عیراق
د. لەتیف رەشید سەرۆك كۆماری عیراق سێ یاساكەی ئەنجومەنی نوێنەرانی پەسەند كرد.
سەرۆكایەتی كۆمار بڵاویكردەوە، د. لەتیف رەشید سەرۆك كۆماری عیراق ئیمزای لەسەر یاساكانی باری كەسێتی و لێبوردنی گشتی و گەڕانەوەی ماڵ و موڵك بۆ خاوەنەكانیان كردووە و پەسەندی كردوون.
ئەوەش دوای ئەوەدێت كە رۆژی سێشەممەی رابردوو دادگای باڵای فیدراڵی عیراق ئەو سكاڵانەی رەتكردەوە كە لە دژی یاساكان تۆمار كرابوون.
ڕۆژی 21ی مانگی رابردوو ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق بەیەك پاكێج دەنگی لەسەر سێ یاساكە دا و بەدوای خۆیدا كاردانەوەی لێكەوتەوە، هەر سێ یاساكەش لەلایەن كورد و شیعە و سوننەكانەوە پشتگیریی لێكران.
د.لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق جەختیکردەوە کە چاکسازی لە مەسەلەی زەوی و زار چیتر پێویستییەکی ژینگەیی نییە، بەڵکو بووەتە بەرپرسیارێتییەکی مۆراڵی بەرامبەر بە نەوەکانی داهاتوو، و زامنی داهاتوویەکی بەردەوام دەکات بۆ ئێمە و منداڵەکانمان.
ئەم لێدوانە لە میانی وتارێکیدا بوو کە ئەمڕۆ چوارشەممە لە پەیمانگای زانستی بۆ خوێندنی باڵا لە پارێزگای نەجەف پێشکەشی کرد.
سەرۆک کۆمار رایگەیاند کە چارەسەری بەردەوام تەنیا لە رێگەی هەوڵی ناوخۆیی کاریگەرەوە دەتوانرێت بەدیبێت، روونیکردەوە کە هاندانی کۆمەڵ بنەمای ستراتیژییمانە بۆ رووبەڕووبوونەوەی ئاڵەنگارییەکان.
دواتر د. لەتیف رەشید وەڵامی پرسیاری پرۆفیسۆر و توێژەرانی پەیوەست بە دۆسییەی ئاو و کاریگەرییەکانی لەگەڵ وڵاتانی دراوسێ سەبارەت بە پشکی ئاوی عیراق دایەوە، جەختی لەسەر پەرۆشی عیراق کردەوە بۆ گرتنەبەری رێگاچارەی بەردەوام کە مافی بەشە ئاو زامن بکات و هاریکاری ئیقلیمی لەم بوارەدا پەرەپێبدات.
هاوکات سەرۆک کۆمار داوای تەرخانکردنی سەرچاوەی دارایی زیاتری کرد بۆ دروستکردنی بەنداو لە عیراق بۆ چەسپاندنی ئاسایشی ئاو و چارەسەرکردنی ئاستەنگەکانی کەمی سەرچاوەکان.
ئەمەی خوارەوە دەقی ئەو وتارەیە کە سەرۆک کۆمار پێشکەشی کرد:
بەڕێزان،
سڵاو و ستایشی خودای گەورەتان لەسەر بێت
خۆشحاڵم کە ئەمڕۆ وەک ئەندازیارێکی بەڕێوەبردنی ئاو بە دەیان ساڵ ئەزموون لەگەڵتانم کە بەشێکی زۆری ژیانی پیشەیی خۆمم تەرخان کردووە بۆ چارەسەرکردنی کێشەکانی کەمی ئاو و پەرەپێدانی شێوازی بەکارهێنانی زەوی بە شێوەیەکی بەردەوام.
ئەمڕۆ رووبەڕووی چەندین ئاڵەنگاری دەبینەوە، ئەوانە تەنیا مەسەلەیەکی تیۆری نین بەڵکو دۆخێکی بەپەلەیە کە پێویست دەکات بە خێرایی هەنگاو بنێین، بەپێی ئەو ستراتیژانەی کە کاردەکەن بۆ چارەسەرکردنی ئەم مەسەلانە بە شێوەیەکی کاریگەر و ڕاستەوخۆ، لەپێناو فەراهامکردنی زەویی سەقامگیرتر لە ڕێگەی چاکسازی زەوییەوە.لە 40%ی زەوییەکانی جیهان بەپیتی لەدەستداوە، ئەمەش مەترسی لەسەر سەقامگیری ژینگەی ئابووری و کۆمەڵایەتیمان دروستکردووە ، ئەم دیاردەیە بووەتە هۆی دابەزینی بەرهەمی کشتوکاڵی و پیسبوونی ڕێڕەوی ئاوەکان و زیادبوون و خێراکردنی وشکەساڵی، ئەمەش ئابووری و بژێوی ژیانی لە سەرانسەری جیهاندا خستووەتە مەترسییەوە.
عیراقیش لەو ئاڵەنگارییانە بێبەری نییە، بەو پێیەی لە 39%ی زەوییەکانمان بەر بیابانبوون کەوتوون، لە کاتێکدا سەرچاوە ئاوییەکانمان کە بنەمای کشتوکاڵ و بژێوی ژیانن، بەدەست زیادبوونی فشارەوە دەناڵێنن.
دۆخەکە بەهۆی گۆڕانی کەشوهەوا و بەرزبوونەوەی پلەکانی گەرما و کەمبوونەوەی ڕۆیشتنی ئاو لە ڕووبارەکانەوە کە لە وڵاتانی دراوسێوە دێن، خراپتر دەبێت. حکومەت لە بەرامبەر ئەم ئاڵەنگارییانە بێ دەسو پێ نەوەستاوە و هەنگاوی یەکلاکەرەوە و بەرجەستە دەنێت بۆ رووبەڕووبوونەوەیان، لە رێگەی سیاسەتی کاریگەرەوە بە ئامانجی گەیشتن بە گەشەپێدانی بەردەوام. ئەم دەستپێشخەرییە گەورانەی خوارەوە کە دەستمان کردووە بە جێبەجێکردن بریتین لە:
*هەنگاوی یەکەم و کاریگەر بریتیە لە باشترکردنی بەڕێوەبردنی سەرچاوەی ئاویی ئێستامان، بە پەرەپێدانی کارایی بەکارهێنانی ئاو و پەرەپێدانی سیستەمی ئاودێری مۆدێرن و کۆکردنەوەی ئاوی باران بۆ بەکارهێنانی لە زەوی ئاودێریدا.
*بەرنامەیەکی نیشتمانی فیدراڵی دە ساڵە بۆ بەرەنگاربوونەوەی بیابانبوون کە گرنگی بە دووبارە دارستانکردنەوە و پاراستنی خاک و وەرگرتنی شێوازی کشتوکاڵی بەردەوام دەدات.
*فراوانکردنی پڕۆژەی پشتێنەی سەوز: عیراق لە پرۆسەی دامەزراندنی ناوچەی پاراستندایە لە دەوروبەری شارەکانمان، بۆ کەمکردنەوەی مەترسی بیابان بە بەکارهێنانی ڕووەکە ناوخۆییەکان کە بەرگەی وشکەساڵی دەگرن. ئەم هەوڵانە بەشێکی دانەبڕاون لە ستراتیژی گەشەپێدانی ئابووری درێژخایەن بەتایبەتی لە بوارەکانی کشتوکاڵ و وزە و ئاسایشی ئاو.
گەشەپێدانی بەردەوام زامنی ڕاستەقینەی گەشەسەندنی هاوسەنگە کە تەندروستی ژینگەکەمان بۆ نەوەکانی داهاتوو دەپارێزێت.
لە پێناو گەشەپێدانی بەردەوامدا، عیراق بەرەو وزەی نوێبووەوە دەگۆڕێت بە پێشخستنی کشتوکاڵی زیرەک لە کەشوهەوا و هەمەچەشنکردنی بەرهەمەکان . هاوکات هاندانی کشتوکاڵی ئۆرگانیک و دووبارە دروستکردنەوە، و توندکردنی ڕێساکان بۆ پراکتیزکردنی بەکارهێنانی زەوی و چارەسەرکردنی ئاستەنگی ئاو کە پێویستی بە هاوکاریی سنوور بەزاندن هەیلە ئێستادا عیراق سەرقاڵی دانوستانی بەردەوامە لەگەڵ وڵاتانی دراوسێی وەک تورکیا و ئێران، بە ئامانجی ڕێککەوتنی دادپەروەرانە بۆ دابەشکردنی ئاوی ڕووبارەکانی دیجلە و فورات . ئەم دانوستانانە کاری لە پێشینەی ستراتیژییە بۆ ئایندەی ناوچەکەمان. عیراق لە ئاستی نێودەوڵەتیدا شانبەشانی ڕێکخراوە جیهانییەکانی وەک ڕێککەوتننامەی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ بەرەنگاربوونەوەی بیابانبوون، ڕێکخراوی خۆراک و کشتوکاڵ (FAO)، بەرنامەی خۆراکی جیهانی (WFP) و بانکی نێودەوڵەتی کاردەکات، بۆ پراکتیزەکردنی کشتوکاڵ کە بەرگەی کەشوهەوا بگرێت و دەستەبەری دارایی و شارەزایی پێویست بکات بۆ سەرکەوتن.
لە کۆتاییدا، ئێمە دەزانین کە چارەسەری بەردەوام تەنیا لە ڕێگەی کردەی ناوخۆیی کاریگەرەوە دەتوانرێت بەدەست بهێنرێت و هانی کۆمەڵ بدەین کە بنەمای ستراتیژی ئێمەیە بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی ئاڵەنگارییەکان.
چاکسازی زەوی تەنها پێویستییەکی ژینگەیی نییە، بەرپرسیارێتییەکی مۆراڵییە بەرامبەر بە نەوەکانی داهاتوو و پەیوەندی بە پاراستنی بژێوی ژیان و پاراستنی ئیکۆسیستەم و دەستەبەرکردنی داهاتوویەکی بەردەوام بۆ ئێمە و منداڵەکانمان هەیە کە پابەندین بەم ئەرکە و هەوڵدەدەین هاوکاری وڵات و ڕێکخراوە پەیوەندیدارەکان بکەین بۆ گەیشتن بەو ئامانجانە.
سوپاس و سڵاو و ستایشی خوای گەورەتان لێ بێت.
دانیشتنی دادگای فیدڕاڵی لەسەر سکاڵاکەی سەرۆک کۆمار تایبەت بە موچەی موچەخۆرانی هەرێم، بۆ 18ی ئەم مانگە دواخرا.
بڕیار بوو ئەمڕۆ چوارشەممە، دادگای فیدڕاڵی عیراق لەبارەی سکاڵایەکی د. لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق کۆببێتەوە، کە دوو رۆژ بەر لە ئێستا لەبارەی موچەی فەرمانبەرانی هەرێمەوە، لەسەر سەرۆک وەزیران و سەرۆکی ئەنجومەنی نوێنەران و وەزیری دارایی عیراق تۆماری کردبوو.
سكاڵاكەی سەرۆك كۆمار لەبارەی موچەی فەرمانبەرانی هەرێم و پابەندكردنی وەزارەتی دارایی عیراقە بە خەرجكردنی موچە کە لە چوار خاڵ پێكهاتووە، کە داوایکردووە، فەرمانێكی وەلائی خێرا دەربکرێت بۆ پابەندكردنی وەزارەتی دارایی عیراق بە خەرجكردنی موچەی فەرمانبەرانی هەرێم.
هاوکات، پابەندكردنی وەزارەتی دارایی عیراق بە خەرجكردنی موچەی فەرمانبەرانی هەرێم بە شێوەیەكی بەردەوام و بەبێ وەستان، هەروەها جێبەجێكردنی بەبانكیكردنی موچە بەپێی رێنماییەكانی بەبانكیكردن، بە جۆرێک هاوشێوەی ئەو رێكارانە بێت كە حكومەتی عیراق دەیگرێتە بەر.
د.لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق، ئەمڕۆ چوارشەممە 12ی شوباتی 2025 پێشانگەی نێودەوڵەتی پەرتوکی نەجەفی بە ئامادەبوونی پارێزگاری نەجەف، ئەندازیار یوسف کەناوی و سەرۆکی ئەنجومەنی پارێزگا دکتۆر حوسێن عیساوی و ژمارەیەک لە بەرپرسان کردەوە.
سەرۆک کۆمار لەوتەیەکدا کە لەکردنەوەی رێوڕەسمەکەدا پێشکەشی کرد، جەختی لەوە کردەوە کە شاری نەجەف پایتەختی زانست و ئەدەب و شاری زانایانە و لەسەر خاکەکەی ناوەندێکی زانستی دامەزراوە کەتەمەنی زیاتر لە هەزار ساڵە و خوێندنگەکانی زانایانی گەورە و نووسەرانی پێگەیاندوە و ئاماژەی بەوەشدا کە ئەنجامدانی ئەم بۆنەیە لەسەر خاکی نەجەف مانایەکی تایبەتی هەیە.
ئەمەی خوارەوە دەقی وتاری بەڕێزیانە :
به ناوی خودای بەخشندەی میهرەبان
خوشکان و برایان
سڵاوی خودای گەورەتان لێبێت
ئەمڕۆ لە شاری پیرۆزی نەجەف، شاری زانست و زانایان کۆدەبینەوە، بۆ بەشداریکردن لە چالاکییەکانی پێشانگەی نێودەوڵەتی پەرتوکی نەجەف لە چوارەهەمین چالاکیەکانیدا، ئەم پێشانگایە لەخولەکانی پێشوویدا بەشدارییەکی جەماوەری بەرچاوی بەخۆیەوە بینی، شەرەفی ئەوەمان هەبوو کە سپۆنسەری چالاکیەکانی بکەین، و بەپەرۆشین لەم خولەیشدا سپۆنسەری بکەین، بەهۆی کاریگەرییە مرۆیی و کلتوورییەکانی لەسەر کۆمەڵگە.
شاری نەجەف پایتەختی زانستی و ئەدەبی و شاری زانایانە لەسەر خاکەکەی ئەو ناوەندە ئایینیە هاتەکایەوە کەتەمەنی زیاتر لە هەزار ساڵە، و خوێندنگەکانی گەورە زانایان و نووسەرانی پێگەیاندوە، لەم ڕوانگەیەوە پێمان وایە کەئەنجامدانی ئەم چالاکیە لەسەر خاکی نەجەف مانایەکی تایبەتی هەیە.
رژێمی پێشوو سەرنجی خستبوە سەر نەجەف، نەک بۆ چاودێری بەڵکو وەک دوژمنایەتیکردن و زۆریش هەوڵیدا بڵێسەی زانستی نەجەف بکوژێنێتەوە، لەڕێگای بەئامانجگرتنی زانایان و نووسەران و تەنانەت خوێنەرانی شارکە، بەڵام ئەم ئامانجگرتنە هاندەرێک بوو بۆ خەڵکی نەجەف بۆ ئەوەی ڕوو لە خوێندنەوە و نووسین بکەن، لەبەر ئەوەیە کەنەجەف هەر وەک چۆن هەموو عێراق بەملکەچ نەکردن مانەوە .
سوپاسی بەرپرسیارانی ئەم چالاکییە زانستییە نوێبووەوە دەکەین و هیوای سەرکەوتن بۆ هەموو لایەکیش دەخوازین کەشوێنپێی پێشینەکانیان لە هەڵگرتنی ئاڵای خوێندنەوە و ڕۆشنبیری و داهێناندا گرتوەتەبەر.
سڵاوی خوداتان لێ بێت.
ئەمڕۆ دادگای فیدڕاڵی عیراق لەبارەی سکاڵاکەی سەرۆک کۆمار تایبەت بە موچەی موچەخۆرانی هەرێم کۆدەبێتەوە، کە دوو رۆژ بەر لە ئێستا تۆماری کردبوو.
بڕیارە ئەمڕۆ چوارشەممە، دادگای فیدڕاڵی عیراق لەبارەی سکاڵایەکی د. لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق کۆببێتەوە، کە دوو رۆژ بەر لە ئێستا لەبارەی موچەی فەرمانبەرانی هەرێمەوە، لەسەر سەرۆک وەزیران و سەرۆکی ئەنجومەنی نوێنەران و وەزیری دارایی عیراق تۆماری کردبوو.
سكاڵاكەی سەرۆك كۆمار لەبارەی موچەی فەرمانبەرانی هەرێم و پابەندكردنی وەزارەتی دارایی عیراقە بە خەرجكردنی موچە کە لە چوار خاڵ پێكهاتووە، کە داوایکردووە، فەرمانێكی وەلائی خێرا دەربکرێت بۆ پابەندكردنی وەزارەتی دارایی عیراق بە خەرجكردنی موچەی فەرمانبەرانی هەرێم.
هاوکات، پابەندكردنی وەزارەتی دارایی عیراق بە خەرجكردنی موچەی فەرمانبەرانی هەرێم بە شێوەیەكی بەردەوام و بەبێ وەستان، هەروەها جێبەجێكردنی بەبانكیكردنی موچە بەپێی رێنماییەكانی بەبانكیكردن، بە جۆرێک هاوشێوەی ئەو رێكارانە بێت كە حكومەتی عیراق دەیگرێتە بەر.
دەزگای شەهیدانی عیراق دۆزینەوەی گۆڕێكی بەكۆمەڵی سەردەمی ڕژێمی بەعسی لە ئەنبار راگەیاند.
دەزگای شەهیدانی عیراق لە راگەیەنراوێكدا رایگەیاند، بە هاوكاری دەزگای ئاسایشی نیشتمانی عیراق و بە ئامادەبوون و بەپێی دانپێدانانی سەعدون سەبری قاعیسی تۆمەتبار بە كوشتنی محمد باقر سەدر، گۆرێكی بەكۆمەڵ لە ئەنبار دۆزرایەوە.
هاوكات، زەرغام كامیل سەرۆكی تیمی نیشتمانی بۆ گۆڕە بە كۆمەڵەكان، روونیكردەوە كە پشكنینی تەكنیكی سەرەتایی لەسەر گۆڕە بەكۆمەڵەكە ئەنجامدراوە كە لەلایەن رژێمی بەعسەوە كوژراون، ئەوەش لە دوای دانپێدانانەکەی تۆمەتبار، سەعدون سەبری قایسی.
هەر بەپێی راگەیەنراوەكە، ئەو تەرمانەی كە دۆزراونەتەوە، ژن و پیاو بوون، بەرلەوەی بخرێنە گۆڕەوە لە هەمان شوێن لەسێدارە دراون،
ئاماژە بەوەشکراوە، بەپێی زانیارییە سەرەتاییەکان، رۆژانە 20 بۆ 25 كەسیان لەوێدا كوژراوە و تاوەکو ئێستا تەرمی پێنجیان بەتەواوەتی دوزراوەتەوە.
دادگای فیدراڵی عیراق ئەو تانانەی رەتكردەوە كە لە سێ یاسا مشتومڕهەڵگرەكەی ئەنجومەنی نوێنەران درابوون، هاوكات لە كۆی چوار سكاڵای تایبەت بە هەرێمی كوردستانیش، سێ سكاڵایانی رەتكردەوە
پەیامنێری كوردسات نیوز رایگەیاند، دادگای فیدراڵی بڕیاریدا ئەو سكاڵا و تانانە رەتبكاتەوە كە لەلایەن 10 ئەندامی ئەنجومەن نوێنەران تۆماركرابوون و تیایدا تانەیان دابوو لە یاساكانی لێبوردنی گشتی و باری كەسێتی و گەڕاندنەوەی ماڵ و موڵك و زەوی و زار بۆ خاوەنەكانیان، هاوكات بڕیاریشدا بە راگرتنی فەرمانە وەلائییەكەی خۆی و جێبەجێكردنی سێ یاساكە كە پێشتر بەهۆی ئەو سكاڵایەوە راگیرابوون.
لە بەشێكی تری دانیشتنەكەدا، سێ سكاڵا كە پەیوەدنییان بە هەرێمەوە هەبوو رەتكراونەتەوە، كە تایبەت بوون بە رێنماییەكانی پێبژاردنی هاتووچۆ و رسوماتی مەرجی توندوتۆڵی، كە لەسەر سەرۆكی حكومەتی هەرێم و وەزیری ناوخۆ تۆماركراوبوون و تیایدا داواكرابوو سەرپشككردنی وەزیری ناوخۆ بە زیادكردن یان كەمكردنەوەی رسومات و پێبژاردنی هاتووچۆ بە نادەستوریی بناسێنرێت، لەگەڵ سكاڵای تایبەت بە هەڵوەشاندنەوەی وەزارەتەكانی كاروباری شەهیدان و ئەنفالكراون و ئەوقاف و كاروباری ئایینی هەرێم.
هەروەها، دادگای فیدڕاڵی تاوتوێكرنی سكاڵای تایبەت بە لابردنی مەرجەكانی فرەژنی و یاسای باری كەسێتی كە لە پەرلەمانی كوردستان هەمواركراوەتەوە دواخست بۆ 25 ی مانگی داهاتوو.
دادگای باڵای فیدراڵی عیراق لە كۆبونەوەدایە بۆ تاوتوێكردنی چەند سكاڵایەك، كە چواریان پەیوەندییان بە هەرێمی كوردستانەوە هەیە.
دانیشتنی دادگای فیدراڵی لەسەر 13 سكاڵا دەستی پێكردوە، كە چوارسكاڵایان پەوەندییان بە هەرێمی كوردستانەوەهەیە، ئەو سكاڵایانە تایبەتن بە رێنماییەكانی پێبژاردنی هاتووچۆ و رسوماتی مەرجی توندوتۆڵی، كە سكاڵاكە لەسەر سەرۆكی حكومەتی هەرێم و وەزیری ناوخۆ تۆماركراوە، داوا كراوە سەرپشككردنی وەزیری ناوخۆ بە زیادكردن یان كەمكردنەوەی رسومات و پێبژاردنی هاتووچۆ بە نادەستووری بناسێنرێت.
هەروەها لە دانیشتنەكەدا، بڕیاردەدرێت لەبارەی سكاڵایەك بۆ لابردنی مەرجەكانی فرەژنی و یاسای باری كەسێتی كە لە پەرلەمانی كوردستان هەمواركراوەتەوە. هەروەها هەڵوەشاندنەوەی وەزارەتەكانی كاروباری شەهیدان و ئەنفالكراون و ئەوقاف كاروباری ئایینی هەرێم.
سەرۆكایەتی كۆماری عیراق راگەینراوێکی بڵاوکردەوە و رایگەیاند، دژایەتی هیچ دەسەڵاتێكی دەستووری ناكەن و ئەو سكاڵایەی لە دادگای فیدراڵی تۆماركراوە، بۆ چارەسەركردنی قەیرانی موچەی موچەخۆرانی هەرێمە.
دەقی راگەیەنراوی رۆژنامەوانی هاوڕێ تۆفیق بەڕێوەبەری گشتی لە سەرۆکایەتی کۆمار :
به ناوی خوای بەخشندەی میهرەبان
سڵاو و رەحمەت و بەرەکەتی خوای گەورەتان لەسەربێت
دەمانەوێت بۆ هاونیشتیمانیانی عیراقی ئازیزمان روونی بکەینەوە کە وڵاتەکەمان بە قۆناغێکی گرنگدا تێدەپەڕێت و پێویستە هەمووان پابەند بن بە یەکڕیزی نیشتمانی و هەستکردن بەبەرپرسیارێتییەکی باڵا بەرانبەر بە پرسە گرنگەکان.
سەرۆک کۆمار وەک پارێزەری دەستور و سیمبولی یەکڕیزیی گەل لەگەڵ هەمووان لە یەک دووری دەوەستێت.
لەماوەی دەیان ساڵدا گەلی عیراقیمان خوێن و قوربانییەکی گەورەی داوە لەپێناو بەدیهێنانی سیستمێکی دیموکراتی نوێنەرایەتی فیدراڵی کە تێیدا شکۆمەندی و ژیانێکی خۆشگوزەرانی هەبێت.
هەمووان دەزانن کە یاسای بودجەی سێ ساڵی فیدراڵی کە لەساڵی 2023 پەسەند کرا نەخشە رێگایەکە بۆ دابەشکردنی سەروەت و سامانی عێراق بەسەر هاووڵاتیانی خۆیدا کە بەگوێرەی ئەو ماف و ئەرکانەی سەر حکومەتی فیدراڵی و حکومەتی هەرێم سەرهەڵدەدەن
بۆیە دەمانەوێت ئەمانەی خوارەوە بە روونی و بە کورتی باس بکەین:
1. سەرۆکایەتی کۆمار پاڵپشتی سەرەکی حکومەتی فیدراڵی و حکومەتی هەرێمە لە دۆزینەوەی چارەسەری گونجاو بەپێی یاساکانی کارپێکراو و لەژێر چەتری دەستوور.
2 . سەرۆک کۆمار دژایەتی هیچ دەسەڵاتێکی دەستووری وڵات ناکات و ئەو سکاڵایەی سەرۆکایەتی کۆمار لەبەردەم دادگای فیدراڵی بۆ چارەسەرکردنی قەیرانی موچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستانە لەهەستکردن بە بەرپرسیارێتی نیشتیمانی لەبەرانبەر ئازاری بەشێکی زۆری عیراقییەکان سەرچاوەی گرتووە و خۆپیشاندانی جەماوەری و مانگرتن لە خواردن بۆ کۆمەڵێک مامۆستا و فەرمانبەر کە بۆتە هۆی داخستنی چەندین قوتابخانە و پەکخستنی هەزاران خوێندکار و ئامانجی ئەم داوایە بۆ دۆزینەوەی چارەسەرێکی گونجاو و دەستوورییە لەنێوان حکومەتی فیدراڵ و حکومەتی هەرێم وێڕای بەرزنرخاندنی هەموو هەوڵەکانی سەرۆک وەزیران لەگەڵ حکومەتی هەرێم بۆ دۆزینەوەی چارەسەرێک بۆ کێشە داراییەکان و تەئکیدیکردەوە لەسەر گرنگی پابەندبوونی حکومەتی هەرێم بەجێبەجێکردنی بڕگەکانی هەموارکردنی یاسای بودجەی فیدراڵی و رادەستکردنی داهاتی نەوت و غەیرە نەوتی خۆی بۆ حکومەتی فیدراڵی.
3. سەرۆک کۆمار لەرێگەی راپەڕاندنی ئەرکەکانییەوە و بەدواداچوونی بۆ ڕەوشی ژیانی هاوڵاتیان و سەردانەکانی بۆ پارێزگا ئازیزەکانمان (بەسرە و نەینەوا و هەولێر و نەجەف و واست و موسەننا و ئەنبار) هەمیشە پەرۆشە بۆ بەدیهێنانی مافەکانی گەلەکەمان بەهەموو پێکهاتەکانیەوە و گوێ لە دەنگ و داخوازییەکانیان دەگرێت .
لە کۆتاییدا سەرۆکایەتی کۆمار دامەزراوەیەکی دەستوورییە کە ئامانجی پاراستنی سیستەمی دەستووری، پاراستنی مافەکانی هەموو خەڵکە بەبێ جیاوازی و پشتیوانی لە هەموو دەسەڵاتەکان، تەئکید لەوە دەکاتەوە کە هەرکاتێک دەنگی گەلەکەمان یەکگرتوو بێت، وڵاتەکەمان خۆشگوزەرانی و بەختەوەری بەدی دەهێنێت.
سەرۆک کۆمار د.لەتیف رەشید، لە بەغداد پێشوازیکرد لە حەسەن محەمەد زەمان باڵیۆزی کوەیت لە عیراق و باسیان لە هەوڵی زیاتری نێودەوڵەتی بۆ چەسپاندنی ئاسایش و سەقامگیری لەسەر ئاستی ئیقلیمی و نێودەوڵەتی کرد.
لە دیدارەکەی نێوانیاندا، هاریکاری هاوبەش و پەرەپێدانی پەیوەندیی دووقۆڵیی نێوان هەردوو وڵات تاوتوێ کرا، هاوکات سەرۆک کۆمار جەختیکردەوە لە پەرۆشی عیراق بۆ پتەوکردنی ئەو پەیوەندییانەو فراوانکردنی هاریکاری ئابووری نێوانیان، ئاماژەشی بە زیاد بوونی دەرفەتی وەبەرهێنان کرد لە عیراق.
سەرۆک کۆمار تیشکی خستە سەر، پێویستی هەوڵی زیاتری نێودەوڵەتیی بۆ چەسپاندنی ئاسایش و سەقامگیری لەسەر ئاستی ئیقلیمی و نێودەوڵەتیی.
لە بەرامبەردا باڵیۆزی کوەیت ئاماژەیکرد بە پەیوەندیی مێژوویی نێوان هەردوو وڵات و جەختیکردەوە لە هەوڵەکانی دەوڵەتی کوەت بۆ فراوانکردنی هاریکاری دوولایەنە لە بوارە جیاوازەکاندا.
محەمەد عەبدولرەحمان پەیامنێری کوردسات نیوز لە بەغداد باسی لەوەکرد، ئەمڕۆ وەزیری دارایی عیراق هۆشداری داوەتە حکومەتی هەرێم لە پابەند نەبوونی بە رێککەوتنەکان و ئەگەری نەناردنی موچەی موچەخۆرانی هەرێم.
پەیامنێری کوردسات نیوز لە بەغداد ئەوەی خستە روو، ئەمڕۆ تەیف سامی وەزیری دارایی عیراق، نووسراوێکی رەسمی ئاڕاستەی حکومەتی هەرێم کردووە، بە دوو خاڵ هۆشداری پێداون.
ئاماژەی بەوەشکردووە، تەیف سامی لە نووسراوەکەدا ئەوەی خستووەتە روو، ئەگەر موچەی موچەخۆرانی هەرێم بەبانکی 'تەوتین' نەکرێت و 50٪ـی داهاتی نانەوتی رادەستی بەغداد نەکرێت، ئەوا پابەندی رێککەوتنەکان نابن و موچە نانێرن.
ئەوەش لە کاتێکدایە، بەپێی یاسای بودجە کە پێشتر حکومەتی هەرێم و عیراق لەسەری رێککەوتن، دەبێت حکومەتی هەرێم ٪٥٠ـی داهاتی خاڵەسنوورییەکان و ٪١٠٠ـی داهاتی ناوخۆ بدات بە بەغدا و دواتر بەغدا ٥٠٪ـی ئەو داهاتە دەگەڕێنێتەوە بۆ هەرێم، دواتریش دادگای فیدڕاڵی بڕیاریدا لەسەر بەبانکیکردنی موچەی موچەخۆرانی هەرێم و ئەوەشێ خستە روو، نابێت موچە تێکەڵ بە ململانێی سیاسی بکرێت.
د لەتیف رەشید لە بەغداد پێشوازیکرد لە وەفدی بزوتنەوەی گۆڕان بە سەرۆکایەتی دانا ئەحمەد مەجید و لەو دیدارەدا سەرۆک کۆمار تەئکیدیکردەوە لەسەر پێویستی پەیڕەوکردنی میتۆدی دیالۆگی دیموکراسی بۆ چارەسەرکردنی کێشە نیشتمانیەکانی کوردستان.
ئەمڕۆ دووشەممە د لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق لە کۆشکی بەغداد لەگەڵ دانا ئەحمەد مەجید و وەفدی یاوەری کۆبووە و لە کۆبونەوەکەدا دوایین پێشهاتەکانی بارودۆخی سیاسی و ئابووری عیراق بەگشتی و هەرێمی کوردستان بە تایبەتی تاوتوێکران و سەرۆک کۆمار گرنگی هەوڵدانی لایەنە سیاسییە کوردییەکانی بۆ گەیشتن بە چارەسەری ریشەیی بۆ کێشەکانی هەرێم خستەڕوو.
هاوکات جەختی کردەوە لە، هەنگاوی پراکتیکیی بەرەو لێکتێگەیشتن و کاری هاوبەش و یەکڕیزی لەپێناو پێشکەشکردنی خزمەت بە هاووڵاتیان و دەستەبەرکردنی مافەکانی سەرجەم هاووڵاتیان.
سەرۆک کۆمار لەو دیدارەدا ئاماژەی بە پێویستی پەیڕەوکردنی میتۆدی دیالۆگی دێموکراسی بۆ چارەسەرکردنی کێشە نیشتیمانیەکانی کوردستان و گرتنەبەری ئامرازی هاوبەش بۆ بەدیهێنانی یەکڕیزیی نیشتیمانی و بەهێزکردنی بۆ رووبەڕووبوونەوەی ئاستەنگەکانی قۆناغەکە دا.
لە بەرانبەردا ئەندامانی وەفدی بزوتنەوەی گۆڕان سوپاسی سەرۆک کۆماریان کرد بۆ ئەو پێشوازییە گەرمەی و پەرۆشییان بۆ پاراستنی مافەکانی گەلی کورد وەک براکانیان لە پێکهاتەکانی تری عیراق دووپاتکردەوە لەپێناو بەهێزکردنی ئاسایش و سەقامگیری لە هەرێم و وڵات بەگشتی.
وەزارەتی كارەبای عیراق لە رێگەی چەند گریبەستێكەوە 10 هەزار مێگاوات كارەبا بۆ تۆڕی نیشتمانی كارەبا زیاد دەكەن.
زیاد عەلی وەزیری كارەبای عیراق رایگەیاند، لە داهاتوویەكی نزیكدا گرێبەست لەگەڵ هەردوو كۆمپانیای جەنەراڵ ئەلیكتریك و سیمینس ئیمزا دەكەن، بۆ چاكسازی ساڵانە لە یەكەكانی بەرهەمهێنانی كارەبا.
وتیشی، گرێبەستەكەی كۆمپانیای جەنەراڵ ئەلیكتریك تایبەت دەبێت بە وێستگەی مەنسوریە بە توانای 750 مێگاوات و بەرەوپێشبردنی پرۆژەكانی كارەبا، لەپێناو بەرزكردنەوەی ئاستی بەرهەمهێنانی كارەبا بۆ 24 هەزار مێگاوات.
وەزیری كارەبا وتیشی، لەئێستادا بەهۆی بەهەدەرچوونی گازی دەردراو، ئاستی بەرهەمهێنانی كارەبا لە عیراق 17 هەزار مێگاواتە و بە جێبەجێكردنی ئەو گرێبەستانەش بەرزدەبێتەوە بۆ 27 هەزار مێگاوات، ئاستی راستەقینەی خواستیش لەسەر كارەبا لە وڵاتدا لە نێوان 32 بۆ 35 هەزار مێگاواتدایە.
وەزارەتی دارایی عیراق: ساڵی رابردوو 11.5 تریلیۆن دینارمان بۆ موچەی هەرێم ناردووە
وەزارەتی دارایی عیراق كۆی ئەو پارانەی ئاشكراكرد, كە لە 11 مانگی ساڵی رابردوودا رەوانەی هەرێمی كوردستانی كردووە.
لە راگەیەندراوێكدا وەزارەتی دارایی عیراق ئاماژەی بەوە كردووە، لە 11 مانگی ساڵی رابردوودا نۆ ترلیۆن دیناری بۆ موچەی موچەخۆران و زیاتر لە دوو ترلیۆن و 437 ملیار دیناریشی بۆ موچەی چاودێری كۆمەڵایەتی هەرێم خەرجكردووە، كە كۆی گشتی دەكاتە 11 ترلیۆن و 520 ملیار دینار كە وەزارەتی دارایی عیراق بۆ هەرێمی كوردستانی ناردوە.
پێشتریش وەزارەتی دارایی هەرێم رایگەیاندبوو، حكومەتی عیراق تەنها 10 ترلیۆن و 753 ملیار دیناری بۆ هەرێم ناردووە و پێویستە 822 ملیار دیناری تر بنێرێت تا موچەی مانگی 12ی فەرمانبەران و موچەخۆرانی هەرێم دابەش بكات.
ئەندامێكی لیژنەی دارایی دەڵێت، هیچ گۆڕانكارییەكی بنەڕەی لە یاسای بودجەی عیراق نەكراوە و هەمواركردنەوەی ئەو یاسایە، تەنها تایبەت بووە بە ماددەی 12، كە تایبەتە بە تێچووی بەرهەمهێنانی نەوت لە هەرێمی كوردستان.
مستەفا كەرعاوی ئەندامی لیژنەی دارایی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق رایگەیاند، هەمواری یاسای بودجە سنوورداربووە و لەلایەن ئەنجومەنی وەزیرانی عیراقەوە ئاراستەی ئەنجومەنی نوێنەران كراوە.
وتیشی، لە هەمواری یاساكەدا، هیچ دامەزراندنێكی نوێ نییە، بەڵام پێدەچێت لە چوارچێوەی خشتە داراییەكانی بودجەدا، حكومەتی عیراق هەنگاوبنێت بۆ كاراكردنەوەی بەشێك لە پسپۆڕی و دەقەكانی پێشووی ئەو یاسایە.
د.لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عیراق لە بارەی موچەی فەرمانبەرانی هەرێمەوە سکاڵای یاسایی لە دادگای فیدڕاڵی عیراق، لەسەر سەرۆک وەزیران و سەرۆکی ئەنجومەنی نوێنەران و وەزیری دارایی عیراق تۆمارکرد.
سكاڵاكەی سەرۆك كۆمار لەبارەی موچەی فەرمانبەرانی هەرێم و پابەندكردنی وەزارەتی دارایی عیراقە بە خەرجكردنی موچە.
سكاڵاكەی سەرۆك كۆمار كە دادگای باڵای فیدراڵی عیراق بڵاویكردووەتەوە لە چوار خاڵ پێكهاتووە و داوادەكرێت فەرمانێكی وەلائی خێرا بە پابەندكردنی وەزارەتی دارایی عیراق بە خەرجكردنی موچەی فەرمانبەرانی هەرێم.
هاوکات، پابەندكردنی وەزارەتی دارایی عیراق بە خەرجكردنی موچەی فەرمانبەرانی هەرێم بە شێوەیەكی بەردەوام بەبێ وەستان.
سكاڵاكەی سەرۆك كۆمار بۆ جێبەجێكردنی بەبانكیكردنی موچەیە بە پێی رێنماییەكانی بەبانكیكردن .
لە سکاڵاکەدا هاتووە، بەبانكیكردنی موچەی فەرمانبەرانی هەرێم هاوشێوەی ئەو رێكارانە بێت كە لە حكومەتی عیراق دەگیرێنەبەر.