مانۆڕەکەی چین لە دوای کۆتاییھاتنی سەردانەکەی "نانسی پیڵۆسی" سەرۆکی ئەنجومەنی نوێنەرانی ئەمریکا بۆ تایوان دەستپێکرد و چەندین مووشەک و ھاوەنی ئاڕاستەی ناوچەکە کردووە. 
وەزارەتی بەرگری تایوانیش بڵاویکردەوە، بەنیازە فڕۆکەھەڵگر و کەشتی جەنگی رەوانەی ناوچەکە بکات بۆ وەڵامدانەوەی تایوان. 

پێشتریش وەزارەتی بەرگری تایوان رایگەیاندبوو، چین ٢٠ فڕۆکە و ١٤ کەشتی جەنگی رەوانەی دوورگەی تایوان کردووە بۆ بەشداریکردن لە مانۆڕەکە، رۆژی ھەینیش کۆشکی سپی داوای لە چین کرد مانۆڕە سەربازییەکەی و لێدوانە توندەکانی رابگرێت.

مانۆڕە سەربازییەکەی چین لە رۆژی پێنجشەممەوە دەستیپێکردووە و گەورەترین مانۆِرە کە لە دەوروبەری تایوان ئەنجامی دەدات، تیایدا نوێترین چەک و تەکنەلۆژیا سەربازییەکانی نمایش کرد.

سەرچاوەیەک لەگروپی جیھادی ئیسلامی فەلەستین ڕایگەیاند، ڕێز لەو کاتە دەگرن کە لەلایەن حکومەتی میسرەوە دیاریکراوە بۆ ئاگربەست لە کەرتی غەزە.

بە گوێرەی سەرچاوە تەندروستییەکانی فەلەستین، ژمارەی کوژراوەکانی فەلەستینییەکان بەرزبووتەوە بۆ ٤١ کوژراو و زیاتر لە ٣٠٠ کەسی دیکەش بریندار بوون .

سەرچاوە سەربازییەکانی ئیسرائیل ئاشکرایان کردووە، تا ئێستا نزیکەی ھەزار موشەک لە کەرتی غەزەوە ئاراستەی ئیسرائیل کراوە.

وەزارەتی بەرگری تایوان لە راگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوەکردووە، ھێزەکانیان ژمارەیەک جموجۆڵی کەشتی و فڕۆکە جەنگییەکانی چینیان لە گەرووی تایوان و ھێڵی جیاکەرەوەی نێوانیان تۆمارکردوە کە ئاماژەن بۆ ئامادەکاری ئەو وڵاتە بۆ ھێرشکردنە سەر ھەرێمەکەیان.

لای خۆشییەوە ئەنتۆنی بلینکن وەزیری دەرەوەی ئەمریکا لە لێدوانێکدا جەختیکردەوە لەسەر پێویستی ھێشتنەوەی  دیالۆگ  لەگەڵ چین لەپێناو ھێورکردنەوەی رەوشەکە.

کۆشکی سپیش داوای لە چین کرد، مانۆڕە سەربازییەکانی لە گەرووی تایوان رابگرێت کە لەگەڵ سەردانەکەی نانسی پیڵۆسی بۆ تایوان دەستیپێکردوە.

رۆژنامەی پۆلەتیکۆی ئەمریکی ئاشکرایکرد، فەرماندە سەربازییەکانی ئەمریکا چەند جارێک ھەوڵیانداوە پەیوەندی بە ھاوتا چینییەکانیانەوە بکەن بۆ ھێورکردنەوەی رەوشەکە، بەڵام بێ ئەنجامبووە و دەسەڵاتدارانی چین نێوەندگیری رەتدەکەنەوە.

ئاڵۆزییەکانی نێوان ئیسرائیل و بزوتنەوەی جیھادی ئیسلامی لە پەرەسەندایە و بەرەبەیانی ئەمرۆ ھێزە ئەمنییەکانی ئیسرائیل لە ھەڵمەتێکدا لە کەناری خۆرئاوا ١٩ کەسیان بەتۆمەتی پەیوەندی بە بزوتنەوەکەوە دەستگیرکرد.

لە ھەمانکاتیشدا فڕۆکە جەنگییەکانی ئیسرائیل بۆردومانی شارۆچکەی خان یونسیان لە باشوری کەرتی غەززە کرد و بە پێی ئامارە سەرەتاییەکان ٢ فەڵەستینی برینداربوون.

بزوتنەوەی جیھادی ئیسلامیش رایگەیاند، زیاتر لە ١٠٠ مووشەکی لە کەرتی غەززەوە ئاڕاستەی شارەکانی ئیسرائیل کردوە، سوپای ئیسرائیلیش بەرپەرچدانەوەی ٤٠ لەو مووشەکانەی راگەیاند.

سەرھەڵدانەوەی ئاڵۆزییەکان، کاردانەوەی لێکەوتووەتەوە و وڵاتانی عەرەبی و ئێران و تورکیا ئیدانەی بۆردوومانەکەی رۆژی ھەینی ئیسرائیلیان کرد، کە بەھۆیەوە ١٠ کەس کوژران و ٧٥ی تریش برینداربوون کە یەکێکیان تەسیر جەعبەری فەرماندەی ناوچەی باکوری بزوتنەوەی جیھادی ئیسلامی بوو.

بەنی گانتس وەزیری بەرگری ئیسرائیلیش رایگەیاند، بزوتنەوەی حەماسیان ئاگادرکردۆتەوە، ھەوڵی ئاڵۆزکردنی زیاتری رەوشەکە نەدەن و ئۆپراسیۆنەکەی ئێستاشیان تەنھا چەند ئامانجێکی بزوتنەوەی جیھادی ئیسلامی لەپشتەوەیە.

پۆلیسی ویلایەتی پەنسیلڤانیا بڵاویکردەوە، لە شارۆچکەی (نیسکوبیک) کە دەکەوێتە باکوری خۆرھەڵاتی ویلایەتی پەنسیلڤانیا ئاگر لە ماڵێک کەوتووەتەوە و بەھۆیەوە دە کەس گیانیان لەدەستداوە کە تەمەنیان لە نێوان ١٩ بۆ ٧٩ ساڵدایە، سێ منداڵیشیان تێدایە کە تەمەنیان لە نێوان پێنج بۆ حەوت ساڵدایە.

ئاماژەی بەوەشکردووە، بەھۆی گەورەیی و زۆری ئاگرەکەوە کە ھۆکارەکەی شۆرتی کارەبا بووە، تا ئەو کاتەی تیمی ئاگرکوژێنەوە گەیشتووەتە شوێنەکە، ئەو ماڵە بە تەواوی سوتاوە و سەرجەم ئەو کەسانەشی تێیدابوون، گیانیان لەدەستداوە نەتوانراوە رزگار بکرێن.

ئیسماعیل قائانی فەرماندەی فەیلەقی قودس لە لێدوانێکدا سەبارەت بە ئاڵۆزییەکانی نێوان گروپە چەکدارەکانی فەلەستین و ئیسرائیل ڕایگەیاند، ئاسایشی ئیسرائیل لە پاشەکشەدایە و بەردەوام دەبن لە پشتیوانیکردن لە سەنگەرەکانی بەرگریکردن.

ئاشکراشیکرد، حزبوڵای لوبنان سەرقاڵی داڕشتنی پلانێکە بۆ ئاراستەکردنی ھێرشێکی گەورە، بۆ سەر ئیسرائیل و سڕینەوە یەکجارەکی قەوارەکەی.

قائانی جەختیشیکردەوە،  ئێران بەردەوام دەبێت لە پشتیونیکردنی سەنگەرەکانی بەرگریکردن لە دژی ئیسرائیل، باسی لەوەشکرد، وڵاتەکەی ئامادەی جەنگێکی بەردەوامە لەپێناو پەکخستنی توانا سەربازییەکانی سوپای ئیسرائیل.

رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆک کۆماری تورکیا رایگەیاند، ھاوئاھەنگی ئەنقەرە و مۆسکو لە شەڕی دژی تیرۆردا گرنگییەکی زۆری ھەیە، گفتوگۆکانیش لە سوچی پشتگیری لەو ھەنگاوانە دەکەن کە لەو ڕووەوە دەگیرێتەبەر.

ھاوکات ڤلادمێر پوتن سەرۆکی روسیا راگەیاند، تورکیا بەشدارییەکی گەورە لە ئاساییکردنەوەی رەوشی سوریا دەکات. 

چەند مانگێکە تورکیا ھەڕەشەی دەستپێکردنی ئۆپراسیۆنێکی سەربازی لە رۆژئاوای کوردستان و ناوچەکانی باکور و رۆژھەڵاتی سوریا دەکات، بەڵام بەھۆی دژایەتی ئەمریکا و ئەوروپا و تەنانەت روسیاش، ھێشتا ئۆپراسیۆنەکە دەستی پێنەکردووە.

لە کۆتایی دووەم رۆژی دانوستانە ئەتۆمییەکانی ئێران و وڵاتانی خۆرئاوا لە ڤیەننا، ئینرکی مۆرا کۆمسیاری یەکێتی ئەوروپا بۆ دانوستانەکانی ئەتۆمی ئێران رایگەیاند،  ئەگەری زۆرە تا ٧٢ سەعاتی تر بتوانن بگەنە رێککەوتن لەسەر دۆسیەی ئەتۆمی ئێران، بەڵام ئەگەر کارێکی واش ڕووینەدا واتای کۆتاییھاتنی دانوستانەکان نیە.

ڕۆژی پێنجشەممەی ڕابردوو گەڕێکی تری دانوستانەکان بۆ کاراکردنەوەی رێککەوتنی ئەتۆمی ئێران لە ڤیەننا دەستیپێکردەوە، کە لە مانگی ئادارەوە بەھۆی ناکۆکی نێوان ئەمریکا و ئێران، دانوستانەکان ڕاگیرابوون.

بە پێی راگەیەنراوێکی وەزارەتی بەرگری ئەمریکا (پنتاگۆن)، چەندین جار لێپرسراوانی چین باسیان لەوە کردووە کە ئامادەن بۆ گفتوگۆ بە مەبەستی بە دیھێنانی سەقامگیری و گەیشتن بە رێککەوتن، بەڵام ئەوە تەنھا لە چوارچێوەی قسەکردن دەرنەچووە و ھیچ ھەنگاوێکی جددیان لە سەر ئەو پرسە نەھاویشتووە.

ئاماژە بەوەشکراوە، چین بە نھێنی بەردەوامە لە پەرەپێدانی بواری ئەتۆمی و لەئێستاشدا بە پێی ئەو زانیارییە ھەوالگرییانەی لە بەردەستیاندایە، پەکین بەنیازە کۆگا و گەنجینە ئەتۆمییەکانی سێ بۆ چوار ھێندە زیاد بکات.

ئەردۆغان دوای گەڕانەوەی لە سوچی بە رۆژنامەنوسانی راگەیاند، سەڕەرای ئاستەنگییەکان بەڵام بڕوایەکی تەواوی ھەیە کە قەیرانی ئۆکراین تەنھا لە رێگەی دانوستانەوە چارەسەر دەکرێت، لە دیدارەکەشیدا لەگەڵ پوتن جارێکی تر پێی وتووە دەتوانێت کۆبوونەوەیەکی لەگەڵ ھاوتا ئۆکراینییەکەی لە تورکیا بۆ رێکبخات.

سەرۆک کۆماری تورکیا جەختیشیکردەوە، لەگەڵ روسیا بەردەوام دەبن لە پەرەپێدانی پەیوەندییەکانیان لەسەرجەم بوارەکاندا، لەپێناو بەدیھێنانی سەقامگیری لە جیھاندا، ھیواشی خواست دیدارەکەی سوچی سود بەخش بێت بۆ ناوچەکە بەگشتی و ھەردوو وڵات بە تایبەتی.

رۆژی ھەینی ئەردۆغان و پوتن لە ھاوینەھەواری سوچی روسیا کۆبوونەوە و جەنگی ئۆکراین و رەوشی سوریا و پەیوەندییەکانی ھەردوو وڵاتیان تاوتوێکرد.

لە مانگی نیسانی رابردوو حکومەتی بەریتانیا بە سەرۆکایەتی بۆریس جۆنسۆن سەرۆک وەزیری پێشووی ئەو وڵاتە رێککەوتنێکی لەگەڵ حکومەتی رواندا کە یەکێکە لە وڵاتانی ئەفریقا ئیمزا کرد، بە مەبەستی رەوانەکردنی ئەو پەنابەرانەی بە نایاسایی گەیشتوونەتە بەریتانیا و ھیچ مافێکی مانەوەیان نییە، ئەوەش کاردانەوەی زۆری جیھانی لێکەوتەوە بەتایبەتیش، لەلایەن رێکخراوەکانی تایبەت بە مافی مرۆڤ.

سەرەڕای ناڕەزاییە ناوخۆیی و نێودەوڵەتییەکان، حکومەتی بەریتانیا سوور بوو لەسەر جێبەجێکردنی رێککەوتنەکە و بڕیاریدا لە مانگی حوزەیرانی رابردوو یەکەم کاروانی کۆچبەران رەوانەی رواندا بکات، بەڵام دادگای باڵای ئەوروپا بۆ مافەکانی مرۆڤ بەبڕیارێک رێگەی نەدا بەریتانیا یەکەم کاروانی کۆچبەران رەوانەی رواندا بکات، ئەوەش بووەھۆی دروستبوونی کێشە لە نێوان لەندەن و ئەو دادگایە.

لە دوای دەستلەکارکێشانەوەی بۆریس جۆنسۆن لە پۆستی سەرۆک وەزیرانی بەریتانیا، دوو بەھێزترین کاندیدی ئەو پۆستە کە بریتین لە لیز ترەس و ریشی سوناک، چەندین جار باسی ئەو رێککەوتنەیان کردووە و یەکێکە لەو بابەتانەی کە ھەردووکیان کۆکن لەسەری و دەڵێن جێبەجێی دەکەن و پەنابەرانی نایاسایی رەوانەی رواندا دەکەن.

لە نوێترین چاوپێکەوتنیشدا ریشی سوناک کاندیدی پۆستی سەرۆک وەزیرانی بەریتانیا دەڵێت، لە ئێستادا بڕیاری دادگای باڵای ئەوروپا بۆ مافەکانی مرۆڤ، جێبەجێکردنی رێکەوتنی ناردنی پەنابەرانی نایاسایی بۆ رواندا راگیراوە، بەڵام ئەو رێککەوتنە جێبەجێ دەکەن.

وتیشی، ئێستا چاوەڕوانی ئەوەن دادگای باڵای ئەوروپا بۆ مافەکانی مرۆڤ بە بڕیارەکەیدا بچێتەوە، بەپێچەوانەشەوە ھەموو بژاردەکان کراوەن، بۆ جێبەجێکردنی رێککەوتنەکەش ئەگەر ناچار بن ئەندامێتییان لەو دادگایە دەکشێننەوە.

دەستەی پاسەوانی سنوورەکانی پۆڵەندا، ئاماری ھەوڵەکانی تێپەڕبوونی لە سنوورەکانی وڵاتەکەی بڵاوکردەوە و ڕایگەیاند، لە سەرەتای ئەمساڵەوە زیاتر لە حەوت ھەزار کۆچبەر ھەوڵیانداوە لە سنوورەکانی بێلاڕووسەوە بەرەو پۆڵەندا بپەڕنەوە.

ڕاشیگەیاند، بۆ رێگریکردن لە پەڕینەوەی کۆچبەران لە سنوورەکانیان، دیواریان بە درێژایی سنوورەکانیان لەگەڵ بێلاڕووس بنیادناوە و دروستکردنی دیوارەکەش مانگی حوزەیرانی ئەمساڵ کۆتایی ھاتووە و درێژیەکەی ١٨٦ کیلۆمەتر و بەرزییەکەی پێنج مەتر و نیوە.

ساڵی رابردوو ھەزاران کۆچبەر کە زۆرینەیان کورد و عێراقی بوون، ھەوڵیاندا لە سنوورەکانی بێلاڕووسەوە بەرەو پۆڵەندا بپەڕنەوە، بەڵام شکستیانھێنا و بەشێکی زۆری کۆچبەرە کورد و عێراقییەکان بە فڕۆکە لە بێلاڕووسەوە گەڕێندرانەوە.

 

وەزارەتی بەرگری تورکیا بڵاویکردەوە، لەچوارچێوەی رێککەوتنی ئیستەنبوڵ بۆ ھەناردەکردنی بەروبوومی کشتوکاڵی و دانەوێڵەی ئۆکراین، سەرلەبەیانی ئەمڕۆ سێ کەشتی دیکە کە زیاتر لە ٥٨ ھەزار تۆن دانەوێڵەیان ھەڵگرتووە و دوای پشکنین و ئەنجامدانی سەرجەم رێکارە پێویستەکان بەپێی رێککەوتنەکە، ھەردوو بەندەری ئۆدیسا و چیرنۆمۆرسکیان بەجێھێشتووە.

راشیگەیاندووە، یەکێک لە کەشتیەکان بەرەو بەندەری کاراسکۆ لە تورکیا و کەشتی دووەم بەرەو بەندەری رینگاسکیدی لە ئیرلەندا و کەشتی سێیەمیش بەرەو بەندەری تیسپۆرت لە بەریتانیا بەڕێکەوتوون.

لەدەستپێکی کۆبوونەوەکەدا، ڤلادیمیر پوتن رایگەیاند، ئەمرۆ لە میانەی کۆبوونەوەکەیان لەگەڵ ئەردۆغان یاداشتنی لێکتێگەیشتن لەنێوان روسیا و تورکیا ئیمزادەکەن و دۆسیەی سوریا تاوتوێ دەکەن، رۆڵی تورکیاشی لە دەستپێکردنەوەی گەیاندنی دانەوێڵە لە ئۆکراینەوە بەرزنرخاند. وتیشی،  دەبێت وڵاتانی ئەوروپا سوپاسگوزاری تورکیا بن کە غازی روسیایان بەبێ پچڕان بۆ دەگوازێتەوە .

لایخۆشیەوە رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆک کۆماری تورکیا رایگەیاند، لەگەڵ پوتن چەند دۆسیەیەکی گرنگ تاوتوێدەکەن بەتایبەت پێشھاتەکانی سوریا، ھەروەھا باسی پەیوەندییەکانی نێوان ئەنقەرە و مۆسکۆ دەکەن لە بوارەکانی وزە، وتیشی دەبێت گرەنتی دوانەخستنی کارکردن لە وێستگەی "ئۆکیۆ"ی ئەتۆمی بکرێت .

ھێزەکانی سوریای دیموکرات "ھەسەدە" لەناو کەمپی ھول لە سوریا دەستیان بەسەر تونێلێکی شانە نوستووەکانی داعشدا گرتووە کە بەکاریانھێناوە بۆ ڕفاندنی ھاووڵاتیان و ئەنجامدانی تاوانی کوشتن و تیرۆکردن.

بەپێی وتەی سەرچاوەکان، تونێلکە لەناو کەمپی ھولەوە ھەڵکەندراوە تاوەکو دەگاتە دیواری دەرەوەی کەمپەکە بۆ ئەوەی لەوێوە ھاتووچۆی تێدا بکەن.

ھەسەدە ڕایگەیاندووە، توانیویان ھەوڵێکی شانە نوستووەکانی داعش بەھۆی دۆزینەوەی تونێڵکەوە پوچەڵ بکەنەوە کە تیایدا ٥٦ کەسیان دەستگیرکردووە دوای ئەوەی لە تونیڵکەوە چونەتە دەرەوە و لەناو بارھەڵگیرێکی کەرەستەی گواستنەوەی بیناسازیدا خۆیان حەشار داوە.

ھەسەدە باسی لەوەشکردووە، دەستگیرکراوەکان ٣٩ منداڵ و ١٧ ژن بوون، یەکەمینجار نییە لەناو کەمپەکەوە ھەوڵی ڕاکردن دەدرێت.

بەپێی ئامارێکی وەزارەتی تەندروستی فەڵەستین، تائێستا بەھۆی بەردەوامی بۆردومانەکانی سوپای ئیسڕائیل بۆ سەر کەرتی غەززە ١٠ کەس کوژراون و ٥٥ی دیکەش برینداربوون.

ھاوکات سوپای ئیسرائیل رایگەیاند، لە ئەنجامی بۆردومانەکاندا، تەیسیر جەعبەری فەرماندەی ناوچەی باکور لە بزوتنەوەی جیھادی ئیسلامی کوژراوە.

لە کاردانەوەی ئەو ھێرشانەشدا، بزوتنەوەی حەماس ھەڕەشەی لە ئیسرائیل کرد و رایگەیاند، ئیسرائیل تاوانێکی نوێی ئەنجامداوە و دەبێت باجەکەی وەربگرێت، دوای ئەو ھەرەشەیەش لە کەرتی غەززەوە موشەک ئاراستەی ئیسرائیل کرا .

سوپای ئیسرائیل لە ئێوارەی ئەمڕۆوە دەستپێکردنی ئۆپراسیۆنێکی سەربازی بۆ سەر کەرتی غەززە راگەیاند و تائێستاش چەندجارێک غەززەی بۆردومانکردووە.