کوردستان
ئاشکرایکرد، لەو عەلوەیە نزیکەی ١٠٠ یەکەی کارکردن ھەن و نزیکەی سێ ھەزار کەس کاری تێدا دەکەن، ھاوکات نزیکەی سێ ھەزار دەستگێڕیش لەو ڕێگەیەوە ڕۆژانە بژێویی ژیانیان دابین دەکەن.
ئەو ئەندامەی پەرلەمانی کوردستان وتیشی، ئەوانەی لە ئەو عەلوەیە خاوەنی یەکەی کارکردنن گرێبەستێکیان لەگەڵ حکومەتی ھەرێم ھەیە کە ٢٠٣٨ کۆتای پێدێت و دەبێت بەزووترین کات ئەو ھەوڵانە رابگیرێت کە دەیانەوێت عەلوەکە بفرۆشن، بەپێچەوانەوە ھەڵوێستی پەرلەمانی جددییان دەبێت.
راشیگەیاند، بۆ ڕێگریکردن لەو کارە مەترسیدارە کۆی بەڵگە و زانیارییەکانیان ڕادەستی لایەنی پەیوەندیدار و لیژنەی پەرلەمانی تایبەتمەند کردووە.
بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی پارێزگای سلێمانی رایگەیاند، دوای ئەوەی شەوی ڕابردوو بنکەی پۆلیسی کوردسات ئاگادارکرایەوە لە بوونی ڕووداوێکی سوتانی ژنێک، دەستبەجێ مەفرەزەکانی بنکەی پۆلیسی کوردسات گەیشتنە شوێنی ڕووداوەکە و دوای گواستنەوەی ژنەکە بۆ نەخۆشخانە، دەرکەوت کە ڕێژەی سووتانی جەستەی ٧٥% بووە .
دوای وەرگرتنی ووتە لە ژنەکە دەرکەوت کە ھاوسەرەکەی لەناو ماڵەکەی خۆیاندا نەوتی پێدا کردووە و سوتاندوویەتی و دواتر بۆ دەربازبوون و خۆحەشاردان ھەڵاتووە بەرەو سنوور.
راشیگەیاند، دواتر بەسەرپەرشتی بەڕێوەبەری پۆلیسی پارێزگای سلێمانی توانرا لە ماوەی کەمتر لە ٢٤ سەعاتدا تۆمەتبارەکە بدۆزرێتەوە و دەستگیربکرێت.
تۆمەتبارەکە لەدایکبووی ١٩٩٧ و لەئێستادا بە بڕیاری دادوەر ڕاگیراوە و لێکۆڵینەوەی لەگەڵ دەکرێت.
بە پێی زانیارییەکان، ڕۆژی سێشەممەش مووچەی سەرۆکایەتیی ھەرێم دابەش دەکرێت و رۆژانی چوارشەممە و پێنجشەممەش کە دەکاتە ٢٣ و ٢٤ی مانگ، مووچەی خانەنشینی سەربازی و خانەنشینی مەدەنی دابەش دەکرێت، بەوەش کۆتایی بە دابەشکردنی مووچەی مانگی کانوونی دووەمی مووچەخۆران دێت.
ڕۆژی ٢٥ی مانگی رابردوو وەزارەتی دارایی و ئابووری ھەرێم دەستیکرد بە دابەشکردنی مووچەی مانگی کانوونی دووەمی ئەمساڵ، بەڵام بە ٣٠ رۆژ مووچەی ئەو مانگەی دابەش کرد.
بە پێی بڕیاری وەزارەتی دارایی و ئابووری، رۆژی ٢٥ی ھەموو مانگێک دەست بە دابەشکردنی مووچە دەکرێت بەڵام ٢٥ی ئەم مانگە ھەینییە و پێدەچێت رۆژانی دواتر مووچەی مانگی شوبات دابەش بکرێت.
کاروان یاروەیس ئەندامی فراکسیۆنی یەکێتی لە ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق دوای بەدواداچوونی داواکاری ھاووڵاتیان لەبارەی دابەشنەکردنی زەیت لە سلێمانی، رایگەیاند، کێشەکە دابەشنەکردنی زەیت لە بەشە خۆراکی مانگی رابردوو و ئەم مانگە لە رێگای بریکارەکانی خۆراکەوە، پەیوەندی بە بەغدادەوەیە و تەنھا سەنتەری سلێمانی دابەشنەکراوە.
وتیشی، ئەمڕۆ دەست بە دابەشکردنی زەیت دەکرێت و لە ماوەی داھاتووشدا لەگەڵ وەزارەتی بازرگانی عێراق لە پەیوەندیدا دەبن بۆ چارەسەرکردنی کێشەکانی تر.
پەیامنێری کوردسات نیوز رایگەیاند، ئیوارەی ئەمڕۆ شەڕ لە نێوان شوفێر و سەرنشینی دوو ئۆتۆمبیل روویدا و سێ کەس بریندار بوون، کە ژنێک و مندالێک و کاسبکارێکی نانەواخانەیەکە.
وتیشی، دوای رووداوەکەش ھێزەئەمنییەکان گەیشتنە شوێنەکە و لێکۆلینەوەیان دەستپێکرد و بە ووتەی شایەتحالێک شەرەکە لەبەردەم نانەواخانەیەک بووە لە نێوان چەند کەسێکی سەرنشینی ئۆتۆمبیل لەگەرەکی سەرکارێزان.
پەیامنێری کوردسات نیوز راشیگەیاند، بریندارەکان لەبەردەم نانەواخانەیەک بوونە و ھیچ پەیوەندیان بە شەرکەوە نەبوە تائیستاش ھۆکارەی شەرەکە و دەستگیرکردنی تۆمەتباران ڕانەگەیاندراوە.
بە پێی ھەواڵێکی میدیاکانی ئێران، لە گومرگی بازرگانی شاری ماکۆ لە خۆرھەڵاتی کوردستان ٥٧٠ پارچە شوێنەوار و لیرەی مێژوویی دەستیان بەسەردا گیراوە، کە قاچاخچیانی شوێنەوار لە ھەوڵدابوون لە ژێر ناوی کەلوپەلی نێوماڵ بیگوازنەوە بۆ تورکیا و لەوێشەوە بۆ کەنەدا.
وتەبێژی گومرگی ئێرانیش ڕایگەیاندووە، ئەو پارچە شوێنەوارانە پێکھاتوون لە ١٨ پارچە کەلوپەلی برۆنزی و ٣٢٢ پارچە لیرەی مێژوویی زیو و ٨٧ پارچە لیرەی مس، لەگەڵ کتێب و کەلوپەلی مێژوویی نێوماڵ، کە مێژووی بەشێکیان بۆ سێ ھەزار ساڵ لەمەوبەر دەگەڕێتەوە.
"عیماد ئەحمەد" ئەندامی مەکتەبی سیاسی یەکێتی لە وتارێکدا سەبارەت بە ڕەوشی سیاسی عێراق لە دوای ھەڵبژاردنی پێشوەختی عێراق ئاماژەی بەوە کردووە، ھەڵبژاردنی پێشوەختەی عێراق دەکرێت وەکو سەرەتای قۆناغێکی نوێ سەیر بکرێت، بە تایبەت لە کوردستان ڕووداو و پێشھاتی نوێی بەدوای خۆیدا ھێنا کە مایەی لەسەر وەستانن.
ڕاشیگەیاندووە، پێویستە ھێزەسەرەکییەکان بە وریایەوە مامەڵە لەگەڵ ڕەوشی نوێدا بکەن و گۆڕانکاری و چاکسازی دەستبەجێ لە ئاستی ناوخۆیان و ئینجا لە ھەرێم دەستپێبکەن و سیستەمی حوکمرانی بگۆڕن و خۆیان ئامادە بکەن بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی ئەو قۆناغە ھەستیارە، بە تایبەت بە ئاڕاستەی ئاشتکردنەوەی خەڵک و جەماوەر، چونکە کەمی بەشداری ھاووڵاتیان لە ھەڵبژاردنی پێش وەختی پەرلەمان نیشانەی نیگەرانی و دوودڵی و نەمانی متمانەی خەڵکە بە سیستمی حوکمڕانی.
سەبارەت بە بڕیارەکەی دادگای فیدراڵیش عیماد ئەحمەد ڕایگەیاندووە، یاساکەی ھەرێم گونجاو نییە لەگەڵ دەستووری عێراق، گۆمەکەی بە پێچەوانەی ویستی ھەرێم شڵەقاند، بەڵام پێویستە دەسەڵاتی ھەرێم بە وریایەکی زۆرەوە مامەڵەی لە گەڵدا بکات، نەک کاردانەوەی سەرپێی بنوێنێت، ھەروەھا پێویستە ھەوڵی جدی و فراوان بدرێت بۆ پەسەندکردنی یاسای نەوت و گاز لە عێراق بە پێی دەستوور بە شێوەیەک کە ماف و ئەرکی ھەرێم بە ڕوونی دیاری بکات.
بەھۆی گرانبوونی نرخی سوتەمەنی بە تایبەت بەنزین بەشێک لە شۆفێرانی پاسەکانی ناو شار لە سلێمانی گردبوونەوە و ڕاگەیاند، بەرزبوونەوەی نرخی بەنزین کاریگەری زۆری لەسەر بژێوی ژیانیان دروستکردووە.
داواشیانکرد حکومەت و لایەنە پەیوەندیدارەکان کێشەی گرانی بەنزین چارەسەر بکەن و ھاوشێوەی ساڵانی ڕابردوو پسوڵەی وەرگرتنی بەنزینیان بۆ دروستبکرێت.
ھاوکات "سدیق محەمەد" بەڕێوەبەری گواستنەوەی سلێمانی لە لێدوانێکدا بۆ کوردسات نیوز پشتیوانی لە داواکارییەکانی شۆفێران دەربڕی و ڕایگەیاند، دەبێت حکومەت سوتەمەنی بە نرخێکی ھەرزان بۆ شۆفێرانی پاس و تاکسی دابین بکات، بۆ ئەوەی کرێی گواستنەوە لەسەر ھاووڵاتیان گران نەبێت.
دڵشاد عومەر بەڕێوەبەری پەروەردەی پارێزگای سلێمانی لە کۆنفرانسێکی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند، ھەموو پێداویستیەکیان بۆ ھۆڵەکانی تاقیکردنەوەی بەرایی پۆلی ١٢ ئامادەی بۆ خوێندکارانی دەرەکی دابینکردووە.
ڕاشیگەیاند، لەسەر ئاستی وەزارەتی پەروەردە و حکومەتی ھەرێم ھەنگاوی پێویست لە ئارادان بۆ چارەسەرکردنی گرفت و کەموکورتییەکانی کەرتی پەروەردە.
بافڵ جەلال تاڵەبانی لە دەباشان پێشوازیکرد لە خاتوو نەجات بیلکاسم، وەزیری پێشووی خوێندنی باڵا لە فەرەنسا.
لە دیدارێکدا ئەمین بابە شێخ و پۆڵا سیروان تاڵەبانی، ئەندامانی مەکتەبی سیاسی و د.یوسف گۆران، وەزیری پێشووی خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستیی حکومەتی ھەرێم ئامادەیبوون، گفتوگۆ کرا لەبارەی پرۆسەی خوێندنی باڵا، ئاستی زانکۆکانی ھەرێم، پێشخستنیان، ریفۆرم لە پرۆگرام و چاکسازی لە قۆناغەکانی خوێندن و چۆنێتی فەراھەمکردنی ژینگەی لەبار بۆ خوێندکاران و گرنگی بە توانا زانستییەکانیان بدرێت.
خۆپیشاندانەکانی ئەم دواییەی خوێندکاران و گرنگیدان بە توانای گەنجان لەناو یەکێتی و دەستگیرۆییان و راگرتنی ھاوسەنگی جێندەری لە سەرکردایەتیی یەکێتی و توانا و ھێزی ژنان لە سەرکردایەتیکردن، بۆچوونیان لەبارەوە خرایەڕوو.
بافڵ جەلال تاڵەبانی لەسەر کۆی تەوەرەکان ھەڵوەستەی کرد و روونیکردەوە زانکۆکانی ھەرێم لەجێی متمانەن و لەسەر ئاستی زانکۆکانی عێراق لە یەکەمەکاندان، کە ئەمە جێگای خۆشحاڵییە و ھانمان دەدات پەرۆشی پێشخستنی زیاتری ئاستی زانستییان بین و ھەوڵبدەین پرۆگرامی خوێندن بە شێوەیەک بێت خوێندکار و گەنجی نموونەیی و بەکار و راھێنراو لە بوارە جیاجیاکاندا بەرھەمبھێنێت، لەگەڵ پێشکەوتنەکاندا و بۆ پێویستی ئەمڕۆ ئامادەیان بکەین.
لەوڕووەوە ووتی مەبەستمانە ریفۆرم بکەین لە خوێندنی باڵا و کەشێکی گونجاوتر بۆ خوێندکاران بڕەخسێنین تا ھاوتەریب لەگەڵ پێشکەوتنەکانی دونیای دەرەوە خۆیان نوێبکەنەوە و بەشێوەیەک ئاستی زانستییان گرنگی پێبدرێت تا زانکۆکانمان رۆڵی گرنگی و زیاتر بگێڕن لە بەڕێوەبردن و ئیدارەدانی ھەرێم.
ھەر لەدیدارەکەدا لەسەر رێکخستنەوە و گەشەپێدانی ئۆرگانەکانی یەکێتی و ھێنانەپێشەوەی گەنج و ژن و سەرکردایەتیکردنیان لەناو کاری رێکخراوەیی بافڵ جەلال تاڵەبانی بەرچاوروونیدا و جەختیکردەوە گەنج و لاوان شادەماری بەردەوامی ژیانی حزبیی یەکێتی دەبن و تواناکانیان دەخرێتە خزمەت گەشەپێدانی کاری رێکخراوەیی، لەو نێوەندەشدا ژنان زیاتر دەھێنرێنە پێشەوە و رۆڵیان لە سەرکردایەتیکردندا دەبێت و یەکێتی باوەڕی تەواویشی بە ھاوسەنگی جێندەری ھەیە و پارێزگاریکردن لە مافەکانیشیان بە ئەرکی خۆمان دەزانین.
چۆنێتی دروستکردنی ھەماھەنگی و پەیوەندی لەنێوان زانکۆکانی ھەرێم، کەسانی پسپۆڕ و شارەزا و زانکۆکانی دونیای دەرەوە گفتوگۆیان لەبارەوە کرا و چەند میکانیزمێک خرایە بەرباس.
بەڕێوەبەرایەتی گشتی کەشناسی و بومەلەرزەزانی ھەرێمی کوردستان رایگەیاند، ئەو شەپۆلی بارانبارینە لە کاتەکانی بەرەبەیانی رۆژی یەکشەممە چالاک دەبێت و بە ئاستی جیاواز دەبارێت، بەجۆرێک لە سنووری پارێزگای سلێمانی و ئیدارەی گەرمیان باران بارین بە شێوەی مامناوەند و بەلێزمە دەبێت و ھەندێک کاتیش ھەورە تریشقەی لەگەڵ دەبێت.
ئاماژەی بۆ ئەوەشکردووە، لە بەشێک لە ناوچەکانی پارێزگای ھەولێر بە تایبەتی ناوچە شاخاوییەکان باران بە لێزمە دەبارێت و لە سنووری پارێزگای دھۆکیش بەراورد بە ناوچەکانی تر باران کەم دەبارێت دەبێت. کەشناسی ھەرێم راشیگەیاندووە، لەسەر بەشێک لە لووتکەی شاخە بەرزەکان بەفر دەبارێت و ئێوارەی رۆژی یەکشەممەش کاریگەری ئەو شەپۆلە کۆتای دێت.
بافڵ جەلال تاڵەبانی لە دەباشان پێشوازیکرد لە ماوریزیۆ گرێگانتی، باڵیۆزی ئیتاڵیا لە عێراق و میکێلێ کامیرۆتا، کونسوڵی گشتی ئیتاڵیا لە ھەرێم.
لە دیدارێکدا کە شاڵاو کۆسرەت رەسوڵ، ئاسۆ مامەند، کارگێڕی مەکتەبی سیاسی ئامادەیبوون، بیروڕا ئاڵوگۆڕ کرا لەسەر پرسە سیاسی، ئابووری، ئەمنییەکان و ھەماھەنگی نێوان ھێزی پێشمەرگە و ھێزەکانی ئیتاڵیا جەختی لێکرایەوە.
لە دیدارەکەدا دووپات کرایەوە لە فراوانکردنی ھەماھەنگییەکان و ھاریکارییەکانی نێوان ھێزی پێشمەرگە و ھێزەکانی ھاوپەیمانان بە تایبەت لەگەڵ ھێزەکانی ئیتاڵیا بۆ رووبەڕووبوونەوەی پاشماوەکانی داعش و بەردەوامیدان بە راھێنان و مەشقپێکردنی ھێزەکانی پێشمەرگە لە رێگای راوێژکارەکانیانەوە.
بافڵ جەلال تاڵەبانی سوپاسگوزاری حکومەت و گەلی ئیتاڵیای کرد کە ھاوکار و پشتیوانی ھەرێم بوون و رۆڵی گرنگیان بینیوە لە ھاوکاریکردنی ھێزی پێشمەرگە و داواشیکرد لەو رووەوە بەردەوام بن.
ھەر لە دیدارەکەدا بافڵ جەلال تاڵەبانی جەختی لە پێویستی یەکڕیزی کورد و یەکخستنی ھەوڵەکان کردەوە بۆ چارەسەرکردنی کێشەکانی ھەرێم و عێراق و روونیکردەوە یەکگوتاریمان و تەبایمان لە ھەرێم ھۆکار دەبێت بۆ پاراستنی مافە دەستووریی و یاساییەکانمان لە ناوەند، چونکە لێکترازانمان و ھەر دوورکەوتنەوەیەک دەبێتە ھۆی بێھێزی پێگە و قەوارەی ھەرێم بۆیە کات کوشتن و ھەر رێکەوتنێک لە دەرەوەی ئیرادە و بەرژەوەندی کوردستانی ویستی لایەنە سیاسییە کوردییەکان بە زیان دەشکێتەوە بۆ کورد و کاریگەری خراپی دەبێت لەسەر رۆڵمان لەداھاتووی عێراق، بۆیە یەکێتی ھەموو ھەوڵێک دەدات بۆ یەکخستنەوەی ماڵی کورد و لەوڕوەشەوە بێھیوا نەبووین.
سەبارەت بە پێشخستنی کەرتی ئابووری ھەرێم و ھەماھەنگی فەرھەنگی نێوان ھەرێم و ئیتاڵیا بافڵ جەلال تاڵەبانی ھەموو کارئاسانی و ھاوکارییەکی دەربڕی بۆ رەخساندنی زەمینەی لەبار بۆ سەرمایەدارانی ئیتاڵی تا لە ھەرێم سەرمایەگوزاری بکەن و بوونی پرۆژەی ھاوبەشیش بۆ گەشەپێدانی لایەنی کەلتووری بەزەروور زانی و داوایکرد لە حکومەتی ئیتاڵیا لەو نێوەندەدا ھاوکاری ھەرێم بکەن و یارمەتیدەربن بۆ گەشەپێدانی لایەنەکانی فەرھەنگی لە ھەرێم و پاراستنی کەلتوور و رەسەنایەتی کە کۆڵەکەی مانەوە و پێشخستنی ھەرێمی کوردستانە.
دەقی راگەیەندراوەکە...
دەربارەی پاڵپشتی دارایی بۆ خوێندکاران
وەک ھەموولایەک ئاگادارن لە سەرەتای دروستبوونی ناڕەزایەتییەکانی خوێندکارانەوە، بەڕێز بافڵ جەلال تاڵەبانی ھەر زوو ھات بەدەنگ داواکاری رەوای خوێندکاران و بەڵێنی چارەسەرکردنی کێشە و کەموکورتییەکانی بەشەناوخۆییەکان و زانکۆکانیدا، لە پێشوودا ئەو بەڵێنانە بوون بە کردار و ھەمووان بە چاوی خۆیان بێ جیاوازی کردارەکانیان بینی.
دەربارەی پاڵپشتی دارایی حکومەت بۆ خوێندکاران بافڵ جەلال تاڵەبانی بەڵێنیدا لەڕێی تیمی یەکێتی لە حکومەت فشار دروست بکات تاوەکو خوێندکاران ئەو مافەی خۆیان وەربگرن و پاشان حکومەت بڕیاری پاڵپشتی دارایی خوێندکارانیدا.
بەڵام بەھۆی دواکەوتن و جێبەجێنەکردنی ئەم بڕیارە تا ئێستا، کە بۆتە ھۆی ناڕەزایی لەناو خوێندکاران، بافڵ جەلال تاڵەبانی لەسەر ئەم پرسە و دووبارە ناڕەزایی خوێندکاران، لە پەیوەندی بەردەوامدایە و ھەموو ھەوڵێکی خستۆتەگەڕ بۆ چارەسەرکردنی و بەڵێن بە خوێندکارانی ئازیز دەدات کە لەماوەی سێ رۆژی داھاتوودا ئەم کێشەیە چارەسەر بکرێت و ئەبێت بەبێ ھیچ ئاستەنگێک پاڵپشتی خوێندکاران خەرجبکرێت لەپێناو وەرگرتنی مافی خوێندکاران و ڕانەگرتنی خوێندن لە زانکۆکاندا.
ئەگەر تاوەکو ئەم چەند رۆژە ئەم گرفتە چارەسەر نەکرا بافڵ جەلال تاڵەبانی خۆی پشتیوانی لە خوێندکاران دەکات بۆ دەربڕینی ناڕەزایەتییەکانیان بە شێوەیەکی مەدەنی.
نووسینگەی ڕۆژنامەوانی بافڵ جەلال تاڵەبانی
رێکخراوی کەشناسی ئێران لە راگەیەندراوێکدا بڵاویکردووەتەوە، لە رۆژی شەممەوە شەپۆلێکی دیکەی بارانبارین روو لە پارێزگاکانی خۆرھەڵاتی کوردستان و باکور و باشوری خۆرئاوای ئێران دەکات و لە ناوچە شاخاوییەکانیش بەفر دەبارێت، ئاماژە بەوەشکراوە، ئەگەری ھەیە لە ناوچەکانی باشوری ئێران ئەو شەپۆلە بایەکی توند و خۆڵبارینی لەگەڵدا بێت و زیان بە دامەزراوە دەریاییەکان و حەوزەکانی بەخێوکردنی ماسی بگەیەنێت.
کەشناسی ئێران راشیگەیاندووە، ئەو شەپۆلە تا رۆژی سێشەممەی داھاتوو بەردەوام دەبێت.
بەپێی پێشبینییەکانی بەڕێوەبەرایەتی گشتی کەشناسی و بومەلەرزەزانی ھەرێم، ئەمڕۆ ئاسمانی سەرجەم ناوچەکان ھەوری تەواو دەبێت و نمە باران بە شێوەی بچڕ بچڕ لە سنوری ھەولێر و دھۆک و ڕاپەڕین دەبارێت و لە ناوچە شاخاوییە سنورییەکانیش کەمێک بەفر دەبارێت، لە ناوچەکانی سلێمانی و کەرکوک و ھەڵەبجە و گەرمیانیش ئاسمان نیمچە ھەور و ھەوری تەواو دەبێت لەگەڵ ئەگەری بارینی کەمێک دڵۆپە باران، بە گشتیش پلەکانی گەرما ٣ پلە نزم دەبنەوە.
بەپێی پێشبینی کەشناسانیش لە ڕۆژانی داھاتوودا شەپۆلێکی بارانبارین تەواوی ناوچەکانی ھەرێمی کوردستان دەگرێتەوە.