عیراق
محەمەد شیاع سودانی سەرۆك وەزیرانی عیراق بە سەردانێك گەیشتە بەریتانیا و چاوەڕوان دەكرێت چەند رێككەوتنێكی ئەمنی و ستراتیژیی ئیمزا بكات .
میدیاكانی بەریتانیا بڵاویانكردەوە، سودانی بەر لە گەیشتنی لەناو فڕۆكەكەدا بە رۆژنامەنووسانی راگەیاندووە، لە سەردانەكەیدا بۆ بەریتانیا رێككەوتنی هاوبەشی ستراتیژیی لەگەڵ بەرپرسانی ئەو وڵات ئیمزا دەكات.
وتوشییەتی، رێککەوتنەکە دەبێتە سەرەتایەكی نوێ بۆ پەیوەندییەكانی نێوان بەغداد و لەندەن، هەروەها چاوەڕوان دەكرێت راگەیەنراوێكی هاوبەشیان هەبێت سەبارەت بە هاوكاری ئەمنی لەنێوان عیراق و بەریتانیادا.
بەپێی راگەیەنراوێكی نوسینگەی کەیر ستامەر سەرۆك وەزیرانی بەریتانیاش، كەیر ستامەر و سودانی تاوتوێی رێككەوتنێكی نوێ دەكەن سەبارەت بە گەڕانەوەی پەنابەرە عیراقییەكان ، ئەوەش لە چوارچێوەی ئەو هەوڵانەی بەریتانیا بۆ رووبەڕووبوونەوەی دیاردەی كۆچی نایاسایی و توندكردنی سنورەكانی دەیدات.
ئەنجومەنی وەزیرانی عیراق بڕیاریدا بە دامەزراندنی بانكێكی نوێ، لەگەڵ تاپۆكردنی خانووی زیادەڕۆ.
ئەنجومەنی وەزیرانی عیراق لە كۆبوونەوەی هەفتانەی خۆیدا لە رۆژی دوو شەممە، چەند بڕیارێكی دەركرد، لەوانە بڕیاریدا بە لێبڕینی 1%ی مووچەی فەرمانبەران بۆ پشتیوانی لە غەززە و لوبنان، بەڵام ئەو بڕیارە خانەنشینان ناگرێتەوە.
هەروەها لە كۆبونەوەكەدا و لە چوارچێوەی رێكارەكانی چاكسازی بانكیدا، رەزامەندی درا لەسەر كردنەوەی بانكێكی نوێ بەناوی بانكی رافیدەینی یەكەم، بەشێوەی هاوبەش لەنێوان كەرتی حكومی و بازرگان و كۆمپانیاكاندا.
ئاماژە بەوەشكراوە، سەرمایەی بانكەكە 1 ترلیۆن دینار دەبێت، دەسەڵاتیش دەدرێت بە بانكی ناوەندیی بۆ گرێبەستكردن لەگەڵ كۆمپانیایەكی راوێژكاری بۆ دامەزراندنی بانكی نوێ.
هاوكات سەبارەت بە خانوی زیادەرۆش ئەنجومەنی وەزیرانی عیراق بڕیاریدا، پارێزگارەكان ئەتوانن زەوییەكە بەو كەسانە بفرۆشن كە زێدەڕۆییان كردووە، بەمەرجێك زەوییەكان لە سنوری نەخشەی بنەڕەتی شارەوانییەكان بن، بە مەرجێك هیچ موڵكێكیان بە ناوەوە نەبێت، بەڵام بڕیارەكە پارێزگای كەركوك ناگرێتەوە.
ئەمڕۆ ئەنجومەنینوێنەرانی عیراق کۆبووەوە و تیایدا خوێندنەوەی دووەمی بۆ هەمواری یاسای بودجەی فیدراڵی کرد و بڕیاری لەسەر درێژکردنەوەی تەمەنی کۆمسیۆنیش دا.
د. نەرمین مەعروف، ئەندامی لیژنەی دارایی ئەنجومەنی نوێنەران بە كوردسات نیوزی راگەیاند، لە دانیشتنەكەدا خوێندنەوەی دووەم كرا بۆ هەمواری یاسای بودجەی فیدراڵی بۆ ساڵەكانی ٢٠٢٣ و ٢٠٢٤ و ٢٠٢٥، ماددەی ١٢، بڕگەی جیم كە تایبەتە بە تێچووی بەرهەمهێنان و گواستنەوەی نەوتی هەرێم.
وتیشی، لە دانیشتنەكەدا تەنها خوێندنەوەی دووەم كرا بۆ هەمواری یاساكە، لیژنەی دارایی و ئەندامانی ئەنجومەن چەند تێبینییەكیان لەسەر هەموارەكە هەبووە، بۆیە لیژنەی درایی داوایی كردووە هەموو سەرنج و تێبینییەكان بە نووسراو رەوانەی لیژنەی دارایی بكەن، بۆ ئەوەی پێداچوونەوە بە هەموارەكەدا بكرێت و لە داهاتوویەكی نزیكدا پرۆژەكە بخریتە دەنگدانەوە.
هەروەها د.بڕیار رەشید ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەران بە كوردسات نیوزی راگەیاند، بە زۆرینەی دەنگ درێژكردنەوەی تەمەنی كۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی عیراق بۆ ماوەی دوو ساڵ پەسەندكرا.
هەر لە كۆبونەوەكەدا دەنگدرا لەسەر پێشنیازی هەمواری یەكەمی پاسپۆرت، هەمواری یاسای دەزگای هەڵگریش دواخرا، خوێندنەوەی یەكەمیش بۆ پێشنیازەیاسای خاوەن پێداویستی تایبەت كرا، هەروەها دەنگدانیش لەسەر پرۆژە یاسای هەمواری چوارەمی یاسای وەبەرهێنانی پیشەسازی دواخرا.
تیمی هەڵدانەوەی گۆڕە بەکۆمەڵەکان و پەری نوری نوێنەری خانمی یەکەمی عیراق تایبەت بە هەڵدانەوەی گۆڕە بەکۆمەڵەکان راگەیەنراوێکیان بڵاوکردووەتەوە و تیایدا هاتووە، بەبێ پشکنینی 'دی ئێن ئەی' هیچ رووفاتێک رادەستی خێزانەکان ناکرێت.
لە راگەیەنراوەکەدا ئەوە هاتووە، تیمەکانی هەڵدانەوەی گۆرەبەکۆمەڵەکان لە بەرواری ٢٠٢٤/١٢/١٤ـەوە بە چاودێری رێکخراوی ( ICMP ) نێودەوڵەتی و نوسینگەی خانمی یەکەمی عێراق دەستیان کردووە بە هەڵدانەوەی گۆڕێکی بەکۆمەڵ لە تەل ئەلشێخییە لە بیابانەکانی سەماوە کە بە شێوەیەکی زانستیانە رووفاتەکان هەڵدەگیرێتەوە لە پاش سەرجەم رێکارە یاساییەکان بۆ هەر رووفاتێک، هەر بۆیە لەو کاتەوە تا بەرواری ٢٠٢٥/١/١٢، ١٠٥ رووفات هەڵگیراوەتەوە و ١١٥ بەڵگە دۆزراونەتەوە.
ئەوەش خراوەتە روو، "لە ئێستادا تیمەکان بەردەوامن لە کارەکانیان بۆ هەڵگرتنەوەی سەرجەم رووفاتەکانی ناو ئەو گۆڕە بەکۆمەڵانە، هەر بۆیە سەرجەم ئەو دەنگۆیانە رەتدەکەینەوە کە باس لەوە دەکات رووفاتەکان دەرکەوتووە سەر بە ناوچەیەکی دیاری کراو بێت، چونکە ئەو بەڵگانەی تاوەکو ئێستا دۆزراونەتەوە لە ناسنامەکان هیچ نووسینێکی پێوە نەماوە تەنها ژمارەی سەر ناسنامەکان نەبێت".
ئاماژە بەوەشکراوە، "پاش هەڵگرتنەوەی سەرجەم رووفاتەکان دەست دەکرێت بە رێکارەکانی دیکە، کە ئەویش بەدواداچوونە بۆ ژمارەی سەر ناسنامەکان تاوەکو بزانرێت بۆ چ ناوچەیەک دەگەرێتەوە و پاشان بەبێ پشکنینی ( DNA ) هیچ رووفاتێک رادەستی خێزانەکان ناکرێتەوە، تاوەکو ئەوکاتەی بەتەواوی ئەنجامی پشکنینەکە یەکلایی نەکرێتەوە رووفاتەکەی بۆ چ خێزانێک دەگەڕێتەوە".
لە راگەیەنراوەکەی تیمی هەڵدانەوەی گۆڕە بەکۆمەڵەکان و نوێنەری خانمی یەکەمی عیراق ئەوەش روونکراوەتەوە، "هەموو رێکارە یاسایی و زانستی و پزیشکییەکان دەگرینە بەر بۆ ئەوەی قۆناغ بە قۆناغ رێکارەکان جێبەجێ بکرێت، بۆیە جارێکی تر دڵنیایی سەرجەم کەس و کاری سەربەرزی جینۆسایدی ئەنفال دەکەینەوە کە تیمەکان بە شێوەیەکی هونەری زانستی کارەکانیان دەکەن و پاش پشکنینی ( DNA ) و یەکلابوونەوەی هەر رووفاتێک کە بۆ چ خێزانێک دەگەڕێتەوە پاشان بە مەراسیمی تایبەتی شایستە رووفاتەکان رادەستی خێزانەکان دەکرێتەوە".
رۆژی ٢٢ی ١٢ی ساڵی رابردوو، بە ئامادەبوونی شاناز ئیبراهیم ئەحمەد خانمی یەکەمی عیراق دۆزینەوەی گۆڕێکی بەکۆمەڵ لە بیابانی تەل ئەلشێخیەی پارێزگای سەماوە راگەیەنرا کە بە جلوبەرگەکانیاندا دەرکەوت کوردن و زۆرینەی رووفاتەکانی ناوی ژن و منداڵن.
تاوەکو ئێستاش بەشێوەی زانستیانەی هەڵدانەوەی گۆڕە بەکۆمەڵەکە بەردەوامە و پاشماوەی چەندین جلوبەرگ و ناسنامە و کەرستەی بەکارهێنانی رۆژانەی تێدا دۆزراوەتەوە و بەپێی جلەکانیان وادەردەکەوێت، ئەو تاوانە بەرامبەر بە کوردەکان لە وەرزی هاویندا ئەنجامدرابێت.
تاوانی ئەنفال:
حکومەتی بەعس بە چەندین شێواز هەوڵی تەعریبکردنی ناوچە کوردییەکانی داوە و لە سەرەتاشدا لە گوندەکانی کەرکوک و دەوروبەری دەستیپێکرد لە ساڵی ١٩٦٣، جگە لە راگواستن و بێسەروشوێنکردنی کوردانی فەیلی لە ساڵانی ٧٠ و ٨٠کاندا. دواتر ئەنفالکردنی هەشت هەزار کەس 'ئەنفالی بارزانییەکان' لە ساڵی ١٩٨٣ و بەکارهێنانی چەکی کیمایی لە چەندین ناوچە، کە دیارترینیان هەڵەبجە بوو.
ئەوە جگە لەوەی نزیکەی پێنج هەزار گوند لەنێوان ساڵآنی ٧٠ بۆ کۆتایی ٨٠کاندا خاپورکراون.
ئەو گۆڕە بە کۆمەڵەی لە سەماوە دۆزراوەتەوە دەگەڕێتەوە بۆ ساڵی ١٩٨٨، کە لە ساڵی ١٩٨٨ و بە دواوە، حکومەتی بەعس لەژێر ناوی سورەتی "الأنفال"دا بە شەش قۆناغ تاوانی ئەنفالی دژ بە کورد ئەنجامدا، لەو پڕۆسەیەدا حکومەتی بەعس بە سەرکردایەتی عەلی حەسەن مەجید، ١٨٢ هەزار هاووڵاتی مەدەنیان زیندەبەچاڵ کرد.
لەبارەی بەکارهێنانی ناوی ئەو سورەتەی قورئان، ماڵپەڕی رەسمی نوێنەرایەتی حکومەتی هەرێم لە ئەمریکا نووسیویەتی، "ناوی ئەو سوورەتە بۆ ئەو پرۆسەیە لەلایەن حزبی بەعسەوە بە هەڵە بەکارهاتووە".
حکومەتی هەرێم راگەیەنراوێکی بڵاوکردەوە و تیایدا باس لەوە دەکات، "حکومەتی عیراق بە بەردەوامی لە بەرپرسیاریەتییە دەستوریيەکانی خۆی دزیوەتەوە"، راشیگەیاندووە، دەبوو بەر لە ٢٠٠٥ ریفراندۆم لە ناوچە جێناکۆکەکان ئەنجامبدرایە و ئێستاش دەیەوێت گرێبەستی نەوت و گاز ئیمزا بکات بەبێ لەبەرچاوگرتنی دەستوور.
حکومەتی هەرێمی کوردستان راگەیەنراوێکی بڵاوکردووەتەوە و تیایدا هاتووە، بەپێی ماددەی ١٤٠ی دەستووری عێراقی فیدڕاڵ بۆ ساڵی ٢٠٠٥، دەبێت پڕۆسەی ریفڕاندۆم لە کەرکوک و ناوچە جێناکۆکەکان ئەنجام بدرێت و حکومەتی فیدڕاڵی پابەند کراوە پێش ٣١ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٧ ئەو پڕۆسەیە جێبەجێ بکات.
ئاماژەی بەوەشکردووە، "چ پێش ئەو رێککەوتە، چ لەو ٢٠ ساڵەی رابردودا، سەرجەم حکومەتە یەک لە دوای یەکەکانی عیراق لە ئەنجامدانی پڕۆسەی ریفڕاندۆم بە تەواوی شکستیان هێناوە".
ئەوەشی خستووەتە روو، ئێستا حکومەتی عیراق ئامادەکاری دەکات بە شێوەیەکی تاکلایانە، نەوت و گازی ئەم ناوچانە ببات، لە کاتێکدا خەڵکی کوردستان و لە چوارچێوەی مادەی ١٤٠، داواکاری رەوای ئەم ناوچانە دەکات.
حکومەتی هەرێم راشیگەیاندووە، "بەپێی هەردوو مادەی ١١٠ و ١١٥ی دەستووری عیراق بۆ ساڵی ٢٠٠٥، مافی رەها و تاکلایانە بە حکومەتی هەرێمی کوردستان دەدات کێڵگە نەوت و گازە تازە دۆزراوەکان بەڕێوە ببات، هاوکات، ماددەی ١١٢، ئاماژە دەدات حکومەتی فیدڕاڵی و حکومەتی هەرێم کێڵگەی نەوت و گازە پێشوو دۆزراوەکان (کۆنەکان) بە هاوبەشی بەڕێوەببەن، وەک ئەوانەی لە کەرکوک و لە ناوچەکانی دەوروبەری هەن، هەروەها بەغداد پابەند کراوە لەگەڵ هەرێم سەبارەت بە دابەشکردنی داهاتی ئەو کێڵگە پێشوو دۆزراوەکان (کۆنەکان) رێکبکەوێت".
دەشڵێت، "حکومەتی هەرێم بەردەوام ئامادە بووە بەشداربێت بۆ ئەم رێککەوتنانە، بەڵام حکومەتی فیدڕاڵی بە بەردەوامی لە بەرپرسیاریەتییە دەستووریيەکانی خۆی دزیوەتەوە، ئێستا حکومەتی فیدڕاڵی لە هەوڵی ئەوەدایە گرێبەستی نەوت و گاز واژۆ بکات، بەبێ ئەوەی ماددەکانی دەستور بە گشتی و بە تایبەت هەردوو ماددەی ١٤٠ و ١١٢، لەبەرچاو بگرێت".
حکومەتی هەرێم هۆشداریش دەدات و ئاماژەی بەوەکردووە، "حکومەتی هەرێم بە مافی دەستوريی خۆی دەزانێت، بە هەموو رێکارە جیاوازەکان کە دەستەبەر بێت، بەرگری لە مافە دەستورییەکانی بکات و کار لەسەر جێبەجێکردنی یاساکان دەکات بۆ پاراستنی مافە دەستوریيەکانی خەڵکی کوردستان و کەرکوک".
رێككەوتنی بەغداد و ئەنکەرە لەسەر پشكی ئاوی عیراق كەوتە بواری جێبەجێكردنەوە، پەرلەمانتارێكیش دەڵێت، رەوشی ئاو لە عیراق باش دەبێت.
باقر سەعدی ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق رایگەیاند، رۆژی یەكشەممە دەست بە جێبەجێكردنی رێككەوتنی ئەنکەرە لەسەر دۆسیەی ئاو لەگەڵ عیراق كراوە.
دەشڵێت، سەردانی ئەم دواییەی سودانی لە 1ی تشرینی دووەمی رابردوو بۆ ئەنکەرە و دیداری لەگەڵ ئەردۆغان، مەلەفی ئاوی تاوتوێكردووە و رێككەوتنیان لەباری زیادكردنی پشكی ئاوی عیراق لە رووبارەكانی دیجلە و فورات كردووە.
بەپێی ڕێككەوتنی هەردوولا، هاوكاری لە رێگەی پرۆژەی هاوبەش بۆ باشتركردنی بەڕێوەبردنی ئاو لە روباری دیجلە و فورات دەكرێت و كۆمپانیا توركییەكانیش بە مەبەستی هاوكاریكردن بۆ دروستكردنی بەنداوەكان لە عیراق بانگهێشت دەكرێن و رێككەوتنەكەش بۆ ماوەی 10 ساڵ بەردەوام دەبێت و ساڵانە درێژ دەكرێتەوە.
ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق كۆدەبێتەوە و خوێندنەوەی دووەم بۆ هەمواری یەكەمی یاسای بودجە دەكات.
بڕیارە ئەمڕۆ ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق كۆببێتەوە و بەپێی كارنامەی كۆبوونەوەكەش گفتوگۆ و خوێندنەوە بۆ 10 پرۆژەیاسا دەكرێت، لەو چوارچێوەیەشدا خوێندنەوەی دووەم بۆ هەمواری یەكەمی یاسای بودجەی گشتی بۆ ساڵەكانی (2023،2024،2025) دەكات و تێچوی بەرهەمهێنانی نەوت لە یاسای بودجە بۆ ساڵی 2025 جێگیر دەكرێت.
لە تەوەرێكی تری كۆبونەوەكەشدا خوێندنەوەی یەكەم بۆ پێشنیازەیاسای كۆمەڵكوژی ئێزدییەكان و پرۆژەیاسای دەزگای ئاسایشی نیشتیمانی دەكرێت و خوێندنەوەی یەكەمیش بۆ یاسای پاراستنی كەمینەكان دەكرێت.
هاوپەیمانی بەڕێوەبردنی دەوڵەت لە بەغداد بە ئامادەبوونی سەرۆك بافڵ جەلال تاڵەبانی كۆبوەوە و موچەی فەرمانبەرانی هەرێمیش تەوەرێكی كۆبونەوەكە بوو.
هاوپەیمانی بەڕێوەبردنی دەوڵەت لە بەغداد بە ئامادەبوونی بافڵ جەلال تاڵەبانی سەرۆكی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان و سەرۆكی هەرێمی كوردستان كۆبووەوە و لە راگەیەندراوێكیشدا ئاماژەی بەوەكردووە، هیچ هەڵوێستێكی سیاسی لە پشت دۆسێی موچەی فەرمانبەرانی هەرێمی كوردستانەوە نییە و بابەتەكە تەنها هونەرییە و سیاسی نییە، دەتوانرێت لە رێگەی لێكتێگەیشتن و دانووستانەوە چارەسەری گونجاوی بۆ بدۆزرێتەوە.
ئاماژەی بەوەشكردووە، لە كۆبونەوەكەدا جەختكراوەتەوە لەسەر پێویستی پشتیوانیكردنی حكومەتی عیراق بۆ ئەو چاكسازییە دارایی و ئابوورییەی دەستیپێكردووە لە پێناو سەقامگیری دارایی و ئابووری.
راشیگەیاندووە، پێویستە عیراق خۆی بەدور بگرێت لە كێشە و ململانێ سیاسی و ئەمنییە هەرێمی و نێودەوڵەتییەكان لە پێناو پاراستنی بەرژوەندییەكانی عیراق.
د. لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق پێشوازیکرد لە عەتوان عەتوانی سەرۆکی لیژنەی دارایی پەرلەمان و گرنگی چارەسەری ڕیشەیی و جددی لە چوارچێوەی دەستوور سەبارەت بە کێشە هەڵپەسێردراوەکانی نێوان حکومەتی فیدراڵی و حکومەتی هەرێمی کوردستان دوپاتکردەوە.
لە میانی دیدارەکەدا ئەمڕۆ یەکشەممە 12-1-2025 لە کۆشکی بەغداد بەڕێوەچوو، باس لە ئاستەنگە ئابوورییەکانی بەردەم وڵات و چۆنیەتی چارەسەرکردنیانکرا، لەوبارەیەوە سەرۆک کۆمار ئاماژەیکرد بە پێویستی کاراکردنی ڕۆڵی چاودێریی لیژنەی دارایی و بەدواداچوونکردن بۆ رێکخستنی میکانیزمەکانی خەرجکردنی باجی دارایی بۆ دامەزراوەکانی دەوڵەت بە شێوەیەکی دادپەروەرانە و گونجاو، هەروەها باس لە چۆنیەتی مامەڵەکردن لەگەڵ ئەو دامەزراوانە کرا بە پێی یاسا و ڕێساکانی کارپێکراو بە شێوەیەک کە خزمەت بە بەرژەوەندیی گەلی عێراق و گەلەکەی بکات.
سەرۆک کۆمار گرنگی چارەسەری ڕیشەیی و جددی لە چوارچێوەی دەستوور سەبارەت بە کێشە هەڵپەسێردراوەکانی نێوان حکومەتی فیدراڵی و حکومەتی هەرێمی کوردستان دوپاتکردەوە بە شێوەیەک کە مافی هاوڵاتیان بپارێزێت بە فەرمانبەران و خانەنشینەوە لە سەرتاسەری وڵاتدا.
سەرۆک کۆمار جەختیکردەوە لەسەر سەقامگیری ئابووری و ئەمنی و دابینکردنی ژیانێکی شایستە بۆ هاووڵاتیان و چڕکردنەوەی هەوڵەکان بە ئاراستەی کارکردن بۆ بەرەنگاربوونەوەی گەندەڵی و داخستنی ئەو بوارانەی کە گەندەڵی دروست دەکات و ڕەخساندنی دەرفەتی کار بۆ بێکاران بە دەستپێکردنی پرۆژەکانی وەبەرهێنان و گەشەسەندنی ناوچەکان، جگە لە چارەسەرکردنی دۆسییەی گرێبەست و کرێکارانی لە دامەزراوەکانی دەوڵەتدا.
لای خۆیەوە عەتوانی سوپاس و پێزانینی خۆی بۆ سەرۆک کۆمار دەربڕی بۆ ڕێنماییە بەنرخەکانی و پەرۆشی بۆ دەستەبەرکردنی مافەکانی هەموو هاووڵاتیان، هاوکات باسی لە هەوڵەکانی لیژنەکە و پلانە ستراتیژییەکان بۆ سەرۆک کۆمار کرد لەبارەی دابینکردنی پێداویستییەکان بۆ هاووڵاتیان.
نوێنەری یۆنامی لە عیراق دەڵێت، لەژێر رۆشنایی پرۆسەی سیاسی ئێستای عیراق و ئەو سیستمەی دامەزراوەكانی پەیڕەوی دەكات، هیچ مەترسییەك لەسەر عیراق نییە.
محەمەد حەسان، نوێنەری تایبەتی سكرتێری گشتی نەتەوەیەكگرتووەكان بۆ عیراق رایگەیاند، لە عیراق ئازادی رادەبڕین و بیروڕای سیاسی جیاواز هەیە و دەسەڵاتی یاسادانان و جێبەجێكردن هەیە و هەموو لایەنە سیاسییەكانیش بڕیاریانداوە پابەندی پرۆسەی سیاسی وڵات بن.
وتیشی، لەژێر رۆشنایی پرۆسەی سیاسی ئێستای عیراق و ئەو سیستمەی دامەزراوەكانی پەیڕەوی دەكات، هیچ مەترسییەك لەسەر عیراق نییە.
نوێنەری یۆنامی جەختیشیكردەوە، نەتەوەیەكگرتووەكان دەست لە كاروباری ناوخۆی عیراقدا وەرنادات.
د. لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق لەگەڵ محەمەد حەلبوسی سەرۆکی پارتی پێشکەوتن کۆبووەوە و جەختی لەوە کردەوە کە پێویستە هاوکاری و لێکتێگەیشتنی نێوان هێزە سیاسییەکان بەهێز بکرێت و بەرژەوەندیی نیشتمانی لەپێش بەرژەوەندییە حزبییە تەسکەکاندا گرنگی پێبدرێت.
سەرۆک کۆمار د.لەتیف جەمال ڕەشید ڕۆژی شەممە 2025.1.11 لەگەڵ محەمەد حەلبوسی سەرۆکی پارتی پێشکەوتن کۆبووەوە.
لە کۆبوونەوەکەدا ژمارەیەک دۆسیە و رێگەکانی بەهێزکردنی سەقامگیریی سیاسی و ئەمنی لە وڵاتدا تاوتوێکرا.
هەروەها میکانیزمی پاڵپشتیکردنی بەرنامەی حکومەت بۆ بەدیهێنانی ئامانجه خوازراوەکان له بوارەکانی خزمەتگوزاری و گەشەپێدانی ئابووری و نەهێشتنی گەندەڵی تاوتوێ کرا.
سەرۆک کۆمار جەختی لەوە کردەوە کە پێویستە هاوکاری و لێکتێگەیشتنی نێوان هێزە سیاسییەکان بەهێز بکرێت و بەرژەوەندیی نیشتمانی لەپێش بەرژەوەندییە حزبییە تەسکەکاندا گرنگی پێبدرێت.
لای خۆیەوە سەرۆکی پارتی پێشکەوتن تەئکیدی لەوە کردەوە کە یەکڕیزی نیشتمانی و کاری هاوبەش گەرەنتی بەدیهێنانی خواستی هاوڵاتیانە.
هەر لەکۆبونەوەکەدا بارودۆخی ناوچەکەو گرنگی ڕۆڵی عێراق له سەقامگیریی ناوچەکەدا تاوتوێکرا.
كۆبونەوەكانی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق دەستپێدەكەنەوە و بڕیارە گفتوگۆ لەسەر هەمواری یاسای بودجەی گشتی بكرێت.
رۆژی یەكشەممە كۆبونەوەكانی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق دەستپێدەكاتەوە و بەپێی كارنامەی ئەنجومەنەكەش، خوێندنەوە یەكەم بۆ پێشنیازی هەمواركردنەوەی یاسای خانەنشینی دەكرێت و خوێندنەوەی یەكەمیش بۆ پرۆژەیاسای رێكخستنەوەی خزمەتگوارییەكان دەكرێت.
بڕیارە رۆژی دوو شەممەش 13ـی ئەم مانگە ئەنجومەنی نوێنەران كۆببێتەوە بۆ گفتوگۆكردن و خوێندنەوەی چەند پرۆژەیاسایەك، بەپێی كارنامەكەش یەكێك لە تەوەرەكان گفتوگۆكردن و خوێندنەوەی دووەم بۆ پرۆژەهەمواری یاسای بودجە بۆ ساڵی 2023 و 2024 و 2025 دەكرێت.
د.نەرمین مەعروف ئەندامی لیژنەی دارایش بە كوردسات نیوزی راگەیاند، لە یاسای بودجە هەمواری ماددەی 12 بڕگەی جیم دەكرێت كە تایبەتە بە تێچووی بەرهەمهێنان و گواستنەوەی نەوتی هەرێم.
لە چوارچێوەی سەردانەکەیدا بۆ پارێزگای واست، د.لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق بە یاوەری محەمەد جەمیل ئەلمەیاحی پارێزگاری واست و ژمارەیەک لە بەڕێوەبەران و بەرپرسانی ئەمنی پارێزگاکە سەردانی بەنداوی کوتی کرد.
له میانەی سەردانەکەیدا سەرۆک کۆمار گوێی لە زانیاریەکان لەبارەی پێکهاتەو توانای بەنداوی کوت گرت و بەدواداچوونی بۆ کارەکانی چاکسازی و نۆژەنکردنەوەو بەردەوامی دان کرد و گوێی له روونکردنەوەی تێروتەسەلی ئەندازیارانی بەرپرسی بەنداوەکه گرتوو سەبارەت بەپلان و ڕێوشوێنەکانی پاراستن و بەردەوام بوونی بەنداوەکه و کارکردن بۆ پەره پێدانی کارەکانیان هانیدان.
سەرۆک کۆمار ستایشی هەوڵەکانی کادران و ئەندازیارانی بەرپرسی بەنداوەکەی کردو جەختیلەوە کردەوە، کە دڵسۆزی بۆ کارکردن بەرهەمی دەبێت بۆ واست و داهاتووی خەڵکەکەی.
لەچوارچێوەی سەردانەکەی د.لەتیف رەشید، سەرۆک کۆماری عیراق بۆ پارێزگای واست، ئەمڕۆ تاجە گوڵینەیەکی لەسەر مۆنۆمێنتی کوردانی فەیلی لەپارێزگاکە دانا.
پاشان سەرۆک کۆمار بۆ ڕێزلێنان لە گیانی شەهیدانی کوردی فەیلی و شەهیدانی عێراق، سورەتی فاتیحای خوێند.
دواتر سەرۆک کۆمار چاویکەوت بە کەسوکاری شەهیدان و لە وتەیەکدا ئاماژەیکرد بۆ رەسەنایەتی پێکهاتەی فەیلی کە یەکێکە لە پێکهاتە سەرەکییەکانی گەلی عێراق کە قوربانی زۆریان داوە لە رێگەی خەبات دژی زوڵم و ستەمی رژێمی دیکتاتۆریدا.
لەو مەراسیمەدا محەمەد جەمیل مەیاحی پارێزگاری واست و ئەندامانی وەفدی یاوەری و ژمارەیەک لە بەرپرسانی پارێزگاکە ئامادەبوون.
حكومەتی عیراق 13 فڕۆكەی پێشكەوتوو بۆ پەرەپێدانی ژێرخانی كەرتی فڕۆكەوانی و پێشكەشكردنی خزمەتگوزاری كوالیتی بەرز بۆ گەشتیاران دابین دەكات.
مەییەم سافی وتەبێژی وەزارەتی گواستنەوە و گەیاندنی عیراق لە راگەیەندراوێكدا بڵاویكردەوە، 13 فڕۆكەی مۆدێرن لە چوارچێوەی پلانی نوێكردنەوەی گەشتی ئاسمانی گەیشتووەتە عیراق و ئەوەش ئاماژەیە بۆ بەرزكردنەوەی تواناكانی گواستنەوەی ئاسمانی و هاوسەنگبوون لەگەڵ نوێترین ستانداردە نێودەوڵەتییەكان.
ئاماژەی بەوەشكردوە، ئەو فڕۆكانەی وەرگیراون بریتین لە شەش فڕۆكەی بۆینگ ماكس و دوو فڕۆكەی درێم لاینەر و پێنج فڕۆكەی ئێرباس.
مەییەم سافی راشیگەیاند، ئامانجی وەزارەتی گواستنەوە و گەیاندن وەرگرتنی 31 فڕۆكەی مۆدێرنە تاساڵی 2027 لەپێناو پەرەپێدانی ژێرخانی كەرتی فڕۆكەوانی و پێشكەشكردنی خزمەتگوزاری كوالیتی بەرز بۆ گەشتیاران.
د. لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق و بافڵ جەلال تاڵەبانی سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لە بەغداد کۆبوونەوە.
لە کۆبوونەوەکەدا باس لە دۆخی عیراق و مووچەی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان کرا و داواشکرا چیتر ماف و شایستەداراییەکانی هەرێمی کوردستان تێکەڵی ململانێ و ناکۆکییەکان نەکرێت.
لە درێژەی کۆبوونەوەکەدا، گفتوگۆ لە بارەی گرنگی سەقامگیری سووریا و ناوچەکە کرا و سەرۆک بافڵ رایگەیاند، "پێویستە مافی هەموو لایەنێک لە سوریا پارێزراوبێت بە تایبەت گەلی کورد، بۆ پاراستنی سەقامگیری ناوچەکەش گرنگە کە لەگەڵ هاوپەیمانان هەماهەنگ و هاریکار بین".
لە کۆتاییدا بافڵ جەلال تاڵەبانی ئاماژەی بەوە کرد، "لەگەڵ هەموو ئەو گۆڕانکارییانەی ناوچەکەی گرتووەتەوە پێویستە سەرکردە و لایەنە سیاسییەکان لە بەغدا هەماهەنگ بن لە گفتووگۆی بنیادنەرانە بۆ سەقامگیری ناوچەکە لەگەڵ پابەندبوون بە دەستووری عیراق".