عیراق
بە ھۆی بەرزبوونەوەی نرخی ئارد لە بازاڕەکانی جیھان، نرخی ئادر لە عێراق و ھەرێمی کوردستانیش رووی لە زیادبوون کرد، ئەوەش نیگەرانی لای ھاووڵاتیان دروستکرد.
دەرچووان رایانگەیاند، لە بەغدادەوە فەرمانی وزاری بۆ دامەزراندنی دەرچووانی بەشە پزیشکییەکانی زانکۆی کەرکوک دەرچووە، بەڵام "راکان جبوری" پارێزگاری بە وەکالەتی کەرکوک بە بیانووی ئەوەی بەشێک لەو دەرچووانە لە دەرەوەی کەرکوک نیشتەجێن رێگری دەکات لە دەستبەکاربوونیان و ئیمزای دەستبەکاربوونیان ناکات، لە کاتێکدا ئەو دەرچووانەی بەھۆی ئاڵۆزی و نا سەقامگیری ئەمنی لە شارەکە ئاوارە بوون و داواکارن رێگرییەکانی پارێزگار لاببرێن.
پەیامنێری کوردسات نیوز ڕایگەیاند، ئەمڕۆ دادگای باڵای فیدراڵی سەبارەت بە یەکلاکردنەوەی کەیسی ھۆشیار زێباری کۆبوویەوە و بڕیاریدا ھۆشیار زێباری ناتوانێت خۆی بۆ پۆستی سەرۆک کۆماری عێراق کاندید بکات.
ھاوکات سەعات ٣ی دوانیوەڕۆی ئەمڕۆ وادەی پێشکەشکردنی سیڤی بۆ پۆستی سەرۆک کۆماری عێراق کۆتایی دێت و بە پێی زانیارییەکان تا ئێستا چەند کەسی تر خۆیان بۆ ئەو پۆستە کاندید کردووە.
لە قۆناغی یەکەمیشدا ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق، ناوی ٢٥ کاندیدی بۆ پۆستی سەرۆک کۆمار پەسەند کرد.
ئەحمەد سەحاف وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی عێراق رایگەیاندوە ، وەزارەتەکە بە گرنگییەوە چاودێری رەوشی عێراقییەکانی نیشتەجێی ئۆکراین دەکات کە ژمارەیان زیاترە لە ٥ ھەزار و ٥٠٠ کەس و لە ھەر رەوشێکی نەخوازراودا گرەنتی سەلامتیان دەکات ، باڵیۆزخانەی عێراقیش لە کیڤ لە پەیوەندیی بەردەوامدایە لەگەڵ عێراقییەکان و ژمارەی تەلەفۆنی تایبەتی داناوە بۆ حاڵەتە بەپەلە و پێویستەکان .
ئەوە لەکاتێکدایە پێشتریش وەزارەتی دەرەوەی عێراق لە ئاگادارکردنەوەیەکدا داوای لەو عێراقییانە کرد کە لە ئۆکراین نیشتەجێن ، لەپێناو پاراستنی ژیانیان ئەو وڵاتە بەجێبھێڵن و ھیچ کەسێکیش گەشت بۆ ئەو وڵاتە نەکات .
حەیدەر لامی سەرکردە لە ھاوپەیمانی دەوڵەتی یاسا ڕایگەیاند، لایەنەکانی ناو چوارچێوەی ھەماھەنگی تا ئێستاش کار لەسەر یەکخستنی ماڵی شیعە دەکەن.
ئاماژەی بەوەشکرد، بەشداری لایەنێک و پەراوێزخستنی لایەنێکی دیکە لە پرۆسەی سیاسیدا، وا دەکات ڕەوشی سیاسی نەتوانێت خۆی لەبەردەم ئەو مەترسییە گەورانەدا بگرێت، کە لەسەر ئاستی ناوخۆ و دەرەوە ڕووبەڕووی عێراق دەبێتەوە.
حەیدەر لامی داوای لە ڕەوتی سەدر بە تایبەت و سەرجەم کوتلە سیاسییەکانی دیکەش کرد، کارێک بکەن پرۆسەی سیاسی یەکگرتوو و بەھێز بێت لەبەرامبەر ئەو مەترسییە گەورانەی کە عێراقی پێدا تێپەڕیووە لە سێ ساڵی رابردوو، ھەروەھا بۆ چوار ساڵی داھاتووش.
ئەو وتانەی ھاوپەیمانی دەوڵەتی یاسا لە کاتێکدایە، ماوەی ھەفتەیەک زیاترە ڕەوتی سەدر ڕایگەیاندووە، ھەموو گفتوگۆیەکی لەگەڵ چوارچێوەی ھەماھەنگی و سەرجەم لایەنەکانی دیکەش ڕاگرتووە.
ئەنجومەنی دادوەریی عێراق لە ڕاگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە، دادگا سزای لەسێدارەدانی بۆ مونزیر حامید ئەفسەر بە پلەی موقەدەم و ھەواڵدەر عەلی نەجم دەرکرد، بە تاوانی تێوەگلان لە ڕوداوی کوشتنی بە کۆمەڵی خێزانێکی ٢٠ کەسی.
پێشتر دادگای لێکۆڵینەوەی بابل، لە ڕۆژی ٢٠ی کانوونی دووەمی ڕابردوودا ئەو تۆمەتبارانەی بە تۆمەتی تێوەگلان لە تاوانەکە، رەوانەی دادگای تاوانەکانی بابل کرد، بە مەبەستی دادگاییکردنیان بە گوێرەی مادەی ٤٠٦ لە یاسای سزادانی عێراقی.
دادگاکە دانپێدانانی ١٣ تۆمەتباری تۆمارکرد، لەسەر تاوانی کوشتنی خێزانێکی ٢٠ کەسی لە قەزای جبلە سەر بە پارێزگای بابل، زۆربەی قوربانییەکانیش ژن و منداڵ بوون، تاوانەکەش لەسەر ناکۆکییەکی کۆمەڵایەتی بووە.
ڕوداوەکەش لەسەر ئاستی عێراق دەنگدانەوەیەکی گەورەی ھەبوو، تا بە ناچاری سەرۆک وەزیرانی عێراق دەستوەردانی تێدا کرد و لیژنەیەکی تایبەتی لێکۆڵینەوەی لەسەر پێکھێنا.
ماڵپەڕی (دیڤینس وان)ی ئەمریکا بڵاویکردەوە، عێراق بە نیازە سیستمی بەرگری پێشکەوتوو و فڕۆکەی جۆری راڤاڵ لە فەڕەنسا و تانکی جۆری تی ٩٠ لە ڕوسیا و تانکی ئەبرامز لە ئەمریکا بکڕێت.
ماڵپەڕەکە کە تایبەتە بە کاروباری بەرگری و پڕچەککردن ڕایگەیاندوە، گفتوگۆکان لەگەڵ ھەندێک وڵات گەیشتوونەتە قۆناغی پێشکەوتوو.
بە گوێرەی گفتوگۆکان فەڕەنسا پێشنیازی بۆ عێراق کردووە، ٢٠ فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی پێ بفرۆشێت.
بڕیاریشە بەم نزیکانە وەفدێکی عێراقی سەردانی فەڕەنسا بکات، بۆ گفتوگۆکردن لەگەڵ لێپرسراوانی وەزارەتی بەرگری ئەو وڵاتە، لەسەر ئەو چەکانەی کە بە نیازە بیانکڕێت.
لە لایەکی ترەوە سەرچاوەیەکی باڵای ئەمنی عێراق ڕایگەیاند، پلان ھەیە گرێبەستێک لەگەڵ ڕوسیا ئیمزا بکەن، بۆ کڕینی ژمارەیەک تانکی پێشکەوتوو لە جۆری تی ٩٠ و ئەبرامزی ئەمریکی.
ئیرەج مەسجدی باڵیۆزی ئێران لە عێراق ڕایگەیاند، مستەفا کازمی سەرۆک وەزیرانی عێراق، بەڵێنیداوە بە ھەڵوەشاندنەوەی وەرگرتنی ڤیزا بۆ ئەو ھاوڵاتییە ئێرانیانەی کە لە دەروازە سنورییەکانەوە سەردانی عێراق دەکەن.
مەسجدی ئاماژەی بەوەکردووە، ھەڵوەشاندنەوەی ڤیزا بۆ ھاوڵاتیانی ئێران لە مانگی ئازاری داھاتووەوە دەچێتە بواری جێبەجێکردنەوە، بۆ ئەو کەسانەی کە لە دەروازە سنورییە وشکانییەکانەوە سەردانی عێراق دەکەن.
پشتریش ئێران و عێراق ڕێککەوتن لەسەر ھەڵوەشاندنەوەی ڤیزا بۆ ھاوڵاتیانی یەکتر، بۆ ئەوانەی کە لە ڕێگەی فڕۆکەخانەکانەوە گەشت دەکەن.
لە ڕاگەیەندراوێکدا شانەی ڕاگەیاندنی ئەمنی بڵاویکردەوە، ھێزێکی تایبەتی فەرماندەیی ئۆپراسیۆنەکانی میسان دوای کۆکردنەوەی زانیاری ھەواڵگری ورد، توانیان (حەسەن تەڕاد غلیەم) دەستگیر بکەن.
ئاماژە بەوەشکراوە، تۆمەتباری دەستگیرکراو پێشتر بە گوێرەی مادەی ٤ی تیرۆر، فەرمانی دەستگیرکردنی ھەیە و لە ئۆپراسیۆنێکی سەرکەوتوودا لە ناحیەی مەشرەح لە پارێزگای میسان دەستگیرکراوە.
لە ماوەی ڕابروودا لە پارێزگای میسان بە دەیان کەس تیرۆر کراون و ڕووداوەکانیش ناڕەزاییەکی زۆری بەدوای خۆیدا ھێنا، بە تایبەتی دوای تیرۆرکردنی فەیسەڵ ساعیدی دادوەری تایبەت بە لێکۆڵینەوە لە ماددە ھۆشبەرەکان لە پارێزگاکە.
ڕاقیە خزعەلی پسپۆڕی یاسایی ڕایگەیاند، ناردنی یاسای بودجە تەنھا لە دەسەڵاتی حکومەتی نوێی عێراقدایە و قسەکردن و بەھانە ھێنانەوەش بۆ ڕازیبوون بە ناردنی پڕۆژەیاسای بودجە لە لایەن حکومەتی کاربەڕێکەرەوە، یەکێکە لە پێشێلکارییە دەستوریی و یاساییەکانی دیکە.
ڕوونیشیکردەوە، حکومەتی ئێستا کاربەڕێکەرە و بە ھیچ شێوەیەک مافی ئەوەی نییە ھیچ پڕۆژەیاسایەک ڕەوانەی ئەنجومەنی نوێنەران بکات، تا ئەو کاتەی حکومەتی نوێ پێکدەھێنرێت.
باسی لەوەشکرد، یاسا زۆر ڕوون و ئاشکرایە و حکومەتی داھاتوو پابەندە بە پێشکەشکردنی تێڕوانینێکی ئابوری و کۆمەڵایەتی جیاواز لەوانی پێشتر، بە مەبەستی باشترکردنی ڕەوشی وڵات بە گشتی.
زورغام مالیکی پەرلەمانتاری ھاوپەیمانی دەوڵەتی یاسا ڕایگەیاند، بەھۆی بڕیاری موقتەدا سەدرەوە، گفتوگۆکانی نێوان چوارچێوەی ھەماھەنگی و ڕەوتی سەدر بە تەواوی ڕاگیراوە. وتیشی، بەو پێیەی چوارچێوەی ھەماھەنگی و کوتلەی سەدر گەورەترین کوتلەی پەرلەمانین، بەڵام تا ئێستا ھیچ ڕێککەوتنێک لە نێوان ھەردوولا نەکراوە.
جەختیشیکردووەتەوە، بە بێ ڕێککەوتن لە نێوان ڕەوتی سەدر و چوارچێوەی ھەماھەنگی، کوتلەی سەدر ناتوانێت لە ئەنجومەنی نوێنەران سەرۆک کۆمار تێپەڕێنێت.
چاودێرانی ڕەوشی سیاسی عێراقیش دەڵێن، بەردەوامی ناکۆکی و ڕێکنەکەوتنی کوتلە سیاسییەکان، ھەڕەشەیە لەسەر یەکێتی خاکی عێراق و ڕەوشی سیاسی و ئەمنی.
عالیە نسەیف لە لێدوانێکی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاندووە، ھەڕەشە ھەیە لەسەر ئەو بریکاری وەزیری و بەڕێوەبەرە گشتیانەی کە سەر بەوانن، و مەترسی دوورخستنەوە و پەراوێزخستیان لەسەرە.
باسی لەوەشکردووە، ئەگەر بەشداری حکومەتی داھاتوو نەکەن، یان ھەر کەموکوڕییەکی تیا بێت، ئەوا بژاردەی ئەوان جوڵاندنی شەقامی عێراقی دەبێت.
عالیە نسەیف ڕوونیکردەوە، بەھۆی ھەوڵی ھەندێکەوە بۆ پەراوێزخستنی ھاوپەیمانی دەوڵەتی یاسا، چاوەڕوان دەکرێت بچنە دەرەوەی پڕۆسەی سیاسی.
دادوەرانی دۆسییەکانی گەندەڵی و تیرۆر و مادە ھۆشبەرەکان و کەسانی لە یاسا دەرچوو، لە دیارترین ئەو دادوەرانەن کە لە لایەن گروپە چەکدارەکانەوە مەترسی تیرۆرکردنیان لەسەرە.
ئەوەش لە کاتێکدایە ھەفتەی ڕابردوو چەند چەکدارێکی نەناسراو لە نزیک سەرۆکایەتی دادگای تێھەڵچوونەوەی میسان، تەقەیان لە دادوەر فەیسەڵ ساعیدی دادوەری دۆسیەی مادە ھۆشبەرەکان کرد و تیرۆریان کرد.
وائیل ڕیکابی لە ھاوپەیمانی دەوڵەتی یاسا ڕایگەیاند، کۆبوونەوە و دیداری بەردەوام لە نێوان سەرکردەکانی چوارچێوەی ھەماھەنگی و ڕەوتی سەدر بەردەوامە، ئەوەش دەرخەری ئەوەیە ھیچ ناکۆکییەکی شەخسی نییە لە نێوان چوارچێوەی ھەماھەنگی و خودی موقتەدا سەدر، ڕێبەری ڕەوتی سەدر.
ئاماژەی بەوەشکردووە، تەنانەت ئەگەر چوارچێوەی ھەماھەنگی گەورەترین کوتلەش بێت، ئەوا جەختدەکاتەوە دەبێت لەگەڵ کوتلەی سەدر بچێتە ئەنجومەنی نوێنەران نەک بە تەنھا، بۆیە دەبێت کوتلەی سەدر ھەنگاوی تر بنێن، بە مەمبەستی لێکنزیکبوونەوەی زیاتر.
ئەو وتانەی ھاوپەیمانی دەوڵەتی یا لە کاتێکدایە، تا ئێستا موقتەدا سەدر چەند جارێک دووپاتیکردووەتەوە، بەھۆی بەشداری نوری مالکییەوە، خواستی ھاوپەیمانیەتی نییە لەگەڵ چوارچێوەی ھەماھەنگیدا.
ڕۆژی ٩ی شوبات سەرۆکایەتی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق لە نوسراوێکدا بڕیاریدا بە دووبارە کردنەوەی دەرگای خۆکاندیدکردن بۆ پۆستی سەرۆکایەتی کۆمار و بۆ ماوەی سێ ڕۆژ، بەڵام بەھۆی پشووی ڕۆژانی ھەینی و شەممە بڕیارە سەعات سێی دوانیوەڕۆی یەکشەممە وادەکە کۆتایی بێت.
بە پێی زانیارییەکان تا ئێستا سێ کەسی تر خۆیان کاندید کردووە بۆ پۆستی سەرۆک کۆماری عێراق، لە قۆناغی یەکەمیشدا ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق، ناوی ٢٥ کاندیدی بۆ پۆستی سەرۆک کۆماری عێراق پەسەند کرد.