عیراق
حكومەتی عیراق بۆ شوێنگرتنەوەی غاز ئێران كە بۆ كارپێكردنی وێستگەكانی كارەبا بەكاریدەهێنێت، بڕی 100 ملیۆن پێ سێجا غازی رۆژانە لە ئیمارات دەكرێت.
ئەحمەد موسا وتەبێژی وەزارەتی كارەبای عیراق رایگەیاند، بەپێی رێككەوتنێك ئیمارات رۆژانە 100 ملیۆن پێ سێجا غاز بە بەغداد دەفرۆشێت، بۆ كارپێكردنی وێستگەكانی كارەبا لە كەركوك و دبس و مەلا عەبدوڵڵا كە دەتوانن 400 مێگاوات كارەبا بەرهەم بهێنن، ئەمەش یارمەتیدەر دەبێت بۆ جێگیركردنی بەرهەمهێنانی كارەبا لە پارێزگای كەركوك.
ئەحمەد موسا وتیشی، ئەو غازەی كە ئێران بۆ عیراقی دابین دەكرد راگیراوە و بەو غازە شوێنەكەی پڕ دەكرێتەوە كە لە ئیماراتەوە هاوردە دەكرێت.
ئاماژەی بەوەشكرد، هاوكات وەزارەتی كارەبای عیراق كار لەسەر گرێبەستێكی دیكە لەگەڵ توركمانستان بۆ دابینكردنی غاز دەكات، گرێبەستەكەش بریتییە لە دابینكردنی 20 ملیۆن پێ سێجا غاز بۆ كارپێكردنی وێستگەكانی بەرهەمهێنانی كارەبا.
بە کڕینی 100 ملیۆن پێ سێجا غازی رۆژانە لە ئیمارات، بەرهەمهێنانی کارەبا 400 مێگاوات زیاد دەکات و بۆ پارێزگای کەرکوک دابیندەکرێت.
لە دوای گۆڕانکارییەکانی رۆژهەڵاتی ناوڕاست و سەرکەوتنی دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی هەڵبژێردروای ئەمریکا، سەرۆك وەزیرانی عیراق رایدەگەیەنێت، پەیوەندی نێوان ئەمریكا و عیراق دامەزراوەییە و كۆنتڕۆڵی گروپە چەكدارەكانیان كردووە.
محەمەد شیاع سودانی سەرۆك وەزیرانی عیراق لە میانی سەردانەكەیدا بۆ بەریتانیا لە چاوپێككەوتنێكدا لەگەڵ كەناڵی سكای نیوز رایگەیاند، دوای سەركەوتنی دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی هەڵبژێردراوی ئەمریكا پەیوەندییەكی تەلەفۆنییان ئەنجامداوە و ئەرێنی بووە و هەردولا ئارەزووی هاریكاری و كاركردنیان كردووە بەیەكەوە.
لە بارەی گۆڕانی رەوشی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستیش لەدوای وەرگرتنی دەسەڵات لەلایەن ترەمپەوە، سودانی وتی، گەلی ئەمریكا دەنگیان بە ترەمپ داوە و پەیوەندی نێوان عیراق و ئەمریكاش دامەزراوەییە و لەگەڵ دەستبەكاربوونیدا بەیەكەوە كار دەكەن.
دەشڵێت، حكومەت یاسا جێبەجێ دەكات و كار لەسەر چەسپاندنی ئاسایش و سەقامگیری دەكەن و هەموو جۆرە توندوتیژیەك رەتدەكەنەوە و كۆنتڕۆڵی گروپە چەكدارەكانیان كردووە.
رۆژی 20ی ئەم مانگە لە کۆشکی سپی، رێوڕەسمی ئاڵوگۆڕکردنی دەسەڵات لە نێوان جۆ بایدن و دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی هەڵبژێردراوی ئەمریکا بەڕێوەدەچێت، چاوەڕوانیش دەکرێت لە رۆژی دەستبەکاربوونیەوە ترەمپ چەند بڕیارێکی گرنگ دەربکات.
وەزیری دەرەوەی عیراق رایگەیاند، عیراق دەستدەكاتەوە بە هەناردەكردنەوەی نەوت و دانەوێڵە بۆ سوریا بە مەرجێك بگات بە دەستی هەموو سورییەكان.
فوئاد حسێن وەزیری دەرەوەی عیراق بە ئاژانسی هەواڵی رۆیتەرزی راگەیاندووە، عیراق لە بارەی سوریاوە دڵنیا نییە، ئەگەر پرۆسەیەكی سیاسی گشتگیر ئەنجام بدرێت دەبێتە دڵنەوایی بۆ بەغداد.
دەشڵێت، عیراق هەناردەی نەوت بۆ سوریا دەستپێدەكاتەوە و بڕەكەشی زیاد دەكات و دانەوێڵەشی بۆ دەنێرێت، بە مەرجێك بگاتە هەموو ناوچەكانی سوریا و دەستی سەرجەم سورییەكان.
فوئاد حسێن وتیشی، لە نێوان عیراق و سوریادا گفتوگۆ هەیە و بەغداد نیگەرانی داعشە و لەگەڵ دیمەشق لە پەیوەندیدان لەو بارەیەوە، بوونی سوریایەكی سەقامگیریش بە بەشداریكردنی سەرجەم پێكهاتەكانی ئەو وڵاتە دێت لە پرۆسەی سیاسیدا.
وەزارەتی نەوتی عیراق گرێبەستێك لەگەڵ دوو كۆمپانیای ئەمریكی و چینی ئیمزا دەكات بۆ ئەوەی وەبەرهێنان بە بڕی 1.7 ملیار دۆلار لە غازدا بكەن.
باسم عەبدولكەریم بەڕێوەبەری گشتی كۆمپانیا نەوتییەكان لە وەزارەتی نەوتی عیراق بە ئاژانسی رۆیتەرزی راگەیاندووە، وەزارەتی نەوت و كۆمپانیای "هالیبێر تۆنی ئەمریكی" گەیشتوونەتە رێكەوتن بۆ ئیمزاكردنی گرێبەستێك بۆ بەرهەمهێنانی غاز لە كێڵگەی نەهر بن عومەری نەوتی لە بەسرە.
دەشڵێت، "هالیبێر تۆن" یارمەتی عیراق دەدات بۆ زیادكردنی بەرهەمهێنانی نەوت لەو كێڵگەیەدا و بڕەكەی دەگەیەنێتە 300 هەزار بەرمیل لە رۆژێكدا.
وتیشی، كۆمپانیاكە رۆژانە 300 ملیۆن پێ سێجا غاز لەو كێڵگەیەدا بەرهەمدەهێنێت و ئەمەش سودی دەبێت بۆ زیادكردنی بەرهەمهێنانی كارەبا.
هاوكات كۆمپانیای پترۆ چاینای چینی كار لە هەمان كێڵگە دەكات و بە بڕی یەك ملیار و 700 ملیۆن دۆلار وەبەرهێنان لە غازی ئەو كێڵگەیەدا دەكات.
سەرۆك وەزیرانی عیراق لە لەندەن چەند بەڵگەنامەی لەبارەی تاوانەكانی رژێمی پێشوو رادەستی ناوەندیی عیراقی كرد بۆ كۆكردنەوەی بەڵگەی تاوان.
نوسینگەی راگەیاندنی محەمەد شیاع سودانی سەرۆك وەزیرانی عیراق، لە راگەیەنراوێكدا بڵاویكردەوە، سودانی لەمیانی سەردانەكەیدا بۆ بەریتانیا كۆمەڵێك بەڵگەنامەی تاوانی رادەستی ناوەندی عیراقی لە لەندەن كردووە بۆ كۆكردنەوە بەڵگەی تاوان لەبارەیانەوە كە حزبی بەعسی لەناوچوو ئەنجامی داون.
لەو بارەیەوە سودانی رایگەیاندووە، ئەو بەڵگەنامانە گرنگن بۆ نەوەكانی داهاتوو و لێكۆڵینەوە و توێژینەوە، ئەو ناوەندەش رۆڵی دەبێت لە گەیاندنی خەم و كێشەی عیراقییەكان بە كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی.
بەهۆی گۆڕانکاری کەش و هەواوە عیراق بەشێکی زۆری ناوچەکانی روبەروی وشکەساڵی بونەتەوە و بەپێی راپۆرتێکیش کە ناوەندی ستراتیژی بۆ مافەکانی مرۆڤ بڵاویکردوەتەوە 30%ی زەوی کشتوکاڵی لە دەستداوە.
سەرۆکی ناوەندی ستراتیژی بۆ مافەکانی مرۆڤ لەعیراق، ئەمڕۆ پێنجشەممە ئاشکرایکرد، عیراق لە ماوەی 30 ساڵی رابردوودا بەهۆی گۆڕانی کەشوهەوا نزیکەی 30%ی زەوییە کشتوکاڵییە بەرهەمدارەکانی لەدەستداوە.
ناوەندەکە راشیگەیاندووە، عێراق یەکێکە لەو وڵاتانەی کە زۆرترین زیانی گۆڕانکاریی کەشوهەوای لەسەرە لە ناوچەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، بەو پێیەی ئەو گۆڕانکارییانە تادێت کاریگەریەکانی لەسەر لە ئاو، کشتوکاڵ، تەندروستی، و کەرتەکانی ئابووری، خراپتر دەبێت.
ناوەندی ستراتیجی بۆ مافەکانی مرۆڤ ئاماژەی بەوەشکرد، عیراق بەرزبوونەوەی بەرچاوی پلەکانی گەرمای بە خۆیەوە بینیوە بەڕێژەی 1.2 پلەی سەدی بە بەراورد بە پێش ناوەڕاستی سەدەی بیستەم، پێشبینیش دەکرێت تا ساڵی 2050 پلەکانی گەرما بەرزبوونەوەی زیاتر بەخۆیەوە ببینێت و بگاتە 2.5 پلەی سەدی ئەگەر رێوشوێنی پێویست نەگیرێتەبەر.
ماوەی چەند ساڵێکە عیراق بەدەست قەیرانی ئاوەوە دەناڵێنێت، بەڵام لە چوار ساڵی رابردوودا قەیرانی ئاو زیاتر بووە و گەیشتووەتە قۆناغێکی مەترسیدار، هۆکارەکەشی بۆ ئەو وشکەساڵییەوە دەگەڕێتەوە کە تەواوی ناوچەکەی گرتوەتەوە.
رۆژی یەکشەممەی داهاتوو، ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق کۆدەبێتەوە و بڕگەی هەمواری یاسای بودجەی بۆ دانیشتنەکە زیادکراوە.
راگەیاندنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق بڵاویکردەوە، رۆژی یەکشەممەی داهاتوو ئەنجومەنی نوێنەران کۆدەبێتەوە و چەند پڕۆژە یاسایەک دەنگی لەسەر دەدرێت، لەنێویاندا رەشنووسی هەمواری یاسای بودجەی ساڵەکانی (2025،2024،2023) .
ئاماژەی بەوەشکردووە، هەر لەدانیشتنەکەدا پێنج پڕۆژە یاسا دەنگی لەسەر دەدرێت، کە یەکێک لە پڕۆژە یاساکان رەشنووسی یاسای دەزگای هەواڵگری نیشتیمانییە.
جێگەی ئاماژەبۆکردنە، کۆبوونەوەکە لەسەعات 1ی پاشنیوەڕۆی رۆژی 19ی ئەم مانگە دەستپێدەکات.
لەعیراق پێنج ملیار دینار گەرێندرایەوە کە لەلایەن کۆمپانیایەک بە ساختەکاری لەمامەڵەی داراییدا لە رێگەی نرخی دۆلارەوە برابوو، دادوەری عیراقیش دەڵێت: هەموو رێکارێکی پێویست دەگرینەبەر بۆ پارێزگاریکردن لە سامانی دەوڵەت.
ئەنجومەنی دادوەری عیراق گەڕاندنەوەی پێنج ملیار دیناری راگەیاند، لە كۆمپانیایەك كە ساختەكاری لە مامەڵەی داراییدا كردووە لە رێگەی نرخی دۆلارەوە.
ئەنجومەنی دادوەری عیراق لە راگەیەنراوێكدا ئاماژەی بەوەكردووە، دادگای لێكۆڵینەوەی دووی كەرخ توانیویەتی پێنج ملیار دیناری عیراق بگەڕێنێتەوە كە بەهۆی ساختەكاری لە مامەڵەی داراییدا بە نایاسایی برابوو.
دەشڵێت، ئەو بڕە پارەیە لە كۆمپانیایەك وەگیراوەتەوە كە سەرپێچی كردووە لە جیاوازی نرخی دۆلار و بە هەوڵێكی زۆر و سەرپەرشتی دادوەری پسپۆڕیش ئەو كارە كراوە و هەوڵەكانیش بەردەوامن بۆ گرتنەبەری رێكاری پێویست بە مەبەستی رێگریكردن لەو جۆرە تاوانانە و پارێزگاریكردن لە سامانی دەوڵەت.
ئەمڕۆ سەرۆک کۆماری عیراق لەگەڵ ئەندامانی ئەنجومەنی کۆمیسیارانی کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکان کۆبووەوە و جەختی کردەوە لەسەر ئەوەی، پێویستە کۆمسیۆن بەشێوەی جددی و بێلایەنانە کار بکات و دوور بێت لە دەستوەردان.
ئەمڕۆ چوارشەممە، د. لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق لە کۆشکی بەغداد پێشوازی لە ئەندامانی ئەنجومەنی کۆمیسیارانی کۆمسیۆنی باڵای سەبەخۆی هەڵبژاردنەکان کرد.
لە کۆبوونەوەکەدا سەرۆک کۆمار جەختی لەسەر گرنگی پتەوکردنی کۆڵەکەکانی پرۆسەی دیموکراسی لەوڵاتدا کردەوە، لەڕێگەی کارکردن بۆ ئەنجامدانی هەڵبژاردنی پەرلەمانی بەشێوەیەکی دادپەروەرانە و بێلایەنانە.
د. لەتیف رەشید جەختیشی کردەوە لە مسۆگەرکردنی پرەنسیپی دادپەروەری و دەرفەتی یەکسان لەنێویاندا، هەروەها بەدیهێنانی خواستەکانی گەلی عێراق بۆ سەقامگیری و خۆشگوزەرانی.
لە کۆبوونەوەکەدا سەرۆک کۆمار پیرۆزبایی لە ئەنجومەنی کۆمیسیاران کرد بەبۆنەی دەنگدانی ئەنجوومەنی نوێنەران بۆ درێژکردنەوەی کارەکانی ئەنجومەن بۆ ماوەی دوو ساڵ بۆ دڵنیابوون لەوەی هەڵبژاردنەکان لە وادەی دیاریکراوی خۆیدا وەک مافێکی دەستووری بەڕێوەبچێت.
سەرۆک و ئەندامانی کۆمسیارانیش روونکردنەوەیەکیان سەبارەت بە ئامادەیی کۆمیسیۆن و ئامادەکارییەکانیان بۆ ئەنجامدانی هەڵبژاردن لەکاتی خۆیدا و بەپێی وادەی دەستووری بۆ سەرۆک کۆمار دا و ستایشی رۆڵی سەرەکی سەرۆک کۆماریان کرد لە درێژەدان بە کارەکانی ئەنجوومەنی کۆمیسیاران.
پارێزگای زیقار ئاماری روداوەکانی هاتوچۆی ساڵی رابردووی راگەیاند و ئەوەی جێی سەرسامی بوو ئەوە بوو، تەنها لە ساڵی رابردوودا، بە تێکڕا دوو رۆژ جارێک نزیکەی یەک کەس بە روداوی هاتوچۆ لەو پارێزگایە گیانی لەدەست داوە.
پارێزگای زیقار رایگەیاندووە، ساڵی رابردوو ٤١٤ روداوی هاتوچۆ لە پارێزگاکە رویانداوە، کە بە تێکڕا دەکاتە رۆژانە زیاتر لە یەک روداو رووی داوە.
بەپێی ئاماری پارێزگاکە، بەهۆی روداوەکانەوە ١٦٥ کەس گیانیان لەدەستداوە و ٦١٢ کەسیش بریندار بوون، کە ئەگەر بە تێکڕا وەربگیرێت، ئەوا لەماوەی دوو رۆژدا نزیکەی یەک کەس گیانی لەدەستداوە و هەموو رۆژێکیش نزیکەی دوو کەس بریندار بوون.
لەوبارەیەوە، داخل عەبدولحسێن بەڕێوەبەری نوسینگەی مافی مرۆڤی زیقار رایگەیاندووە، هۆکاری زیادبوونی روداوەکانی هاتوچۆ زۆرن بەڵام سەرکیترین هۆکارەکان دەگەڕێنەوە بۆ پابەند نەبوون بە رێنماییەکانی هاتوچۆ، وەک تیژڕۆیی و خەولێکەوتن لەکاتی شۆفێریدا، هەروەها بەکارهێنانی مۆبایل و تێپەڕاندنی هەڵە.
وتیشی، بەرزبوونەوەی ژمارەکە بەو شێوەیە شایەنی نیگەرانییە، پێویستە لایەنە پەیوەندیدارەکان بێنە سەر هێڵ و چارەسەر بۆ ئەو بابەتە بکەن.
داواشی کرد، چەند رێکارێک بگیرێتە بەر بۆ چارەسەری ئەو بابەتانە، بەتایبەت دانانی هێماکانی هاتوچۆ بە درێژایی رێگاکانی دەرەوەی پارێزگاکە، هەروەها دەستپێکردنی هەڵمەتێکی گەورەی هۆشیارکردنەوەی شۆفێران.
پارێزگای زیقار یەکێکە لە پارێزگاکانی عیراق و رووبەرەکەی نزیکەی ١٣ هەزار و ٦٢٦ کیلۆمەتر دووجایە و دانیشتووانەکەی کەمترە لە سێ ملیۆن کەس.
نوسینگەی سەرۆکوەزیرانی عیراق رایگەیاند، یاداشتێکی لێکتێگەیشتنیان لە بواری وزە لەگەڵ کۆمپانیای بریتش پترۆلیۆمدا ئیمزا کرد.
نوسینگەی محەمەد شیاع سودانی سەرۆکوەزیرانی عیراق رایگەیاند، یاداشتێكی لێكتێگەیشتن ئیمزا كرا بۆ هەڵسەنگاندنی ئەگەری گەشەپێدانی تەواوەتی چوار كێڵگەی نەوتی لە كەركوك.
ئاماژەی بەوەشکردووە، ئامانجیان ئەوەیە بتوانن پڕۆژەی نۆژەنکردنەوە و پەرەپێدانی چوار کێڵگەی نەوتی کۆپانیای نەوتیی باکوور بدەنە دەست کۆمپانیای بریتش پرتۆلیۆم، لەپێناو زیادكردنی بەرهەمهێنان و گەیشتن بە باشترین رێژەی بەرهەمهێنان لە نەوت و گاز.
دوێنێ بە سەردنێکی رەسمی محەمەد شیاع سودانی سەرۆکوەزیرانی عیراق گەیشتە بەریتانیا و لەگەڵ شا چارلزی سێیەم و چەند بەرپرسێکی دیکەدا کۆبووەوە و باسیان لە چەندین پرسی وەک بوارەكانی ئابووری و گەشەسەندن و پیسبوونی كەشوهەوا و رۆشنبیریدا كرد.
دوای کۆبوونەوەشی لەگەڵ هاوتا بەریتانییەکەی، رێككەوتن بۆ گەڕانەوەی ئەو پەنابەرە عیراقییانەی كە مافی پەنابەرێتیان نییە.
سودانی و کێیر ستامەر سەرکوەزیرانی بەریتانیا چەند رێككەوتنێكیان بە بەهای ١٢ ملیار پاوەن لە بوارەكانی وزە، ئابووری، وەبەرهێنان و ئاسایش و كۆچ و پەروەردە و ژینگەدا ئیمزا كرد.
سەرۆك وەزیرانی عیراق لەگەڵ شا چارڵزی سێیەم شای بەریتانیا كۆبوەوە، لەگەڵ هاوتا بەریتانییەكەشی رێككەوتن بۆ گەڕانەوەی ئەو پەنابەرە عیراقییانەی كە مافی پەنابەرێتیان نییە.
نوسینگەی رایگەیاندنی محەمەد شیاع سودانی سەرۆك وەزیرانی عیراق بڵاویكردەوە، سودانی لە كۆشكی بەكینگهام لە لەندەن لەگەڵ شا چارڵزی سێیەم شای بەریتانیا كۆبوەوە و باسیان لە هەماهەنگی لە بوارەكانی ئابووری و گەشەسەندن و پیسبوونی كەشوهەوا و رۆشنبیریدا كرد.
دواتر سودانی لەگەڵ كیەر ستارمەر، سەرۆك وەزیرانی بەریتانیا كۆبوەوە و چەند رێككەوتنێكیان بە بەهای 12 ملیار پاوەند لە بوارەكانی وزە، ئابووری، وەبەرهێنان و ئاسایش و كۆچ و پەروەردە و ژینگەدا ئیمزا كرد.
هەروەها جەختكرایەوە لەسەر كاركردنی پێكەوەیی بۆ نەهێشتنی كۆچی نایاسایی بەشێوەی ریشەیی و گەڕاندنەوەی ئەو پەنابەرە عیراقییانەی بەریتانیا كە مافی پەنابەرێتیان نییە، هاوكات زانیاری ئاڵەگۆڕبكرێت بۆ دەستگیركردنی گروپە قاچاخچێتییەكان.
د.لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق، لەگەڵ موسەنا سامەڕائی سەرۆکی هاوپەیمانی عەزم بە ئامادەبوونی ئەندامانی فراکسیۆنی پەرلەمانی هاوپەیامنیەکە کۆبوەوە و ئاماژەیکرد بە پێویستی ئەوەی کە هێزە سیاسییەکان سەرنجیان هەبێت لەسەر یەکخستنی دیدگاکان لە نێوان خۆیاندا.
لە کۆبوونەوەکەدا کە ئەمڕۆ سێشەممە ١٤-١- ٢٠٢٥ بەڕێوەچوو، باس لە بارودۆخی سیاسی و پێشهاتەکانی ئاستی ناوخۆیی و ناوچەیی کرا، هەروەها باسی چۆنیەتی بەهێزکردنی کۆدەنگی سیاسی نێوان لایەنە جیاوازەکان کرا، بە شێوەیەک کە بەشداربێت لە چەسپاندنی سەقامگیری و پێشخستنی چاکسازی بۆ هێنانەدی ویستی هاووڵاتیان.
سەرۆک کۆمار ئاماژەیکرد بە سەقامگیری عیراق لەسەر ئاستی ئەمنی کە کۆڵەکەیەکی گرنگە بۆ گەشەپێدان لە ئاستی ئابووری و کۆمەڵایەتی، ئاماژەیکرد بە پێویستی ئەوەی کە هێزە سیاسییەکان سەرنجیان هەبێت لەسەر یەکخستنی دیدگاکان لە نێوان خۆیاندا و هەروەها تێپەڕاندنی ئەو ئاستەنگانەی کە رێگرن لە گەیشتن بە چارەسەری لۆژیکی و کۆتاییهێنان بە زۆرێک لەو "مەسەلانەی" کە رووبەڕووی عیراق بوونەتەوە.
سەرۆک کۆمار داوایکرد، پەیوەندی و متمانەی بەهێز لە نێوان فراکسیۆنە سیاسییەکان دروست ببێت و لێکتێگەیشتنە نیشتمانییەکانی نێوان لایەنە جیاجیاکان زیاتر بەرەوپێشبچێت لەڕێگەی گفتوگۆیەکی جددی و بەرهەمدار کە بەشدارە لە هێنانەدی سەقامگیری سیاسی، جەختیشیکردەوە لە گرنگی بەهێزکردنی رۆڵی یاسادانان و چاودێریکردنی ئەنجومەنی نوێنەران بۆ بەدواداچوون لەسەر جێبەجێکردنی سیاسەت و بەرنامەکانی حکومەت و باشترکردنی کاری دامەزراوەکانی حکومەت و دڵنیابوون لە پابەندبوون بە یاساکانی ئێستا.
لای خۆیەوە سەرۆکی هاوپەیمانی عەزم پێزانینی خۆی بۆ پێشنیارەکانی سەرۆک کۆمار دەربڕی و جەختی لەوە کردەوە، کە قۆناغی ئێستا پێویستی بە هاریکاری زیاتری لایەنە سیاسییەکان هەیە بۆ چەسپاندنی ئاسایش و سەقامگیری و باشترکردنی خزمەتگوزاریی بۆ هاووڵاتیان.
موسەنا سامەڕائی جەختییشیکردەوە لەسەر گرنگی چەسپاندنی پرەنسیپە نیشتیمانییەکان بۆ بەردەوامبوون لە بنیاتنانەوە و پێشکەوتن بە شێوەیەک کە خزمەت بە بەرژەوەندییەکانی هاووڵاتیان بکات و گەشەسەندن لە هەموو بوارەکان لە وڵاتدا بەدیبێت.
د.لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق، رۆژی سێشەممە لە کۆشکی بەغداد پێشوازیکرد لە وەفدێکی کوتلەی پەرلەمانتارانی سادقوون بە سەرۆکایەتیی د.حەبیب حەلاوی ئەندامی لیژنەی یاسایی پەرلەمان.
لە سەرەتای کۆبونەوەکەدا سەرۆک کۆمار بەخێرهاتنی نوێنەرانی کرد و ئاماژەی بە گرنگی رۆڵی ئەنجومەنی نوێنەران کرد، وەک دەسەڵاتی تایبەت بۆ یاسادانان و گێڕانی رۆڵی چاودێری بەسەر کارەکانی سەرجەم دامودەزگاکانی دەوڵەتدا و بەرپرسیارێتی ئەنجومەنەکەی روونکردەوە لە تەواوکردنی داڕشتنی یاساکان کە لە دەستووردا هاتوون و لە بەرنامەی حکومەتدا هەن، لەوانەش یاسای ئەنجومەنی فیدراڵی کە یاسادانانەکەی ماوەیەکی زۆرە دواکەوتووە.
سەرۆک کۆمار جەختی لەوەکردەوە، کە سەرۆکایەتی کۆمار پشتیوانی لەکارەکانی ئەنجومەنی نوێنەران دەکات و داوای خێراکردنی دەرکردنی ئەو یاسایانە دەکات کە کاریگەری لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی عیراق وەک یاسای ئەنجومەنی باڵای ئاو و یاسای گەڕاندنەوەی داهاتی گەندەڵی و ئاماژەی بەوەشدا کە ئەم ساڵی تەمەنی ئەنجومەنی نوینەران دوایین ساڵی ژیانی یاسایی ئەنجومەنی نوێنەرانە و دەبێت دەرکردنی یاساکان تەواو بکات کە ناکرێت دوا بکەون و بەدواداچوون بۆ ئەو پرۆژانەی وەبەرهێنان بکەن، کە لەلایەن وەزارەتەکان و پارێزگاکانەوە پێکشەشکراون و لەبەر رۆشنایی ئەو بودجە داراییە کە بۆیان دابینکراوە.
لای خۆیەوە سەرۆکی کوتلەی پەرلەمانتاری سادقوون سوپاسی سەرۆک کۆماری کرد بۆ رۆڵی لە سازکردنی کۆبونەوەی هەر چوار سەرۆکایەتییەکە و جەختکردنەوەی بەردەوامی لەسەر پێویستی دەرکردنی یاساکان، کە کاریگەری لەسەر ژیانی هاووڵاتیان هەیە و هەروەها جەختی لەسەر پێویستی پاراستنی ئاسایش و ئەو سەقامگیریە کردەوە کە بەدەستهاتوون .
لە چوارچێوەی گەشتەکەیدا بۆ بەریتانیا، محەمەد شیاع سودانی سەرۆکوەزیرانی عیراق و شا چارلزی سێیەم کۆبوونەوە و باسیان لە چەند بابەتێک کرد.
دوای ئەوەی ئەمڕۆ بە سەردانێکی رەسمی محەمەد شیاع سودانی سەرۆکوەزیرانی عیراق گەیشتە بەریتانیا، لە کۆشکی بەکینگهام لە لەندەنی پایتەخت لەگەڵ شا چارلزی سێیەم کۆبوونەوە و لە کۆبوونەوەکەدا باسیان لە هاوکاری دووقۆڵیی نێوان عیراق و بەریتانیا کرد.
بەپێی راگەیەنراوی نوسینگەی راگەیاندنی سەرۆکوەزیران، هەر لە کۆبوونەوەیاندا باسیان لە چۆنییەتی دامەزراندنی هاوبەشییەکی بەرهەمهێنەر لە بوارە جۆراوجۆرەکانی ئابووری و گەشەپێدان کردووە، هاوکات، باسیان لە هاوکاریکردنی هەردوو وڵات کردووە لە بواری بەرەنگاربوونەوەی گۆڕانی کەشوهەوا و دەرفەتەکانی پەرەپێدانی هەماهەنگی کلتووری.
لەو بارەیەوە سودانی جەختی کردووەتەوە لەسەر سووربوونی عێراق بۆ پتەوکردنی پەیوەندییە دوو قۆڵییەکان لە بوارە جیاجیاکاندا، بەشێوەیەک کە بەرژەوەندییە هاوبەش و بەردەوامەکانی هەردوو گەلی عێراق و بەریتانیا بەهێز بکات.
بەپێی راگەیەندراوێکی وەزارەتی تەندروستی عیراق، بەشی دووەمی دەرچوانی بەشە بزیشکییەکان دادەمەزرێن کە ژمارەیان زیاتر لە شەش هەزار دەرچووە.
بەپێی زانیارییەکانی کوردسات نیوز، ئەو دەرچوانە دەگرێتەوە کە لە ساڵی 2023دا بەشە پزیشکییەکانیان تەواو کردوە و ژمارەیان 6 هەزار و 305 کەسە.
٪75ـی دەرچووەکان لە زانکۆ و پەیمانگە حکومییەکانن، هەروەها ٪25ـی دەرچووەکان لە زانکۆ و پەیمانگە تایبەتەکانن، رێژەی زۆری دەرچووەکانیش لە پزیشکی ددان و دەرمانسازین.