وتیشی، دادگا ھیچ بەڵگەیەکی بۆ تاوانبارکردنی ئەو سیاسیانە نییە، بەڵام بەڵگەی ناڕاست و شاھیدی ناڕاست ھەیە و تەنھا لەسەر فەرمانی ئەردۆغان لە زیندان راگیراون.

ئەنتۆنی سیمیل روس وتەبێژی پنتاگۆن دەڵێت، چونە دەرەوەی تورکیا لە پڕۆگرامی فڕۆکەی ئێف ٣٥ پاشگەز بونەوەی نییە و ئەو بابەتە لە مانگی ئەیلولی ساڵی رابردۆوە داخراوە. 

رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆک کۆماری تورکیاش رایگەیاند، سەرەتای مانگی داھاتوو لە شاری گلاسکۆی سکۆتلەندا و لە پەراوێزی کۆنگرەی نەتەوە یەکگرتووەکان لەبارەی ژینگە، لەگەڵ جۆ بایدن سەرۆکی ئەمریکا کۆدەبێتەوە، یەکێک لە بابەتە سەرەکیەکانی کۆبونەوەکەشیان کڕینی فڕۆکە ئێف ٣٥ی ئەمریکایە، چونکە وڵاتەکەی بڕی ملیارێک و ٤٠٠ ملیۆن دۆلاری بە ئەمریکا داوە،  بەڵام ھیچ فڕۆکەیەکیان وەرنەگرتووە.

ئەنقەرە داوای زیاتر لە ١٠٠ فڕۆکەی ئێف ٣٥ی کردووە کە خۆی بەشدار بووە لە دروستکردنی چەند پارچەیەکیدا، بەڵام لە ساڵی ٢٠١٩ەوە و دوای ئەوەی موشەکی ئێس ٤٠٠ی لە روسیا کڕی، لە پڕگۆرامی ئێف ٣٥ دوورخرایەوە. 

کۆشکی سپی لە راگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە، بەر لە دەستپێکردنی لوتکەی گروپی ٢٠ لە ئیتاڵیا، رۆژی ھەینی جۆ بایدن سەرۆکی ئەمریکا و ئیمانوێل ماکرۆن سەرۆکی فەرەنسا لە رۆما کۆدەبنەوە .

کۆبونەوەکە لە کاتێکدایە کە واشنتۆن ھەوڵدەدات بۆ ئاساییکردنەوەی پەیوەندییەکانی لەگەڵ فەرەنسا لە دوای ئەو شڵەژانەی بەھۆی ھاوبەشێتی نێوان ئەمریکا و بەریتانیا و ئوسترالیا لەبارەی کەشتیە ژێر دەریاییەکانەوە ئیمزا کرا، چونکە بەھۆی ئەو ھاوبەشێتیەوە رێککەوتنی کڕینی کەشتی ژێر دەریا لە نێوان فەرەنسا و ئوستراڵیا ھەڵوەشێندرایەوەو ئەوەش زیانی بە فەرەنسا گەیاند.

وەزیری دەریاوانی فەڕەنسا ڕایگەیاند، ئەو کەشتییەی دەستی بەسەردا گیراوە، مۆڵەتی ڕاوکردنی ماسی لە کەناراوەکانی فەڕەنسا نەبووە.

لە بەرامبەردا وەزیری ژینگەی بەریتانیا ڕایگەیاند، کەشتییەکە لە لیستی ئەو کەشتیانەدا بووە کە لەلایەن یەکێتی ئەوروپاوە ڕێگەپێدراو بووە، بەڵام بە ھۆکارێکی نادیار لە لیستەکە دەرکراوە. دەشڵێت، لە ئەگەری دووبارەبوونەوەی ئەو کارانە، وەڵامی گۆنجاویان دەبێت.

دادگا ڕایگەیاندووە، ھەردوو ھاوسەرۆک لە ٢٩ی ئایاری ٢٠٢٠ بە تۆمەتی ھەڵواسینی پۆستەری نایاسایی بە باڵەخانەی ھەدەپەدا دەستگیرکراون و دواتریش بە تۆمەتی بانگەشەکردن بۆ تیرۆر دادگاییکراون و سزا دراون، دادگا بڕیاریشیدا جێبەجێکردنی سزاکە بۆ کاتێکی نادیار دوابخات.

بە پێی ھەواڵێکی ئاژانسەکانی ڕۆژئاڤا، فڕۆکە جەنگییەکانی ڕووسیا چەند بارەگایەکی گروپەکانی نزیک لە تورکیا لە ناوچەی جندرێسی سەر بە عەفرین بۆردومان دەکەن، بەو ھۆیەشەوە نزیکەی ١٠ بارەگای ئەو گروپانە کراونەتە ئامانج.

لەلایەکی ترەوە، سوپای تورکیا ھێزێکی سەربازیی گەورە، کە پێکھاتووە لە ٢٠٠ ئۆتۆمبێلی سەربازیی و کەرەستە و چەکی قورس، گواستووەتەوە بۆ ناو خاکی سوریا و لە چیای زاویە و ڕۆژئاوای ئیدلب بڵاوکردووەتەوە.

وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا لە ڕاگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوەکردووە، پڕۆسەی ھەڵبژاردنی پێشوەخت لە عێراق بە ئارامی بەڕێوەچووە و دەرفەتێک بووە بۆ دەنگدەران تاوەکو بڕیار لەسەر داھاتووی وڵاتەکەیان بدەن. وتیشی پێشوازی لە ڕاگەیەندراوەکەی ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی دەکەن سەبارەت بەو ھەڵبژاردنە. 

وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا ڕاشیگەیاندووە دەنگیان دەخەنە پاڵ کۆمەڵی نێودەوڵەتی لە ئیدانە کردنی ئەو توندوتیژییانەی بەرامبەر نێردەی نەتەوە یەکگرتووەکان لە عێراق و کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی ھەڵبژاردنەکان ئەنجام دەدرێت، داواشی لە ھەموو لایەنەکان کرد ڕێز لە سەروەری یاسا و پاکی ھەڵبژاردنەکە بگرن.

بڕیارەکانی عەبدولفەتاح بورھان سەرۆکی ئەنجومەنی سەروەری بۆ ھەڵوەشاندنەوەی ئەنجومەنی سەروەری و حکومەت و دەستگیرکردنی عەبدوڵا حەمەدۆکی سەرۆک وەزیران و ژمارەیەکی تر لە بەرپرسان، نیگەرانی لە ناوخۆی ئەو وڵاتەدا لێکەوتووەتەوە و بەشێک لە ھاووڵاتیانی بۆ دەربڕینی ناڕەزایی ڕژاونەتە سەر شەقامەکان، بەھۆی تەقەی ھێزە ئەمنییەکانیش ٨ خۆپیشاندەر کوژراون و زیاتر لە ١٤٠ کەسی تریش برینداربوون. 

ھاوکات، ئەمڕۆ ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی کۆبوونەوەیەکی داخراو سەبارەت بە ڕەوشی "سودان" ئەنجام دەدات، ئەوەش دوای ئەوەی "بەریتانیا و ئێرلەندا و نەرویژ و ئەمریکا و ئیستۆنیا و فەڕەنسا" داوای کۆبوونەوەیەکی بەپەلەیان کرد. 

"جاوید رەحمان" بڕیاردەری نێودەوڵەتی تایبەت بە کاروباری مرۆیی ڕایگەیاندووە، ئێران لە ساڵی ٢٠٢٠ زیاتر لە ٢٥٠ کەسی لە سێدارەداوە کە ٤یان نەوجەوان بوون، بۆ ئەمساڵیش تا ئێستا ٢٣٠ کەس لە سێدارەدراون کە ٩ ژن و نەوجەوانێکیش لەخۆدەگرێت. 

"جاوید رەحمان" ڕاشیگەیاندووە، ئامارەکانی لە سێدارەدان لە "ئێران" لە ئاستێکی مەترسیداردایە و لە ساڵی ڕابردوودا یەکەم وڵات بووە لە خۆرھەڵاتی ناوەڕاست لە ڕووی زۆری لە سێدارەدانەوە. ھاوکات ڕەوشی گشتی مافی مرۆڤ لەو وڵاتە شەفاف نییە و جێی مەترسییە. 

ستیڤان دوجاریک وتەبێژی ئەنتۆنیۆ گۆتێرێس ئەمینداری گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان ڕایگەیاند، گۆتێرێس بە توندی ئیدانەی کودەتا سەربازییەکەی سودان دەکات، کە بووەتە مایەی ھەڕەشە بۆ سەر ئاسایش و سەقامگیری ئەو وڵاتە.

دەستگیرکردنی سەرۆک وەزیران و بەرپرسانی تری حکومی و سیاسی کارێکی ڕەتکرایەوە و پێچەوانەی بەڵگەنامەی دەستوری و ھاوبەشییە بۆ سەرخستنی قۆناغی گواستنەوە.

جەختیشی کردەوە، تا ئێستا ئەمریکا و ھاوپەیمانەکانی دەخوازن بگەنە چارەسەرێکی دیپلۆماسی بۆ پابەندکردنی ئەمریکا و ئێران بە ڕێککەوتنی ئەتۆمی ساڵی ٢٠١٥، لەگەڵ ئەوەشدا تاوتوێی ئاڕاستەی تری دیپلۆماسی دەکەن، سەرەڕای ئەوەی بڕیارەکە پشت دەبەستێت بە کردارەکانی ئێران.

ڕاشیگەیاند، گفتوگۆکانی ڤییەنا لە دوای گەڕی شەشەم بەھۆی ھەڵبژاردنەکانی ئێران ڕاگیران، لەگەڵ ئەوەشدا سەرۆک کۆماری ئێران کە لە مانگی ئابەوە دەستبەکار بووە و دوای تێپەڕبوونی کاتێکی زۆر ھێشتا ئامادە نیە وادەیەک بۆ دەستپێکردنەوەی گفتوگۆکان دیاری بکات.

سەرۆک کۆماری تورکیا لە کۆنفرانسێکی ڕۆژنامەواندا ڕایگەیاند، ئەو باڵیۆزانە پاشگەزبوونەتەوە و لە ئێستا بە دواوە زیاتر ئاگاداری لێدوانەکانیان لە بارەی سەروەری تورکیا دەبن، چونکە تورکیا بەرگەی کۆمەڵە باڵیۆزێک ناگرێت، کە دەستوەردان لە پرسێکدا بکەن، کە بە پێی دەستوور، دەسەڵاتی یاسادانان و جێبەجێکردنیش ناتوانن دەستووەردانی تێدا بکەن.

پاشگەزبوونەوەی ئەردۆغان لە دەرکردنی ئەو باڵیۆزانە، دوای ئەوە دێت ئەو باڵیۆزانەش پاشگەزبوونەوە لە داواکەیان بۆ ئازادکردنی عوسمان کاڤالا، کە بە تۆمەتی بەشداریکردن لە کودەتا شکستخواردووەکەی ساڵی ٢٠١٦ی تورکیا، دەستگیرکراوە.

نێد پرایس وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا ڕایگەیاند، وڵاتەکەی ئیدانەی ئەو ڕێوشوێنانە دەکات کە دەسەڵاتی سەربازی لە سودان ئەنجامی داون و پێویستە بە زووترین کات ھەموو ئەو کەسانە ئازاد بکرێن کە دەستگیرکراون.

ڕاشیگەیاند، ھەر گۆڕانکارییەک لە ڕێگەی ھێزەوە لە حکومەتی کاتی، ھەڕەشە لە پەیوەندییە دووقۆڵییەکان و ھاوکارییە داراییەکان دەکات، بە شێوەیەکی کاتیش بڕیاردراوە بە ڕاگرتنی ٧٠٠ ملیۆن دۆلاری ھاوکاری بۆ پشتیوانیکردنی ئابوری سودان.

"عەبدولفەتاح سیسی" لە ڕێی تویتەرەوە ڕایگەیاند، بە ھەوڵی ھەمووان لە ئێستادا میسڕ ئارام و سەقامگیرە و بۆ یەکەمین جار لە دوای زیاتر لە ٤ ساڵ، باری نائاسایی درێژ ناکەنەوە. 

لە ساڵی ٢٠١٧ەوە و لە دوای تەقینەوەی دوو کڵێسا لە شارەکانی "ئەسکەندەریە و تەنتا" کە بەھۆیەوە زیاتر لە ٤٠ کەس کوژران و زیاتر لە ١٠٠ کەس برینداربوون، باری نائاسایی لە "میسڕ" ڕاگەیەندراوە و ھەموو سێ مانگ جارێک درێژکراوەتەوە، کە لە ڕێیەوە دەسەڵاتی ھێزەکانی پۆلیس و ھێزە ئەمنییەکان زیاتر کراون و ئازادی ھاووڵاتیان کەمکراونەتەوە و چەندین کەس ڕەوانەی دادگا کراون.