کوردستان
بەڵێن ئیسماعیل سەرۆکی لیژنەی دەستپاکی پەرلەمانی کوردستان لە کۆنفرانسێکی ڕرۆژنامەوانیدا ڕایگەیاند، لەگەڵ بەڕێوەبەری بانکە بازرگانییەکان و ژمێریارییەکان کۆبوونەوەیان ئەنجامداوە بۆ ئەوەی ڕاپۆرتێک لەسەر چۆنیەتی خەرجکردنی داھات شێوازی دابەشکردن مووچە ئامادە بکەن.
ئاشکراشیکرد، مووچەی مانگی پێنج بە پێی ئەو بەرنامەیەی کە دانراوە وەک خۆی بە بێ کێشە دابەش دەکرێت.
ستران عەبدوڵا ئەندامی مەکتەبی سیاسی یەکێتی بە کوردسات نیوزی ڕاگەیاند، سەردانەکەی سەرۆک بافڵ جەلال تاڵەبانی سەرۆکی یەکێتی نیشتمانی کوردستان بۆ بەغداد و کۆبوونەوەی لەگەڵ بەشێک لەلایەنە سەرەکییەکانی عێراق بەرھەمدار بووە و ھەوڵێک بۆ بەدیھێنانی خواستی ھاوبەشی لایەنەکان و پێکھێنانی حکومەتێک کە ماف و داواکاری ھەموو پێکھاتەکانی تێدا ڕەچاوکراو بێت.
بەھمەن قادر وتەبێژی بەنزینخانەکانی سلێمانی بە کوردسات نیوزی ڕاگەیاند، ئەمڕۆ لە سلێمانی دەست دەکرێت بە دابەشکردنی بەنزینی ٦٩٠ دیناری. وتیشی، بەنزینەکە لەو بەنزینخانانە دابەش دەکرێت کە پێشتر بەنزینەکەیان دابەش کردووە.
نرخی بەنزین لە بەرزبوونەوەی بەردەوامدایە و نرخی لیترێک بەنزینی نۆرماڵ ١١٠٠ دینار و موحەسەنیش ١٢٢٥ دینارە.
ئەمڕۆ پەرلەمانی کوردستان کۆدەبێتەوە و خوێندنەوەی دووەم دەکات بۆ پێشنیازە یاسای بەرکارکردن و ھەمواری یاسای گرتنی مایەی قاچاغ و قەدەغەکراو بۆ ئاڵوگۆڕکردن لە بازاڕە نێوخۆییەکان و پێشنیازە یاسای ھەمواری جێبەجێکردنی یاسای چاودێریی نەوجەوانان.
ژمارەیەک پەرلەمانتاریش یاداشتێکیان ئاڕاستەی دەستەی سەرۆکایەتی پەرلەمان کردووە و داوا دەکەن دانیشتنێکی تایبەت بە کێشەی ئاوی خواردنەوەی ماڵان لە چەند گەڕەکێکی ھەولێر و چەمچەماڵ و دەربەندیخان، بخرێتە بەرنامەی کاری دانیشتنەکان و وەزیری شارەوانیش بانگھێشت بکرێت بۆ وەڵامدانەوەی پرسیاری پەرلەمانتاران سەبارەت بە کێشەی ئاو.
"ھەرێم کەمال ئاغا" سەرۆکی فراکسیۆنی یەکێتی لە ئەنجومەنی نوێنەران بە کوردسات نیوزی ڕاگەیاند، سەرۆکی فراکسیۆنە کوردستانییەکان و ئەندامانی لیژنەی دارایی سەبارەت بە پڕۆژە یاسای پاڵپشتی فریاگوزاری ئاسایشی خۆراک کۆبوونەوە و بڕیاردرا تەنیا دەنگ بەو بڕگە و ماددانە بدەن کە لە بەرژەوەندی خەڵکی عێراق و ھەرێمی کوردستانە، سەبارەت بەو پرسەش یەک دەنگن.
وتیشی، ئەو بڕگانەی لە بەرژەوەندی خەڵکە پێکھاتووە لە چاودێری کۆمەڵایەتی و کۆبوونی خۆراک و کارەبا و پارەی گەنمی جوتیاران، بەڵام بڕی ٨ تریلیۆن دینار بۆ پەرەپێدانی ھەرێمەکان دیاریکراوە، ئەوەش ھەرێمی کوردستانی لێ بێبەشکراوە، لەبەرئەوە دەنگ بەو بڕگەیە نادەن.
ئەوەش لە کاتێکدایە بڕیارە ڕۆژی چوارشەممە پێشنیازە یاساکە لە ئەنجومەنی نوێنەران بخرێتە دەنگدانەوە.
"نەرمین مەعروف" ئەندامی لیژنەی دارایی لە ئەنجومەنی نوێنەران ڕایگەیاند، لە پڕۆژە یاسای پاڵپشتی ئاسایشی خۆراک بابەتی کۆبۆنی خۆراک و شایستەکانی جووتیارانی ھەرێم چەسپێندراوە و لەگەڵیدان و ٣٠٨ ملیار دیناریان بۆ دیاری کراوە، بەڵام لەگەڵ بڕگەی پەرەپێدانی پارێزگاکان نین، چونکە مافی نەداوە بە خەڵکی ھەرێمی کوردستان، ھەروەھا بڕی ئەو پارەیەش کە بۆ ئەو بڕگەیە دابین کراوە بۆ ٨ ترلیۆن دینار زیاد کراوە و ئەوەش گومانەکانی لەسەر ئەو بڕگەیە زیاتر کردووە.
وتیشی، سبەینێ وەکو لایەنە کوردییەکان دەنگ بەو بڕگانە دەدەن کە پەیوەندی بە بەرژەوەندی خەڵکی ھەرێمی کوردستانەوە ھەیە بەڵام ئەو بڕگانەی ھیچ مافێکی خەڵکی ھەرێمی تێدا نییە دەنگی پێنادەن. بڕیاریشە ڕۆژی چوارشەممە پێشنیازە یاساکە لە ئەنجومەنی نوێنەران بخرێتە دەنگدانەوە.
وتیشی، دەستکراوە بە ڕشاندن و دەرمانڕێژکردن و تیمەکانیش بەردەوام بەدوای حاڵەتە گوومانلێکراوەکاندا دەگەڕێن.
وەزیری تەندروستیی ھەرێم ڕاشیگەیاند، دابینکردنی دەرمان لە عێراق لەسەر بودجەی حاکیمەیە و عێراق لەسەریەتی دەرمانی ھەموو پارێزگاکان بە ھەرێمی کوردستانیشەوە دابین بکات.
وتیشی، ناردنی ئەو دەرمانە بە پێی سیستمێکی تایبەتە کە ستانداردی خۆی ھەیە، لەوانە ژمارەی دانیشتووان و دامەزراوەی کیمادیا ڕاستەوخۆی پەیوەندی بە کۆگاکانی دەرمانەوە ھەیە.
ڕوونیشیکردەوە، دەرمان لە عێراق لەسەر بنەمای بڕی پێویستە و ئەو دەرمانەی ئێستا داوا دەکرێت بۆ دوو ساڵی داھاتووە و ئەوەی ئێستاش دوو ساڵ پێشتر داواکراوە.
لە ڕوونکردنەوەکەدا ئاماژەیان بەوەشکردووە ، لە ئێستادا ئێمە سەرقاڵی ئامادەکاری پرۆژەکە و بڕینی شەقامەکانین بۆ پرۆژەکە لە شاری سلێمانی. لە دەرەوەی پرۆژەکەی خۆمان و وەک ئەرکی سەرشانمان بەمەبەستی خزمەتکردنی پارێزگای سلێمانی ھەستاوین بە دروستکردنی شەقامێکی ٣٠ مەتری . سەرجەم کارەکانی ئەم شەقامەمان لە رووناکی، شۆستە، قیرتاو و ھتد.. لەئەستۆ گرتووە کە بەدرێژایی ٩٠٠ مەتر لە بناری گۆیژە و ھۆڵی بۆنەکانەوە دەستپێدەکات و لە شەقامی بازنەیی مەلیک مەحمود (٦٠ مەتری) کۆتایی دێت. ئەم شەقامە بەھیچ شێوەیەک ناکەوێتە نزیک دەروازەکانی پرۆژەکەمان تاوەکو ئێمە سوودمەندبین، بەڵکو تەنیا وەک خزمەتێک پێشکەشی شارەوانی سلێمانیمان کردووە.
باسیان لەوەشکرد ، دەمانەوێت بۆ ھەموولایەکی روونبکەینەوە کە ئێمە بڕیارمانداوە لەبری ھەریەکێک لەو دارانەی کەوتووەتەبەر شەقامەکە، ئەمڕۆ ٥٠ داری نوێ بڕوێنین و پێشکەشی سلێمانی بکەین، چونکە ئێمە بەرامبەر سروشت و ژینگەی شاری سلێمانی بەرپرسیارین. بە گرنگی دەزانین ئاماژە بەوەش بکەین "بەپێی یاسای وەبەرھێنان ھەرکەس دارێک بشکێنێت، پێویستە دوو دار لەبری بڕوێنێتەوە"، بۆیە ئێمەش لەبری ھەر دارێک ٥٠ دار دەڕوێنین ئەمڕۆ.
ھەموولایەکیش دڵنیادەکەینەوە میدیای نابەرپرسیار و ھەواڵی ناڕاست ئێمە ناوەستێنێت و لەخزمەتکردنی شاری سلێمانی بەردەوامدەبین، چونکە ئێمە پلانمان ھەیە چەند شەقامێک و بەرزەپردێکی تر لە شاری سلێمانی دروستبکەین.
دەقی ڕوونکردنەوەکەی پرۆژەی (شاری ئارام) :
ھاووڵاتییانی خۆشەویستی شاری سلێمانی ئاگادار دەکەینەوە لە دوێنێوە ھەندێک لە میدیای نابەرپرسیار و لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان ھەواڵێکی ناڕاست بڵاوکراوەتەوە کە گوایە، "پرۆژەکەی ئێمە بەمەبەستی دروستکردنی یەکەی نیشتەجێبوون، ژینگە و سروشتی بناری گۆیژەی تێکداوە"، ھەربۆیە بەپێویستی دەزانین راستیی بابەتەکە ئاشکرا بکەین و سەرجەم ئەو دەنگۆیانە بەدرۆ بخەینەوە.
پرۆژەی نیشتەجێبوونی (شاری ئارام) پرۆژەیەکی رێگەپێدراوە بە بڕیاری ژمارە (٦٠٢)ی ئەنجوومەنی وەزیران لە ساڵی (٢٠٢٢). لە ئێستادا ئێمە سەرقاڵی ئامادەکاری پرۆژەکە و بڕینی شەقامەکانین بۆ پرۆژەکە لە شاری سلێمانی. لە دەرەوەی پرۆژەکەی خۆمان و وەک ئەرکی سەرشانمان بەمەبەستی خزمەتکردنی پارێزگای سلێمانی ھەستاوین بە دروستکردنی شەقامێکی ٣٠ مەتری بە تێچووی (چوار ملیار و ٤٨ ملیۆن دینار). سەرجەم کارەکانی ئەم شەقامەمان لە رووناکی، شۆستە، قیرتاو و ھتد.. لەئەستۆ گرتووە کە بەدرێژایی ٩٠٠ مەتر لە بناری گۆیژە و ھۆڵی بۆنەکانەوە دەستپێدەکات و لە شەقامی بازنەیی مەلیک مەحمود (٦٠ مەتری) کۆتایی دێت. ئەم شەقامە بەھیچ شێوەیەک ناکەوێتە نزیک دەروازەکانی پرۆژەکەمان تاوەکو ئێمە سوودمەندبین، بەڵکو تەنیا وەک خزمەتێک پێشکەشی شارەوانی سلێمانیمان کردووە.
دەمانەوێت بۆ ھەموولایەکی روونبکەینەوە کە ئێمە بڕیارمانداوە لەبری ھەریەکێک لەو دارانەی کەوتووەتەبەر شەقامەکە، ئەمڕۆ ٥٠ داری نوێ بڕوێنین و پێشکەشی سلێمانی بکەین، چونکە ئێمە بەرامبەر سروشت و ژینگەی شاری سلێمانی بەرپرسیارین.
بە گرنگی دەزانین ئاماژە بەوەش بکەین "بەپێی یاسای وەبەرھێنان ھەرکەس دارێک بشکێنێت، پێویستە دوو دار لەبری بڕوێنێتەوە"، بۆیە ئێمەش لەبری ھەر دارێک ٥٠ دار دەڕوێنین ئەمڕۆ. ھەموولایەکیش دڵنیادەکەینەوە میدیای نابەرپرسیار و ھەواڵی ناڕاست ئێمە ناوەستێنێت و لەخزمەتکردنی شاری سلێمانی بەردەوامدەبین، چونکە ئێمە پلانمان ھەیە چەند شەقامێک و بەرزەپردێکی تر لە شاری سلێمانی دروستبکەین.
لە کۆتاییدا، ئێمە وەک پرۆژەی نیشتەجێبوونی شاری ئارام سەرجەم میدیاکان بانگھێشتدەکەین کە کاتژمێر ٢:٠٠ی پاشنیوەڕۆ ئامادەبن لە بناری چیای گۆیژە لەو شوێنەکەی کە ئێمە شەقامی ٣٠ مەتری تێدا دروستدەکەین بەمەبەستی رووماڵکردنی ھەڵمەتی نەمام چەندن و کە بەئامادەبوونی نوێنەری پرۆژەی شاری ئارام بەڕێوەدەچێت و تێیدا وەڵامی پرسیاری میدیاکان دەداتەوە و وردەکاری زیاتر دەخاتەڕوو.
ئەمڕۆ ھەردوو دەزگای ھەڵبژاردنی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان و پارتی دیموکراتی کوردستان، لە ھەولێر کۆبوونەوە و راگەیەندراوێکی ھاوبەشیان بڵاوکردەوە و تێیدا ئاماژەیان بەوەکرد، گفتوگۆ لەبارەی دەستوور و ھەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان، وەک دوو پرسی نیشتمانی کرا و ھەردوولا ھاوڕابوون لەسەر نووسینەوەی دەستووری ھەرێمی کوردستان، بۆ ئەو مەبەستەش دەست بە ئامادەکارییە یاساییەکان دەکرێت.
روونیشیکردەوە، ھەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان و کۆمیسیۆنی ھەڵبژاردن، پێویستیان بە گفتوگۆی زیاتر و سازانی سەرجەم ھێزە سیاسیە کوردستانییەکانە بۆ گەیشتن بە رێککەوتنی گشتگیرە و کۆبوونەوەکانی ھەردوولاش بەردەوام دەبن.
بەڕێوەبەرایەتیی گشتیی کەشناسی و بومەلەرزەزانیی ھەرێمی کوردستان بڵاویکردەوە، ئەمڕۆ ئاسمان ساماڵ دەبێت لەگەڵ بوونی تۆزێکی سوک، لە دوای نیوەڕۆ کەش لە ناوچە شاخاویەکان دەگۆڕێت بۆ نیمچە ھەور.
ھەروەھا سبەینێ ئاسمان ساماڵ دەبێت لەزۆربەی ناوچەکان تەنھا لە پارێزگای دھۆک پەڵەھەور دەبێت، لەگەڵ بوونی تۆز و خۆڵێکی سوک.
پلەکانی گەرماش ھاوشێوەی ڕۆژانی پێشوو دەبن.
ھەر لە کۆبوونەوەکەدا کە دەرباز کۆسرەت رەسوڵ، کارگێڕی مەکتەبی سیاسی و خالید شوانی، ئەندامی مەکتەبی سیاسی ئامادەیبوون ھەردوو لا ھاوڕابوو کە پەلە بکرێت لە پێکھێنانی حکومەتێکی خزمەتگوزار و نیشتمانی کە رەنگدانەوەی واقیعی سیاسی و خواستی ئەمڕۆی ھاووڵاتیانی عێراق بێت.
ھەروەھا دووپاتی چارەسەرکردنی کێشەکان لەسەر بنەمای دەستوور کرایەوە و پەنابردن بۆ گفتوگۆ و دیالۆگی بونیادنەرانە بە ھەنگاوێکی ئەرێنی وەسفکرا لەپێناو سەقامگیری سیاسی، ئابووری و ئەمنی لە وڵاتدا.
ھاوکات سەرۆک بافڵ جەلال تاڵەبانی راشیگەیاند، پێشھاتەکان و گۆڕانکارییەکان وادەخوازێت ھەموومان پەرۆشی یەکڕیزی نیشتمانی بین و لە خەمی خەڵک و ئارامی سیاسی ھەنگاوی کرداری بنێین لەپێناو گەیشتن بە چارەسەری نیشتمانی.
وەفدەکە پێشنیوەڕۆی ئەمڕۆ سەردانی مەزاری سەرۆک مام جەلالیان کرد و لە لایەن مەکتەبی سکرتارییەتی سەرۆک مام جەلالەوە پێشوازیان لێکرا.
لە تەوەری دووەمدا گفتوگۆ لە بارەی ھەموارکردنەوەی پەیڕەوی ناوخۆی ئەنجومەن کرا و بڕیاردرا لە ڕێگەی لیژنەکانی ئەنجومەنی پارێزگاوە گرفتەکانی چارەسەر بکرێت.
.jpg&w=3840&q=75)
بافڵ جەلال تاڵەبانی سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان، لە ماڵی مام لە بەغداد پێشوازیکرد لە رەییان کلدانی، ئەمینداری گشتیی بزووتنەوەی بابلیون.
لەکۆبوونەوەکەدا دەرباز کۆسرەت رەسوڵ کارگێڕی مەکتەبی سیاسی و خالید شوانی ئەندامی مەکتەبی سیاسی ئامادەیبوون و بیرورا ئاڵوگۆڕکرا سەبارەت بە ئاڵنگارییە سیاسی و ئابووری و ئەمنییەکان و یەکخستنی ھەوڵەکان بۆ چارەسەرکردنی کێشەکانی بەردەم پێکھێنانی حکومەتی نوێی عێراق .
سەرۆک بافڵ جەلال تاڵەبانی روونیشیکردەوە یەکێتی وەک ھەمیشە پەرۆشی یەکخستنی ھێز و لایەنە سیاسییەکان دەبێت و نابێتە بەشێک لە پەرتەوازەکردنی زیاتری عێراقییەکان و پەکخستنی پرۆسەی سیاسی و دەمانەوێت پێکەوە ھەموومان حکومەتێکی خزمەتگوزار و چالاک پێکبھێنین کە وەڵامدەرەوەی ئەمڕۆی کێشە و گرفتەکان بێت و بتوانێت پایەکانی دەوڵەتداری بەھێزتربکات.
لە کۆبوونەوەکەدا دۆخی گشتی سیاسیی وڵات و یەکخستنی ھێز و تواناکان بۆ پێکھێنانی حکومەتی نوێی عێراق تاووتوێکران و جەختکرایەوە لە چڕکردنەوەی ھەوڵەکان بۆ نزیککردنەوەی لایەنەکان و تێپەڕاندنی دۆخی چەقبەستووی عێراق لەپێناو بەرژەوەندی گشتی و پاراستنی بنەما دەستوورییەکان.
سەرۆک بافڵ جەلال تاڵەبانی دووپاتی لەخواستی یەکێتی کردەوە بۆ گەیشتن بە لێکتێگەیشتن و رێککەوتنی نیشتمانی بۆ پێکھێنانی حکومەتی خزمەتگوزار و راشیگەیاند، پەنابردن بۆ شەراکەتی راستەقینە لە بەڕێوەبردن و بڕیاری سیاسی لە عێراقدا پێویستییەکی ئەم ھەلومەرجەیە و دۆخی وڵاتیش بەرەوە سەقامگیری سیاسی، ئابووری و ئەمنی دەبات کە ئەمە خواستێکی جەماوەریی ھەمەلایەنەیە
.jpg&w=3840&q=75)
لە کۆبوونەوەکەدا کە دەرباز کۆسرەت رەسوڵ، کارگێڕی مەکتەبی سیاسی و خالید شوانی، ئەندامی مەکتەبی سیاسی ئامادەبوون، وەفدی میوان ئامانجی سەردانەکەیان بۆ ھەرێم و دەرئەنجامی دیدار و گفتوگۆکانیان لەگەڵ لایەنەکانی ھەرێم وعێراق و دەستپێشخەرییان بۆ ڕزگاربوون لە قەیران و ئاستەنگەکانی ناو پڕۆسەی سیاسیی عێراق خستەڕوو و داوایان لە بافڵ جەلال تاڵەبانی کرد ڕۆڵێکی گرنگ و کاریگەری وەک سەرۆک مام جەلال بگێڕێت لەھێنانەکایەی زەمینەیەکی لەبار و گونجاو بۆ چارەسەرکردنی کێشەکان و پەیڕەوکردنی سیاسەتێکی حەکیمانە.
راشیانگەیاند، سەرۆک بافڵ و یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان پێگەیەکی گەورە و کاریگەریان ھەیە لە کۆکردنەوەی دژەکان و دەربازکردنی عێراق لەو دۆخە سیاسییە چەقبەستووەی تێیکەوتووە.
لەبەرامبەردا بافڵ جەلال تاڵەبانی ئامانجی سەردانەکەی بۆ بەغدا و کۆبوونەوەی لەگەڵ لایەنەکان بۆ وەفدی میوان روونکردەوە و رایگەیاند، ئامانجی ئێمە روون و ئاشکرایە و ھەوڵەکانمان لەپێناو لێکتێگەیشتن و رێککەوتنێکی نیشتمانییە لەپێناو بونیادنانی حکومەتێکی خزمەتگوزار کە عێراق بەرەو کەناری سەقامگیری ببات.