جیهان
پێشتر ئاژانسی ھەواڵی سانای سوری رایگەیاند، سەعات ١:٢٣ خولەیەکی بەرەبەیانی سێشەمە، سوپای ئیسرائیل بە مووشەک باشووری خۆرئاوای لازقیەی بۆردومان کردووە و سیستمی بەرگریی ئاسمانی سوریا وەڵامی بۆردومانەکانی داوەتەوە، بەپێی زانیارییەکان، بۆردومانەکە گۆڕەپانی کۆنتێنەرەکانی لە بەندەری بازرگانیی لازقیە کردووەتە ئامانج و بەھۆیەوە ئاگر لە بەشێکی گۆڕەپانەکە کەوتەوە، بەڵام زیانی گیانی نەبووە.
سەعید خەتیب زادە وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران، لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند، کۆتایی ئەم ھەفتەیە خولێکی نوێی دانوستانەکانی ڤییەنا لەبارەی رێککەوتننامەی ئەتۆمی و بەرنامەی ئەتۆمی ئێران، لە نێوان ئێران و ئەندامانی تری رێککەوتنی ئەتۆمی دەستپێدەکاتەوە و رێگە نادەن ھیچ لایەنێک یاری بە کات و ھەوڵەکانی ئێران بکات.
وتیشی، ئێران لەسەر بنەمای ئەو دوو رەشنووسە دانوستان دەکات، کە پێشکەشی لایەنە بەشدارەکانی دانوستانەکان کردووە و تایبەتن بە لابردنی سەرجەم سزاکان و قەرەبووکردنەوەی ئێران و ھیچ شتێک بە ناوی رێککەوتننامەی ھەنگاو بە ھەنگاو یان رێککەوتنی کاتی لە ئارادا نیە.
پەیوەندییەکانی ئێران و ئیمارات لە ساڵی ٢٠١٥وە بەھۆی شەڕی یەمەن و پچڕانی پەیوەندییەکانی تاران لەگەڵ ریاز و مەنامە، ئاڵۆزی تێکەوت، بەڵام لە چەند مانگی رابردوودا و دوای کۆبوونەوە نھێنییەکانی بەرپرسانی ئێران و سعودیە، پەیوەندییەکانی ئێران و ئیمارات بەرەوە ئاسایی بوونەوە رۆیشتووە، لەو چوارچێوەیەشدا مانگی رابردوودا عەلی باقێری کێنی جێگری وەزیری دەرەوەی ئێران سەردانی ئیماراتی کرد.
ھەروەھا نوسینگەی کۆچ لە تورکیا ئاماژەی بۆ ئەوەکردوە، لە سەرەتای ئەمساڵەوە تا ناوەڕاستی مانگی تشرینی دووەم، زیاتر لە ١١٦ ھەزار کۆچبەر دەستگیرکراون، لەو ژمارەیەش ٣ ھەزار و ٥٩٠ کۆچبەریان خەڵکی عێراق بوون.
دوای ئەو ھەوڵەش، "ئەردۆغان" لە تویتێکدا رایگەیاند، ھیچ شوێنێک بۆ تیرۆر و تیرۆریستان لە داھاتووی تورکیادا نییە و جێیان نابێتەوە، وتیشی رێگەنادەن لێکەوتەکانی تیرۆر جارێکی تر کاریگەری بەسەر وڵاتەکەیانەوە ھەبێت.
بەپێی زانیارییەکان، سەرجەم کۆچبەرەکان سەلامەتن و لەلایەن پۆلیسی فەڕەنسیەوە گواسترانەوە بۆ بنکەی پۆلیسی شاری دانکیخ، لێکۆڵینەوە لەگەڵیاندا بەرداوامە و تا ئێستا پۆلیس ناسنامەی کۆچبەرەکانی ئاشکرا نەکراوە.
ھێزەکانی سوریای دیموکراتیش وەڵامی ئەو بۆردوومانەیان داوەتەوە و چەند ناوەندێکی ھێزەکنی تورکیایان بۆردوومان کردوە و زیانیان پێگەیاندوون.
ناوەندی نیشتیمانی روبەڕوبونەوەی کارەساتە سروشتییەکانی ئیندۆنیزیا رایگەیاند، بەھۆی گڕکانەکەی چیای سێمێرو لە دورگەی جاڤا ١٣ کەس گیانیان لەدەستداوە و ٥٧ی تریش برینداربوون، جگە لەوەی ژمارەیەکیش بێسەروشوێن بوون و ھەوڵەکان بۆ دۆزینەوەیان بەردەوامە.
رۆژی شەممە لە دورگەی جاڤای ئیندۆنیزیا، گڕکانێک تەقییەوە و ترس و دڵەڕاوکێی زۆری لەنێو دانیشتووانی ناوچەکە دروستکرد، نزیکەی ١٥ گوند بە خۆڵەمێشی گڕکانەکە داپۆشران و ھەزاران کەسیش ئاوارە بوون و ناوچەکانیان بەجێھێشت.
.jpg&w=3840&q=75)
کۆمیتەی وەزیرانی ئەنجومەنی ئەوروپا پێشێلکارییەکانی حکومەتی تورکیای تاوتوێکرد و داوایکرد سەڵاحەدین دەمیرتاش ھاوسەرۆکی پێشوتری پارتی دیموکراتی گەلان "ھەدەپە" ئازاد بکرێت.
یەکێک لە پارێزەرەکانی "دەمیرتاش"یش ئاماژەی بۆ ئەوەکردوووە، کۆمیتەی وەزیرانی ئەنجومەنی ئەوروپا داوایکردووە، "سەڵاحەدین دەمیرتاش" ھاوسەرۆکی پێشووتری ھەدەپە ئازاد بکرێت، دادگای دەستوری بنەڕەتی تورکیاش بە پێی بڕیارەکانی دادگای مافەکانی مرۆڤی ئەوروپا کار بکات.
داواشیکردووە، یاساکانی دادوەریی لە تورکیا ھەموار بکرێنەوە بە تایبەتی ڕێز لە جیاوازیی و ئازادیی ڕادەربڕین بگیرێت و کۆتایی بە دەستگیرکردنی ئەندامانی ئۆپۆزسیۆن بھێنرێت.
.jpeg&w=3840&q=75)
نید پرایس وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا پرسەنامەی ئاڕاستەی خێزانی قوربانیانی پەلامارەکانی ئەم دوایایینەی داعش کردووە لە مەخمور کە بەھۆیەوە ژمارەیەک پێشمەرگە و ھاوڵاتی شەھید بوون و ڕایگەیاندووە، واشنتۆن نیگەرانە و ئیدانەی بەردەوامیی پەلامارەکانی داعش دەکات لە عێراق.
پابەندیشە بە ھاوکاریکردنی ھێزی پێشمەرگەی کوردستان و تەواوی ھێزە ئەمنییەکانی تری عێراق کە بەردەوامن لە ڕووبەڕووبوونەوەی ئەو گروپە تیرۆریستییە.
ئاژانسی ھەواڵی ڕۆیتەرز لە زاری چەند سەرچاوەیەکی ئاگادارەوە بڵاویکردووەتەوە، لە کۆبوونەوەکانی نێوان ماکرۆن و بن سەلماندا، چەند دۆسیەیەکی گرنگی ھەرێمیی تاوتوێ دەکرێن بە تایبەتی دۆسیەی ئەتۆمی ئێران و ڕەوشی لوبنان، جگە لەوەش پتەوکردنی پەیوەندییە ئابورییەکانی نێوان ڕیاز و پاریس تاوتوێ دەکرێت، بۆیە وەفدێک کە لە نوێنەرانی ١٠٠ کۆمپانیا پێکدێن، یاوەری ماکرۆن دەکەن و بەشداری لە کۆڕبەندێکی وەبەرھێناندا دەکەن.
سەردانەکەی سەرۆکی فەڕەنسا بۆ سعودیە بە سەردانێکی گرنگ ناو دەبرێت، چونکە لە دوای کوژرانی ڕۆژنامەنووسی سعودی جەمال خاشقچی کە ساڵی ٢٠١٨ لە تورکیا کوژرا، یەکەمین سەرۆکە لە وڵاتانی خۆرئاوا سەردانی سعودیە بکات.
جۆو بایدن سەرۆکی ئەمریکا لە کۆنفڕانسێکی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند، لە بارەی ئەو ڕەوشەی لە ئۆکراین ھاتووەتە پێش، لەگەڵ بەرپرسانی ئەو وڵاتە و ھاوپەیمانە ئەوروپییەکانیان بەردەوام لە پەیوەندیدان.
ئاماژەی بەوەشکرد، بڕیارەکانی ڤلادمیر پوتن سەرۆکی ڕووسیا ڕەوشی ئۆکراین ئاڵۆزتر دەکات و مایەی نیگەرانییە، بۆیە لە ئێستادا سەرقاڵی ئامادەکردنی پلانێکە بۆ ئەوەی ڕێگە لە دەستوەردانی سەربازیی ڕووسیا لە ئۆکراین بگرێت.
بایدن ڕاشیگەیاند، لە چەند ڕۆژی داھاتوودا لەگەڵ ڤلادیمیر پوتن گفتوگۆیەکی چڕ لەسەر ئەو بابەتە دەکەن
ئەنتۆنی بلینکن وەزیری دەرەوەی ئەمریکا ڕایگەیاند، لە چەند ڕۆژی ڕابردوودا دەرکەوت ئێران جددی نییە لە پابەندبوون بە بەڵێنەکانی بۆ گەڕانەوە بۆ ڕێککەوتنی ئەتۆمی و بەو ھۆیەشەوە کۆتاییان بە خولی حەوتەمی دانوستانەکانی ڤیەننا ھێناوە.
ئاماژەی بەوەشکرد، لەگەڵ سەرجەم ھاوبەشەکانیان لە پەیوەندیدان و لەسەر ئەو پرسە بە وردی ڕاوێژ دەکەن.
وەزیری دەرەوەی ئەمریکا ڕاشیگەیاند، وڵاتەکەی ڕێگە بە ئێران نادات لە ڕێی دواخستنی دانوستانەکان و بەفیڕۆدانی کات، پەرە بە بەرنامەی ئەتۆمیی بدات و ئەگەر دیپلۆماسییەت شکست بھێنێت، واشنتن بژاردەی تر دەگرێتەبەر.
ڤلادمیر پوتن سەرۆکی ڕووسیا لە پەیوەندییەکی تەلەفۆنیدا لەگەڵ ڕەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆک کۆماری تورکیا ڕایگەیاند، ئۆکراین بە بەکارھێنانی فڕۆکەی بێ فڕۆکەوانی دروستکراوی تورکیا و ئەنجامدانی ھێرشی سەربازیی بۆ سەر جودا خوازەکان لە خۆرھەڵاتی ئەو وڵاتە، ھەوڵی پێشێلکردنی ڕێککەوتننامەی ئاشتی دەدات.
ئاماژەی بەوەشکردووە، نابێت تورکیا و وڵاتانی جیھان چەک و کەلوپەلی سەربازیی بە ئۆکراین بفرۆشن و ڕەوشەکە ئاڵۆزتر بکەن.
نوسینگەی سەرۆکایەتی تورکیا ڕایگەیاندووە، ھەر لەو پەیوەندییە تەلەفۆنییەدا پوتن و ئەردۆغان پرسی سوریا و یەمەن و دوا گۆڕانکارییەکانی ناوچەکەیان تاوتوێ کردووە.
ھەشتەمین دادگای سزا قورسەکانی ئامەد، بە تۆمەتی ئەندامیەتی لە ڕێکخستنی قەدەغەکراو، سزای ٧ ساڵ و ٦ مانگ زیندانی بەسەر "مەقبولە ئوزبەک" سەپاند کە ژنێکی کوردی تەمەن ٧٢ ساڵە.
مەقبولە ئوزبەک لە چوارچێوەی لێپرسینەوەی کۆنگرەی کۆمەڵگەی دیموکراتیک (کەجەدە)، ٢٩ی حوزەیرانی ٢٠٢٠ دەستگیرکرابوو، بەڵام دوای ئەوەی تووشی جەڵتەی دڵ بوو، لە ٥ی ئەیلولی ٢٠٢٠ ئازادکرا.
بە پێی ئاژانسی میزۆپۆتامیاش، ئایلا ئاکات پەرلەمانتاری پێشووی ھەدەپەش لەگەڵ ٥١ ژنی بەندکراوی دیکەی ھەدەپە لە زیندانی سینجان، بە بیانوی وتنی گورانی کوردی سزادراون، بەھۆی ئەو سزایانەشەوە ئازادکردنی دوو ژنی چالاکوانی تر ڕاگیراون.
لە ماوەی رابردوودا چەند جارێک ھێرشکراوەتە سەر وێستگە ئەتۆمییەکانی ئێران بەتایبەت وێستگەی ئەتۆمی نەتەنز و بەشێکی زۆر لە ئامێرەکانی لە کارکەوتن، بەرپرسانی ئەو وڵاتەش ئیسرائیل تۆمەتبار دەکەن بە ئەنجامدانی ھێرشەکان.
ئەوەش لەکاتێکدایە ئەمرۆ خولی حەوتەمی دانوستانە ئەتۆمییەکانی ئێران و وڵاتانی خۆرئاوا لە ڤییەننا بەبێ ئەنجام کۆتایی ھات و وڵاتانی خۆرئاوا دەڵێن، ئێران بۆ بەدەستھێنانی چەکی ئەتۆمی درێژە بە کۆبوونەوەکان دەدات.