بەپێی ھەواڵێکی رۆژنامەی تەلەگرافی بەریتانی، کۆمپانیای شێڵ لەگەڵ کۆمپانیا حکومییەکانی چین گفتوگۆی کردووە بۆ فرۆشتنی پشکەکانی خۆی لە پڕۆژەی غازی روسی سخالين دوو.

بەپێی ھەواڵی رۆژنامەکە ٢٧.٥٪ی پشکەکانی پڕۆژە روسییەکە ھی کۆمپانیای شێڵە و کۆمپانیاکەش رایگەیاندووە، جگە لە کۆمپانیا چینییەکان ئامادەیە گفتوگۆ لەگەڵ ھەر کۆمپانیایەکی دیکەی جیھانیدا بکات.

پێشتر کۆمپانیای شێڵی بەریتانی رایگەیاند، بەھۆی سزاکانی سەر روسیا و کشانەوەیان لەو وڵاتە، پێنج ملیار دۆلار زیانیان بەرکەوتووە.

ساخالین-٢ بریتییە لە پڕۆژەی گەشەپێدانی نەوت و غازی سروشتی لە دوورگەی ساخالینی روسیا لەسەر دەریای ئۆخۆتسک، پڕۆژەکە لەلایەن کۆمپانیای ساخالینی روسی بۆ وەبەرھێنانی وزە سەرپەرشتی دەکرێت و یەکەم وێستگەی غازی سروشتییە لە نێوخۆی روسیا.

جۆن کێربی وتەبێژی وەزارەتی بەرگری ئەمریکا لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەنووسیدا ڕایگەیاند، ماوەی چەند ھەفتەیەک لە ھەوڵی پەیوەندیکردنن بە سەرکردایەتی ڕوسیاوە، بەڵام ھیچ بایەخێک نادەن بەو بابەتە.
کێربی ئاماژەی وەکردووە، سزاکان ھیچ کاریگەرییەکی نابێت لەسەر پەیوەندییەکانی نێوان واشنتۆن و مۆسکۆ.

ھەفتەی ڕابردووش کێربی ڕایگەیاند، لوید ئوستن وەزیری بەرگری ئەمریکا، ھەوڵی داوە پەیوەندیی بکات بە سێرگێی شۆیگۆ وەزیری بەرگری ڕوسیا، بەڵام لایەنی ڕوسی وەڵامی پەیوەندییەکانی نەداوەتەوە.

ماوەیەک پێش ئێستاش پنتاگۆن ھەوڵی پەیوەندیکردنی داوە بە ڤالیری گیراسیمۆف، سەرۆکی ئەرکانی سوپای ڕوسیاوە، بۆ گفتوگۆکردن دەربارەی ئۆپراسیۆنە سەربازییەکەی روسیا لەئۆکراین، بەڵام سەرکەوتوو نەبوون.

وەزارەتی خەزێنەی ئەمریکا لە ڕاگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوەکردووە، پێویستە ھۆشیاربن کاتێک بیر دەکەنەوە لە سەپاندنی گەمارۆی تەواوەتی بەسەر نەوتی ڕوسیا لە لایەن ئەوروپاوە، چونکە ئەو ھەنگاوە زۆر جێگەی دوودڵییە.

ئاماژە بەوەشکراوە، دەستبەداربوونی وزەی ڕوسیا، دەبێتە ھۆی بەرزبوونەوەی نرخی نەوت لە جیھان، ئەوەش کاریگەریی وێرانکەری دەبێت لەسەر ئەوروپا و چەند ناوچەیەکی دیکەی جیھان.

ئەو ھۆشداریەی وەزارەتی خەزێنەی ئەمریکا لە کاتێکدایە، حکومەتی ئەڵمانیا ڕایگەیاندووە، لەمەودوا زۆر پشت بە وزەی ڕوسیا نابەستێت.

لە بەرامبەریشدا مارین لوپین کاندیدی سەرۆکایەتی فەڕەنسا، دژایەتی تەواوەتی خۆی بۆ قەدەغەکردنی ھاوردەکردنی وزەی ڕوسیا ڕاگەیاند.

رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆک کۆماری تورکیا رایگەیاند، پلان دادەنێت بۆ ئەنجامدانی پەیوەندیی تەلەفۆنی لەگەڵ ڤلادیمیر پوتن سەرۆکی روسیا و ڤۆلۆدیمیر زیلینسکی سەرۆکی ئۆکراین لە رۆژانی داھاتوودا، لەپێناو چڕکردنەوەی ھەوڵەکان بۆ کۆکردنەوەی سەرۆکانی ئەو دوو وڵاتە لە ئیستەنبوڵ.

وتیشی، ئەنجامی دانوستانەکانی نێوان روسیا و ئۆکراین ئەرێنییە، بەڵام وەک ئەوە نییە کە دەیانەوێت، ھیواشی خواست سەرۆکانی روسیا و ئۆکراین رازی ببن بە ئەنجامدانی کۆبوونەوەیەکی لوتکە لە نێوان لە شاری ئیستەنبوڵ لە تورکیا.

تائێستا وەزیرانی دەرەوەی ئۆکراین و روسیا و وەفدی دانوستانکاری ئەو دوو وڵاتە، بە ئامانجی رێککەوتن و کۆتاییھێنان بە جەنگ، دوو کۆبوونەوەیان لە شارەکانی ئەنتاڵیا و ئیستەنبوڵ لە تورکیا ئەنجامداوە، بەڵام ئەنجامێکی ئەوتۆی نەبووە.

لەلایەک ئەمریکا و ئەوروپا ھاوکارییە سەربازییەکانیان بۆ کیێڤ زیاتر کردووە، لە لایەکی دیکەشەوە سوپای ڕوسیا لە ناوچەی دومباس پێشڕەوی کردووە.

 ڕۆژنامەکە نوسیوویەتی، ھاوکارییە نوێیەکانی ئەمریکا و ئەوروپا بۆ ئۆکراین، مانای ئەوەیە ھێشتا ڕوسیا سەرکەوتوو نەبووە لە بردنەوەی جەنگەکە و بەو ئاسانییەش ناتوانێت ئۆکراین داگیر بکات، کە بە دەروازەی خۆرھەڵاتی ئەوروپا دادەنرێت.

ڕۆژی چوار شەممە جۆ بایدن سەرۆکی ئەمریکا ڕایگەیاند، بەم نزیکانە بە بەھای ٨٠٠ ملیۆن دۆلار ھاوکاری سەربازیی پێشکەشی ئۆکراین دەکەین و لە نێو ھاوکارییەکاندا چەکی قورس و کەلوپەلی سەربازی بونیان ھەیە .

ئەمریکا تا ئێستا ڕەزامەندی دەربڕیوە بە بڕی زیاتر لە ٢ ملیار و ٦٠٠ ملیۆن دۆلار ھاوکاری سەربازی ئۆکراین بکات، چاوەڕوانیش دەکرێت لە ڕۆژانی داھاتوودا بایدن بڕێکی زیاتر ھاوکاری بۆ ئەو وڵاتە تەرخان بکات.

"ماکرۆن" و "لوپێن" دیبەیتێکیان ئەنجامدا و چەندین تۆمەتیان ئاڕاستەی یەکتر کرد، "ماکرۆن" ڕایگەیاند "لوپێن" کۆیلەی "پوتن"ە چونکە چەند ساڵێک لەمەوبەر حزبەکەی قەرزی لە بانکی ڕووسیاوە وەرگرتووە، تۆمەتباریشی کرد بەوەی دەیەوێت فەڕەنسا لە یەکێتی ئەوروپا بکاتە دەرەوە.

ماکرۆن "لوپێن"ی تۆمەتبار کرد بە ھەڵگیرسانی جەنگی ناوخۆ ئەگەر بێت و قەدەغەی باڵاپۆشی لە شوێنە گشتییەکان جێبەجێ بکات. 

لای خۆشیەوە "لوپێن" بەڵێنیدا بە گەڕانەوەی پارە بۆ فەڕەنسییەکان چونکە لە ماوەی پێنج ساڵی ڕابردوودا و لە سەردەمی "ماکرۆن"دا ھەژاری زیادی کردووە.

وتیشی، پێگەیەکی بەھێزی ھەیە و دەتوانێت ببێتە سەرۆکی فەڕەنسا و پێویست ناکات کەس بترسێت لەوەی ڕاستڕەوێکی توندڕەو بێتە سەر دەسەڵات.

حکومەتی ئیسپانیا لە ڕاگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە، پێدرۆ سانچێزی سەرۆک وەزیران لەگەڵ ھاوتا دانیمارکیەکەی میتی فریدیریکسن گەیشتوونەتە کیێڤی پایتەختی ئۆکراین و لەگەڵ سەرۆکی ئەو وڵاتە کۆدەبنەوە و دوای کۆتاییھاتنی کۆبوونەوەکەش وردەکاری کۆبوونەوەکە بۆ میدیاکان دەخەنەڕوو.

پێش سەردانەکەش سەرۆک وەزیرانی ئیسپانیا ڕایگەیاندبوو، لە کۆبوونەوەکەیاندا لەگەڵ زیلینسکی، پابەندبوونی یەکێتی ئەوروپا بە گشتی و ئیسپانیا بە تایبەتی دوپاتدەکەنەوە بۆ بەدیھێنانی ئاشتی لە ئۆکراین و بەردەوامیش بە ھاوکارییە مرۆیی و سەربازییەکان دەدەن بۆ ئەو وڵاتە.

چاوش ئۆغلۆ ئاماژەی بۆ ئەوە کردووە ژمارەیەک لە دەوڵەتی ئەندامی ناتۆ دەیانەوێت جەنگی ئۆکراین بەردەوام بێت، بەو ئامانجەی ڕووسیا لاواز ببێت، بەڵام ڕەتیکردووەتەوە ناوی ئەو دەوڵەتانە ئاشکرا بکات.

سەبارەت بە دەستپێکردنەوەی پەیوەندییەکانی نێوان تورکیا و سوریاش، چاوش ئۆغلۆ ڕایگەیاندووە، دەکرێت وڵاتەکەی لە دۆسییەکانی تیرۆر و کۆچبەراندا ھەماھەنگی لەگەڵ بەشار ئەسەد سەرۆکی سوریا ھەبێت، بە بێ ئەوەی دان بە دەسەڵاتەکەیدا بنێت.

پەیامنێری کوردسات نیوز ڕایگەیاند، شەڕ و پێکدادانی گوندنشینانی ئەو ناوچەیە کە لە ژێر دەسەڵاتی حکومەتی سوریادایە، لەسەر منداڵ و ناکۆکی لەسەر پارچە زەوی بووە و چەکی تێدا بەکارھاتووە و بەھۆیەوە ٨ کەس کوژراون و ٢٥ی تریش برینداربوون، تا ئێستاش ئاڵۆزییەکان بەردەوامە و ماڵ و حاڵی یەکتر دەسوتێنن. 

"لیندا تۆماس" لە کۆنفرانسێکی ڕۆژنامەوانیی ڕایگەیاند، ڕێککەوتن لەسەر دۆسیەی ئەتۆمی ئێران گەیشتووەتە ڕێگەیەکی داخراو و لە ئێستادا ھیچ ڕێککەوتنێک نییە و ڕەنگە ھیچ کاتیش نەگەنە ڕێککەوتن، بەڵام "جۆو بایدن" سەرۆکی ئەمریکا بەڵێنیداوە کە کار دەکات لەسەر ئەوەی ئێران ھیچ کات نەبێتە خاوەن چەکی ئەتۆمی.

"لیندا تۆماس" ڕاشیگەیاند، پرسی ڕێککەوتنی ئەتۆمی لە ئەنجومەنی ئاسایش باس نەکراوە، بەڵام ئەگەر بخرێتە بەر باس ئامادەن بۆ دەنگدان لەسەری و تاوتوێ کردنی بابەتە ھاوبەشەکان بۆ جیھان. 

لە کۆبوونەوەیەکدا ڤلادیمێر پوتن بە وەزیری بەرگری ڕاگەیاند، لە شەڕی گرتنی ماریپۆلدا "سەرکەوتین" و ئەو ئەرکەیان بەجێگەیاندووە و پیرۆزبایی لەو وەزیرەی ڕووسیا دەکات.

پوتن بە سێرگی شۆیگو دەڵێت "توانیتان بە سەرکەوتووی شەڕی گرتنی ماریپۆل بەکۆتا بگەیەنن. من دەمەوێت پیرۆزباییتان لێبکەم بەم بۆنەیەوە، تکایە پیرۆزبایی من بگەیەنە بە سەربازەکان."

ئەوەش لەکاتێکدایە ھێشتا سەدان سەرباز و شەڕکەری خۆبەخشی ئۆکراین لەنێو شاری ماریپۆل ماون و پێشبینی ئەوەیان لێدەکرێت لەبەرامبەر سوپای ڕووسیا بووەستنەوە و شەڕ بکەن.

لە سەرەتای ھێرشی ڕووسیا بۆ سەر ئۆکراین، گرتنی شاری ماریپۆل بە قورسترین ئەرکی سوپای ڕووسیا دادەنرێت و بۆ ماوەی دوو مانگە سەدان ھەزار ھاوڵاتی و سەرباز لە شارەکەدا گەمارۆدراون.

لە لێدوانێکدا بۆ ئاژانسی هەواڵی سەر بە دەوڵەتی ئێران (ISNA)، عەلیڕەزا تەنگسیری ڕایگەیاند تاران پێشنیارێکی ئەمریکای ڕەتکردووەتەوە بۆ هەڵگرتنی سزاکان لەبەرامبەر وازهێنان لە تۆڵەکردنەوەی کوشتنی فەرماندەی پێشووی قودسی سوپای پاسداران، قاسم سولەیمانی.

بە وتەی تەنگسیری، ئێران ئەو پێشنیارەی ئەمریکای ڕەتکردووەتەوە و دەڵێت "دوژمنەکانمان بەردەوام پەیام دەنێرن و دەڵێن ئەگەر واز لە تۆڵەکردنەوەی سولەیمانی بهێنن ڕێکدەکەوین و هەندێک لە گەمارۆکان هەڵدەگرین، بەڵام ئەمە خەیاڵێکی بەتاڵە."

تەنگسیری دەشڵێت "وایان دەزانی دەتوانن شەهید سولەیمانی لەنێو ببەن، بەڵام ئێستا دەبینین چەندێک حاجی قاسم لە جیهاندا هەیە."

وتیشی ئەوان جەخت دەکەنەوە لەوەی دەبێت تۆڵە بسێنرێتەوە و فەرماندەی سوپای قودسی پاسداران پێیوتوون تۆڵەکردنەوەکە هەر دەبێت ڕووبدات، بەڵام بڕیار لەبارەی شوێنی تۆڵکردنەوەکە دەدەن.

ئەمڕۆ بایدن بەڵێنیدا بە پێشکەشکردنی ھاوکاری سەربازی بە بڕی ٨٠٠ ملیۆن دۆلاری بە ئۆکراین و ڕایگەیاند ھەوڵدەدات کۆنگرێس ڕازیبکات بۆ دابینکردنی ھاوکاری زیاتر بۆ سوپای ئۆکراین.

لە وتارێکدا لە کۆشکی سپی، بایدن ڕایگەیاند ئەمریکا ھەڵدەستێت بە پێشکەشکردنی چەکی قورسی وەک تۆپھاوێژ، فرۆکەی بێفرۆکەوان و ١٤٤ ھەزار پارچە چەک و تەقەمەنی.

جگە لە ھاوکارییە سەربازییەکان، بایدن بەڵێنی پێدانی ٥٠٠ ملیۆنی دۆلاری دیکەی دا بۆ بوژانەوەی ئابووری و ھاوکاریکردنی حکومەتی ئۆکراین.

بایدن ئاماژەی بەوەشکرد رێگا بە ھیچ کەشتییەکی ڕووسیا نادەین بە سنورە ئاوییەکانماندا تێبپەڕن.

پێشتریش ئەمریکا بە بڕی ٨٠٠ ملیۆن دۆلار ھاوکاری سەربازی پێشکەش بە ئۆکراین کرد و لەنێو ھاوکارییەکاندا تۆپھاوێژ و ئۆتۆمبێلی سەربازی زرێپۆش ھەبوون.

"گۆتێرێس" رایگەیاند، پێویستە لەگەڵ جەژنی قیامە و بۆ ماوەی ٤ رۆژ ئاگربەستی مرۆیی لە ئۆکراین رابگەیەندرێت لە پێناو کردنەوەی رێڕەوە مرۆییەکان و رزگارکردنی ئەو کەسانەی لە چەندین ناوچەی ئەو وڵاتە گیریان خواردووە.

وتیشی، پێشبینی ئەوەش دەکەن کە ژمارەی ئەو کەسانەی پێویستیان بە ھاوکاری مرۆیی ھەیە بگاتە سەروو ١٥ ملیۆن کەس، کە ئێستا ژمارەیان ١٢ ملیۆنە.