکاری ئەنجامداوە و لە ئەنجامی ئەو پێشێلکارییانەدا 180 هاوڵاتی لوبنانی گیانیان لەدەستداوە.
وەزیری راگەیاندنی لوبنان لە کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانیدا دوای کۆبوونەوەیەک بە سەرۆکایەتی "جۆزێف عەون" سەرۆک کۆماری لوبنان، ئاماژەی بەوەکرد کە "مەترسی گەورە هەیە لەبەردەم سەروەری لوبنان، بەتایبەت داگیرکاری و هێرشەکانی ئیسرائیل، کە رێگری لە ئەرکی سوپای لوبنان دەکەن لە باشوری روباری لیتانیا".
شایانی باسە، ئاگربەست لە نێوان ئیسرائیل و لوبنان لە 27ـی تشرینی دووەمی 2024 کەوتە بواری جێبەجێکردنەوە، دوای ئەوەی ئیسرائیل شەڕێکی بەرفراوانی لە دژی حزبوڵا بەڕێوەبرد کە لە ئەنجامدا "حەسەن نەسڕوڵا" ئەمینداری گشتی حزبوڵا کوژرا.
سەبارەت بە دۆسیەی چەکەکانی حزبوڵا، مەرقەس جەختی کردەوە کە "حکومەت پابەندە بە درێژکردنەوەی سەروەری دەوڵەت بەسەر هەموو خاکەکانیدا تەنها لەڕێگەی هێزەکانی خۆیەوە".
هەروەها رایگەیاند، ئەنجومەنی وەزیران رەزامەندی دەربڕیوە لەسەر درێژکردنەوەی پۆستی یونیفیل، ئەو هێزە نێودەوڵەتییەی لە باشوری لوبنان کاردەکات.
لە بەشێکی دیکەی لێدوانەکانیدا، وەزیری راگەیاندنی لوبنان ئاشکرای کرد کە سەرۆک عەون لە میانی دانیشتنەکەدا وەزیرەکانی ئاگادارکردۆتەوە کە ڕەنگە هەفتەی داهاتوو وەفدی قەتەر سەردانی لوبنان بکات بۆ گفتوگۆکردن لەسەر پرسی کارەبا.
ئاژانسی ئیسنای ئێران بڵاوی کردەوە، شازادە خالید بن سەلمان وەزیری بەرگری سعودیە لەگەڵ وەفدێکی 70کەسی گەیشتە تاران و لەلایەن محەمەد باقری سەرۆکی ئەرکانی هێزە چەکدارەکانی ئێرانەوە پێشوازی لێکرا.
بەپێی میدیاکانی ئێران، ناوبراو لە دوای دەستپێکردنەوەی پەیوەندییە سیاسییەکانی نێوان هەردوو وڵات، باڵاترین بەرپرسی سعودیەیە کە سەردانی ئێرانی کردووە و سەردانەکەی هاوکاتە لەگەڵ دەستپێکردنی خولی دووەمی دانوستانەکانی ئێران و ئەمریکا کە بڕیارە ڕۆژی شەممە لە رۆما بەڕێوە بچێت.
وەزارەتی بەرگری سعودیە لە تۆڕی کۆمەڵایەتی ئێکس نووسیویەتی "ئامانج لە سەردانەکە پێداچوونەوەیە بە پەیوەندییە دووقۆڵییەکانی نێوان هەردوو وڵات و بەرژەوەندیە هاوبەشەکا