وەزارەتی دەرەوەی ئێران لەبارەی دانوستانەکانەوە رایگەیاند ، لە خولەکانی رابردوودا ھیچ نیازێکی وڵاتانی خۆرئاوایان بەدی نەکردوە بۆ ھەڵگرتنی سزاکانی سەر ئێران . 

 

فەرماندەیی ئاسایشی کەناراوەکانی تورکیاش ڕایگەیاندووە، دوای گەیشتنی زانیاری لە بارەی بوونی ژمارەیەک کۆچبەر لەناو بەلەمێکی لاستیکیدا لە کەناراوەکانی قەزای چەشمە، تیمەکانی ئاسایشی کەناراوەکان ڕەوانەی ناوچەکە کراون و توانراوە ٢٦ کۆچبەریان ڕزگار بکەن، کە لەلایەن ھێزەکانی یۆنانەوە گەڕێندرابوونەوە سنورە ئاوییەکانی تورکیا.

ڕاشیگەیاندووە، دوای ڕێوشوێنەکانی ئاسایش، کۆچبەرە نایاساییەکان ڕادەستی بەڕێوەبەرایەتی فەرمانگەی کۆچ کران لە پارێزگای ئیزمیر.

بایدن لە لێدوانێکیدا بۆ ڕۆژنامەنوسان ڕایگەیاند، بە پێی ماددەی پێنج لە ڕێککەوتنی ھاوپەیمانی باکوری ئەتڵەسی ناتۆ پابەندبوونێکی ئەخلاقی و یاساییان ھەیە بەرامبەر ھاوپەیمانەکانیان لە ھاوپەیمانیەتیەکە ئەگەر بێت و ڕووبەڕووی ھەڕەشە و ھێرش ببنەوە، بەڵام ئەو پابەند بوونە ئۆکراین ناگرێتەوە، لەگەڵ ئەوەشدا ئەمریکا ئامادەیە ھاوکاری ئەو وڵاتە بکات بۆ بەھێزکردنی توانا بەرگرییەکانی بە بێ ئەوەی ھێزی سەربازی ڕەوانە بکات.

لە بارەی کۆبوونەوەکەشی لەگەڵ "ڤلادیمیر پوتن" سەرۆکی ڕووسیا، "بایدن" ڕایگەیاندووە، ھۆشداری توندی داوەتە "مۆسکۆ" لە داگیرکردنی "ئۆکراین" و پێی وتووە، ئەگەر ئەو ھەنگاوە بنێن، ڕووبەڕووی سزایەکی ئابوری دەبنەوە کە ھەرگیز ھاوشێوەیان نەبینیوە.

بە دەنگی ٣٦٣ ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەرانی ئەمریکا ، پرۆژە یاسای بودجەی بەرگری ئەو وڵاتە بۆ ساڵی ٢٠٢٢ بە بڕی ٧٧٠ ملیار دۆلار پەسەند کرا .

بە پێی ئەو زانیاریانەی بڵاوکراونەتەوە، لە کۆی ئەو بودجەیە بڕی ٣٠٠ ملیۆن دۆلار بۆ ھاوکاری سەربازی ئۆکرانیا تەرخان کراوە و ١٥٠ ملیۆن دۆلاریش بۆ ھاوکاریکردنی وڵاتانی بەڵتیق لە بواری ئاسایش تەرخان دەکرێت . 

رادیۆی (RTL)ی فەڕەنسا بڵاویکردەوە، ھێزە ئەمنییەکان لە فڕۆکەخانەی (شارل دیگۆڵ) "خالید بن عائیز عتێبی" تەمەن ٣٣ ساڵیان دەستگیرکردووە، کاتێک ویستوویەتی گەشت بکات بۆ ڕیازی پایتەخی سعودیە.

خالید عتێبی پێشتر ئەندامی ھێزەکانی پاسەوانی شاھانەی سعودیە بووە ، یەکێکە لەو کەسانەی تۆمەتی کوشتنی جەمال خاشقچی ڕۆژنامەنووسی سعودی دراوەتە پال. جەمال خاشقچی لە کونسوڵخانەی وڵاتەکەی لە شاری  ئیستانبوڵی تورکیا لە ساڵی ٢٠١٨ تیرۆر کرا و تا ئێستاش نازانرێت تەرمەکەی چی لێھاتووە.

ئەمڕۆ لەگەڵ کۆتاییھاتنی دەسەڵاتەکانی ئەنگێلا مێرکڵ وەک راوێژکاری ئەڵمانیا ، پەرلەمانی ئەو وڵاتە بۆ دەنگدان لەسەر ھەڵبژاردنی "ئۆلاڤ شۆڵز" وەک راوێژکاری نوێی ئەڵمانیا کۆبۆوە ، شۆڵز لە کۆی دەنگی ٧٣٦ پەرلەمانتار ، دەنگی ٣٩٥ پەرلەمانتاری بەدەستھێنا و بوە راوێژکاری نوێی  ئەڵمانیا .
لە ساڵی ٢٠٠٥ ەوە ئەنگێلا مێرکڵ راوێژکاری ئەڵمانیایە و ئەوەش درێژترین ماوەیە لە مێژووی ئەو وڵاتەدا کە ژنێک وڵاتەکەی بەرێوەبردبێت .

 وەزارەتی دادی ئەمریکا لە راگەیەندراوێکدا ئاشکرایکرد، ئەو چەکانەی ئێران کە دەستیان بەسەردا گیراوە  ١٧١ موشەک و ٨ دژە زرێپۆش بوون و لەلایەن سوپای پاسدارانەوە بە دوو کەشتی لە دەریای عەرەبەوە رەوانەی حوسییەکانی یەمەن  کراون،  وەزارەتی دادی ئەمریکا راشیگەیاندووە، جگە لەوەش بڕی ١ ملیۆن و ١٠٠ ھەزار بەرمیل بەرھەمی نەوتی ئێران لە دەریای عەرەبدا دەستی بەسەردا گیراوە.

بەشی خزمەتگوزاری ڕۆژنامەوانی دادگای ئەوروپا بۆ مافەکانی مرۆڤ لە ڕاگەیەنراوێکدا ئاماژەی بەوەکردووە، لە زۆربەی داخوازییە پێشکەشکراوەکان، ئاماژە بەوە کراوە ئەوان لە ناو خاکی پۆڵەندان و داوایانکردووە دیپۆرت نەکرێنەوە بۆ بیلاروس.

بڕیاری دادگاکە پشتبەست بە بنەمای ژمارە ٣٩ی حوکمەکانی ڕێوشوێنە کاتییەکان دەرکراوە، کە تیایدا ئاماژەی بەوە کردووە، نابێت ئەو کەسانەی داوای مانەوەیان پێشکەشکردووە بۆ مانەوە لەناو خاکی پۆڵەندا و بە فیعلیش لە ناو خاکی ئەو وڵاتەدا بوون، نابێت دیپۆرت بکرێنەوە بۆ بیلاروس.

لە ڕاگەیەنراوەکەدا باس لەوەشکراوە، لە کۆی ١٤٩ کۆچبەر ٤٧ کەسیان داخوازی مانەوەیان پێشکەشکردووە، بە مەبەستی جێبەجێکردنی ڕێوشوێنە کاتییەکان، کە تیایدا جەختیانکردووەتەوە لە ناو خاکی پۆڵەندان و داوای پاراستنی نێودەوڵەتی دەکەن.

وتەبێژی کۆشکی سپیش دەڵێت، ئەگەر ھەوڵە دیپلۆماسییەکان بۆ ڕازیکردنی ڕووسیا بە کشاندنەوەی ھێزەکانی لەسەر سنوری ئۆکراین سەرکەوتوو نەبن سزا بەسەر ئە وڵاتەدا دەسەپێنن.

جین ساکی وتەبێژی کۆشکی سپی ڕاگەیاند، کۆبوونەوەکە دەرفەتێکە بۆ ئەوەی سەرۆکی ئەمریکا جەخت بکاتەوە لەسەر نیگەرانی وڵاتەکەی سەبارەت بە جموجۆڵە سەربازییەکانی ڕووسیا لەسەر سنوری ئۆکراین و جارێکی تریش پشتیوانییەکانی بۆ یەکپارچەیی خاکی ئۆکراین دووپاتبکاتەوە.

وتیشی، لە کاتی سەرنەکەوتنی ھەوڵە دیپلۆماسییەکان بۆ کشاندنەوەی ھێزەکانی ڕووسیا لەسەر سنوری ئۆکراین، بایدن ئامادەیە کۆمەڵێک سزای ئابوری بەسەر ڕووسیادا بسەپێنێت.

ھەر یەکە لە جۆو بایدن سەرۆکی ئەمریکا و بۆریس جۆنسن سەرۆک وەزیرانی بەریتانیا و ئیمانوێل ماکرۆن سەرۆکی فەڕەنسا و ئەنگێلا مێرکڵ ڕاوێژکاری ئەڵمانیا و ماریۆ دراجی سەرۆک وەزیرانی ئیتاڵیا، بە شێوەی ڤیدیۆکۆنفرانس کۆبوونەوە و لە ڕاگەیاندراوی کۆتایی کۆبوونەوەکەشیان جەختیان لە پێکھێنانی بەرەیەکی ھاوبەش بەرامبەر ھەڕەشەکانی ڕووسیا کردەوە.

ھاوکات پشتیووانی خۆیان بۆ یەکپارچەیی خاکی ئۆکراین دەربڕی و داوایان لە ڕووسیاش کرد، ھەڕەشەکانی لە سنوورەکانی لەگەڵ  ئۆکراین ڕابگرێت.

میدیاکانی سوریا ئاماژەیان بەوەکرد، سەعات یەک و ٢٣ خولەیەکی بەرەبەیانی ئەمڕۆ، سوپای ئیسڕائیل بە ژمارەیەک مووشەک باشووری خۆرئاوای لازقیەی بۆردومان کردووە و سیستمی بەرگریی ئاسمانی سوریا وەڵامی بۆردومانەکانی داوەتەوە.

بە پێی زانیارییەکان، بۆردومانەکە گۆڕەپانی کۆنتێنەرەکانی لە بەندەری بازرگانیی لازقیە کردووەتە ئامانج و بەھۆیەوە ئاگر لە بەشێکی گۆڕەپانەکە کەوتەوە، بەڵام زیانی گیانی نەبووە.

لە ماوەی ڕابردووشدا چەندین جار، سوپای ئیسڕائیل ناوچەکانی ژێر کۆنتڕۆڵی حکومەتی سوریای بە مووشەک بۆردومان کردووە.

وەزارەتی گواستنەوەی عێراق رایگەیاند، ھەشتەمین کاروانی ئەو کۆچبەرە عێراقییانەی لە سنوری بێلاڕوس و پۆڵەندا گیریانخواردووە، لە رێگەی فڕۆکەخانەی نێودەڵەتی ھەولێرەوە گەیشتنەوە عێراق، کە ژمارەیان ٤١٧ کۆچبەرە.

ئاماژەی بۆ ئەوەشکرد، بەھۆی خراپی رەوشی کۆچبەرانەوە لەو سنورەکانی نێوان بێلاروس و پۆڵەندا تائێستا ٣ ھەزار و ١٣٩ کۆچبەر لە بێلاڕوسەوە گەڕاونەتەوە بۆ عێراق و ھەرێمی کوردستان. وەزارەتی گواستنەوەی عێراق راشیگەیاندووە، لەئێستادا ناوتۆمارکردنی کۆچبەران بۆ گەرانەوەیان بەردەوامە