رۆژهەڵاتی ناوەڕاست
لە میانی کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانیدا ئەمڕۆ سێشەممە، فاتمە موهاجرانی وتەبێژی حکومەتی ئێران، رەخنەی لە لێدوانە دژ بە یەکەکانی بەرپرسانی ئەمریکا گرت و رایگەیاند، "ئێمە چەندین جار جەختمان لەسەر ئامادەیی خۆمان کردووەتەوە بۆ دانوستان، بەڵام نەک بە شێوەیەک کە ڕێگەمان پێبدات ئەمڕۆ شتێک بڵێین و سبەی شتێکی دیکە.
لە وەڵامی پرسیارێکدا سەبارەت بە لێدوانەکانی بەرپرسانی ئەمریکا لە کاتی دانوستان و دوای دانوستانەکان، وتی "یەکێک لە کێشەکانی ئێمە لەم بوارەدا ئەم لێدوانە دژبەیەکانەیە، ئەم دژبەیەکانە کارەکە قورس دەکەن، بەڵام بە لێهاتوویی دیپلۆماتکارەکانمان لە دانوستاندا، بەردەوام دەبین لە پرۆسەی دانوستان لە بەرژەوەندی خەڵک".
رۆژی دووشەممە، سی ئێن ئێن، بە پشتبەستن بە سەرچاوە ئاگادارەکان، رایگەیاند کە رەنگە خولی شەشەمی دانوستانەکانی ئەمریکا و ئێران سەبارەت بە رێککەوتنی ئەتۆمی ئەنجام نەدرێت، چونکە پرسی پیتاندن بووەتە چەقی مشتومڕەکان.
دوێنی دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا ریگەیاند، هەر ڕێککەوتنێکی ئەگەری لەنێوان ئەمریکا و ئێراندا ڕێگە بەوەنادات "هەر شێوەیەک لە پیتاندنی یۆرانیۆم" ئەنجامبدات.
ئاژانسی هەواڵی رۆیتەرز لە زاری دیپلۆماتکارێکی باڵای ئێرانی بڵاویکردەوە، ئێران بەنیازە پێشنیازی ئەمریکا بۆ کۆتاییهێنان بە ناکۆکی ئەتۆمی رەتبکاتەوە و بە "ناکارامە" و ناتەبایی لەگەڵ بەرژەوەندییەکانی تارانی دەزانێت. ئەم پێشنیازە نیشانی دەدات" هەڵوێستی ئەمریکا سەبارەت بە پیتاندن لەسەر خاکی ئێران وەک خۆی ماوەتەوە و هیچ ڕوونکردنەوەیەک لەبارەی هەڵگرتنی سزاکانەوە نییە".
سەرچاوە پزیشکییەکانی کەرتی غەززە ئەمڕۆ سێشەممە رایانگەیاند، بەهۆی بۆردومانەکانی سوپای ئیسرائیلەوە 23 کەس کوژران و زیاتر لە 200 کەسی دیکە بریندار بوون لە کاتێکدا کە هاووڵاتیانی غەززە بەرەو ناوەندەکانی هاوکاریی ئەمەریکی دەڕۆیشتن لە رۆژئاوای رەفەح.
میدیا فەڵەستینییەکان رایانگەیاندووە کە سوپای ئیسرائیل تەقەی لە خەڵکی مەدەنی کردووە کە چاوەڕوانی وەرگرتنی هاوکارییەکانی ئەمەریکا بوون لە رۆژئاوای رەفەح، کە لە ئەنجامدا زیاتر لە 15 کەس کوژران و ژمارەیەکی دیکەش بریندار بوون.
هەر لە هەمان رۆژدا، بەهۆی هێرشەکانی ئیسرائیل بۆ سەر خێوەتەکانی نیشتەجێبوونی ئاوارەکان لە ناوچەی ئەسدا لە رۆژئاوای خان یونس و ناوچەی بەرەکە لە دێربلح، شەش کەس کوژراون و ژمارەیەکی دیکەش برینداربوون.
ئاژانسی هەواڵی فەڵەستینی "وەفا" بڵاوی کردەوە کە ئێوارەی رۆژی دووشەممە پێنج فەڵەستینی لە هێرشەکانی ئیسرائیل بۆ سەر شاری غەززە کوژراون.
لە دوای 7ـی ئۆکتۆبەری 2023ەوە، هێزەکانی ئیسرائیل هێرشێکی بەرفراوانیان بۆ سەر کەرتی غەززە دەست پێ کردووە. بەگوێرەی ئامارە فەرمییەکان:
- 54 هەزار و 470 هاووڵاتی مەدەنی کوژراون، کە زۆرینەیان منداڵ و ئافرەت بوون
- 124 هەزار و 693 کەسی دیکەش برینداربوون
ئەم هێرشانە لە کاتێکدا ئەنجام دەدرێن کە هاووڵاتیانی غەززە چاوەڕوانی وەرگرتنی هاوکاریی مرۆیی دەکەن، کە دۆخی قەیرانەکە زیاتر قورستر دەکات.
ناوەندە هاوکارییەکانی ئەمەریکی کە ئامانجی هێرشەکان بوون، بەشێک بوون لە هەوڵەکانی نێودەوڵەتی بۆ گەیاندنی یارمەتی مرۆیی بە خەڵکی ئاسایی.
لە مانگی ئاداری ئەمساڵەوە لە غەززە زیاتر لە چوار هەزار كەس كوژراون و زیاتر لە 12 هەزار كەسیش برینداربوون
وەزارەتی تەندروستی فەلەستین بڵاویكردەوە، لە 18ی ئاداری ئەمساڵەوە تائێستا ژمارەی كوژراوان بەهۆی هێرشەكانی ئیسرائیلەوە گەشتووەتە چوار هەزار و 201 كەس، 12هەزار و625 كەسیش برینداربوون.
لە راگەیەنراوەكەدا ئاماژە بەوەشکراوە، لەماوەی 24 سەعاتی رابردوودا بەهۆی هێرشەكانی ئیسرائیلەوە 52 كەس كوژراون و 502 كەسیش برینداربوون.
لەسەرەتای جەنگی غەززەوە تا ئێستا بەهۆی هێرشەكانی ئیسرائیلەوە، 54 ھەزار و 470 كەس كوژراون و ژمارەی بریندارانیش گەیشتووەتە 124 ھەزار و 693 كەس.
293 زیندانیکراوی هێزەکانی سوریای دیموکرات ئازادکران، لە بەرانبەریشدا ئیدارەی خۆسەر زیاتر لە 800 چەکداری گروپەکانی سەر بە ئەحمەد شەرع ئازاد دەکات.
پەیامنێری کوردسات نیوز لە رۆژئاوای کوردستان رایگەیاند: لە چوارچێوەی دیدارەکەی دوێنێی نێوان وەفدی ئیدارەی خۆسەر لەگەڵ لێپرسراوانی حکومەتی دیمەشق، 293 زیندانیکراوی هێزەکانی سوریای دیموکرات ئازادکران.
ئاماژەی بەوەشکرد، لە بەرانبەردا ئیدارەی خۆسەر 876 چەکداری گروپەکانی سەر بە ئەحمەد شەرع بەتورکیا ئازاد دەکات.
جێگەی ئاماژەیە دوێنێ وەفدی بەڕێوەبەرایەتیی خۆسەر و حکومەتی سوریا، سەبارەت بە جێبەجێکردنی رێککەوتنەکەی مەزڵوم کۆبانێ و ئەحمەد شەرع لە دیمەشق کۆبوونەوە و جەختیان لە بەردەوامیدان بە گفتوگۆی بەردەوام کردووەتەوە
حەماس رایدەگەیەنێت، وەڵامی پێشنیازەكەی ویتكۆفیان لەبارەی ئاگربەستی غەززەوە داوەتەوە.
حەماس لە بەیاننامەیەكدا رایگەیاند، وەڵامی خۆیان داوەتە ناوبژیوانان و داوای دەستەبەركردنی ئاگربەستی هەمیشەیی و كشانەوەی یەكجارەكی ئیسرائیلیان لە كەرتی غەززە و دەستەبەركردنی سەلامەتی بۆ گەیاندنی هاوكارییەكان كردووە.
هەروەها دەڵێت، داوایان كردووە رادەستكردنی بارمتەكان لە دوجارەوە درێژ بكەنەوە بۆ سێجار و ژمارەی بارمتە فەلەستینیەكانیش لە بەرانبەر بارمتە ئیسرائیلییەكان زیاد بكرێت.
حەماس ئاماژەی بەوەشکردووە، پێویستە دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا پاپەندبونی ئیسرائیل بە ئاگربەستی دوو 60 رۆژە دڵنیا بکاتەوە.
لە بەرانبەردا ویکتۆف رایگەیاند، وەڵامی حەماس بە هیچ شێوەیەک قبوڵکراو نییە و تەنیا دەبێتە هۆی دورکەوتنەوە لە دانوستانەکان.
لە چوارچێوەی هەوڵە بەردەوامەکان بۆ جێبەجێکردنی مەرجەکانی رێکەوتنی 10ـی ئازار کە لە نێوان سەرکردایەتی هەسەدە و دەسەڵاتدارانی دیمەشق واژۆکرابوو، وەفدێکی بەرپرسانی ئیدارەی خۆسەر گەیشتە پایتەختی سوریا.
بەپێی ئەو زانیاریانەی کە میدیاکانی رۆژئاوای کوردستان بڵاویان کردووەتەوە، وەفدەکە پێکهاتووە لە ئەندامانی ئەو لیژنەیەی کە لە 12می نیسان پێکهێنرابوو.
بریتین لە:
- فەوزە یوسف
- عەبدولحەمید ئەلمەهباش
- ئەحمەد یوسف
- سەنحەریب بەرسوم
- سوزدار حاجی
وتەبێژانی لیژنەکەش مەریەم ئیبراهیم و یاسر سلێمان ن.
ئەم سەردانە دوابەدوای سێ کۆبوونەوەی هەماهەنگی دێت کە لە باکور و رۆژهەڵاتی سوریا بەڕێوەچووە. لایەنەکان هەوڵ دەدەن گفتوگۆکان بەهێزتر بکەن و سەقامگیری لە ناوچەکەدا بە جێبەجێکردنی بڕگەکانی رێکەوتنی 10ـی ئازار بەدەستبهێنن.
بڕیارە ئێوارەی ئەمڕۆ وەفدی ئیدارەی خۆسەر لەگەڵ دەسەڵاتدارانی دیمەشق گفتوگۆی رەسمی ئەنجام بدەن بۆ بەردەوامکردنی پرۆسەی دیالۆگ و هەماهەنگی.
ئەو خاڵانەی ڕێککەوتنیان لەسەر کراوە:
1- گەرەنتیکردنی مافی هەموو سوورییەکان لە نوێنەرایەتی و بەشداریی لە پرۆسەی سیاسیدا و هەموو دامەزراوەکانی دەوڵەت لەسەر بنەمای لێهاتوویی بێ گوێدانە پاشخانە ئایینی و نەتەوەییەکانیان.
2- کۆمەڵگەی کوردی کۆمەڵگەیەکی ڕەسەنە لە دەوڵەتی سووریا و دەوڵەتی سووریا گەرەنتی مافی هاووڵاتییبوونیان دەکات و هەموو مافە دەستورییەکانیان بۆ دابین دەکات.
3- ڕاگرتنی شەڕ لەنێو هەموو خاکی سووریادا.
4- تێکەڵکردنی هەموو دامەزراوە مەدەنی و سەربازییەکان لە باکووری ڕۆژهەڵاتی سووریا (ڕۆژئاوای کوردستان) لە چوارچێوەی بەڕێوەبەرایەتیی دەوڵەتی سووریا، لەنێویاندا دەروازە سنوورییەکان، فڕۆکەخانە، کێڵگە نەوتی و گازییەکان.
5-گەرەنتی گەڕانەوەی سەرجەم ئاوارە و پەنابەرە سوورییەکان بۆ شارۆچکە و گوندەکانیان و پاراستنیان لە لایەن دەوڵەتی سووریاوە.
6- پشتیوانیی دەوڵەتی سووریا لە ڕووبەڕووبوونەوەی پاشماوەکانی ئەسەد و هەموو ئەو هەڕەشانەی کە مەترسین لەسەر ئاسایش و یەکپارچەیی خاکەکەی.
7-ڕەتکردنەوەی بانگەشەکانی دابەشبوون و ڕق و کینە و هەوڵدان بۆ بڵاوکردنەوەی ئاشووب لە نێوان هەموو پێکهاتەکانی کۆمەڵگەی سووریا دا.
8- لیژنە جێبەجێکارەکان کار و هەوڵ بۆ جێبەجێکردنی ڕێککەوتنەکە دەدەن بە شێوەیەک کە لە کۆتایی ئەم ساڵ تێ نەپەڕێت.
بڕیاری دەستگیركردن بۆ 47 كەسی تر لە شارەوانی ئیستەنبوڵ دەركرا كە بەشێكیان سەرۆكی شارەوانی قەزاكانی سەر بە گەورە شارەوانی ئیستەنبوڵن.
لە چوارچێوەی لێكۆڵینەوە لە دۆسیەی گەندەڵی، پێنجەم ئۆپراسیۆن بۆسەر گەورە شارەوانی ئیستەنبوڵ ئەنجامدرا، بڕیاری دەستگیركردنیش بۆ 47 كەس دەركرا، كە پێنجیان سەرۆكی شارەوانی قەزاكان و یەكێكیشیان پەرلەمانتارێكی پێشووی جەهەپەیە.
داواكاری گشتی ئیستەنبوڵ بەبیانووی بەرتیل وەرگرتن و تێوەگلان لە دۆسیەی گەندەڵی، لە ماوەكانی رابردوودا چەند هەڵمەتێكی بۆ دەستگیركردنی ئەو كەسانە دەركردووە كە تێوەگلاون لە دۆسیەكە لەگەڵ ئەو كەسانەی نزیكن لە ئەكرەم ئیمامئۆغڵو سەرۆكی پێشووی شارەوانی ئیستەنبوڵ.
مەزڵوم کۆبانێ، فەرماندەی گشتی هێزەکانی سوریای دیموکرات (هەسەدە) رایگەیاند کە ئامادەیە بۆ کۆبوونەوە لەگەڵ رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆکی تورکیا، بە مەبەستی ئاساییکردنەوەی پەیوەندییەکان لەنێوان هەردوو لا.
کۆبانێ لە چاوپێکەوتنێکی میدیایی لەگەڵ کەناڵی شەمس ئاشکرای کرد: "دەمانەوێت پەیوەندییەکان لەگەڵ تورکیا ئاسایی بکەینەوە و ئامادەم لەگەڵ ئەردۆغان کۆببمەوە."
ئەم لێدوانە لە کاتێکدا دێت کە تورکیا و هێزەکانی سوریای دیموکرات لە مانگی کانوونی دووەمی ساڵی ڕابردوو لەسەر ئاگربەست بە نێوەندگیریی ئەمەریکا رێککەوتن.
فەرماندەی هەسەدە رونی کردەوە کە ئێستا هێزەکانی سوریای دیموکرات لەگەڵ دەسەڵاتدارانی تورکیا لە پەیوەندیی راستەوخۆی سیاسیدان.
"بە نێوەندگیریی لایەنێک، پەیوەندیی راستەوخۆمان لەگەڵ کەناڵە جیاوازەکانی سیاسیی تورکیا هەیە،" مەزڵوم کۆبانێ وتیشی؛ ئومێد دەکەم پەیوەندییەکان لەگەڵ تورکیا بەرەو باشتر بچن.
پێشتر تورکیا رونی کردبووەوە کە ناتوانێت هێزەکانی سوریای دیموکرات لە پارتی کرێکارانی کوردستان (پەکەکە) جیا بکاتەوە، ئەمەش لە کاتێکدایە کە پەکەکە بڕیاری هەڵوەشاندنەوە و دانانی چەکی بەرانبەر تورکیا داوە دوای 40 ساڵ ململانێ.
عەباس عراقچی، وەزیری دەرەوەی ئێران رایگەیاند؛ پابەندین بە مافی پیتاندنی یۆرانیۆم کە پێویستییەکی بنەڕەتییە بۆ وڵاتەکەمان و کەس مافی ئەوەی نییە گەلی ئێران لە مافەکانیان بێبەش بکەن".
وەزیری دەرەوەی ئێران رونی کردەوە کە هەڵوێستی ئێران لەسەر پرسی ناوەکی بە تەواوی رونە و وتی: "ئەگەر باسی چەکی ناوکی بێت، بەڵێ لە روانگەی ئێمەوە پەیوەندیدارە و ئێمە خۆمان خاوەن دروشمی رەتکردنەوەی چەکی ناوەکی بووین و هەرواشدەبین."
عراقچی خۆی و کارمەندانی وەزارەتی دەرەوەی وەک "سەربازانی ئیمام خومەینی" ناساند و وتی: "ئێمە هەمیشە هەوڵمان داوە سەربازی دڵسۆزی ئیمام و رابەر بمێنینەوە." و وەک "دارێژەری سیاسەتی دەرەوەی ئێران" ناوی هێنا.
وەزیری دەرەوەی ئێران ئاماژەی بەوەکرد: "لە یاسای بنەڕەتی ئێراندا لە یەکەم بڕگەدا هاتووە کە سیستەمی کۆماری ئیسلامی، سیستەمێکە لەسەر بنەمای رەتکردنەوەی ستەمکاری و زاڵبون بەسەریدا دامەزراوە".
عراقچی وتیشی کە لە گفتوگۆکانی ئێستادا، رەتکردنەوەی خۆ زاڵکردن بەسەر ئێراندا ئامانجی سەرەکیمانە و بەردەوام دەبین لەمە.
ئەم وتانەی عەباس عراقچی وەزیری دەرەوەی ئێران، لە کاتێکدایە ئەمریکا و ئێران، بە نێوەندگیری عومان لە دانوستاندان بۆ رێککەوتن لەسەر پرسی ئەتۆمی.
ئیسرائیل لە رێگەی فرۆکەی جەنگیەوە چەند سەربازگەیەکی لە سوریا کردە ئامانج، میدیاکانی سوریاش بڵاویانکردەوەتەوە، ئیسرائیل باشوری پارێزگای لازقییەی بۆردومان کردووە.
میدیاکانی سوریا رایانگەیاندووە، فڕۆکە جەنگییەکانی ئیسرائیل شوێنە سەربازییەکانی لە باشوری پارێزگای لازقییە بۆردومان کردووە و بەپێی زانیارییە سەرەتاییەکان چەندین کوژراو و بریندار هەیە.
ئاماژەیان بەوەشکردووە، لیوای 107 لە لازقییە و بارەگای وەحیبە و لیوای 56 لە تەرتوس بە ئامانج گیراون.
لەلای خۆشیەوە سوپای ئیسرائیل بڵاویکردەوە، کۆگایەکی چەکمان لە لازقییە بە ئامانج گرتووە.
جێگەی ئاماژەیە، ئەمە یەکەم هێرشی ئاسمانی بوو بۆ سەر ئەو وڵاتە لە ماوەی مانگی رابردوودا و دوای ئەوەی سوریا دانوستانی ناڕاستەوخۆی لەگەڵ ئیسرائیل بۆ کۆنتڕۆڵکردنی دۆخەکە راگەیاند.
وەزیری بەرگری ئیسرائیل دەڵێت: لە کەرتی رۆژئاوا دەوڵەتی جولەکەی ئیسرائیل فراوانتر دەکەین، راشیگەیاند سەرۆکی فەرەنسا و هاوڕێکانی لەسەر کاغەز دان بە دەوڵەتی فەلەستینیدا دەنێنن.
یسرائیل کاتز وەزیری بەرگری ئیسرائیل رایگەیاندووە، وەڵامێکی یەکلاکەرەوەمان دەبێت بۆ ئەو رێکخراوە تیرۆریستییانەی کە هەوڵدەدەن زیانمان پێ بگەیەنن و بەربەستمان بۆ دروست بکەن لەسەر ئەو 22 شارۆچکە نوێیەی کە لەم دواییە لەلایەن ئیسرائیلەوە بۆ فراونکردنی شوێنی نیشتەجێبوون پەسەندکراوە .
ئاماژەی بەوەشکردووە، پەیامێکی روونمان بۆ ماکرۆن سەرۆکی فەرەنسا و هاوڕێکانی هەیە و دەڵێت، ئەوان لەسەر کاغەز دان بە دەوڵەتێکی فەلەستینیدا دەنێن، ئێمەش دەوڵەتی جولەکەی ئیسرائیل لێرە لەسەر زەوی دادەمەزرێنین.
ئەم قسانەی وەزیری بەرگری ئیسرائیل لە میانی سەردانێکیدا بوو بۆ شارۆچکەی شانور وەک وەڵامێک بۆ ئەو کەس و لایەنانەی کە دەڵێن دان بە دەوڵەتی فەلەستینیدا دەنێن.
لەلای خۆشیەوە ئیمانوێل ماکرۆن سەرۆکی فەرەنسا رایگەیاندووە، داننان بە دەوڵەتی فەلەستین تەنها ئەرکێکی ئەخلاقی نییە، بەڵکو داواکارییەکی سیاسییە.
حکومەتی تاڵیبان لە ئەفغانستان یاریی تۆپی پێی ئەلیکترۆنی "ئەتاری" و تۆپی سەرمێز "فیشە"ی قەدەغە کردووە و بە "پێچەوانەی یاسای ئیسلامی" دەزانێت.
هاوکات پۆلیسی ئەفغانستان دەیان شوێنی یاریی ئەلیکترۆنی لە ویلایەتەکانی هەرات، بەڵخ و دایکوندی داخستووە.
حکومەتی تاڵیبان جەختی کردووەتەوە کە ئەم یارییانە گەنجان لە ئەرکە ئایینییەکانیان دوور دەخاتەوە. هەندێک لە بەرپرسانی تاڵیبان یاریزانە پلاستیکەکانی یاری "فیشە"یان بە "بت" چوواندووە.
گەنجان و خاوەنی شوێنی یارییە ئەلیکترۆنییەکان داوایان لە وەزارەتی فەرمان بە چاکە و نەهی لە خراپە کردووە پێداچوونەوە بە بڕیارەکەدا بکرێتەوە.
لە هەمان کاتدا، یاری شەترەنجیش خراوەتە لیستی چالاکییە قەدەغەکراوەکان بەهۆی "پێچەوانەی یاسای فەرمان بە چاکە و نەهی لە خراپە"ەوە.
ئەم هەنگاوانە لە چوارچێوەی "یاسای نوێی ڕەوشت"ی 35بڕگەیی دێن کە مانگی ئابی 2024 ڕاگەیەندرا.
حوسییەکان رایانگەیاند فڕۆکەخانەی بن گۆریۆنی ئیسرائیلیان بە موشەکی بالیستی هایپەرسۆنیک کردە ئامانج
هێزە چەکدارەکانی یەمەنی سەر بە حوسییەکان لە راگەیەندراوێکدا دەڵێن؛ کە بە موشەکی بالیستی هایپەرسۆنیک هێرشێکی سەربازیان کردە سەر فڕۆکەخانەی بن گۆریۆنی ئیسرائیل.
یەحیا سەریع وتەبێژی حوسیەکان، لە تۆامرێکی ڤیدیۆیدا وتی: "هێزی موشەکی هێزە چەکدارەکانی یەمەن هێرشێکی سەربازی بۆ سەر فڕۆکەخانەی بن گۆریۆن ئەنجامدا". و ئاماژەی بەوەشکرد، ئەمەش لە تۆڵەی ئەو کۆمەڵکوژییەیە کە ئیسرائیل لە غەززە ئەنجامی دەدات.
یەحیا سەریع وتیشی؛ کە هێرشەکە بە موشەکی بالیستی هایپەرسۆنیک ئەنجام دراوە.
هاوکات میدیا ئیسرائیلیەکان بڵاویانکردەوە بەهۆی هێرشەکەوە یارییەکی گەورەی تۆپی پێ وەستێنرا و فڕۆکەخانەی بن گۆریۆنیش بۆ ماوەیەکی کاتی داخرا، سوپای ئیسرائیلیش رایگەیاند: هێرشە موشەکییەکەیان تێکشکاندووە.
کەناڵی 12 لە زاری بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیلەوە بڵاویکردەوە، "ئێمە پلانە نوێیەکەی ویتکۆف قبوڵ دەکەین".
نەتانیاهۆ بە بنەماڵەی دیلەکانی غەززەی وتووە، پلانی ویتکۆف کە ئەمشەو پێمان گەیشتووە قبوڵ دەکەین، حەماس هێشتا وەڵامی نەداوەتەوە و باوەڕیشمان بەوە نییە کە حەماس دوایین بارمتە ئازاد بکات، بەڵام بەبێ وەرگرتنی هەموو بارمتەکان لە غەززە ناکشێینەوە.
کەناڵی 15ـی ئیسرائیل لە زاری سەرچاوە ئاگادارەکانەوە بڵاویکردەوە، حەماس هەست دەکات ئیدارەی ئەمریکا "فریوی" داوە و پێشنیازێکی داڕشتووە کە لە بەرژەوەندی ئیسرائیلەو گەرەنتی کۆتایی هاتنی شەڕەکە ناکات.
وردەکاری پلانەکەی ویتکۆف بۆ وەستاندنی شەڕ:
میدیا ئیسرائیلییەکان ئەمڕۆ وردەکاری پلانەکەی ستیڤ ویتکۆف، نوێنەری تایبەتی سەرۆک ترەمپ بۆ کاروباری رۆژهەڵاتی ناوەڕاستیان ئاشکرا کرد کە مەبەست لێی چارەسەرکردنی قەیرانی غەززە و وەستاندنی شەڕەکەیە.
بەپێی ئەو زانیاریانەی کە شەوی رابردوو خراونەتە بەردەم ئیسرائیل، قۆناغی یەکەمی پێشنیازەکە بریتییە لە راگەیاندنی ئاگربەستێکی 60رۆژی لە کەرتی غەززە. لەم ماوەیەدا 9 بارمتەی ئیسرائیلی ئازاد دەکرێن و 18تەرمیش بۆ ئیسرائیل دەنێردرێنەوە.
لەگەڵ جێبەجێکردنی پلانەکە، ئیسرائیل لە رۆژی یەکەمدا لەو ناوچانە دەکشێتەوە کە بەم دواییە لە باکووری رێڕەوی نەتساریمەوە داگیری کردبوون، هەروەها لە رۆژی حەوتەمیشدا لەو خاکانەی باشوری رێڕەوی نەتساریم.
پێشنیازەکە ئاماژە بەوە دەکات کە بە هاوکاری نەتەوە یەکگرتووەکان، رۆژانە هاوکاریە مرۆییەکان لە کەرتی غەززەدا دابەش دەکرێت.
بەڵام ویتکۆف تێیدا جەختی لەسەر ئەوە کردووەتەوە کە دوای تەواوبوونی قۆناغی یەکەمی ئاگربەست، ئەگەر هیچ رێککەوتنێکی بەردەوام لەنێوان لایەنەکان نەکرێت، ئەوا ئیسرائیل مافی دەستپێکردنەوەی شەڕی دەبێت.
ستیڤ ویتکۆف پێشتر سەبارەت بە ئەگەری گەیشتن بە رێککەوتن لەنێوان ئیسرائیل و حەماس، هەروەها ئاماژەی بە کارکردن لەسەر دوو ئاڕاستە کردبوو: یەکەمیان دانانی ئاگربەستێکی کاتی، دووەمیشیان گەیشتن بە رێککەوتنێکی درێژخایەن بۆ کۆتاییهێنان بە شەڕەکە.
سەرۆکی نوێی سوریا و نوێنەری تایبەتی سەرۆکی ئەمەریکا بۆ سوریا ئەمڕۆ پێنجشەممە کۆبونەوەیان ئەنجامدا و چەندین پرسی گرنگی پەیوەندیدار بە پەیوەندییەکانی نێوان دیمەشق و واشنتن یان تاوتوێکرد.
ئەمڕۆ پێنجشەممە بە ئامادەبونی ئەسعەد شەیبانی، وەزیری دەرەوەی سووریا و تۆم باراک، نێردەی تایبەتی سەرۆکی ئەمەریکا بۆ سوریا و باڵیۆزی ئەو وڵاتە لە دیمەشق باڵیۆزی ئەمەریکا لە دیمەشق بە رەسمی کرایەوە.
دواتر باراک لەگەڵ ئەحمەد شەرع، سەرۆکی سوریا کۆبووەو دواتر لە لێدوانێکی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند کە دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمەریکا بەزوترین کات رایدەگەیەنێت کە سوریا دەوڵەتێکە پشتیوانی لە تیرۆر ناکات.
ئاماژەی بەوەش کرد، کە ئەرکی هێزەکانی ئەمەریکا لە سوریا لەناوبردنی تیرۆرە، هاوکات کاریش دەکەن بۆ هاندانی وەبەرهێنان و بازرگانی لەو وڵاتە بە مەبەستی دەربازبون لە لێکەوتەکانی سزا ئابورییەکانی سەری کە بەم دواییە ترەمپ لەسەر ئەو وڵاتەی هەڵگرت.
سەردانەکەی تۆم باراک یەکەمین سەردانێتی بۆ سوریا لە دوای هەڵگرتنی سزاکانی سەر ئەو وڵاتە بە بڕیارێکی دۆناڵد ترەمپ کە لە سعودیەدا رایگەیاندبوو.
پێشتر تۆم باراک رۆژی هەینی 23ـی مانگی مایس 2025، لە تۆڕی کۆمەڵایەتیی (ئێکس) نووسیبووی: "هەڵگرتنی سزاکانی سەر سوریا لە لایەن سەرۆکی ئەمەریکاوە، دەبێتە هۆی تێکشکاندنی رێکخراوی داعش بەتایبەتی لەو وڵاتە."
باراک ئاماژەی بەوەش کردبوو کە هەڵگرتنی سزاکانی سەر دیمەشق، دەرفەتێکە بۆ ئایندەی گەلی سوریا. هەروەها بە پێویستیشی زانیوە دیدگای ترەمپ بۆ سووریا وەک خۆی جێبەجێ بکرێت.