کوردستان
قوباد تاڵەبانی، جێگری سەرۆک وەزیران پێشوازیکرد لە ژەنەراڵ کێڤن لێیهی، فەرماندەی هێزەکانی هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی لە عیراق و سوریا و لە کۆبوونەوەی نێوانیاندا چەند پرسێکی جێی بایەخی هەردوولا تاوتوێ کران.
لە تەوەرێکی کۆبوونەوەکەدا باس لە دواین هەوڵەکان بۆ پێکهێنانی حکومەتی داهاتووی هەرێم کرا، لەمبارەیەوە قوباد تاڵەبانی ئاماژەیدا بە کۆبوونەوەی ئەمڕۆی هەردوو وەفدی دانووستانکاری پارتی و یەکێتی و روونیکردەوە کە کۆبوونەوەکە بە گشتی ئەرێنی بووە و هەنگاوێکی دیکە لە پێکهێنانی کابینەی نوێ نزیکتر بووینەتەوە.
لە بەشێکی دیکەی کۆبوونەوەکەدا باس لە پرۆسەی ئاشتی لە تورکیا کرا، هەردوولا هاوڕابوون سەرکەوتنی پرۆسەی ئاشتی لە بەرژەوەندی هەردوو گەلی کورد و تورک و هەموو ناوچەکەدایە و بە پێویستیشیان زانی هەردوولایەنی کێشە بەپێی نەخشەرێگایەک هەنگاوی پێویست بنێن بۆ سەرخستنی پرۆسەکە.
سەبارەت بە دۆخی سوریاش، هەردوولا گەشیبینی خۆیان دەربڕی کە لە سوریای نوێدا هەموو پێکهاتەکان مافەکانیان پارێزراوبێت و بە پێویستیشیان زانی کۆمەڵگای نێودەوڵەتی زیاتر هاوکاربێت تا سوریای نوێ بتوانێت بەرەو سەقامگیری و جێگیرکردنی سیستمێک هەنگاوبنێت کە لە ئاستی چاوەڕوانی هەموو پێکهاتە جیاوازەکانی وڵاتەکەدابێت.
هاتوچۆی هەولێر دەڵێت، نابێت هیچ شۆفێرێک شۆفێرەکانی دیکە لەسەر شەقام بێزار بکات و داواش لە هاووڵاتیان دەکات، ئەگەر ئۆتۆمبێلێکیان بینی لە لاڕێی شەقام سەر شۆستەکاندا دەڕوات و شۆفێران بێزار دەکات، ئەوا وێنە و ڤیدیۆی بنێرن بۆ هاتوچۆ.
هاتوچۆی هەولێر داوا لە شۆفێران دەکات، لە کاتی گەشتکردنیان بۆ ناوچە گەشتیارییەکان، ئارامیان هەبێت و پابەندی یاسا و رێنماییەکانی هاتوچۆ بن، پابەندبن بە لێخوڕین لەسەر رێگای قیرتاوکراو، بە هیچ شێوەیەک لەسەر شۆستەی رێگاکان نەڕۆن بۆئەوەی نەبنە هۆکاری بێزارکردنی گەشتیارانی تر و توشی سزای پێبژاردن نەبن .
داواش لە هاووڵاتیان دەکات، ئەگەر دیاردەی لەو جۆرەیان بینی، لە رێگەی واتس ئەپ، تێلگرام و ڤایبەری ژمارەی تایبەت بە هاتوچۆوە، وێنە و ڤیدیۆی بنێرن بۆیان بۆئەوەی ئەوانیش رێکاری یاسایی بەرامبەر بگرنە بەر.
ئەوەش لە کاتێکدایە، بەشێکی زۆری هاووڵاتیان لەکاتی گەڕانەوە لە گەشت و سەیران، بۆئەوەی لە قەرەباڵغی رێگاکاندا نەوەستن، بە لارێی شەقامەکاندا دەڕۆن کە دەبنە هۆی بڵاوکردنەوەی تەپوتۆزی زۆر لەپاش خۆیان، یان بەسەر شۆستەکاندا دەڕۆن، کە بەدەر لە بێزارکردنی شۆفێران قەرەباڵغی زیاتریش دروست دەکەن.
هاتوچۆی هەولێر بۆ هاووڵاتیان: ئەگەر ئەم دیاردەیەتان بینی وێنە و ڤیدیۆمان بۆ بنێرن
سەركردەیەكی پەكەكە باس لەوەدەکات، ئەگەر هێرشەكانی توركیا بەردەوام بێت بە زمانێک وەڵامی دەدەنەوە کە تێبگات و دەشڵێت، گەریلا زۆر لە جاران بە ئەزمونتر و بەهێزترە.
ئاژانسی هەواڵی فورات بەشێك لە وتەكانی موراد قەرەیلان ئەندامی دەستەی بەڕێوەبردنی پارتی كرێكارانی كوردستان 'پەکەکە'ی لە كۆنگرەی 12 بڵاوكردووەتەوە و ئاماژە بەوە دەکات، ئەوان بڕوایان بە رێبازی رێبەرەكەیان هەیە بۆ هەڵوەشاندنەوەی پەكەكە، بەڵام ئەگەر توركیا بەردەوام بێت لە هێرشەكان ئەوا وەڵامیان دەبێت.
قەرەیلان وتوشییەتی، سەرەڕای ئەوەی ئەزموونی 41 ساڵ خەباتی شاخیان هەیە، بەڵام بڕوایان بە شێوازی نوێی رێبەری پەكەكە هەیە و لە هەمانكاتیشدا ئەگەر ناچار بن جارێكی دیكە و بە هێز و توانای زیاترەوە بەرەنگاری دوژمنەكانیان دەبنەوە.
ئەو سەركردەیەی پەكەكە لە كۆنگرەی 12ی پارتەكەیدا وتوویەتی: ئەگەر توركیا بەردەوام بێت لە توندوتیژیی ئەوا ئەوان بەو زمانە وەڵامیان دەدەنەوە كە لێی تێدەگات.
قەرەیلان جەختی لەوە كردووەتەوە، گەریلا بە تەكنیكی نوێ و بە ئەزمونێكی زۆرەوە توانای بەرگریی و شەڕی بەهێزی هەیە بۆیە توركیا و هەمو كەسێك دەبێت ئەو راستییە بزانێت، ئەگەر پەكەكە ناچار بكرێت ئەوە هەمو بەرگرییەك لە خۆی دەكات.
ئەوەش لە کاتێکدایە، رۆژی 12ی ئایار، پەکەکە ئەنجامەکانی کۆنگرەی 12ی خۆی بڵاوکردەوە و رایگەیاند، کە کۆتایی بە خەباتی چەکداریی خۆی هێناوە و لەمەودوا لەبری خەباتی چەکداریی لە فۆڕمێکی دیکەدا لە رێگای خەباتی سیاسییەوە بەردەوام دەبێت.
پەیامنێری کوردسات نیوز رایگەیاند: کۆبونەوەی وەفدی باڵای دانوستانکاری یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان و پارتی دیموکراتی کوردستان بە سەرپەرشتی قوباد تاڵەبانی لە هەولێر بەڕێوەچوو.
بەپێی زانیاریەکانی کوردستان نیوز: وەفدی یەكێتی پێكهاتبوو لە قوباد تاڵەبانی، شاڵاو كۆسرەت رەسوڵ، نزار ئامێدی، هەروەها وەفدی پارتی پێکهاتبوو لە هۆشیار زێباری، پشتیوان سادق، ئۆمێد سەباح.
پەیامنێری کوردسات نیوز ئاماژەی بەوەشدا: لە كۆبونەوەكەدا گفتوگۆ لەبارەی چۆنێتی پێكهێنانی حكومەت كراوە.
کەشناسیی هەرێم پێشبینییەکانی کەشوهەوای ئەمڕۆ و سبەینێی بڵاوکردەوە و ئاماژەی بەوەکردووە، پلەکانی گەرما بەرز دەبنەوە.
کەشناسیی هەرێم رایگەیاند، ئەمڕۆ چوارشەممە، ئاسمان ساماڵ و پەڵەهەور دەبێت لە هەندێک شوێن دەگۆڕێت بۆ نیمچەهەور، پلەکانی گەرماش بەنزیکەیی هاوشێوەی دوێنێ دەبن.
ئەوەشی خستووەتە روو، سبەینێ پێنجشەممە، ئاسمان ساماڵ دەبێت لەگەڵ دروستبوونی کەمێک هەور لە ناوچە شاخاوییەکان، هەروەها پلەکانی گەرما 1 بۆ 3 پلەی سیلیزی بەرز دەبنەوە.
بەرزترین پلەکانی گەرمای پێشبینیکراو بە پلەی سیلیزی بۆ سبەینێ بەم جۆرە دەبن:
هەولێر : 39 پلەی سیلیزی
سلێمانی : 39 پلەی سیلیزی
دهۆک : 37 پلەی سیلیزی
کەرکوک : 41 پلەی سیلیزی
زاخۆ : 38 پلەی سیلیزی
هەڵەبجە : 39 پلەی سیلیزی
سۆران : 35 پلەی سیلیزی
حاجی ئۆمەران : 27 پلەی سیلیزی
گەرمیان :44 پلەی سیلیزی
بەپێی راگەیەندراوی بەڕێوەبەرایەتی ئاوی سلێمانی، دابەشکردنی ئاو لە هەردوو هێڵی یەک و دووی ئاوی دوکانی سلێمانی بۆ ماوەی 24 کاتژمێر لە بەرواری 21/5/2025رادەگیرێت.
هۆکاری راگرتنەکەش بۆ کاری پاکردنەوەی وەرگری ئاوی هەردوو پڕۆژەکەیە لە کۆبوونەوەی لم و پاشماوەی ئەو گەشتیارانەی کە سەردانی سەیرانگەی دوکانیان کردووە.
بەڕێوەبەرایەتی هاتوچۆی راپەڕین رایگەیاند، ئەمشەو کاتژمێر 9:30ی شەو روداوێکی هاتوچۆ لە نێوان شارۆچکەی شکارتە و گوندی دواوە رویدا، کە بووە هۆی گیان لەدەستدانی کەسێک.
بەپێی بەڕێوەبەرایەتی هاتوچۆی راپەڕین، روداوەکە لە جۆری پێکدادان بووە لە نێوان ئۆتۆمبێلێکی تایبەتی جۆری تۆیۆتا لاندکروزەر و ماتۆڕسکیلێکی بێ سەرەتا.
لە ئەنجامی ئەو پێکدادانەدا، شۆفێری ماتۆڕسکیلەکە دەستبەجێ گیانی لەدەستداوە.
تیمەکانی هاتوچۆی راپەڕین و فریاکەوتنی پزیشکی دەستبەجێ گەیشتوونەتە شوێنی روداوەکە و لێکۆڵینەوە لە هۆکارەکانی ئەم روداوە دەستی پێکردووە.
شاناز ئیبراهیم ئەحمەد، خانمی یەکەمی عیراق، بەخێرهاتنەوەی محەمەد ئەلحەکیم، نوێنەری تایبەتی سکرتێری گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ عیراق و سەرۆکی نێردەی یونامی کرد و پێکەوە سەردانی مۆزەخانەی زاموایان کرد.
لەماوەی سەردانەکەدا، خانمی یەکەم و نوێنەری نەتەوە یەکگرتووەکان بە نێو مۆزەخانەکەدا گەڕان و گفتوگۆیان لەسەر کار و بەرهەمە هونەری و کلتورییەکان کرد، هەروەها ئەو پرسە هاوبەشانەی کە هەردوولا گرنگییان پێدەدەن.
دوای سەردانی مۆزەخانەکە، هەردوو لایەن سەردانی دوکان و بازاڕەکانی شەقامی کاوەیان کرد لە سلێمانی، و دواتر نانی نیوەڕۆیان لە چێشتخانەیەکی خۆماڵی خوارد.
ئاسایشی شارەزور رایگەیاند، ئەو چوار تۆمەتبارەی لەسەر کێشەیەکی کۆمەڵایەتی هێرشیانکردە سەر دوو هاووڵاتی دەستگیرکران و روبەڕوی یاساکرانەوە.
بەڕێوەبەرایەتی ئاسایشی شارەزور رایگەیاند، لە شەوی 19/5/2025 لە قەزای شارەزور چوار تۆمەتبار لەسەر کێشەیەکی کۆمەڵایەتی هێرشیانکردە سەر دوو هاووڵاتی و دوای لێکۆڵینەوەکان و بەدواداچوونەکانیان لە روداوەکە، لەسەر بڕیاری دادوەری لێکۆڵینەوەی ئاسایش، توانیان چوار تۆمەتباری روداوەکە دەستگیربکەن.
ئاماژەی بەوەشکرد، لە ئێستادا تۆمەتباران بە مادەی 413 دەستگیرکراون و لێکۆڵینەوە لە دۆسیەکانیان بەردەوامە.
لە راگەیەندراوەکەی وەزارەتی کارەبادا هاتووە؛ ئەم پرۆژەیە لە سودی شوێنە بازرگانیەکانە چونکە دەبنە خاوەنی کارەبایەکی بەردەوامی بێ پچڕان.
پرۆژەی روناکی پرۆژەیەکە کە حکومەتی هەرێم دەیەوێت لە رێگایەوە کارەبای 24سەعاتی بۆ هاووڵاتیان دابینبکات، بەڵام بەهۆی زۆری نرخی کارەباکەوە لەلای بەشێک لە هاووڵاتیان و لە گەڕەکەکانی هەولێر نارەزایەتی لێکەوتەوە و لە ئێستاشدا ئەو پرۆژەیە لە سلێمانی خراوەتە کار.
نەبەرد عومەر بەرپرسی دەستەی هەڵبژاردنەکانی هەرێمی کوردستان، سەردانی دەزگای میدیایی کوردساتی کرد و لەلایەن دێرین لەتیف رەشید بەڕێوەبەری گشتیی دەزگاکەوە پێشوازی لێکرا.
لە سەردانەکەیدا کە ئەمڕۆ سێشەممە 20ـی 5ـی 2025 بوو، بەرپرسی دەستەی هەڵبژاردنەکانی هەرێمی کوردستان، سوپاسی دەزگای میدیایی کوردساتی کرد لەپای ئەو هەوڵانەی کە دەزگاکە ناویەتی بۆ سەرخستنی پڕۆسەی هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان کە لە رۆژی 20ـی 10ـی 2024 بەڕێوەچوو.
وەزارەتی نەوتی عیراق رایگەیاند، ئەو دوو گرێبەستەی حکومەتی هەرێم کە لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکاندا باسدەکرێت و بەهاکەی دەیان ملیار دۆلارە، نایاساییە و سەرپێچییەکی روونی یاسایە.
وەزارەتی نەوتی عیراق راگەیەنراوێکی لەبارەی ئەو دوو گرێبەستەوە بڵاوکردەوە کە حکومەتی هەرێم لە بواری وزەدا ئەنجامی داوە و ئاماژەی بەوەکردووە، سەرچاوەکانی هەواڵ باس لە دو گرێبەست دەکەن کە بەهاکەیان دەیان ملیار دۆلارە.
لە راگەیەنراوەکەدا هاتووە، ئەو دوو گرێبەستەی وەزارەتی سامانە سروشتییەکان ئەنجامی داوە لەبارەی کێڵگەی میران و تۆپخانە لە سلێمانی، پێچەوانەی بڕیاری دادگای فیدڕاڵین.
وەزارەتەکە دەشڵێت، سەرەڕای پێویستی عیراق بۆ ئەنجامدانی گرێبەستی وەبەرهێنان لەبواری غاز و پڕکردنەوەی پێداویستی ناوخۆ بۆ کارپێکردنی وێستگەکانی بەرهەمهێنانی کارەبا، بەڵام هێشتا ئەو رێکارانەی حکومەتی هەرێم گرتوونیەتە بەر پێشێلکارییەکی روونی یاسایە.
ئاماژەی بەوەشکردووە، سامانە سروشتییەکان موڵکی سەرجەم تاکێکی عیراقە و هەر وەبەرهێنانێک لەو سامانەدا، پێویستە لەرێگای حکومەتی عیراقەوە بێت.
وەزارەتەکە جەختی لەوەشکردووەتەوە، بە پشتبەستن بە دەستووری عیراق و بڕیارەکانی دادگای فیدڕاڵی، ناوەڕۆکی ئەو گرێبەستانە "پوچەڵن".
بەڕێوەبەرایەتی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژى ئافرەتان و خێزان ئەو رێنماییانەی بڵاوکردەوە کە پێویستە جێبەجێ بکرێن بۆ رووبەڕووبوونەوەی کەسی هەراسانکار لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان.
لقی سلێمانی بەڕێوەبەرایەتی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژى ئافرەتان و خێزان چوار رێنمایی تایبەت بە رووبەڕووبوونەوەی کەسەی هەراسانکار لەسەر تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان بڵاوکردووەتەوە و دەڵێت: ئەوانە رێنمایی گرنگن.
دقی رێنماییەکان:
1-پەیوەندی بە كەسی هەراسانكارەوە ببڕە، تەنانەت ئەگەر لەژێر گوشارێكی زۆردا بیت.
2-نابێت هیچ بڕە پارەیەك رەوانە بكەن یان ژمارەی كارتی بانكیتان ئاشكرا بكەن.
3- لە بانگەشەكانی هەراسانكار دوور بكەونەوە و هەڕەشەی ئاگاداركردنەوەی پۆلیسی لێ مەكە لەكاتی روداوەكەدا، بەڵكو راستەوخۆ كەسانی شارەزاو پەیوەندیداری لێ ئاگادار بكەرەوە.
4- وێنە "سكرینشوت"ـی بەڵگەكان بپارێزە بۆ بەرگریكردن لە خۆت لە كاتی سكاڵا تۆماركردندا.
لەگەڵ فراوانبوونی تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان، کە کۆنتڕۆڵکردنی رەفتاری تاکەکان تیایاندا سەختترە، ئەو گرفت و تاوانانەی بەهۆی ئامێرەکانی پەیوەندیکردنەوە دروست دەبن و رودەدەن زیاتر بون، ئەگەرچی هەوڵی زۆر دراوە و لایەنە پەیوەندیدارەکانیش چەندین رێکاریان بۆ روبەڕوبونەوەی ئەو تاوانانە گرتوەتە بەر، بەڵام هێشتا بەهۆی ئەوەی تاکەکان دەتوانن ناسنامەی خۆیان بشارنەوە و سنوردارکردن و کۆنتڕۆڵ کردن ئاسان نییە.
باشترین رێگەچارەش هۆشیاری تاکەکان و بەکارهێنەرانی ئەو تۆڕانەیە کە چۆن مامەڵە لەگەڵ ئەو تۆڕانەدا بکەن و بەکاریان بهێنن، هەروەها هۆشیاری بەرانبەر بە تاوانەکان و ئەو رێکارانەی دەبێت بیگرێتە بەر لەکاتی توشبون بە هەر دۆخێکی نەخوازراودا.
بەڕێوەبەرایەتی شەهیدانی عیراق رایگەیاند، لە ساڵی 2008ـەوە هەزار و 700 رووفاتی كوردی هەرێمی كوردستان لە گۆڕە بە كۆمەڵەكانی عیراق دەرهێنراون.
عەبدولئیلا نائلی سەرۆكی بەڕێوەبەرایەتی شەهیدانی عیراق رایگەیاند، لە ساڵی 2008ـەوە تا ئێستا 30 گۆڕی بە كۆمەڵ لە شوێنە جیاوازەكانی عیراق هەڵداوەتەوە و رووفاتی زیاتر لە هەزار و 700 روفاتی كوردییان دەرهێناوە.
ئاماژەی بەوەش كرد، بەڕێوەبەرایەتیەكەیان رووبەڕووی كێشەیەكی گەورە دەبێتەوە لە دیاریكردنی ناسنامەی ئەو رووفاتانە، بەو پێیەی زۆربەی خانەوادەی شەهیدەكان مردوون، یان كۆچیان كردووە، هەروەها كەسانێك هەن كە شوێنی نیشتەجێبوونیان دەستنیشان نەكراوە.
نائلی ئاشكراشیكرد، پلانیان هەیە بۆ كردنەوەی چەند بەڕێوەبەرایەتییەك كە یەكێكیان تایبەت دەبێت بە كاروباری كورد، بۆ ئەوەی لە رێگەی ئەوانەوە هەماهەنگی لەگەڵ وەزارەتی كاروباری ئەنفال لە هەرێم بكەن.
پێشتر، بە هەوڵەكانی شاناز ئیبراهیم ئەحمەد خانمی یەكەمی عیراق چەندین گۆڕی بە كۆمەڵ هەڵدراوەتەوە، رووفاتی ئەو كەسانەی لەو گۆڕە بەكۆمەڵەدا بوون گەڕێنرانەوە بۆ هەرێمی كوردستان.
کەشناسیی هەرێم پێشبینییەکانی کەشوهەوای ئەمڕۆ و سبەینێی بڵاوکردەوە و ئاماژەی بەوەکردووە، ئەمڕۆ پلەکانی گەرما نزم دەبنەوە و خۆڵ دەبارێت، بەڵام سبەینێ کەش ئاسایی دەبێتەوە.
کەشناسیی هەرێم رایگەیاند، ئەمڕۆ سێشەممە، ئاسمان ساماڵ و پەڵەهەور دەبێت، لەگەڵ بوونى تۆزێکى سوک لە کەشدا لە هەندێک ناوچە ، هەروەها پلەکانی گەرما 1 بۆ 3 پلەی سیلیزی نزم دەبنەوە.
ئاماژەی بەوەشكردووە، سبەینێ چوارشەممە، ئاسمان ساماڵ و پەڵەهەور دەبێت و پلەکانی گەرما جارێکی دیکە 1 بۆ 3 پلەی سیلیزی بەرز دەبنەوە.
بەرزترین پلەکانی گەرمای پێشبینیکراو بە پلەی سیلیزی بەم جۆرە دەبن:
هەولێر : 36 پلەی سیلیزی
سلێمانی : 35 پلەی سیلیزی
دهۆک : 36 پلەی سیلیزی
کەرکوک : 40 پلەی سیلیزی
زاخۆ : 36 پلەی سیلیزی
هەڵەبجە : 37 پلەی سیلیزی
سۆران : 33 پلەی سیلیزی
حاجی ئۆمەران : 23 پلەی سیلیزی
گەرمیان: 42 پلەی سیلیزی
بەهۆی روداوێکی هاتوچۆوە، پێشنیوەڕۆی ئەمڕۆ ئیدارەی گەرمیان، لەکاتی گەڕانەوەیان لە تاقیکردنەوە، دوو خوێندکار کە برای یەکترن، گیانیان لەدەستدا.
پەیامنێری کوردسات نیوز باسی لەوەکرد، پێشنیوەڕۆی ئەمڕۆ دوو خوێندکار کە برای یەکترن، بە ماتۆڕسکیلەکەیان لە تاقیکردنەوە گەڕاونەتەوە بۆ ماڵەوە، بەڵام لە رێگادا بارهەڵگرێک لێیداون و بەهۆیەوە هەردووکیان گیانیان لەدەستداوە.
ئاماژەی بەوەشکرد، بارهەڵگرەکە لە مەرزی پەروێزخانەوە هاتووە و ئەو دوو برایەش لەدوای تەواوبوونی تاقیکردنەوەکانیان، بەرەو گوندی سوتکێی سەر بە ناحیەی مەیدان گەڕاونەتەوە.
دوو براکە تەنها سێ ساڵ جیاوازی تەمەنیان هەبووە و یەکیان 12 ساڵ و ئەوی دیکەشیان 15 ساڵ بووە.