رەمەزان ئەرتیسی، پارێزەری رۆژنامەنووس ئومێد بەروشکی، لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند، ئومێد بەروشکی حوکمی سێ ساڵ و شەش مانگ زیندانکردنی بۆ دەرکرا بوو، بەڵام ساڵێک لە حوکمەکەی کەمکرایەوە و بە بڕیاری دادگا ئەمڕۆ ئومێد بەروشکی ئازاد کرا.

ئومێد بەروشکی لە رۆژی ١٨ی ئایاری ٢٠٢٠وە زیندانیکراوەو زیاتر لە ٨٠ چالاکوان و مامۆستا و رۆژنامەنووسیش لە دھۆک  دەستگیرکراون.

 

ژووری بازرگانی سلێمانی داواش دەکات ھەنگاوەکەی حکومەتی ھەرێم  بکرێتە بنەمایەک بۆ باجی کۆمپانیا و چالاکییە جۆراوجۆرەکانی تر و باج لەسەر پوختەی قازانج وەربگیرێت وەک لە یاسا بەرکارەکاندا ھاتوە.

سیروان محەمەد، سەرۆکی ژووری بازرگانی وپیشەسازی سلێمانی ڕایگەیاند، دوابەدوای بڵاوکردنەوەی پەیامی سەرۆکی حکومەتی ھەرێمی کوردستان، لەسەر وەستانی وەرگرتنی باج بەشێوەی ھەڕەمەکی لە پیشەوەران و خاوەن دووکان و پیشە بچووکەکان، وەکو ژووری بازرگانی و پیشەسازی سلێمانی و ڕێکخراوەکانی کەرتی تایبەت سوپاس و پێزانینیان ئاڕاستەی سەرۆکایەتی حکومەتی ھەرێمی کوردستان دەکەن.

راشیگەیاند، ئەم ھەنگاوە بەچاکسازی و گرنگی پێدانی و بوژاندنەوەی کەرتی تایبەت دەزانن . 

بافڵ جەلال تاڵەبانی لە دەباشان پێشوازیکرد لە وەفدێکی ھێزەکانی ھاوپەیمانان بە سەرپەرشتی کۆڵۆنێل" تۆد بورۆ"  لە دیدارێکدا جەختکرایەوە لە بەردەوامی و پەرەپێدانی پەیوەندی و ھەماھەنگییەکانی نێوان ھێزی پێشمەرگە و ھاوپەیمانان لەپێناو بەرقەرارکردنی ئارامی، ئاسایش و رووبەڕووبوونەوەی  مەترسییەکان.

لە کۆبوونەوەکەدا بافڵ جەلال تاڵەبانی رۆڵی ھاوپەیمانانی لە جەنگی رووبەرووبوونەوەی داعش بەرز نرخاند روونیکردەوە مەترسیی تیرۆر کۆتایی نەھاتووە و لەھەموو کات زیاتر لەم کاتانەدا کە دۆخی سیاسی ناجێگیرە پێویستمان بە ھاریکاری و کاری ھاوبەش ھەیە لەنێوان ھێزی پێشمەرگە، ھێزە عێراقییەکان و ھاوپەیمانان تا بتوانرێت بە ستراتیژێکی نوێی سەربازی ھەڕەشەکان دووربخەینەوە و بۆشاییە ئەمنییەکان پڕبکەینەوە، چونکە ئەگەر ئەمە نەکرێت ئارامی و ئاسایشی خەڵک لە ھەندێک ناوچە دەکەونە مەترسییەوە.

سەبارەت بە رێکخستنەوە و یەکگرتنەوەی ھێزەکانی پێشمەرگە بافڵ جەلال تاڵەبانی بەرچاو ڕوونیدایە وەفدی میوان و ئاشکرایکرد بەردەوامن لە سەرخستنی ئەم ھەنگاوە نیشتمانییە چونکە یەکێتی پەرۆشی بنیادنانی ھێزێکی کوردستانیی یەکگرتووی پڕچەک و راھێنراوە لەسەر بنەما و زانستی سەربازی سەردەم، پشتیوانی و ھاوکاری ھاوپەیمانانیش پاڵپشتییەکی باش دەبێت تا ئەم ئامانجە کە بەھایەکی باڵای ھەیە بەدیبێنین.

دەقی پەیامەکە....

بەبۆنەی ڕۆژی جیھانیی زمانی دایکەوە، جوانترین پیرۆزبایی خۆمان ئاڕاستەی ھەموو مرۆڤێکی کوردزمان دەکەین لە ھەر کوێیەکی دونیادا کە ھەن، زمان وەک دیارترین کەرەستەی ناسینەوە و فەرھەنگی ھەر گەلێک و شوناسی نەتەوەیی ھەر میللەتێک بەشداریی ھەرە سەرەکی دەکات لە نیشاندانی مێژوو و شارستانییەتی ڕەسەنی ئەو گەلە، لەسەر ئاستی جیھانیشدا گەلێک نەتەوەی زیندوو و بە ئاگای دونیا ھەن کە لە سەردەمی جیھانگیریدا بە دەست تێکەڵبوونی زمانەکانیان بە کلتوور و شارستانییەتی گەلانی دراوسێ دەناڵێنن، بۆیە لە ئەمڕۆدا زۆرێک لە گەلانی دونیا لە ھەوڵی ئەوەدان کە بەھۆی خۆسەپێنی و کاریگەرییەکانی تەکنەلۆژیا و ئامڕازە ھاوچەرخەکانی گەیاندنەوە زمانی دایکیان فەرامۆش نەکرێت، زمانە زیندووەکانی دونیا ھەمیشە لە ھەوڵی ئەوەدان کە زمان و زاراوەی خۆیان بخزێننە نێو زمانی تەکنەلۆژیا، بە ھەموو بوار و ژانرەکانییەوە، بۆیە لەم بۆنە جیھانییە پیرۆزەدا پەیامی خۆمان ئاڕاستەی ھەموو زمانزان و پسپۆڕان و ئەکادیمیستانی بواری زمانی شیرینی کوردی دەکەین، کەوا درێغی نەکەن لە بە زیندوو ھێشتنەوەی زمانی شیرینی کوردی، ھەر لێرەشەوە پیرۆزبایی گەرمی خۆمان ئاڕاستەی سەرجەم ئەو گەل و نەتەوانە دەکەین کە لە کوردستان دەژین و خاوەنی زمان و فەرھەنگی تایبەت بە خۆیانن، ھیواخوازین ئەم تەبایی و پێکەوە ژیانی ئاشتییانە و تێکەڵییە فەرھەنگییەش ھەر لە بەرەو پێشەوەچووندا بێت، ھەمووان لەژێر یەک چەتری برایەتیدا پارێزگاری لە زمانی دایک و کلتووری نیشتمانیدا بکەین.

د. ڕێواز فائق
سەرۆکی پەرلەمانی کوردستان
٢١ی شوباتی ٢٠٢٢

دەقی پەیامەکە...
بە بۆنەی ڕۆژی جیھانیی زمانی دایک، پیرۆزباییەکی گەرم لە گشت کوردستانییان و ھەموو نەتەوە و پێکھاتەکانی کوردستان دەکەم. 

زمان، ناسنامە و پێناسەی ھەر مرۆڤ و نەتەوەیەکە و بەشێکی گرنگی کولتوور و کۆڵەگەیەکی بنەڕەتیی نیشتمانسازییە، بۆیە پاراستن و پەرەپێدانی زمانی دایک، ئەرکێکی گرنگ و لەپێشینەی خێزان و کۆمەڵگە و دامەزراوەکانی حکومەتە. 

ئەگەر بایەخدان بە زمانی دایک و ڕێزگرتن لەم ڕۆژە، جارێک بۆ گەلانی دیکەی جیھان گرنگ بێت، ئەوە بۆ ئێمەی کوردستانی، کە وێڕای شۆڕش و بەرگری و قوربانیدانە گەورەکانی گەلەکەمان، زمانەکەمان فاکتەرێکی گرنگی مانەوەمانە، پێویستە جێگەی بایەخی ھەرە لەپێشینەمان بێت.  
 
ئەگەرچی بەپێی دەستووری ھەمیشەیی عێراق، زمانی کوردی، زمانێکی فەرمیی ھەرێمی کوردستان و عێراقە، بەڵام جێی داخە تا ئێستا لەسەر ئاستی عێراق و تەنانەت ھەرێمی کوردستانیش، وەک پێویست بایەخ بە زمانی کوردی نەدراوە، چونکە چاومان لە پێشڤەچوونی زیاترە لەم بوارەدا.

لێرەدا داوا لە دەزگا رۆشنبیری و زانستی و ئەکادیمییە پەیوەندیدارەکانی ھەرێمی کوردستان دەکەم، کە لەم ڕووەوە، باشتر ئەرکی خۆیان بەجێ بگەیەنن و ھەر کەموکوڕی و کەمتەرخەمییەک ھەبێت لە بواری زمانەوانی و گرنگیدان بە زمان، چارەسەری بکەن، بۆ ئەم مەبەستەش، حکوومەتی ھەرێمی کوردستان، ئامادەیە بۆ ھەر ھاوکاری و ھەماھەنگییەکی پێویست لەم بوارەدا. بێگومان لە پاڵ گرنگیدان بە زمانی کوردی، پێویستە بە شێوەیەکی شایستەش، بایەخ بە زمانی ئەو پێکھاتە نەتەوەییانەش بدرێت کە بەشێکن لە گەلی کوردستان.

لەم بۆنە گرنگەدا، بە پێویستی دەزانم بە ڕێز و پێزانینێکی زۆرەوە، یادی ئەو ڕۆشنبیر و مامۆستا بەڕێزانە و ھەموو ئەو خۆشەویستانە بکەینەوە، کە ڕۆڵێکی دیار و بایەخداریان لە پاراستن و فێرکردن و برەودان بە زمانی کوردیدا ھەبووە.
 
ڕۆژی جیھانیی زمانی دایک لە ھەموان پیرۆز بێت...

مەسرور بارزانی 
سەرۆکی حکومەتی ھەرێمی کوردستان

وەزیری دارایی و ئابووری ھەرێم لە گشتاندنێکدا کە ئاراستەی بەڕێوەبەرایەتی گشتی بانکی ناوەندیی ھەرێم-لقی سلێمانی کردووە، ئاماژە بۆ ئەوە دەکات، بە مەبەستی پێداچوونەوە و ڕێکخستنەوەی کاروباری بانکەکان و بەگەڕخستنەوەی جموجوڵی بانکی، سەرجەم بانکەکان ئاگادار بکەنەوە کە بە ھیچ جۆرێک دەستکاری سیولەی نەختینەیی دانراوی ئەژمێرە جیاوازەکانی ھاوڵاتیان نەکرێت لە "ودائع و جاری خا و توفیر و ئەشخاێ و جۆرەکانی تریش.

بەپێی نوسراوێکی وەزارەتی دارایی و ئابووری ھەرێم کە ئاراستەی وەزارەتی خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستی کردووە، تیایدا داوا دەکات لیستی تەواوی ئەو فەرمانبەرانەیان بۆ رەوانە بکات کە تا کۆتایی ساڵی ٢٠١٥ پلە بەرزکردنەوە دەیانگرێتەوە و بڕی ئەو پارەیەش دیاری بکەن کە دوای پلە بەرزکردنەوەیان وەریدەگرن، بڕیارەکەش فەرمانبەرانی پلە یەک دەگرێتەوە.

قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆکی حکومەتی ھەرێمی کوردستان لە رۆژی جیھانی زمانی دایکدا پەیامێکی بڵاوکردەوە و دەڵێت، "ئێمەی کورد، ھەتا زمانەکەمان پارێزراوتر بێت، ئەوا باشتر دەتوانین پارێزگاری لە شوناسی کوردبوونمان بکەین و دەشتوانین دەستکەوتی گەورەتر و شایستەتر بەدەست بھێنین".

دەقی پەیامەکە...
تەواوی شۆڕشەکانی نەتەوەکەمان، لەپێناوی ئەوەدا بوون کە بوونێکی سەربەخۆ و ئازادانەمان ھەبێت. ویستوومانە بە ناسنامە و تایبەتمەندیی خۆمانەوە بناسرێینەوە، نەک ھی نەتەوەیەکی تری سەردەست. لە دیارترینیشیان، زمانەکەمانە. 

‎ئێمە بەرگریمان لە زمانی کوردی کردووە و ئەویش بەرگریی لێ کردووین. چونکە ئەگەر ئەم زمانە نەبووایە، نەماندەتوانی بەردەوامی بە خەباتی نەتەوەییمان بدەین و ھەر ھەوڵێکیش بۆ پێشخستنی دۆزی نەتەوەییمان، بەبێ گرنگیدان بە زمانی کوردی، بێئەنجام دەبێت.

‎ئێمەی کورد، ھەتا زمانەکەمان پارێزراوتر بێت، ئەوا باشتر دەتوانین پارێزگاری لە شوناسی کوردبوونمان بکەین و دەشتوانین دەستکەوتی گەورەتر و شایستەتر بەدەست بھێنین. 

‎ئەرکی ھەموومانە، ھەم حکومەت و ھەم تاک بە تاکی ھاوڵاتییان، بەرپرسانە مامەڵە لەگەڵ زمانی کوردیدا بکەین؛ ڕووبەرەکانی بەکارھێنانی فراوانتر بکەین و ڕۆژ لەدوای ڕۆژ بەھێزتری بکەین.

‎با ھەموومان بە شانازییەوە بە زمانی شیرینی کوردی بڵێین: من کوردم و زمانی کوردی، زمانی دایکی منە. 

‎ ڕۆژی جیھانیی زمانی دایک، لە ھەمووان پیرۆز بێت

بەپێی خشتەکەی وەزارەتی دارایی و ئابووری ڕۆژی سێ شەممە مووچەی ٢٢ی ٢ی ٢٠٢٢ مووچەی مانگی یەکی خانەنشینی پێشمەرگە دابەشدەکرێت و رۆژی چوار شەممە ٢٣ی ٢ی ٢٠٢٢ مووچەی خانەنشینی شارستانی دابەشدەکرێت.

رۆژی پێنج شەممەش ٢٤ی ٢ی ٢٠٢٢ مووچەی سەرۆکایەتی ھەرێم و پەرلەمان و ئەنجومەنی وەزیران دابەشدەکرێت.

بەشدار حەسەن ئەندامی تیمی پارێزەرانی دۆسیەی گیراوانی بادینان بە کوردسات نیوزی ڕاگەیاند، ئومێد بەرۆشکی رۆژنامەنووس لە مانگی ١٠ی ٢٠٢٠ دەستگیرکرا و ئەمڕۆ ئازاد دەکرێت. 

وتیشی، ئەو رۆژنامەنووسەی دەڤەری بادینان سێ سکاڵای لەسەر بوو، یەکەمیان بە تۆمەتی پیلانی نیشتیمانی ساڵێک و یەک مانگ لە ئاسایشی ھەولێر زیندانی کرا، دووەمیان بە تۆمەتی خراپ بەکارھێنانی ئامێرەکانی پەیوەندی و ناوزڕاندن بۆ ماوەی شەش مانگ لە چاکسازی گەورانی دھۆک زیندانی کرا، ئەمڕۆش ماوەی ھەردوو سزاکە تەواو دەبێت و ئازاد دەکرێت. 

ئەو پارێزەرە ئاشکراشیکرد، سکاڵای سێیەم لەلایەن پەرلەمانتارێکی پارتییەوە لەسەری بوو، بەڵام پەرلەمانتارەکە دەستبەرداری سکاڵاکەی بوو، بۆیە ئەمڕۆ ئومێد بەرۆشکی ئازاد دەکرێت.

پەیامنێری کوردسات نیوز رایگەیاند، لە بەردەوامیی بۆردومانەکانی تورکیادا، بەیانی ئەمڕۆ فڕۆکەکانی تورکیا ناوچە شاخاوییەکانی ناحیەی شیلادزێیان لە قەزای ئامێدی بۆردومان کردوە، بەڵام تا ئێستا زیانەکانی ئەو بۆردومانە نەزانراوە.

لەلایەکی تریشەوە فڕۆکە جەنگییەکانی تورکیا لەسنوری برادۆست چیای بەربزین و گەرواسنگای بۆردمان کردوە و فڕۆکەی چاودێریش بەسەر ئاسمانی برادۆست دەسووڕێتەوە.

شەوی ڕابرووش لەبەرزاییەکانی چیادێل سوپای توورکیا تەقەی ھەڕەمەکی لەگوند و ئاوایەکانی دەشتەھێرت کردوە.

بافڵ جەلال تاڵەبانی وتیشی، لەناوچوونی زمانەکەمان واتە لەناوچوونی نەتەوەکەمان . نەتەوەیەک کە بەدرێژایی مێژوو خەباتی کردووە و قوربانی داوە لەپێناو ئازادی و سەربەخۆییدا.

ئاماژەی بەوەشکرد، ئەرکی ھەموومانە پارێزگاری لە زمانی شیرینی کوردی بکەین. پەرەی پێبدەین و سنوورەکانی بەکارھێنانی فراوان بکەین. بوونی ئێمە وەک مرۆڤێکی خاوەن شوناس و نەتەوە، پەیوەستە بە پاراستنی زمانەکەمان و ھەموو ھەوڵێکیش لەپێناو کوردستان و دۆزە رەواکانیدا، بەبێ پاراستنی زمانی دایکمان بێئەنجام دەبێت.

لەكۆڕەكەدا محەمەد بنیان وەك پێكهاتەی عەرەبی چەند كۆپلە شیعرێكی خوێندەوە، هاوكات لەیلا مەهمۆ وەك هاوسەرۆكی ماڵی ئێزدی سەربوردێكی سەبارەت بە ئایینی ئێزدی و پەیڕەو و شێوازی ژیانیان پێشكەشكرد.

هەر لە كۆڕەكەدا تیمی هەڵپەڕێكی سریانی چەندین هەڵپەڕكێی فۆلكلۆری پێشكەشكرد، سەنتەری مالفا بۆ كلتور و هونەر، چەندین تابلۆی دوو هونەرمەندی پێشكەش كرد.
بە وتەی یەكێك ئەندامانی ڕێكخراوی ڕۆژ، ئامانج لە دەستپێشخەریەكەیان، نزیكبوونەوەی نێوان پێكهاتەكانی ناوچەكە بووە.
 

بەشێك لەو خوێندكارانەی لە زانكۆلاین وەرگیراون دەرماڵەیان وەرگرت و رۆژانی دواتر سەرجەمیان وەریدەگرن.

بەپێی بڕیاری ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێم، مانگانە ٤٠ هەزار دینار دەدرێتە خوێندكارانی ناوەوەی شار و ٦٠ هەزار دیناریش ‏دەدرێتە خوێندكارانی دەرەوەی شار.

ئەوەش لە كاتێكدایە شەوی ڕابردوو نووسینگەی رۆژنامەوانیی بافڵ جەلال تاڵەبانی بڵاوی كردەوە، بافڵ جەلال تاڵەبانی دەڵێت لە ماوەی چەند رۆژێكدا ئەو گرفتە چارەسەر بكرێت، ئەگەر چارەسەر نەكرا پشتیوانی لە دەستپێكردنەوەی خۆپیشاندانی خوێندكاران دەكات.

ئاشکرایکرد، لەو عەلوەیە نزیکەی ١٠٠ یەکەی کارکردن ھەن و نزیکەی سێ ھەزار کەس کاری تێدا دەکەن، ھاوکات نزیکەی سێ ھەزار دەستگێڕیش لەو ڕێگەیەوە ڕۆژانە بژێویی ژیانیان دابین دەکەن.

ئەو ئەندامەی پەرلەمانی کوردستان وتیشی، ئەوانەی لە ئەو عەلوەیە خاوەنی یەکەی کارکردنن گرێبەستێکیان لەگەڵ حکومەتی ھەرێم ھەیە کە ٢٠٣٨ کۆتای پێدێت و دەبێت بەزووترین کات ئەو ھەوڵانە رابگیرێت کە دەیانەوێت عەلوەکە بفرۆشن، بەپێچەوانەوە ھەڵوێستی پەرلەمانی جددییان دەبێت.

راشیگەیاند، بۆ ڕێگریکردن لەو کارە مەترسیدارە کۆی بەڵگە و زانیارییەکانیان ڕادەستی لایەنی پەیوەندیدار و لیژنەی پەرلەمانی تایبەتمەند کردووە. 

بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی پارێزگای سلێمانی رایگەیاند، دوای ئەوەی شەوی ڕابردوو بنکەی پۆلیسی کوردسات ئاگادارکرایەوە لە بوونی ڕووداوێکی سوتانی ژنێک، دەستبەجێ مەفرەزەکانی بنکەی پۆلیسی کوردسات گەیشتنە شوێنی ڕووداوەکە و دوای گواستنەوەی ژنەکە بۆ نەخۆشخانە، دەرکەوت کە ڕێژەی سووتانی جەستەی ٧٥% بووە .

دوای وەرگرتنی ووتە لە ژنەکە دەرکەوت کە ھاوسەرەکەی لەناو ماڵەکەی خۆیاندا نەوتی پێدا کردووە و سوتاندوویەتی و دواتر بۆ دەربازبوون ‌و خۆحەشاردان ھەڵاتووە بەرەو سنوور.

راشیگەیاند، دواتر بەسەرپەرشتی بەڕێوەبەری پۆلیسی پارێزگای سلێمانی توانرا لە ماوەی کەمتر لە ٢٤ سەعاتدا تۆمەتبارەکە بدۆزرێتەوە و دەستگیربکرێت.

 تۆمەتبارەکە لەدایکبووی ١٩٩٧ و لەئێستادا بە بڕیاری دادوەر ڕاگیراوە و لێکۆڵینەوەی لەگەڵ دەکرێت.