جیهان
سەرۆك كۆماری ئێران رایدەگەیەنێت، پێویستە پەیوەندییەكانیان لەسەر ئاستی هەرێمی و نێودەوڵەتی رێكبخەنەوە و گرژییەكان لەگەڵ ئەمریكا كەمبكەنەوە.
مەسعود پزیشكیان، سەرۆك كۆماری ئێران لە دیدارێكدا لەگەڵ وەزیرانی دەرەوەی پێشووی ئێران رایگەیاند، لە تەمەنی كەمی حكومەتی نوێی ئێراندا، هەموو هەوڵێكیان خستووەتەگەڕ بۆ چارەسەركردنی كێشە و گرفتەكانی پەیوەندییەكانی دەرەوەی ئێران، دەرئەنجام لەئێستادا پەیوەندییەكی باشیان لەگەڵ وڵاتانی دراوسێ هەیە و توانیویانە بگەنە چەندین رێككەوتن و لێكتێگەیشتن لەگەڵیاندا.
ئەوەشی خستەڕوو، لەكاتێكدا ئیسرائیل هەوڵی پەكخستن و ئاڵۆزكردنی پەیوەندییەكانی ئێران لەگەڵ وڵاتانی ئەوروپا دەدات، دەبێت پەیوەندییەكانیان لەسەر ئاستی هەرێمی و نێودەوڵەتی رێكبخەنەوە، بەتایبەتی پێویستە پەیوەندییەكانیان لەگەڵ ئەمریكادا باشتربكەن و گرژییەكان كەمكەنەوە.
هاوكات، عەباس عراقچی وەزیری دەرەوەی ئێران لە هەژماری تۆڕی ئێكس بڵاویكردووەتەوە، قۆناغی یەكەمی "زۆرترین فشار"ی ئەمریكا بۆ سەر ئێران شكستی هێنا، هەوڵدانیش بۆ قۆناغی دووەم هەمان چارەنووسی دەبێت، لەجێگەی ئەوە پێویستە ئەمریكا پەنا بۆ "زۆرترین هۆشیاری" ببات، كە لە بەرژەوەندی هەموو لایەكە.
داواكاری گشتی ئیسرائیل داواكارییەكی بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆك وەزیرانی ئیسرائیلی بۆ دواخستنی دادگایی كردنی رەتكردەوە.
یەكشەممەی رابردوو تیمی بەرگری ناتانیاهۆ داواكارییەكیان پێشكەش بە دادگا كرد بۆ دواخستنی دادگایی سەرۆك وەزیران بۆ ماوەی ١٠ هەفتە، بەڵام دادگا داواكارییەكەی رەتكردەوە.
بڕیارە لە ٢ـی كانوونی دووەمی داهاتوودا ناتانیاهۆ لەبەردەم دادوەر وتەی لێ وەربگیرێت، دوای ئەوەی لە رابردوودا بۆ ماوەی چەند مانگێك ئامادەبوونی لەبەردەم دادگا دواخستبوو.
دادگاییكردنی ناتانیاهۆ لەسەر تۆمەتی گەندەڵی لە ساڵی ٢٠٢٠ دەستیپێكرد، هەروەها لە ٣ دۆسیەی دیكەدا تۆمەتی تری دەخرێتە پاڵ كە تا ئێستاش تاوتوێكردنی لە دادگاكان دواخراوە، لەوانەش تۆمەتی ساختەكاری و پێشێلكردنی متمانەو وەرگرتنی بەرتیل لە بازرگانانی دەرەوەی وڵات.
لەدوای هێرشەكانی ئیسرائیل بۆسەر ئێران، بۆ یەكەمجار دەسەڵاتدارانی ئێران لە تارانی پایتەخت تونێلی بەرگری لە سەنتەری شارەكە دروست دەكەن.
ئاژانسی "تەسنیم"ـی نزیك سوپای پاسدارانی ئێران بڵاویكردەوە، تونێلەكە دەكەوێتە سەنتەری شاری تاران و وێستگەیەك میترۆی تاران بە نەخۆشخانەی خومەینییەوە دەبەستێتەوە، بەوەش لە هەر حاڵەتێكی نەخوازراودا دەتوانرێت راستەوخۆ بریندار لە تونێلەكەوە بگەیەندرێتە نەخۆشخانە.
مانگی رابردوو ئیسرائیل هێرشیكردە سەر ئێران و چەند پێگەیەكی لە نزیك تاران كردە ئامانج، لە وەڵامی هێرشەكەی ئێران بۆ سەر ئیسرائیل لە تشرینی یەكەمی رابردوودا.
پیاوێک لە چین، دوای جیابوونەوە لە هاوسەرەكەی، رقی خۆی بەخەڵكی سەرشەقام دەڕژێت و بە ئۆتۆمبێل ٣٥ کەس دەکوژێت.
پۆلیسی چین لە رایگەیەنراوێکدا بڵاویکردەوە، پیاوێک كە بەهۆی جیابوونەوە لە هاوسەرەكەی تووشی شڵەژانی دەروونی بووە، لە ناوەندێكی وەرزشی لە باشووری چین بە ئۆتۆمبێلەكەی خۆی كردووە بەناو ئاپۆرای خەڵکدا و بەهۆیەوە ٣٥ كەس گیانیانلەدەستداوە و ٤٣ـی دیکەش بە سەختی بریندارن.
ئاماژە بەوەش کراوە؛ دوای ماوەیەكی كەم، پیاوەكە دەستگیركراوە كە تەمەنی ٦٢ ساڵە، رووداوەكەش لەكاتێكدا بووە كە شاری ژوهای میوانداریی یەكەمین پێشانگای فڕۆكەوانی دەكات كە ساڵانە لەلایەن سوپای رزگاریخوازیی وڵاتەکەوە بەڕێوەدەچێت.
لوتكەی هاوبەشی عەرەبی و ئیسلامی لە ریازی پایتەختی سعودییە بەڕێوەچوو بۆ تاوتوێكردنی دەستدرێژییەكانی ئیسرائیل بۆ سەر خاكی فەڵەستین و لوبنان و داواكرا جەنگی غەززە رابگیرێت و چاوپۆشی لە تاوانەكانی ئیسرائیل نەكرێت.
لوتكەكە بە بەشداری ژمارەیەكی زۆر لە سەرۆكانی وڵاتانی عەرەبی و ئیسلامی بەڕێوەچوو و تێیدا، فەیسەڵ بن فەرحان وەزیری دەرەوەی سعودییە لە بەیاننامەی هاوبەشی لوتكەكەدا رایگەیاند، یەكەم ئەركی ئەوان راگرتنی جەنگە لە غەززە و نابێت چاوپۆشی لە تاوانەكانی ئیسرائیل بكرێت.
ئەوەشی خستەڕوو، كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی بێهەڵوێستە بەرامبەر ئیسرائیل و پێویستە بۆ وەستاندنی جەنگی غەززە هەنگاوی جددی بگرێتەبەر، هاوكات، هەڵوێستی یەكگرتووی وڵاتانی عەرەبی و ئیسلامی بۆ پشتیوانی فەڵەستین هاوكارە بۆ گەیشتنە چارەسەری قەیرانەكانی ناوچەكە.
وەزیری دەرەوەی سعودییە جەختی لەوەشكردەوە، تاكە رێگە بۆ ئاشتی بەردەوام لە ناوچەكە چارەسەری دوو دەوڵەتییە، ئاماژەی بەوەشدا، فەڵەستینییەكانی غەززە و كەناری رۆژئاوا پێویستیان بە پاراستن هەیە و لیژنەی وەزاری، بەدواداچوون بۆ چۆنیەتی پاڵپشتیكردنی لوبنان دەكات.
هێرشە ئاسمانی و زەمینییەكانی ئیسرائیل بۆ سەر باشوری لوبنان بەردەوامە، حزبوڵاش دەڵێت، تائێستا ئیسرائیل نەیتوانیوە یەك گوندی باشوری لوبنانیش داگیربكات .
محەمەد عەفیف لێپرسراوی راگەیاندنی حزبوڵا لە كۆنفرانسێكی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند، ماوەی زیاتر لە 45 رۆژە ئیسرائیل هێرشەكانی بۆ سەر باشوری لوبنان چڕكردووەتەوە، بەڵام تائێستا نەیتوانیوە یەك گوندی باشوری لوبنان داگیربكات.
ئەوەشی خستەڕوو، چەك و كەرستەی سەربازی پێویستیان لەبەردەستە و ئامادەی جەنگی درێژخایەنن دژی ئیسرائیل لەسەرجەم ئاستەكاندا، بەتایبەتی لە ناوخۆ و دەرەوەی لوبنان.
ئەو لێپرسراوەی حزبوڵا ئاماژەی بەوەشدا، تائێستا بەرەسمی هیچ دەستپێشەخەرییەكیان بۆ راگرتنی جەنگ لەگەڵ ئیسرائیل پێنەگەیشتووە، جەختی لەوەشكردەوە، پەیوەندییەكانیان لەگەڵ بەرەی مقاومە پتەوە و هیچ لایەنێك ناتوانێت ئەو پەیوەندییە لاوازبكات.
ترەمپ لە دەستنیشانكردنی ئەندامانی كابینەكەی بەردەوامە و تۆم هۆمانی بۆ وەزیری كۆچبەران و ئلیز ستیفانیكیشی بۆ پۆستێكی گەورە دەستنیشانكردوە.
دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی هەڵبژێردراوی ئەمریكا، لە پێگەی خۆی لە "تروس سۆشیاڵ" رایگەیاند، خۆشحاڵە كە تۆم هومان سەرپەرشتیاری ئاژانسی چاودێری سنوورەكان بەشداری لە كابینە نوێیەكەی دەكات وەك وەزیری كۆچبەران.
تۆم هۆمانی بە سیاسەتەكانی دژی كۆچبەران ناسراوە و لە ساڵانی (2017-2021) لە كابینەی ترەمپ نزیكەی 4 هەزار منداڵی كۆچبەری لە كەسوكاریان جیاكردووەتەوە و دەستبەسەریكردن.
هاوكات كەناڵی سی ئێ ئێن لەسەرچاوەیەكی ئاگادارەوە بڵاویكردووەتەوە، ترەمپ پێشنیازی پۆستی باڵیۆزی ئەمریكای لە نەتەوەیەكگرتووەكان بۆ ئلیز ستیفانیك كردوە، كە ئەندامی كۆنگرێسی ئەمریكایە و یەكێكە لەو كەسانەی رۆڵی كاریگەری هەبووە لە سەركەوتنی ترەمپ و كۆكردنەوەی پارە بۆ كەمپینەكەی.
ترەمپ رۆژی یەكشەممەش رایگەیاندبوو، هەر یەك لە مایك پۆمپیۆ وەزیری دەرەوەی پێشوو، نیكی هایلی باڵیۆزی ئەمریكا لە نەتەوەیەكگرتووەكان لە كابینەكەیدا هیچ پۆستێكیان پێنادرێت.
راوێژكاری ئاسایشی نەتەوەیی ئەمریكا رایگەیاند، بزوتنەوەی حەماس رێگری لەبەردەم رێككەوتنی راگەیاندنی ئاگربەست لە غەززە دروستدەكات .
جیك سۆلیڤان راوێژكاری ئاسایشی نەتەوەیی ئەمریكا ئاماژەی بەوەكرد، ئەمریكا هەڵسەنگاندن دەكات بۆ ئەوەی بزانێت ئیسرائیل تا چی ئاستێك هەنگاوی ناوە بۆ باشكردنی رەوشی مرۆیی لە غەززە ، ئەوەش لە دوای ئەوەی لە 13ـی تشرینی یەكەمدا ئیدارەكەی بایدن كۆمەڵێك هەنگاوی بۆ ئیسرائیل دیاریكرد كە پێویستە لە ماوەی 30 رۆژدا بینێت بۆ باشكردنی رەوشی مرۆیی لە غەززە.
سەبارەت بە راگەیاندنی ئاگربەستیش لە غەززە، راوێژكاری ئاسایشی نەتەوەیی ئەمریكا رایگەیاند، بزوتنەوەی حەماس رێگرە لەو هەنگاوە .
لای خۆیەوە، ئوسامە حەمدان سەركردە لە بزوتنەوەی حەماس رایگەیاند، ئیسرائیل بە چاوپۆشی ئەمریكا رێگری دەكات لە گەیشتن بە ئاگربەست و هەموو ئەو كۆمەڵكوژی و تاوانانەش كە ئیسرائیل لە غەززە ئەنجامی دەدات بە پشتگیری و هاوبەشی ئەمریكا و چەند وڵاتێكی ئەوروپیە، داواشی كرد باڵیۆزەكانی ئیسرائیل لە وڵاتانی عەرەبی دەربكرێن.
لێكۆڵینەوە لە دۆسێی دزەكردنی زانیارییە ئەمنییە نهێنییەكانی ئیسرائیل بەردەوامە و سەرۆكی دیوانی نووسینگەكەی ناتانیاهۆ و ئەفسەرێكی سوپاش تۆمەتبارن.
میدیاكانی ئیسرائیل بڵاویانكردووەتەوە، دۆسێی بڵاوبوونەوەی زانیارییە ئەمنییە نهێنییەكان پەیوەندی راستەوخۆی بە كەسە نزیكەكانی بنیامین ناتانیاهۆ سەرۆك وەزیرانی ئیسرائیلەوە هەیە، لەوانە سكرتێری حكومەت و وتەبێژی پێشووی سەرۆك وەزیرانی ئەو وڵاتە كە ئێستا لەسەر ئەو دۆسێیە دەستگیركراوە و لێكۆڵینەوەیان لەگەڵ دەكرێت.
ئاماژەیان بەوەشكردووە، ئەفسەرێكی باڵای سوپاس لە رێگەی پەیوەندییەوە لەگەڵ كچە فەرمانبەرێكی باڵای حكومەتی ئیسرائل هەوڵی ئەوەی داوە زانیاری دەست بكەوێت و بیگەیەنێتە میدیا بیانییەكان.
لە بەرامبەریشدا تساحی برافرمان سەرۆكی دیوانی نوسینگەی ناتانیاهۆ هەڕەشەی بڵاوكردنەوەی ڤیدیۆی هەستیاری لەو ئەفسەرە كردووە، لەئێستاشدا ئەفسەرەكە و برافرمان لە ژێر لێكۆڵینەوەدان و دوو تۆمەتباری تری دزەپێكردنی زانیارییە ئەمنییە نهێنییەكانی ئیسرائیل.
ترەمپ پەیوەندی تەلەفۆنی لەگەڵ سەرۆكی روسیا و راوێژكاری ئەڵمانیا ئەنجامدا و جەختیان كردەوە لەسەر گەرانەوەی ئاشتی بۆ ئەوروپا و رێگانەدان بە پەرەسەندنی شەڕی ئۆكراین.
رۆژنامەی واشنتۆن پۆست لە زاری چەند سەرچاوەیەكی نزیك لە ترەمپەوە بڵاویكردەوە، سەرۆكی هەڵبژێردراوی ئەمریكا لەگەڵ ڤلادیمێر پوتین سەرۆكی روسیا بە تەلەفۆن قسەی كردووە و داوای لێكردووە شەڕی ئۆكراین زیاتر پەرەنەسێنێت.
راشیگەیاند، ترەمپ بوونی پێگەی سەربازی ئەمریكای لە ئەوروپا بەبیر پوتین هێناوەتەوە و بە سەرۆكی روسیای راگەیاندوە كە دەیەوێت دانوستانی زیاتر بكەن بۆ دۆزینەوەی چارەسەرێك بۆ شەڕی ئۆكراین بەم زووانە.
هاوكات، ترەمپ پەیوەندی تەلەفۆنی لەگەڵ ئۆلاف شۆڵتز راوێژكاری ئەڵمانیا ئەنجامداو، رێككەوتن لەسەر كاركردن بۆ گەرانەوەی ئاشتی و سەقامگیری بۆ ئەوروپا.
سەرۆك كۆماری توركیا دەڵێت، لە رێگەی ئۆپراسیۆنەكانیانەوە هەوڵەكانیان بۆ گەمارۆدانی وڵاتەكەی شكستپێهێناوە.
رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆك كۆماری توركیا، لە وتاری یادی ٨٦ ساڵەی كۆچی دوایی دامەزرێنەری كۆماری توركیا ئاماژەی بۆ ئەوەكرد، هەوڵەكان بۆ گەمارۆدانی وڵاتەكەیان لە سنوورەكانی باشور شكستپێهێناوە ئەویش لە رێگەی ئەو ئۆپەراسیۆنانەی ئەنجامیانداوە ناوچەیەكی پارێزراویان دروستكردووە.
راشیگەیاند، لە داهاتوودا كەموكوڕی ئەو زنجیرانەش تەواو دەكەن كە بە درێژایی سنوورەكانیان لە ناوچە ئەمنییەكاندا هەیە.
لە پارێزگای سیستان و بلوچستان هێرشی چەكداریی كرایە سەر هێزەكانی بەسیجی ئێران و بەهۆیەوە ٥ ئەندامی بەسیج كوژران.
بەپێی میدیاكانی ئێران، لە هێرشێكی چەكداریدا لە ناوچەی سیركانی سەر بە شاری سەرەوان لە باشووری پارێزگای سیستان و بەلوچستان، ٥ چەكداری هێزی بەسیج كوژراون.
ئەوەش لە كاتێكدایە لە ١ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٤ لە هێرشێكی تری چەكداریدا لە ناوچەی تافتان لە پارێزگای سیستان و بلوچستان ١٠ سەرباز كوژران.
بنیامین ناتانیاهۆ سەرۆك وەزیرانی ئیسرائیل دان بە بەرپرسیارێتی وڵاتەكەیدا دەنێت لە تەقاندنەوەی هەزاران ئامێری ئەلكترۆنی حزبوڵای لوبنان كە بەهۆیەوە دەیان كەس كوژران.
عومیر دوستری وتەبێژی سەرۆك وەزیرانی ئیسرائیل رایگەیاند، ناتانیاهۆ لەكۆبوونەوەی ئەنجومەنی وەزیرانی ئیسرائیل بۆ یەكەمجار دانی بەوەداناوە كە گڵۆپی سەوزی هەڵكردووە بۆ ئەنجامدانی كردەوەكە و تەقاندنەوەی ئامێرە ئەلكترۆنییەكانی ئەندامانی حزبوڵا.
لە رۆژانی ١٧ و ١٨ی ئەیلولدا، هەزاران ئامێری پەیوەندی لە جۆری پەیجەر و ووكی- تۆكی كە زۆربەیان لەلایەن ئەندامانی حزبوڵاوە بەكاردەهێنران تەقینەوە و بەهۆیەوە ٣٩ كەس كوژران و نزیكەی ٣ هەزار كەسی دیكە برینداربوون.
ئیسرائیل باڵەخانەیەكی لەناوچەی سەیدە زەینەبی باشووری دیمەشق كردە ئامانج و لانیكەم حەوت كەس كوژراون و ١٤ـی دیكەش برینداربوون، كە یەكێكیان ٤ ساڵ لەمەوبەر تاوانی تیرۆركردنی رەفیق حەریری بەسەردا سەپێنرابوو.
روانگەی سوری بۆ مافی مرۆڤ بڵاویكردەوە، دوانیوەڕۆی ئەمڕۆ فڕۆكە جەنگییەكانی ئیسرائیل لە هێرشێكی ئاسمانیدا باڵەخانەیەكی نیشتەجێبوونیان لە ناوچەی سەیدە زەینەبی باشووری دیمەشق كردووەتە ئامانج.
ئەوەشی خستەڕو، ئەو شوێنەی بۆردومانكراوە چەكدارانی حزبوڵای تێدا نیشتەجێبوون و بەگوێرەی زانیارییە بەراییەكانیش، لە بۆردومانەكەدا لانیكەم حەوت كەس كوژراون و ١٤ـی دیكەش بریندارن كە ژن و منداڵیان لەنێویاندا هەیە.
هاوكات، میدیاكانی سوریا بڵاویانكردووەتەوە، یەكێك لە كوژراوەكانی بۆردومانەكە، "سەلیم عەیاشە" یەكێك لە سەركردەكانی حزبوڵایە كە لەگەڵ سێ كەسی دیكە لەساڵی ٢٠٢٠ لەلایەن دادگاوە سزادران بە تاوانی تیرۆركردنی رەفیق حەریری سەرۆك وەزیرانی پێشووتری لوبنان لە ساڵی ٢٠٠٥
دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی هەڵبژێردراوی ئەمریكا رایگەیاند، مایك پۆمپیۆ وەزیری پێشووی دەرەوە و نیكی هایلی باڵیۆزی پێشووی ئەمریكا لە نەتەوەیەكگرتووەكان بەشدار نابن لە ئیدارەی نوێی وڵاتەكە.
دۆناڵد ترەمپ لە هەژماری تایبەتی خۆی لە تۆڕی كۆمەڵایەتی " تروس سۆشیاڵ" جەختیكردەوە، مایك پۆمپیۆ و نیكی هایلی بەشێك نابن لە ئیدارەی نوێ و سوپاسی كردوون كە پێشتر خزمەتی وڵاتیان كردووە.
پۆمپیۆ و نیكی هایلی لە خولی یەكەمی دۆناڵد ترەمپ لە پۆستی سەرۆكی ئەمریكادا، لەنێوان ساڵانی 2017 بۆ 2021، رۆڵی سەرەكییان هەبوو لە داڕشتنی كارنامەی ئیدارەی ناوبراو و بەشێك بوون لەو ستراتیژییەی ترەمپ بەرامبەر چین و ئێران پەیڕەوی كرد.
ئەوەش لەكاتێكدایە، ترەمپ هەنگاوەكانی بۆ پێكهێنانی ئیدارەی نوێی ئەمریكا دەستپێكردووە و بەپێی زانیارییەكانی رۆژنامەی نیویۆرك تایمز، ترەمپ تیمەكەی راسپاردووە بە كشانەوە لە رێككەوتنی كەشوهەوای پاریس و كەمكردنەوەی قەبارەی هەندێك لە شوێنەوارە نیشتمانییەكانی ئەمریكا .
ماوەی هەفتەیەكە خۆپیشاندان و ناڕەزایەتییەكان لە باكوری كوردستان دژ بە دانانی قەیوم بەردەوامە
بەپێی میدیاكانی باكوری كوردستان، ماوەی هەفتەیەكە خۆپیشاندان و ناڕەزایەتییەكان لە باكوری كوردستان دژ بە دانانی قەیوم، لە جێگەی سەرۆكی شارەوانییەكان بەردەوامە، هێزە ئەمنییەكانی توركیاش رووبەڕووی خۆپیشاندەران بونەتەوە.
بەكر كاراكەچلی هاوسەرۆكی رەحای دەم پارتی رایگەیاند، لە دژی سەپاندی قەیوم لە بەرخۆداندا دەبن، چونكە ئەو بڕیارە نایاساییە و ناتوانن بە گەمارۆدانەكانیان بێزاریان بكەن. تا بمێنن بەرگری لە مافی خەڵك دەكەن.
بەپێی هەواڵی میدیاكانی باكوری كوردستان، لە درێژەی خۆپیشاندانەكاندا تائێستا زیاتر لە ٢٠٠ كەس لەلایەن هێزە ئەمنییەكانەوە دەستگیركراون.
ئەوەش لە كاتێكدایە بە بڕیاری وەزیری ناوخۆی توركیا زیاتر لە ١٠ رۆژە سەرۆكایەتیی سێ شارەوانیی باكوری كوردستان دوورخراونەتەوە و قەیوم لە جێگەیان دانراوە.