کوردستان
لە راگەیەندراوێکدا پۆلیسی ھەولێر دەڵێت، دوای لێکۆڵینەوە دەرکەوتووە کوژراوەکە پیشەی پێشمەرگەیە و تەمەنی ٣٨ ساڵە و لەگەڵ کوڕێکی خۆیدا دەستڕێژی گولـلەیان لێکراوە.
پۆلیسی ھەولێر دەشڵێت، لە روداوەکەدا کوڕی کوژراوەکە بەناوی ھەڵۆ ھەرێم کە تەمەنی ١٦ساڵە، بریندار بووە و لەگەڵ باوکیدا دەستڕێژی گولـلەیان لێکراوە.
بە وتەی پۆلیسی ھەولێر، قوربانییەکان پێشتر دانیشتووی کەلار بوونە و ماوەیەکە ھاتوونەتە شاری ھەولێر، ھۆکارەکەشی دوژمندار بووە و بۆ کێشەیەکی کۆمەڵایەتی دەگەڕێتەوە.
بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی پارێزگای ھەولێر راشیگەیاند، "پەڕاوی لێکۆڵینەوە رێکخرا و بەڕێز دادوەری لێکۆڵینەوە فەرمانی دەستگیر کردنی بۆ تۆمەتبارانی ئەنجامدەری تاوانەکە دەرکرد."
کاری فاولەر نوێنەری ئەمریکا بۆ ئاسایشی خۆراک دەڵێت، جەنگی ئۆکراین بۆتە ھۆی ئەوەی ئاسایشی خۆراکی ٢٠ ملیۆن کەسی دیکە لە جیھاندا روبەڕوی مەترسی ببێتەوە.
ئەو بەرپرسەی ئەمریکا دەشڵێت، ژمارەی ئەو کەسانەی لە جیھاندا ئاسایشی خۆراکیان لە مەترسیدایە و لە سنوری برسێتی نزیک دەبنەوە دەگاتە ٢٠٠ ملیۆن کەس.
فاولەر وتیشی، بەھۆی کەمخۆراکیەوە ٤٥٪ی منداڵانی یەمەن روبەڕوی نەخۆشی جەستەیی بونەتەوە و گۆڕانی کەشوھەوا و ململانێکان و برسێتیش سێ ھۆکاری سەرەکین بۆ کەمبونەوەی دڵنیایی و ئاسایشی خۆراک لە جیھاندا.
فەرمانگەی میدیا و زانیاری حکومەتی ھەرێم رایگەیاند، ئەمڕۆ بەمەبەستی درێژەدان بە گفتوگۆکانی نێوان حکومەتی ھەرێمی کوردستان و حکومەتی عێراق و لە پێناو گرەنتی مافە دەستورییەکانی ھەرێم، وەفدێکی حکومەتی ھەرێمی کوردستان سەردانی بەغداد دەکات.
بەپێی راگەیەندراوەکە، وەفدەکەی ھەرێم پێکھاتوون لە خالد شوانی، وەزیری ھەرێم بۆ کاروباری دانووساندن لەگەڵ حکومەتی فیدراڵ، د. ئومێد سەباح، سەرۆکی دیوانی ئەنجومەنی وەزیران، د.عەبدولحەکیم خەسرۆ، سەرۆکی فەرمانگەی ھەماھەنگی و بەدواداچوون و د.خالد ھادی چاوشلی، سەرۆکی دیوانی چاودێری دارایی ھەرێمی کوردستان.
پەیامنێری کوردسات نیوز رایگەیاند، وەفدەکە لەبارەی پرسی بودجە و شایستە داراییەکانی ھەرێمی کوردستان لە بەغداد گفتوگۆ دەکەن.
دواین سەردانی وەفدی ھەرێمی کوردستان بۆ بەغداد لە رۆژی ١١ی ٤ی ئەمساڵ ئەنجامدراو و ئەو کاتە وەفدەکە لەگەڵ وەزیری نەوتی عێراق کۆبوونەوە
(نەوزاد کامیل) بەڕێوەبەری گشتی بازرگانی لە وەزارەتی بازرگانی ھەرێم بە کوردسات نیوزی ڕاگەیاند، چەکی دوو ملیار دیناری پارەی گەنمی ئەمساڵی جوتیاران گەیشتۆتە ھەرێمی کوردستان، بڕیاریشە دوای تەواوکردنی رێکارە کارگێڕییەکان لە نزیکترین کاتدا بەسەر جوتیاراندا دابەش بکرێت.
وتیشی، ئەو پارەیە ملیارێک دیناری بۆ سلێمانی و ھەڵەبجە و ئیدارەی گەرمیانە، نیو ملیار دینار بۆ ھەولێر و نیو ملیار دیناریش بۆ پارێزگای دھۆکە.
لە ٢٨ی ئایارەوە لە سایلۆکانی ھەرێم دەستکراوە بە وەرگرتنی گەنمی جوتیاران، تا ئێستاش زیاتر لە ١٣ ھەزار تەن گەنم وەرگیراوە.
ماوەی چەند رۆژێک بوو باری تەندروستی نووسەر و وەرگێڕی کورد د. عەزیز گەردی تێکچوبوو، ئەمڕۆ و لەدوای نزیکەی ٥ رۆژ مانەوە لە نەخۆشخانە گیانی لەدەستدا.
قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆکی حکومەتی ھەرێم، لە میانەی بەسەرکردنەوی لە نەخۆشخانە رایگەیاند، د.عەزیز گەردی بێ ھیچ چاوەڕوانییەک ھەموو تەمەنی تەرخان کرد بۆ خزمەتکردنی زمان و ئەدەبی کوردی و لە ڕێی وەرگێڕانی شاکارە ئەدەبییە جیھانییەکانەوە کتێبخانەی کوردی دەوڵەمەند کرد.
د. عەزیز گەردی گرێیەکی شیرپەنجە لە گورچیلەیدا ھەبوو، بەو ھۆیەوە مانگی ئازاری ئەمساڵ نەشتەرگەرییەکی بۆ ئەنجامدراوە و دواتر دۆخی تەندروستی باش بووەتەوە.
بەڵام لەدوای چەند رۆژێک لە نەشتەرگەری، دۆخی تەندروستی تێکچووەتەوە و دووبارە رەوانەی یەکێک لە نەخۆشخانەکانی شاری ھەولێر کراوەتەوە.
نووسەر و وەرگێڕی کورد د. عەزیز گەردی لە ساڵی ١٩٤٨ لە ھەولێر لە ناوچەی بەحرکەی لەدایکبووە، زیاتر لە ٢٠٠ بەرھەمی لە زمانەکانی ئینگلیزی، عەرەبی، روسی و فارسی-یەوە وەریگێڕاوەتە سەر زمانی کوردی.
یەکێک لە دیارترین بەرھەمە وەرگێردراوەکانی د. عەزیز گەردی بریتیە لە؛ (داغستانی من و کۆمیدیای یەزدانی دانتی). جیا لە کارە وەرگێڕانەکانیشی، د. عەزیزی گەردی چەندین بەرھەمی تایبەت بە خۆشی ھەیە، وەک؛ رەوانبێژی لە ئەدەبی کوردیدا، ئەدەب و رەخنە، ئەدەبی بێگانان، پیاوێک، سەروا، کێشی شیعری کالسیکی کوردی.
عەزیز گەردی لە چەندین قوتابخانە وانەی وتووەتەوە و پاشان دوای تەواوکردنی زانکۆ لە کۆلێژی ئاداب، بەشی زمانی کوردی بووەتە مامۆستای زانکۆ لە ھەمان بەش و ماوەیەکیش سەرنووسەر بووە، بەڵام بەھۆی ھەڵنەپڕژان بۆ کاری وەرگێڕانەکەی دەستیلەکارکێشاوەتەوە و بەیەکجاری لە ماڵەکەیدا بەبێ پێکھێنانی ژیانی ھاوسەرگیری خۆی بۆ وەرگێڕان و ئەدەبی زمانی کوردی تەرخانکردووە.
کەسوکاری کوژراوەکە بە کوردسات نیوزی راگەیاند، شەڕەکە لەنێوان ئامر لیوایەک و پاسەوانەکانی لەگەڵ چەند کەسێکدا روویداوە و ئەویش بۆ ناوبژیوانی چووەتە شوێنی شەڕەکە بەڵام بە فیشەک کوژراوە.
کەسوکاری کوژراوەکە داوا لە قوباد تاڵەبانی جێگری سەرۆکی حکومەتی ھەرێم دەکەن تاوانبار رووبەڕووی یاسا بکاتەوە و رێگە بە ھێزەکانی ناوخۆش نەدرێت دوای دەوام چەک ھەڵبگرن.
پۆلیسی پارێزگای ھەڵەبجە رایگەیاند، بەھۆی دروستبونی شەڕ لە نێوان چەند کەسێکدا لە سنوری گوندی گوڵپی سەر بە ناحیەی بیارە لە ناوچەی ھەورامان، چوار کەس بریندار بوون کە یەکێکیان بەفیشەک بریندار بووە و دوای گەشتنی بە نەخۆشخانەی فریاکەوتنی شار لە سلێمانی بەھۆی سەختی برینەکەی گیانی لەدەستدا.
"محەمەد حەسیب" بەڕێوەبەری نەوت و کانزاکانی سلێمانی بە کوردسات نیوزی راگەیاند، ئەمڕۆ بڕێکی باش لە بەنزینی عێراقی لە جۆری ٦٩٠ دیناری دەگاتە پارێزگای سلێمانی و سبەینێ لەڕێی چەند وێستگەیەکەوە دەستدەکرێت بە دابەشکردنی بەسەر ئۆتۆمبێلی تایبەت و تاکسی و پاسدا.
لە کۆبوونەوەکەدا دەست خۆشی لە لێژنەی داکۆی لە مافی ژنان و وەزارەتی ناخۆ و لایەنە پەیوەندیدارەکان کرا بۆ بە ئەنجام گەیاندنی ئەو پرۆژەیە و ھەوڵدانی زیاتر بۆ دەوڵەمەند کردنی راپۆرتی پێشنیازە یاساکە، پاشان لەنجە دزەیی سەرۆکی لێژنەی تایبەتمەند پوختەیەکی سەبارەت بە کار و ھەنگاوەکانی ئامادەکردنی رەشنووسی راپۆرتی یەکەمی پێشنیازە یاساکە کرد.
لەکۆتایی کۆبوونەوەکەدا، بڕیاردرا کە ھەموو ئەو پێشنیارە نوێیانەی باسیان لێوەکرا لە چەند ڕۆژی داھاتوودا لێژنەی داکۆکیکردن لە مافی ئافرەت کۆبوونەوەی لەسەر ئەنجام بدات و کۆتا راپۆرتیان بۆ دەستەی سەرۆکایەتیی پەرلەمان و لێژنەی یاسایی بەرزبکەنەوە.
نازم عەبدوڵا بە کوردسات نیوزی راگەیاند، بڵاوبوونەوەی نەخۆشی جۆراوجۆرو گرانبوونی پێداویستیەکان بووەنەتە بارگرانی زۆر بۆ خاوەن کێڵگەکان و بەھۆیەوە زیانێکی زۆریان بەرکەوتووە کە زیاترە لە ١٧ ملیار دینار.
وتیشی، گەر حکومەت چارەسەری کێشەکانیان نەکات ئەوا زۆرینەیان دووچاری مایەپوچبون دەبنەوە.
ماوەی چەند رۆژێکە نرخی مریشک بەرزبوونەوەی بەخۆیەوە بینیووە، خاوەن کێڵگەکانیش ھۆکارەکەی بۆ گرانبوونی پێداویستییەکانیان دەگەڕێنەوە کە لە ئێستادا بەردەوام رووی لە بەرزبوونەوەیە.
فەرمانگەی میدیا و زانیاری حکومەتی ھەرێم رایگەیاند، ئەنجوومەنی وەزیرانی ھەرێمی کوردستان ئەمڕۆ کۆبوونەوەی ئاسایی خۆی ئەنجام دەدات و تێیدا چوار تەوەر باس دەکرێت.
تەوەرەکانیش بریتین لە:
- پوختەی بەشداریکردن لە کۆڕبەندی ئابووریی جیھانیی داڤۆس.
- کۆنووسی کۆتایی تیمی چاودێری دارایی ھاوبەشی ھەرێمی کوردستان و حکومەتی فیدڕاڵ.
- راپۆرتێک سەبارەت بە دۆخی کەرتی گەشتوگوزار لە ھەرێمی کوردستان.
- ڕەشنووسی پڕۆژە یاسای (ھەمواری یەکەمی یاسای پاراستن و چاککردنی ژینگە لە ھەرێمی کوردستان - عێراق).
ئاژانسی ھەواڵی سانا لەزاری سەرچاوەیەک لە وەزارەتی دەرەوەی سوریا بڵاویکردەوە، دیمەشق ئیدانەی دەستدرێژی و ھێرشەکانی تورکیا بۆ سەر ناوچەکانی باکور و باکوری خۆرھەڵاتی سوریا دەکات و بە پێشێلکاری ئاشکرای یاسا نێودەوڵەتییەکان و ھەڕەشە بۆ سەر سەروەری خاکی وڵاتەکەی لەقەڵەمیان دەدات.
ئاماژەی بەوشکردووە، داگیرکارییەکانی تورکیا پێچەوانەی رێککەوتن و گفتوگۆکانی ئەستانەیە و مەترسی بۆ سەر ئاشتی و ئاسایشی ناوچەکە دروست دەکات.
چەند رۆژێکە سوپای تورکیا ھێرشێکی بەرفراوانی بۆ سەر گوندەکانی دەوروبەری عەفرین و مەنبج لە رۆژئاڤای کوردستان دەستپێکردووە و ھێرشەکەش زیانی گیانی و ماددی لێکەوتووەتەوە.
ئازاد محەمەد ئەمین سەرۆکی ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند، لەپێش جەژنی رەمەزانەوە ھاتنی بەنزین بۆ سلێمانی راگیراوە ئەوەش کاریگەری گەورەی لەسەر بەرزبوونەوەی نرخەکەی دروستکردووە، بەڵام بۆ ھەولێرو دھۆک رانەگیراوە، ھۆکاری دیکەشی گەڕاندەوە بۆ نەھێنانی بەنزین لە ئێران و وڵاتانی دیکەی دراوسێی عێراقەوە.
بەھۆی گرانبوونی نرخی بەنزین ئەمڕۆ ھەر دوو ھێڵی پاسی سەرچنار و بەکرەجۆ لە سلێمانی نرخی گواستنەوەی ھاووڵاتیانیان لە ٥٠٠ دینارەوە بۆ ٧٥٠ دینار بەرزکردەوە، "جەلال بەکر" سەرۆکی لقی سلێمانی سەندیکای شۆفێرانی کوردستان لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند، لێپرسینەوە لەگەڵ ئەو کەسانەدا دەکرێت نرخیان بەرزکردووەتەوە و لایەنێکیش بەڵێنیداوە نرخی بەنزین بۆ پاس و تەکسی بکات بە ٦٩٠ دینار.
وەفدێکی وەزارەتی کشتوکاڵ و پلاندانانی حکومەتی ھەرێمی کوردستان بە سەرۆکایەتی د.زێدە محەمەد بەرێوەبەری گشتی پلاندانانی وەزارەتی کشتوکاڵ لە ھەرێمی کوردستان ، سەردانی وەزارەتی کشتوکاڵی حکومەتی عێراقیان کرد و لە کۆبونەوەیەکدا پرسی بە بازارکردنی گەنمی جوتیاران و وەرگرتنی بڕێکی زیاتری گەنمی جوتیاران لە ھەرێم تاوتوێ کرا.
بریاردرا سەرجەم گەنمەکان لە ھەرێمی کوردستان وەربگیرێت ، بەرێوەبەری گشتی پلاندانانی وەزارەتی کشتوکاڵ لە ھەرێمی کوردستانیش رایگەیاند ھەموو جۆرە گەنمەکان وەردەگیرێت ، بەڵام ھەرێمی کوردستان چەندی پێویست بێت بۆ خود بژێوی لای خۆی دەیھێڵێتەوە و ئەوەی تر لەلایەن وەزارەتی کشتوکاڵی عێراقەوە وەردەگیرێت .
کە لەو ماوەیەدا ٤١ ئەندامی پارتەکانی سۆشیال ئینتەرناسیونال پێکەوە ئەو وانانەیان وەرگرت کە پێویستن بۆ گەشەپێدانی ئایدۆلۆژی و سیاسی و دیموکراتی و پێکەوە ژیان و مافی مرۆڤ و ژینگەپارێزی لە کۆتایی خولەکەشدا بڕوانامە بەخشرایە بەشداربووان.