سەرۆكی روسیا و سەرۆكی ئێران لە پەیوەندییەكی تەلەفۆنیدا پرسی بەرنامە ئەتۆمییەكەی تاران و دوایین لوتكەی نێوان سەرۆكانی روسیا و ئەمریكایان تاووتوێ كرد.

كۆشكی سەرۆكایەتی روسیا-كرملن رایگەیاند، ڤلادیمێر پوتن سەرۆكی روسیا و مەسعود پزیشكیان سەرۆك كۆماری ئێران لە پەیوەندیەكی تەلەفۆنیدا گفتۆگۆیان لەبارەی بەرنامە ئەتۆمیەكەی تاران و كۆبوونەوەی پوتن و دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا كردووە كە لە ویلایەتی ئالاسكا بەڕێوەچوو.

ئاماژەی بەوەش كرد، هەردوولا هاوڕابوون لەسەر ئەوەی لە لوتكەی داهاتووی وڵاتانی ئەندامی رێكخراوی هەماهەنگی شەنگەهای لە چین كۆبوونەوەیەكی دوو قۆڵی ئەنجام بدەن.

دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا رۆژی دووشەممە رایگەیاند کە دۆخی غەززە زۆر خراپە و پێویستە 20 بارمتەکە ئازاد بکرێن.

ترەمپ لە لێدوانێکدا بۆ رۆژنامەنووسان وتی: "پێویستە کۆتایی بەو کابوسە بهێنین لە کەرتی غەززە روودەدات."

سەبارەت بە بۆردوومانکردنی نەخۆشخانەی ناسر لە کەرتی غەززە لەلایەن ئیسرائیلەوە، سەرۆکی ئەمریکا رایگەیاند: "من بەوە دڵخۆش نیم". ترەمپ جەختیشی کردەوە کە ئاگاداری بۆردومانکردنی نەخۆشخانەی ناسر نەبووە.

ئاژانسی هەواڵی فەڵەستینی "وەفا" بڵاویکردەوە کە ژمارەی کوژراوان لە بۆردوومانەکەی ئیسرائیل بۆ سەر کۆمەڵگەی پزیشکیی ناسر لە خان یونس لە باشووری کەرتی غەززە، گەیشتووەتە 16 فەڵەستینی، کە لەنێویاندا پێنج رۆژنامەنووس و ژمارەیەک فریاگوزار هەن.

پەیامنێرمان ئاماژەی بەوەدا کە کەسانی دیکەش لەو بۆردوومانەی ئیسرائیلدا برینداربوون کە کۆمەڵگەی پزیشکیی ناسری لە خان یونس کردە ئامانج.

پێشتریش روونکرابووەوە کە هێرشە ئاسمانییەکەی ئیسرائیل رۆژنامەنووسان و تیمێکی بەرگریی شارستانیی فەڵەستینی کردبووە ئامانج.

ئاژانسی "وەفا" لە زاری سەرچاوەیەکی پزیشکییەوە بڵاویکردەوە کە ڕۆژنامەنووسە کوژراوەکان بریتین لە:

• حوسام ئەلمیسری: وێنەگری رۆژنامەوانی لە ئاژانسی هەواڵی رۆیتەرز.

• محەمەد سەلامە: وێنەگری رۆژنامەوانی لە کەناڵی ئەلجەزیرە.

• مەریەم ئەبوو دەقە: رۆژنامەنووس، کاری بۆ چەندین دەزگای میدیایی کردووە لەوانە ئیندپێندێنت عەرەبییە و ئاژانسی ئەسۆشیەیتد پرێس (AP).

• موعاز ئەبوو تەها: رۆژنامەنووس، کاری بۆ تۆڕی NBCی ئەمریکی کردووە.

• ئەحمەد ئەبوو عەزیز: رۆژنامەنووس، کاری بۆ تۆڕی قودسی ناوخۆیی کردووە.

هەروەها ژمارەیەک لە تیمەکانی فریاکەوتن و بەرگریی شارستانی لەکاتی گواستنەوەی بریندارەکاندا شەهید بوون.

وەزارەتی گەنجینەی ئەمریکا، ئەمڕۆ دووشەممە، بڕیاری کۆتایی بۆ لابردنی سزاکانی سەر سوریای بڵاوکردەوە. ئەم هەنگاوە دوای فەرمانێکی پێشووتری دۆناڵد ترامپ، سەرۆکی ئەمریکا دێت، کە داوای هەڵوەشاندنەوەی ئەو سزایانەی کردبوو کە واشنتۆن بەسەر دیمەشقدا سەپاندبووی.

نووسینگەی کۆنترۆڵکردنی سەروەت و سامانی بیانی (OFAC) سەر بە وەزارەتی گەنجینە، لە ئاگادارییەکدا بڵاویکردەوە کە "سزاکانی سەر سوریا" لە "تۆماری یاسا فیدراڵییەکان" لادەبات. بڕیارەکە دەرەنجامی کۆتاییهێنانە بەو بارە نائاساییە نیشتمانییەی کە سزاکان پشتیان پێ بەستبوو، هەروەها گۆڕانکاریی دیکە لە سیاسەتی ئەمریکادا بەرامبەر بە سوریا.

لە 30ی حوزەیرانی رابردوودا، دۆناڵد ترەمپ فەرمانێکی جێبەجێکاری دەرکردبوو کە چوارچێوەی یاسایی سزاکانی ئەمریکای لەسەر سوریا هەڵوەشاندەوە و فەرمانەکە لە 1ی تەمموزەوە کاری پێکرا. ئامانجی سەرەکیی ئەو سزایانە سزادانی رژێمی پێشووی بەشار ئەسەد بوو، بەڵام دواتر بوونە رێگر لەبەردەم بوژانەوەی ئابووریی وڵاتەکە.

لەگەڵ ئەوەشدا، ئەو سزایانەی کە لەسەر بەشار ئەسەدی سەرۆکی پێشوو و کەسە نزیکەکانی، هەروەها ئەو کەسانەی تێوەگلاون لە پێشێلکارییەکانی مافی مرۆڤ، تیرۆر، بڵاوکردنەوەی چەک، یان بازرگانیکردن بە کەپتاگۆن، وەک خۆیان دەمێننەوە.

هاوکات، بڕیارەکە پۆلێنکردنی سوریا وەک "وڵاتێکی سپۆنسەری تیرۆر" هەڵناوەشێنێتەوە کە لە ساڵی 1979ـەوە سەپێنراوە بەسەر ئەو وڵاتەدا و سنووردارکردنی هاوکارییەکانی ئەمریکا و قەدەغەکردنی هەناردەکردنی چەک لەخۆدەگرێت. بەرپرسێکی ئیدارەی ئەمریکا رایگەیاندووە کە ئەم پۆلێنکردنە هێشتا لەژێر پێداچوونەوەدایە.

یاسای قەیسەر (سیزەر)

یاسای "قەیسەر بۆ پاراستنی مەدەنییەکانی سوریا"، کە سزای دارایی بەرفراوانی بۆ گۆشەگیرکردنی رژێمی ئەسەد سەپاندبوو، هێشتا بە کارایی دەمێنێتەوە. لەگەڵ ئەوەشدا، ئیدارەی ترەمپ لە مانگی حوزەیراندا بۆ ماوەی شەش مانگ لێخۆشبوونی لە یاسای قەیسەر راگەیاند، لەگەڵ مۆڵەتێکی گشتی کە رێگە بە ئەنجامدانی مامەڵە قەدەغەکراوەکانی پێشوو دەدات، لەوانەش مامەڵەکردن لەگەڵ بانکی ناوەندی سوریا و دامەزراوە حکومییەکانی تر.

بە وتەی یاریدەدەرێکی کۆنگرێس، ئەندامانی هەردوو پارتی دیموکرات و کۆماری لە کۆنگرێس پرۆژەیاسایەکیان بۆ هەڵوەشاندنەوەی یاسای قەیسەر پێشکەش کردووە و ئەگەری زۆرە هەڵوەشاندنەوەکەی لە کۆتایی ساڵدا بخرێتە چوارچێوەی هەموارکردنەوەی یاسای دەسەڵاتی بەرگریی نیشتمانیی ئەمریکاوە.

ئەم گۆڕانکارییە گەورەیە لە سیاسەتی ئەمریکادا دوای ئەوە دێت کە ترامپ لە 13ی ئایاردا نیازی خۆی بۆ هەڵگرتنی سەرجەم سزاکان راگەیاند و دواتر چاوی بە ئەحمەد شەرع، سەرۆکی سوریا کەوت.

 

بابەتی نەوت و موچەی هەرێم لە کارنامەی دانیشتنەکەی سبەینێی ئەنجومەنی وەزیرانی عیراقدا جێگیر دەکرێت.

محەمەد عەبدولرەحمان پەیامنێری کوردسات نیوز لە سەرچاوەیەکی باڵای نێو حکومەتی عیراقەوە زانیاریی وردی دەستکەوتووە، کە پرسی نەوت و خەرجکردنی موچەی هەرێمی کوردستان، وەک بابەتێکی سەرەکی لە کارنامەی دانیشتنەکەی سبەینێی ئەنجومەنی وەزیرانی عیراقدا جێگیر کراوە.

بەپێی زانیارییەکانی پەیامنێرمان، بڕیارە لە دانیشتنەکەی سبەینێدا گفتوگۆ لەبارەی ئەم دوو پرسە بکرێت و هەوڵبدرێت بڕیاری پێویست لەسەریان بدرێت.

شێخ حیکمەت هیجری، رێبەری رۆحی دروزەکانی سوریا، لە پارێزگای سوەیدا، داوای پشتیوانیی نێودەوڵەتی کرد بۆ پێکهێنانی هەرێمێکی جیاواز لەو ناوچەیە.

حیکمەت هیجری لە لێدوانێکیدا ئەمڕۆ دووشەممە رایگەیاند، "داوا لە جیهان و وڵاتە ئازادەکان دەکات کە پشتیوانیی لە تائیفەی دروزی بکەن بۆ راگەیاندنی هەرێمێکی جیاواز بۆ هەتاهەتایە".

ناوبراو ئاماژەی بەوەشکرد کە "پاسەوانی نیشتمانی"، کە لەم دواییانەدا لە گرووپە چەکدارە دروزییەکان پێکهێنراوە، "بە پشتگیری وڵاتانی پەیوەندیدار بەرگری لە خاکەکە دەکات". هەروەها بانگەشەی ئەوەی کرد کە "مەبەست لەو دۆخەی دوایی، لەناوبردنی تائیفەی دروزی بوو".

ئەم لێدوانانە دوای چەند رۆژێک دێت لە کۆبوونەوەی رەسمی نێوان تۆم باراک، نوێنەری تایبەتی ئەمریکا بۆ کاروباری سوریا، و شێخ موەفەق تەریف، شێخی عەقڵی دروزییەکانی ئیسرائیل، کە لە پاریسی پایتەختی فەڕەنسا ئەنجامدرا و تێیدا دۆخی سوەیدا تاوتوێ کرا.

جێی باسە، پارێزگای سوەیدا لە 13ی تەمموزی رابردوودا بۆ ماوەی هەفتەیەک پێکدادانی قورسی لەنێوان چەکدارانی دروز و عەشایەری ناوچەکەدا بەخۆیەوە بینی و دواتر هێزە ئەمنییەکانی حکومەت دەستوەردانیان کرد. بەپێی خەمڵاندنەکانی نەتەوە یەکگرتووەکان، بەهۆی ئەو ناکۆکییەوە نزیکەی 200هەزار کەس ئاوارە بوون. لە 19ی تەمموزەوە ئاگربەست لە پارێزگاکەدا راگەیەندراوە.

لەلایەکی دیکەوە، هەفتەی رابردوو ئەحمەد شەرع، سەرۆکی سوریا، جەختی لەسەر یەکپارچەیی خاکی سوریا کردەوە و ئاماژەی بەوەدا کە "هەندێک لایەن پشتیان بە ئیسرائیل بەستووە، بەڵام ناتوانن ئامانجەکانیان بەدیبهێنن"، کە ئاماژەیەک بوو بۆ هەندێک لەو بانگەوازانەی لەلایەن سەرکردە دروزییەکانی سوەیداوە دەکران بۆ سەربەخۆی.

 

بەرپرسێکی وەزارەتی دەرەوەی سوریا رایگەیاند، ئەحمەد شەرع، سەرۆکی سوریا، مانگی داهاتوو بەشداری لە 80ـەمین خولی کۆمەڵەی گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان دەکات، کە لە نیویۆرک بەڕێوەدەچێت.

ئاژانسی فرانس پرێس لە زاری بەرپرسە سورییەکەوە بڵاویکردەوە: "ئەحمەد شەرع بەشداری لە کۆمەڵەی گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان دەکات و وتارێک پێشکەش دەکات."

ئەمە یەکەمجارە لەدوای ساڵی 1967ـەوە سەرۆکێکی سوریا بەشداری لە کۆبوونەوەکانی کۆمەڵەی گشتیدا بکات، چونکە نە بەشار ئەسەدی سەرۆکی پێشوو و نە حافز ئەسەدی باوکی، هیچ کاتێک بەشدارییان لەو کۆبوونەوانەدا نەکردووە.

ئەم هەنگاوەی دیمەشق بەشێکە لە هەوڵەکانی بۆ بەدەستهێنانی دانپێدانانی نێودەوڵەتی و کۆکردنەوەی پشتیوانی ئابووری بۆ ئاوەدانکردنەوەی وڵات، گەرچی ئەو توندوتیژیانەی لەماوەکانی رابردوودا بەرانبەر خەڵکی سوەیدا و ناوچەکانی هێزە کوردییەکانیان ئەنجامدا، ناڕەزایی نێودەوڵەتیی لێکەوتەوە و بووە هۆی ناڕەزایی گشتی و حکومەتی سوریا و هێزەکانی ئەحمەد شەرعیان بە توندوتیژی ئەنجامدان تاوانبارکر.

 

نووسینگەی سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل، لە راگەیەندراوێکدا، پێشوازی لە بڕیاری حکومەتی لوبنان کرد بۆ کارکردن لەپێناو چەککردنی حزبوڵڵا تا کۆتایی ساڵی2025 و بە "بڕیارێکی مێژوویی" ناویبرد. ئیسرائیل ئامادەیی خۆی بۆ پشتیوانیکردنی لوبنان لەم هەوڵەیدا نیشانداوە و جەختیکردووەتەوە کە ئەگەر سوپای لوبنان ئەو بڕیارە جێبەجێ بکات، ئەوانیش وەک هەنگاوی بەرامبەر، بوونی سەربازیی خۆیان کەم دەکەنەوە.

لە راگەیەندراوەکەدا، ئیسرائیل دان بەو هەنگاوە گرنگەی حکومەتی لوبناندا دەنێت کە بە سەرۆکایەتی میشێل عەون و سەرۆک وەزیران سەلام گیراوەتەبەر. هەروەها ئاماژەی بەوە کردووە کە ئەم بڕیارە دەرفەتێکی چارەنووسسازە بۆ لوبنان تا سەروەریی خۆی بەدەستبهێنێتەوە و دەسەڵاتی دامەزراوە دەوڵەتی، سەربازی و حوکمڕانییەکانی بگەڕێنێتەوە، دوور لە کاریگەریی هێزە نادەوڵەتییەکان.

نووسینگەی سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل مەرجی خۆی بۆ کەمکردنەوەی هێزەکانی راگەیاندووە و دەڵێت: "ئەگەر هێزە چەکدارەکانی لوبنان هەنگاوی پێویست بنێن بۆ جێبەجێکردنی چەککردنەوەی حزبوڵڵا، ئیسرائیل هەنگاوی هاوشێوە دەنێت، لەوانەش کەمکردنەوەی قۆناغ بە قۆناغی بوونی سوپای ئیسرائیل بە هەماهەنگی لەگەڵ میکانیزمی ئەمنی بە سەرپەرشتی ئەمریکا."

لە کۆتایی راگەیەندراوەکەدا هاتووە کە ئێستا کاتی ئەوەیە هەردوو وڵات بە رۆحی هاوکارییەوە هەنگاو بنێن، بە تەرکیزکردنە سەر ئامانجی هاوبەشی چەککردنەوەی حزبوڵڵا و پتەوکردنی سەقامگیری و خۆشگوزەرانی بۆ هەردوو گەل.

 

ئایال زامیر سەرۆك ئەركانی سوپای ئیسرائیل هۆشداری دەداتە ناتانیاهۆ لەوەی داگیركردنی غەززە مەترسییەكی گەورە لەسەر بارمتەكان دروست دەكات. 

سەرۆك ئەركانی سوپای ئیسرائیل پەیامێكی راستەوخۆ ئاڕاستەی بنیامین ناتانیاهۆ سەرۆك وەزیرانی وڵاتەكەی كردووە و رایگەیاندووە، دەبێت دەرفەتی گەیشتن بە رێككەوتن بۆ ئازادكردنی بارمتەكان لە كەرتی غەززە بقۆزێتەوە، چونكە هەر هەنگاوێك بەرەو كۆنترۆڵكردنی تەواوەتی غەززە، ژیانی بارمتەكان دەخاتە مەترسییەوە.

باسی لەوەشكردووە، سوپای ئیسرائیل لە چەند مانگی رابردوودا سەركەوتوو بووە لە رەخساندنی زەمینەیەكی لەبار بۆ گەیشتن بەرێككەوتن، بۆیە پێویستە سەركردە سیاسییەكان ئەو دەرفەتە لەدەست خۆیان نەدەن.

ئەو هۆشدارییە هاوكاتە لەگەڵ فشارە زۆرەكانی ناتانیاهۆ بۆ گەیشتن بە ئاگربەست بۆ گرەنتی كردنی ژیانی بارمتەكان كە لە غەززە ماون، ئەوەش بەر لەوەی هێرشەكەی بۆ سەر ئەو شارە دەستپێبكات. 

تا ئێستاش، سەرباری بەردەوامی دانوستانە ناڕاستەوخۆكان لەنێوان ئیسرائیل و حەماس، هیچ ئەنجامێكی نەبووە. 

 

لەدوای هێرشی فڕۆکە جەنگییەکانی ئیسرائیل بۆسەر حوسییەکانی یەمەن، سەرۆک وەزیرانی ئەو وڵاتە رایگەیاند: حوسییەکان باجی هێرشکردنە سەر ئیسرائیل دەدەن.

بنیامین ناتانیاهۆ سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل لە پەیامێکی ڤیدیۆیدا رایگەیاند، هێرشیان کردووەتە سەر کۆشکی سەرۆکایەتی لە پایتەختی یەمەن و وێستگەی کارەبای ئەو شارە و کۆگاکانی سوتەمەنی کراونەتە ئامانج.

وتیشی، حوسییەکان باجی هێرشکردنە سەر ئیسرائیل دەدەن و ئەمڕۆ گورزێکی کوشندەیان بەرکەوت.

ناتانیاهۆ ئاماژەی بەوەشکرد، فڕۆکە جەنگییەکانمان چەندین پێگەی ستراتیژییان لە یەمەن کردە ئامانج، هاوکات هەر لایەنێک هێرشبکاتە سەرمان باجی هێرشکردنەکەیان دەدەن.

هاوکات سوپای ئیسرائیل رایگەیاند، سەکۆ موشەکییەکانی حوسییەکانیان لە شاری سەنعا کردوەتە ئامانج و چەندین بنکەی دیکەی سەربازی بە ئامانج گیراون.

سوپای ئیسرائیل ئەوەشی خستوەتەڕوو، هێرشەکانیان لە وەڵامی ئەو هێرشە موشەکییانەیە کە حوسییەکان بۆ سەر دەوڵەتی ئیسرائیل و هاووڵاتییانی سیڤیل ئەنجامیداوە.

لەلایەکی دیکەوە، وەزارەتی تەندروستیی حوسییەکان ئاشکرایکرد لە هێرشە ئاسمانییەکانی ئیسرائیل بۆ سەر سەنعای پایتەختی یەمەن دوو کەس کوژراون و 35 کەسیش برینداربوون.

 ئەمڕۆ ئیسرائیل چەند هێرشێکی ئاسمانی بۆسەر حوسییەکان لە یەمەن ئەنجامدا و چەندین کۆمپانیای نەوت و وێستگەی کارەبای کردووەتە ئامانج.

ئاژانسی هەواڵی رۆیتەرز بڵاویکردەوە، سوپای ئیسرائیل لە رێگەی هێرشی ئاسمانییەوە زیاتر لە 50 شوێنییان لە شاری سەنعای یەمەنیان کردووەتە ئامانج، هاوکات کۆمەڵگەی کۆشکی سەرۆکایەتی و بنکە موشەکییەکان بەشێک بوونە لە ئامانجەکانی ئیسرائیل.

ئاماژەی بەوەشکرد، چەندین کۆمپانیای نەوت و وێستگەی کارەبای ئەو شارە کراوەتە ئامانج و فڕۆکە جەنگییەکانی ئیسرائیل بە چڕی بە ئاسمانی یەمەندا دەسوڕێنەوە.

میدییاکانی ئیسرائیلیش ئاشکراینکردووە، زیاتر لە 15 هێرشی ئاسمانی ئەنجامداراوە و چەندین پێگەی حوسییەکان لە یەمەن پێکراوە.

ئەوەشیان خستوەتەڕوو، ئەو ‌هێرشانە وەک وەڵامێکە بۆ ئەو هێرشە موشەکییانەی کە لەلایەن حوسییەکانەوە ماوەیەکە دەکرێتە سەر ئیسرائیل .

بزووتنەوەی حەماس، ئەمڕۆ یەکشەممە، لە راگەیەندراوێکدا رایگەیاند، پەسەندکردنی پلانی داگیرکردنی غەززە لەلایەن بنیامین نەتانیاهۆ، سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیلەوە، "سووربوونی لەسەر تێکدانی رێککەوتن" دووپاتدەکاتەوە.

حەماس لە راگەیەندراوەکەیدا دەڵێت: "پەسەندکردنی پلانی داگیرکردنی غەززە لەلایەن نەتانیاهۆوە، دوای ئەوەی ئێمە رەزامەندیمان لەسەر پێشنیازی نێوەندگیرەکان نیشاندا، سووربوونی لەسەر تێکدانی رێککەوتنەکە دەسەلمێنێت."

بزووتنەوەکە ئاماژەی بەوەشکردووە: "ئێمە رەزامەندیمان لەسەر رێککەوتنێکی نیمچەیی نیشاندا و ئامادەیی خۆشمان بۆ رێککەوتنێکی گشتگیر دەربڕی، بەڵام نەتانیاهۆ هەموو چارەسەرەکان رەتدەکاتەوە."

لە راگەیەندراوەکەدا ئاماژە بە "دانپێدانانی ئیسرائیلی و ئەمریکی" کراوە کە "دووپاتیدەکەنەوە نەتانیاهۆ رێگری سەرەکییە لەبەردەم رێککەوتنەکانی ئاڵوگۆڕی دیلەکان و ئاگربەستدا." حەماس وتەکانی ماسیۆ میلەر، وتەبێژی پێشووی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکای بە نموونە هێناوەتەوە و دەڵێت، "ئەو دانپێدانانانە دەیسەلمێنێن کە نەتانیاهۆ کاتی دەکوشت و درۆی دەکرد، بەوەی هەر جارێک لە رێککەوتن نزیک دەبووینەوە، مەرجی نوێی دادەنا."

حەماس جەختیشی کردەوە کە "رێککەوتن لەسەر ئاگربەست تاکە رێگایە بۆ گەڕاندنەوەی بارمتەکان، و نەتانیاهۆ بەرپرسیارێتیی تەواوی چارەنووسی ئەو بارمتانە هەڵدەگرێت کە لە ژیاندان."

ئەمە لە کاتێکدایە کە ئیسرائیل ئەم مانگە پلانی کۆنترۆڵکردنی شاری غەززەی پەسەند کردووە و بە "دوا قەڵای حەماس" وەسفی کردووە. لەلایەکی دیکەوە، یسرائیل کاتز، وەزیری بەرگریی ئیسرائیل، ئەمڕۆ یەکشەممە، هەڕەشەی بەردەوامبوونی لەو هێرشە کرد کە نیگەرانیی نێودەوڵەتی و ناڕەزایەتیی ناوخۆیی لێکەوتووەتەوە.

 

ئایەتوڵڵا عەلی خامنەیی، رابەری باڵای ئێران، ئەمڕۆ یەکشەممە، داوای لە ئێرانییەکان کرد پشتگیری لەوانە بکەن کە خزمەتی وڵات دەکەن، بەتایبەتی مەسعود پزیشکیان، سەرۆک کۆمار. هاوکات جەختیکردەوە کە گەلی ئێران بە هەموو هێزێکییەوە رووبەڕووی داواکاریی "سووکایەتیپێکراوی" ئەمریکا بۆ ملکەچبوون و گوێڕایەڵی دەبێتەوە.

خامنەیی لە وتارێکیدا لە بۆنەیەکی ئایینیدا پرسیاری ئەوەی وروژاند کە هۆکاری دوژمنایەتیی 45ساڵەی ئەمریکا بۆ ئێران چییە و وتی: "پێشتر هۆکاری راستەقینەیان دەشاردەوە و بیانوی وەک 'بەرەنگاربوونەوەی تیرۆر'، 'مافی مرۆڤ'، 'پرسی ژنان' یان 'دیموکراسی'یان دەهێنایەوە، یان بە زمانێکی دیپلۆماسی دەیانوت: دەمانەوێت رەفتاری ئێران بگۆڕین."

رابەری باڵای ئێران وتیشی: "بەڵام ئەم پیاوەی ئەمڕۆ حوکمی ئەمریکا دەکات، راستییەکەی ئاشکرا کرد و بە راشکاوی وتی: دوژمنایەتیمان بۆ ئێران لەبەر ئەوەیە کە دەمانەوێت ئێران ملکەچی فەرمانەکانی ئەمریکا بێت."

ناوبراو ئاماژەی بەوەشکرد، "دوژمنانی ئێران" لەوە تێگەیشتوون کە "لە رێگەی خۆڕاگری و یەکڕیزیی گەل، بەرپرسان و هێزە چەکدارەکان و شکستە سەختەکانیان لە هێرشە سەربازییەکاندا، ناتوانن لە رێگەی جەنگەوە گەلی ئێران بەچۆکدا بهێنن"، بۆیە ئێستا هەوڵدەدەن لە رێگەی "دروستکردنی دووبەرەکی لە وڵاتدا" بە ئامانجەکانیان بگەن.

لە بەرامبەردا، خامنەیی جەختی لەوە کردەوە کە پێویستە "هەموو خەڵک، بەرپرسان و نووسەران بە هەموو توانایانەوە پارێزگاری لە یەکێتیی ئێران بکەن و بەهێزتری بکەن."

لە کۆتاییدا رابەری باڵای ئێران داوای کرد، "پێویستە هەمووان پشتگیری لەوانە بکەن کە خزمەتی وڵات دەکەن، بەتایبەتی سەرۆک کۆمار، مەسعود پزیشکیان،" کە بە کەسێکی "پەرۆش و ماندوونەناس" وەسفی کرد.

بەمەبەستی یادکردنەوەی لەدایکبوونی پێغەمبەری ئیسلام (د.خ)، بڕیارە رۆژی پێنجشەممەی داهاتوو لە سەرجەم دامودەزگا حکومییەکانی هەرێمی کوردستان و عیراقدا بکرێتە پشووی رەسمی.

دیوانی وەقفی سوننی لە عیراق رایگەیاند، بەپێی رۆژژمێری کۆچی، رۆژی پێنجشەممەی داهاتوو دەکاتە 12ی رەبیعولئەوەل، کە رۆژی لەدایکبوونی پێغەمبەر محەمەدە (د.خ).

هاوکات، بەپێی ساڵنامەی رەسمی حکومەتی هەرێمی کوردستان، ساڵانە ئەم رۆژە وەک پشووی فەرمی دیاریکراوە و سەرجەم فەرمانگە و دامەزراوە حکومییەکان دەگرێتەوە.

بەرێوەبەرایەتیی خۆسەر لە باکور و رۆژهەڵاتی سوریا، لە راگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە، ئەو هەڵبژاردنە پەرلەمانییەی کە لە سوریا بەڕێوەدەچێت، درێژەپێدەری هەمان سیاسەتی پەراوێزخستن و تاکڕەوییە کە رژێمی بەعس پەیڕەوی دەکرد و بە هیچ شێوەیەک گوزارشت لە ئیرادەی گەلی سوریا ناکات.

لە راگەیەندراوەکەدا هاتووە، "لەدوای رووخانی رژێمی ئەسەدەوە تا ئێستا، هەنگاوەکانی وەک کۆنفرانسی دیالۆگی نیشتمانی، پێکهێنانی حکومەتی کاتی، راگەیاندنی دەستوور و ئەمڕۆش ڕاگەیاندنی هەڵبژاردنی پەرلەمانی، هەمووی پێچەوانەی ئامانجەکانی شۆڕشی سوریا بوون کە داوای دادپەروەری، دیموکراسی، یەکسانی و ئازادی بۆ هەموو پێکهاتەکانی سوریا دەکرد."

هەروەها جەخت لەوە کراوەتەوە کە گەلی سوریا قوربانیی داوە بۆ بەدەستهێنانی مافی هاوڵاتیبوونی راستەقینە، کە لە سەرووی هەموویانەوە مافی خۆپاڵاوتن و هەڵبژاردنی پاک و ئازادە، بەڵام مێژوو خۆی دووبارە دەکاتەوە و جارێکی دیکە ئەم مافە لە هەموو سورییەکان زەوت دەکرێتەوە.

ئاماژە بەوەشکراوە، "ئەنجامدانی ئەم پرۆسەیە کە ناوی لێنراوە هەڵبژاردن، لەم کاتەدا، بریتییە لە دوورخستنەوە و پەراوێزخستنی نزیکەی نیوەی سورییەکان، جا چ لە رێگەی کۆچی زۆرەملێوە بێت یان لە رێگەی سیاسەتی سیستماتیکی رێگریکردن لە بەشداریی پێکهاتە و هێزە کاریگەرەکان لە داڕشتنی داهاتووی وڵاتدا."

بەرێوەبەرایەتیی خۆسەر دەڵێت، "پێناسەکردنی ناوچەکانمان وەک ناوچەی نائارام بۆ پاساودان بۆ سیاسەتی نکۆڵیکردن لە زیاتر لە پێنج ملیۆن سوری، دوورە لە راستییەوە، چونکە ناوچەکانی باکور و رۆژهەڵاتی سوریا بە بەراورد بە ناوچەکانی دیکەی سوریا، ئارامترینن."

لە راگەیەندراوەکەدا هاتووە، "بەتایبەتی کە ئێمە وەک بەشێکی رەسەنی سوریا و گەلەکەی، هەر رێکار و بڕیارێک رەتدەکەینەوە کە بە عەقڵییەتێکی تاکلایەنانە بسەپێنرێت و قوربانیدان و مافە رەواکانی هەموو پێکهاتەکان پشتگوێ بخات. هەر بڕیارێک لەم چوارچێوەیەدا بدرێت، ئێمە پابەندی جێبەجێکردنی نابین و بەسەر گەلان و ناوچەکانی باکور و رۆژهەڵاتی سوریادا بە سەپێنراوی دەزانین. هەروەها داوا لە کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی و نەتەوە یەکگرتووەکان دەکەین دان بەم هەڵبژاردنانەدا نەنێن کە پێچەوانەی بڕیاری 2254ی ئەنجومەنی ئاسایشە."

لە کۆتاییدا، بەرێوەبەرایەتیی خۆسەر دووپاتیکردەوە، "چارەسەر لە سوریادا بە دووبارەکردنەوەی هەمان سیاسەتە کۆنەکان نابێت، بەڵکو بە رێڕەوێکی سیاسیی گشتگیر دەبێت کە هەموو سورییەکان بە جیاوازیی پێکهاتە و ئیرادەی ئازادیانەوە تێیدا بەشداربن، بۆ گەیشتن بە سوریایەکی دیموکراتی، فرەیی و لامەرکەزی کە مافەکان بپارێزێت و ئاسۆی ئاشتی و سەقامگیری بکاتەوە."

 

رۆژنامەی زە ئەتڵانتیک رایگەیاندوە، لە پاش تێپەڕینی زیاتر لە دوو ساڵ بەسەر جەنگی غەززەدا، هێشتا بزوتنەوەی حەماس دەیان هەزار چەکداری چالاکی لەنیو کەرتی غەززە هەیە.

بەپێی راپۆرتێکی رۆژنامەی زە ئەتڵانتیکی ئەمریکی لە زاری لێپرسراوێکی ئیسرائیلیەوە بڵاویکردوەتەوە، بزوتنەوەی حەماس زیاتر لە 20 هەزار چەکداری چالاکی لەنێو کەرتی غەززە هەیە، ئەو ژمارەیەش سەرسوڕهێنەرە بە لەبەرچاوگرتنی خەمڵاندنە سەرەتاییەکانی سوپای ئیسرائیل کەلانیکەم دوو هێندەی ئەو ژمارەیەی کوشتووە.

ئاماژەی بەوەشکردوە، ئیسرائیل هەڵەیەکی ستراتیژی گەورەیکردوە لە رێگریکردن لە هاتنی هاوکاریە مرۆییەکان و  برسیکردنی خەڵکی غەززە، چونکە دەنگدانەوەیەکی جیهانی گەورەی بەدوای بەخۆیەوە بینی و چەندین وڵات نیازی خۆیان بۆ داننان بەدەوڵەتی فەلەستیندا راگەیاند.

ماوەی زیاتر لە دوو ساڵە جەنگ لە کەرتی غەززە بەردەوامی هەیە و بەهۆیەوە زیاتر لە 63 هەزار کەس لە غەززە کوژراون و سوپای ئیسرائیل بەشێکی بەرچاوی لە کەرتی غەززە کۆنترۆڵ کردوە.

 

لیژنەی باڵای هەڵبژاردنەکانی ئەنجومەنی گەلی سوریا دواخستنی پرۆسەی هەڵبژاردنی لە پارێزگاکانی سوەیدا، رەققە و حەسەکە راگەیاند.

لیژنەکە لە لێدوانێکی تایبەتدا بۆ تەلەفزیۆنی سوریا، هۆکاری دواخستنەکەی بۆ ئەو "ئاستەنگە ئەمنییانە" گەڕاندەوە کە لەو ناوچانەدا بوونیان هەیە.

هەروەها لیژنەکە جەختی کردەوە کە ئەو کورسیانەی بۆ ئەو پارێزگایانە تەرخانکراون، پارێزراو دەبن تا ئەو کاتەی هەڵبژاردنەکان لە نزیکترین دەرفەتدا ئەنجام دەدرێن.