جیهان
کۆلین کاھل یاریدەدەری وەزیری بەرگری ئەمریکا رایگەیاند، بە پێی خەمڵاندنەکان لە سەرەتای ھێرشەکانی روسیا بۆ سەر ئۆکراین لە ٢٤ی شوباتی رابردوو، تا ئێستا ٨٠ ھەزار روسی کوژراون و برینداربوون.
رونیشیکردەوە، سوپای روسیا ٣ ھەزار بۆ ٤ ھەزار زرێپۆشی لەدەستداوەو بەھۆی کەمبوونەوەی مووشەکی دوورمەودا و تەکنیک بەرز بەتایبەت مووشەکی جۆری کروز دووچاری قەیران بووەو ناچار بووە تەنھا بۆ کاتی نائاسایی و لەناکاو مووشەکەکانی بەکاربھێنێت.
سەبارەت بە زیانەکانی ئۆکراینیش یاریدەدەری وەزارەتی بەرگری ئەمریکا رایگەیاند، لایەنی ئۆکراینیش زیانی زۆری بەرکەوتووە بەڵام ھیچ ئامارێکی کوژراوانی ئاشکرا نەکرد.
کۆشکی سپی ئاشکرایکرد، بڕیارە سەعات ١٠ی ئەم شەو بە کاتی ھەرێمی کوردستان "جۆ بایدن" سەرۆکی ئەمریکا ئیمزا لەسەر پڕۆتۆکۆڵی زیادکردنی ھەردوو وڵاتی سوید و فنلەندا لە ھاوپەیمانی باکوری ئەتڵەنتیک (ناتۆ) بکات.
ئەوە لە کاتێکدایە پێشتر ئەنجومەنی پیرانی ئەمریکا ئیمزای لەسەر بە ئەندامبوونی سوید و فنلەندا لە ناتۆ کرد، ھاوکات لە کۆی ٣٠ وڵاتی ئەندامی ناتۆ، زیاتر لە ٢٠ یان ئیمزایان لەسەر بە ئەندامبوونی ئەو دوو وڵاتە لە ناتۆ کردووە، بەڵام تا ئێستا نیگەرانییەکانی تورکیا دژی بە ئەندامبوونی سوید و فنلەندا لە ناتۆ بەردەوامە.
میدیاکانی باکوری کوردستان بڵاویان کردەوە، ٣٠٨ ئەکادیمی و رۆژنامەنوس و نوسەر و ئەکتەری تورکیا و باکوری کوردستان لە راگەیەنراوێکی ھاوبەشدا داوا لە حزبەکانی ئۆپۆزسیۆن دەکەن ، رێگری لە ئەگەری ھەر ئۆپراسیۆنێکی تورکیا بۆ ناو خاکی سوریا بکەن و نەبنە لایەنێک لەو ھێرشەدا .
ھەروەھا لە راگەینراوەکەدا ھاتوە، کە ھیچ پاساوێک بۆ ئەو ئۆپەراسیۆنە نییە و شەڕ لە بەرژەوەندی گەلی تورکیادا نابێت.
ئاماژەیان بەوەش کردوە کە خەرجییە زەبەلاحەکانی جەنگ و چەک، سەختی ئابوری ٨٤ ملیۆن کەس و سەختی ژیانی ڕۆژانە قوڵتر دەکەنەوە.
مانگە دەستکردەکەی ئێران ناوی (خیام)ە و لەلایەن ڕێکخراوی بۆشایی ئاسمانی ئێرانەوە بەرھەمھاتووە و، بڕیاریشە لە دوری ٥٠٠ کیلۆمەترەوە لە تەوەرەی زەوی جێگر بکرێت . بە وتەی لێپرسراوانی ئێران، مانگی دەستکردنی خیام ڕۆژانە چوار جار بە ئاسمانی ئێراندا ھاتوچۆ دەکات و لەگەڵ وێستگەکانی زەویدا لە پەیوەندیدا دەبێت.
(عیسا زارع پور) وەزیری پەیوەندییەکانی ئێران ڕایگەیاند، ئەو ھەنگاوە سەرەتای ھاریکاری ستراتیژی نێوان ئێران و ڕوسیا دەبێت لە بواری بۆشایی ئاسمان.
بەوتەی لێپرسراوانی ئێران، ئەرکی سەرەکی مانگە دەستکردەکە، ھاوکاریکردنی کەرتی کشتوکاڵ و سەرچاوەکانی ئاوە لە ئێران و، ئیدارەدانی مەترسییە سروشتییەکان و، چاودێریکردنی چالاکیە نایاسایەکان لە بواری تێکدانی ژینگە و بیناسازی و چاودێریکردنی سنورەکانی ئێرانە.
تیمی لێکۆڵینەوەی سەربەخۆی میانماری سەر بە نەتەوە یەکگرتوەکان ڕایگەیاند، ژمارەیەکی زۆر بەڵگەی کۆکردۆتەوە، سەبارەت بە پێشێلکاری مەترسیدار، کە دەگەنە ئاستی تاوانی دژ بە مرۆڤایەتی.
بە گوێرەی ڕاپۆرتی تیمی نەتەوە یەکگرتووەکان، بەڵگەکان پێکھاتون لە تۆماری وێنە و ڤیدیۆ و بەڵگەنامە، سەرجەمیان بەڵگەن لەسەر ئەنجامدانی تاوانی جەنگ و دژ بە مرۆڤایەتی لەسەرانسەری میانمار.
سوپای میانمار لە مانگی شوباتی ساڵی ٢٠٢١، کودەتای کرد و حکومەتی مەدەنی لەو وڵاتە کۆتایی پێ ھێنا و (ئون سان سوچی) ڕێبەری باڵای ئەو وڵاتەی دەستبەسەر کرد.
دوای سەرکەوتنی کودەتاکە دەسەڵاتدارانی سەربازیی میانمار ھەڵمەتێکی خوێناویان لە دژی ئۆپۆزسیۆن دەستپێکرد.
(وو چیان) وتەبێژی وەزارەتی بەرگری چین رایگەیاند/ سەردانەکەی (نانسی پیلۆسی) سەرۆکی ئەنجومەنی نوێنەرانی ئەمریکا بۆ تایوان، ھۆکاری ئەو رەوشە شڵەژاوەیە کە لە گەروی تایوان دروست بووە و ھەر بەو ھۆکارە چین بریاری راگرتنی دانوستانەکانی لەگەڵ واشنتۆن داوە لە چەند بوارێکدا ، بۆیە دەبێت ئەمریکا سزای توند وەربگرێت.
دوپاتیشی کردەوە، دەبێت ئەمریکا واز لە خەیاڵی کۆنترۆڵکردنی چین بێنێت لە رێی تایوانەوە .
سەردانەکەی ھەفتەی رابردوی پیلۆسی بۆ تایوان ، نارەزایی و کاردانەوەیەکی توندی چینی بەدوای خۆیدا ھێنا و لە رێی راگرتنی ھێڵەکانی گفتوگۆ لەگەڵ واشنتۆن و تاقیکردنەوەی موشەکی بەسەر تایواندا، چین وەڵامی ھەنگاوەکەی ئەمریکای دایەوە .
لە سەعات ١١:٣٠ خولەکی دوێنێ شەو بە کاتی قودس ، ئاگربەستی نێوان بزوتنەوەی جیھادی ئیسلامی فەڵەستین و ئیسرائیل بە نێوەندگیری میسر کەوتۆتە بواری جێبەجێ کردنەوە. ئەو رێکەوتنە دوای ٣ رۆژ لە بەردەوامی بۆردومانەکانی ئیسرائیل بۆ سەر کەرتی غەزە دێت، کە بەپێی ئامارەکانی وەزارەتی تەندروستی فەڵەستین، بەھۆی بۆردومانەکانەوە ٤٤ کەس کوژراون کە ١٥یان منداڵە، ژمارەی بریندارەکانیش بۆ ٣٦٠ کەس بەرزبۆتەوە.
(جۆ بایدن) سەرۆکی ئەمریکا لە راگەیەندراوێکدا پێشوازی لەو ئاگربەستە کردو سوپاسی (عەبدولفەتاح سیسی) سەرۆکی میسری کرد، کە رۆڵێکی گەورەی لە گەیشتن بەو رێکەوتنە ھەبووە.
بایدن وتی، لە ماوەی ٧٢ سەعاتی رابردودا لەگەڵ لێپرسراوانی ناوچەکە کاریان کردووە بۆ ئەوەی ئاڵۆزییەکان کەمبێتەوە و بگەنە چارەسەر. پشتیوانی خۆشی بۆ ئیسرائیل دوپاتکردەوە لە بەرگری کردن لە خۆی دژی ھەر ھێرش و پەلامارێک.
"ریاز مەنسور" نێردەی فەڵەستین لە ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی رایگەیاند، پێویستە ئەنجومەنی ئاسایش بەرپرسیارێتی دوژمنکاریی ئیسرائیل بەرامبەر ھاوڵاتیانی فەلەستین بگرێتە ئەستۆ و دوایین پێشھاتەکان تاووتوێ بکات.
وتیشی، لە کۆبوونەوەکەدا راپۆرت سەبارەت بە دوایین پێشھاتەکانی رەوشی کەرتی غەززە دەخرێتەڕوو، دواتر لە دانیشتنێکی داخراودا رێگە چارەکان تاووتوێ دەکرێن.
ئەو کۆبوونەوەیە دوای ئەوە دێت کە لە رۆژی ھەینییەوە ئیسرائیل بۆردوومانی بۆ سەر کەرتی غەززە دەستپێکرد، بۆردوومانەکەش بە ئاگربەستێکی نێوان بزووتنەوەی جیھادی ئیسلامی و ئیسرائیل لە شەوی رابردووەوە راگیراوە.
ئاماژەی بەوەشکردوە، دەسەڵاتدارانی چین پشتیوانی ئەو گروپ و میلیشیا چەکدارانەی ھاوپەیمانی ئێران دەکەن و بەڵگە و زانیاری وردیشیان لەبەردەستدایە کە ئەو فڕۆکە بێفڕۆکەوانانەی بەدەست گروپەکانی ھاوپەیمانی ئێرانەوەن لە خۆرھەڵاتی ناوەڕاست، چین دابینی کردوە
وەزارەتی بەرگری روسیا رایگەیاندووە ، سوپای روسیا لە نیکۆلاییڤ ٤٥ ھەزار تۆن چەک و کەرەستەی سەربازی لە سێ ناوچەدا لەناوبردووە ، ئاماژە بۆ ئەوەش کراوە کە ئەو چەک و کەرەستانە لەلایەن ناتۆوە دراونەتە ئۆکراین .
لەلایەکی تریشەوە وەزارەتی بەرگری بەریتانیا رایگەیاندووە ، روسیا لە دۆنیتسک و کراماتۆرسک مینی لە ھێڵەکانی بەرگری خۆی چاندووە ، بەڵام ھیچ بەڵگەیەکی لەسەر ئەو بابەتە بڵاونەکردۆتەوە .
ئاژانسی ھەواڵی ئیرنا بڵاویکردەوە، شەڕەکە لەناوچەیەکی نزیک پارێزگای کرمانی باشوری ئەو وڵاتە ڕوویداوە، لەئەنجامدا چوار ھاوڵاتی ئێرانی و شەش ھاوڵاتی ئەفغانی کوژراون و کەسێکیش برینداربووە، لەسەر ڕووداوەکەش تۆمەتبارێک کە گوایە کێشەی دەروونی ھەیە دەستگیرکراوە.
ئاشکراش بووە تۆمەتبارەکە ھاوڵاتییەکی ئەفغانییە و یەکێکە لە ئالودەبووانی ماددە ھۆشبەرەکان و تاوانەکەشی بەچەقۆ ئەنجامداوە، دوای ڕووداوەکەش ویستوویەتی ناوچەکە جێبھێڵێت، بەڵام لەلایەن ھێزەکانی پۆلیسەوە دەستگیرکراوە.
ئاژانسی فڕانس پرێس بڵاویکردەوە، چەند ساڵێکە وشکەساڵی کاریگەریی بەرچاوی کردووەتە سەر ناوچە کشتوکاڵییەکانی ئێران، بەو ھۆیەشەوە ناکۆکی لەسەر زەوی و سەرچاوەکانی ئاو پەرەیسەندووە.
ئەردۆغان لەمیانەی بەشداریکردنی لە کۆنگرەی باڵیۆزانی تورکیا لە ئەنقەرە رایگەیاند، وڵاتەکەی بەردەوام دەبێت لەسەر بەرەنگاربوونەوەی گروپە چەکدارەکان و بڕیاری دروستکردنی ناوچەی ئارام بە قوڵایی ٣٠ کیلۆمەتر لەباکوری سوریا وەک خۆیەتی، بەمنزیکانەش بازنەکانی پشتێنەی ئەمنی بە کۆنترۆڵکردنی چەند ناوچەیەکی تر لە باکوری سوریا یەکدەخرێن.
سەرۆک کۆماری تورکیا ئاماژەی بەوەشکرد، تورکیا بەردەوام دەبێت لە ھەوڵەکانی بۆ کۆتاییھێنان بە جەنگی ناوخۆیی لە سوریا و گەرەنتی سەقامگیری لە عێراق و لوبنان و فەڵەستین و یەمەن و ئەفغانستان و لیبیا.
فەرماندەیی ناوچەی ڕۆژھەڵاتی سوپای چین بڵاویکردەوە، زۆربەی ڕاھێنانە نوێیەکان تایبەت دەبن بە چۆنیەتی بەرپەرچدانەوەی ژێر دەریایی و ھێرشەکان لە دەریاوە.
لەلایەکی دیکەوە جارێکی دیکە، وەزارەتی دەرەوەی چین بڵاویکردەوە، تایوان بەشێکی دانەبڕاوە لە وڵاتەکەی و ڕاھێنانە سەربازییەکانیش ئەرکی ئاسایی سوپایە بەسەر سنورە دەریاییەکانی چین و پشت بەستە بە یاسا و ڕێنماییە ناوخۆیی و نێودەوڵەتییەکان.
لەبەرامبەردا وەزارەتی بەرگری تایوان ڕایگەیاند، بۆ بەرپەرچدانەوەی مەترسییەکانی سوپای چین، فڕۆکە و کەشتی جەنگی ناردووەتە سنورە دەریاییەکانی بۆ وەڵامدانەوەی ھەر مەترسییەک کە بۆسەر درووگەی تایوان دروستببێت.
بۆردوومانی سوپای ئیسرائیل بۆ سەر کەرتی غەززە بۆ سێیەمین رۆژ بەردەوامە، سوپای ئیسرائیل بڵاویکردەوە، فەرماندەیەکی سەربازی باڵا سەر بە بزووتنەوەی جیھادی ئیسلامی لە کەرتی غەززە لە بۆردوومانەکانی ئەم دوو رۆژەی ئیسرائیل کوژراوە، بەوەش دەتوانن بڵێن ئامانجی بۆردوومانەکانیان پێکاوە.
تا ئێستاش ژمارەی کوژراوانی بۆردوومانەکە بۆ ٣٢ کەس بەرزبووەتەوە و ژمارەی بریندارەکانیش لە سەروو ٢٠٠ کەسەوەیە. وەزارەتی تەندروستی فەڵەستینیش رایگەیاند، کەرتی تەندروستی غەززە بەخراپترین دۆخیدا تێپەڕدەبێت بۆ ئەوەی چارەسەری بریندارەکان بکەن و دەواودەرمانیش بە ڕێژەی ٤٠% لە کەرتی غەززە کەمی ھەیە.
لە وەڵامی بۆردوومانەکانی ئیسڕائیل، بزوتنەوەی جیھادی ئیسلامی زیاتر لە ١٠٠ مووشەکی ئاڕاستەی شارەکانی ئیسرائیل کردووە.
وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکاش رایگەیاند، پشتیوانی لە ئیسرائیل دەکەن لە بەرگریکردن لە خۆی و داواشیکرد، لایەنەکان خۆیان لە ئاڵۆزترکردنی رەوشەکە بەدوور بگرن.
پەیامنێری کوردسات نیوز رایگەیاند، لە بەیانی ئەمڕۆوە سوپای تورکیا ھەردوو گوندی "عەون دادات" و "محەسەنلی" و چەند گوندێکی تری لە باکوری شاری مەنبج، بە ھاوەن و مووشەک بۆردوومان کردووە و ٥٥ ھاوەنی ئاڕاستە کردوون.
ئاماژەی بەوەشکرد، بۆردومانەکە بەشێوەی ھەڕەمەکی بەردەوامە و ئەو ناوچانەش دانیشتووانی تێدایە و مەترسی لەسەر ژیانیان دروست بووە.
ریاز مەنسور وەزیری دەرەوەی فەڵەستین رایگەیاند، پەیوەندیان بە سەرۆکی ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی و ئەندامانی تری ئەنجومەنەکە کرد و داوایان کرد، ئەنجومەنی ئاسایش بەرپرسیارێتی راگرتنی ھێرشەکانی ئیسرائیل لەسەر کەرتی غەززە لەئەستۆ بگرێت و ھێرشەکان ئیدانە بکات و پارێزگارییەکی نێودەوڵەتییش بۆ گەلی فەڵەستین دابین بکات.
وتیشی، ژمارەیەک ئەندامی ئەنجومەنی ئاسایش وەڵامی داواکەی فەڵەستینیان داوەتەوە و رێککەوتون رۆژی دووشەممە کۆبوونەوەیەکی نائاسایی و داخراو ئەنجام بدەن و ھێرشەکانی ئیسرائیل بۆ سەر کەرتی غەززە تاوتوێ بکەن.