زیلینسکی ئاشکراشیکرد، لە دوای کۆتایھێنان بە پەیوەندییەکانیان، گوشارەکانی سەر سوریا زیاتر دەبن.

ڕۆژی چوارشەممە بۆ پاڵپشتیکردنی ڕووسیا، سوریا دانینا بە سەربەخۆی ھەردوو ھەرێمی "دۆنیتسک و لۆھانسک" کە ئۆکراین بە بەشێک لە خاکی خۆی دەزانێت و ڕووسیاش وەک دوو ھەرێمی سەربەخۆ ڕایگەیاندوون.

ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆم لە ڕاگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوە کردووە، بەھۆی سزاکانی سەر کەرتی نەوت و وزەی ڕووسیا، قەیرانێکی مەترسیدار چاوەڕوانی وڵاتانی ئەوروپا دەکات و پێویستە مامەڵەیەکی زۆر ورد و زانستییانەی لەگەڵ بکرێت بۆ ئەوەی کاریگەرییەکانی کەمبکرێتەوە و مەترسییەکی زۆر لە ژیانی ھاوڵاتیان و بوارە پیشەسازیی و بازرگانییەکان دروست نەبێت.

ئاماژەی بەوەشکردووە، ئەگەر کۆی وڵاتانی ئەوروپا بەکاھێنانی غاز لە بوارە جیاوازەکاندا بە ڕێژەی ٣٠٪ کەمبکەنەوە، مەترسی قەیرانی وزە لە ئەوروپا زۆر کەم دەبێتەوە.

سەرۆک وەزیرانی سوید لە پەراوێزی کۆبونەوەکانی لوتکەی ناتۆ کە لە ئیسپانیا بەڕێوەدەچێت ڕایگەیاندووە، لە کۆبوونەوەکانی لەگەڵ لێپرسراوانی تورکیا، ڕوونیکردووەتەوە کە سوید بە ھەموو شێوەیەک پابەندە بە یاسا نێودەوڵەتیەکان لە ڕادەستکردنی داواکراواندا و دانوستانەکانیشیان بۆ بە ئەندامبونی سوید لە ھاوپەیمانی ناتۆ بەردەوامە و پێدەچێت ماوەی یەک ساڵ بخایەنێت.

ھاوکات ئان لیندا وەزیری دەرەوەی سوید ڕایگەیاندووە، وڵاتەکەی مەترسییەکانی تورکیا سەبارەت بە تیرۆر بە جددی وەردەگرێت و ڕێککەوتنیان لەو بارەیەوە کردووە.

وتەبێژێکی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا ڕایگەیاندووە، دانوستانە ناڕاستەوخۆکانی دەوحە کە بۆ دەستپێکردنەوەی دانوستانی نێوان ئەمریکا و ئێران بە نێوەندگیری یەکێتی ئەوروپا بەڕێوەدەچوو، بە بێ ئەنجام کۆتاییھاتووە.

ئەمریکاش نیگەران و بێھیوایە لەوەی کە ئێران جارێکی تر وەڵامی ئەرێنی بۆ دەستپێشخەرییەکەی  یەکێتی ئەوروپا نەبووە، ھەر بۆیە ھیچ پێشکەوتنێک لە دانوستانەکاندا بەدی نەھاتووە.

ڕۆژی چوارشەممە، ئاژانسی ھەواڵی تەنسیم ئاشکرایکرد کە بەھۆی ئەوەی ئەمریکا پێداگری کردووە لەسەر ئەو ھەڵوێستانەی کە لە بەرژەوەندی ئێران نییە، دانوستانەکان لە دەوحە بە بێ ئەنجام کۆتایی ھاتووە، بەڵام دواتر وەزارەتی دەرەوەی ئێران ڕەتیکردەوە دانوستانەکان کۆتایی ھاتبێت و جارێکی دیکەش ڕاگیرابێت.

فەخرەدین کۆجا، وەزیری تەندروستی تورکیا ڕایگەیاند، یەکەم حاڵەتی تووشبوون بە ئاوڵەی مەیمونیان تۆمارکردووە و لەبارەی تووشبووەکەشەوە وتی، تووشبووەکە تەمەنی ٣٧ ساڵە و خراوەتە ژێر چاودێری وردی تەندروستیییەوە.

بە پێی ڕاگەیەندراوی وەزیری تەندروستی تورکیا، تووشبووەکە سیستمی بەگری لاواز بووە و لە ئێستادا کەرەنتینە کراوە و ھەوڵ دەدەن ڕێگر بن لە بڵاوبوونەوەی زیاتری نەخۆشییەکە. 

لەگەڵ ئەوەی ڕێکخراوی تەندروستی جیھانی ھۆشداری لە بارەی نەخۆشییەکەوە داوە بەڵام دڵنیایی دەدات کە ھیچ ترسێک نییە لەوەی ڤایرۆسەکە بگۆڕێت بۆ پەتایەکی جیھانی.

ڕۆژنامەی نیویۆرک تایمزی ئەمریکی لە ڕاپۆرتێکدا ئاشکرایکردووە، لیوا "عەلی ناسری" بەرپرسی باڵا لە "یەکەی تایبەتی زانیارییەکان"ی سەر بە سوپای پاسداران دەستگیرکراوە.

ئەو ڕۆژنامەیە ئاماژەی بەوەکردووە، عەلی ناسری بە تۆمەتی ئاشکراکردنی زانیاری لە بارەی پڕۆگرامە ئەتۆمیەکەی ئێران و سیخوڕیکردن بۆ ئیسڕائیل ماوەی دوو مانگە دەستیگرکراوە.

ئەوەش لە کاتێکدایە حکومەتی ئێران دەیان کارمەندی تایبەت بە پڕۆگرامی ئەتۆمی وڵاتەکەی دەستگیرکردووە بە تۆمەتی دزە پێکردنی زانیاری سەربازیی.

ئەو ھەڵمەتانەی تاران دوای ئەوە دێت لە ماوەی ڕابردوودا چەند وێستگەیەکی ئەتۆمی ئێران کرانە ئامانج، تارانیش، ئیسڕائیل بە ئەنجامدانی ھێرشەکان تۆمەتبار دەکات.

"عومران رەزا" رێکخەری نەتەوە یەکگرتووەکان لە سوریا رایگەیاند، ئەمنییەتی کەمپی ھۆڵ کە دەکەوێتە باکوری خۆرھەڵاتی سوریاوە خراپە و داھاتووی منداڵانی نێو کەمپەکەش نادیارە، وتیشی لە مانگی کانونی دووەمی رابردووەوە تا ئێستا ١٠٦ تاوانی کوشتن لەو کەمپە روویانداوە و زۆرینەی قوربانییەکانیش ژنان بوون.

ئەو رێکخەرە راشیگەیاندووە، لە ئێستادا ١٤ ملیۆن و ٦٠٠ ھەزار کەس لە سوریا پێویستیان بە ھاوکاری مرۆییە، ئەو ژمارەیەش بەرزترینە کە  لە سەرەتای دەستپێکردنی جەنگی سوریاوە تۆمار کرابێت.

لە پەراوێزی لوتکەی ناتۆ لە مەدرید، سەرکردەکانی تورکیا و سوید و فینلەندا و ناتۆ، کۆبوونەوەیەکی چوارقۆڵیان ئەنجامدا و دوای کۆبوونەوەکە سەرۆکایەتی تورکیا رایگەیاند، رەجەب تەیب ئەردۆغان، ئەوەی ویستوویەتی بەدەستیھێناوە و سوید و فینلەندا لەبەرامبەر بەدەستھێنانی پشتیوانی تورکیا بۆ بەئەندامبوونیان لە ناتۆ بەڵێنیانداوە لە پرسی بەرەنگاربوونەوەی تیرۆر ھەماھەنگی تەواوی ئەنقەرە بکەن.

ھەروەھا تورکیا و سوید و فینلەندا، لە راگەیەنراوێکی ھاوبەشدا جەختیانکردەوە لە بەھێزکردنی ھەماھەنگییەکانیان لەبواری سنوردارکردنی چالاکییە تیرۆریستییەکان.

ئاماژەیان بەوەشدا، ستۆکھۆڵم و ھیلسینکی، لێکۆڵینەوەی خێرا لە چالاکییەکانی پارەکۆکردنەوە و چەکدارکردن بۆ  بەرژەوەندی پارتی کرێکارانی کوردستان دەستپێدەکەن و لەسەر بنەمای بەڵگەی پێویست تۆمەتبارانی تیرۆر رادەستی تورکیا دەکەن.

ریچارد میڵز، جێگری نوێنەری ئەمریکا لە نەتەوەیەکگرتووەکان ڕایگەیاند، بەڵگەی پشتڕاستکراوە ھەیە، کە ڕوسیا بەرپرسیاری یەکەمە لەو پێشێلکارییانەی کە لە ئۆکراین تۆمار کراون، لەوانە پێشێلکاری بەرامبەر مەدەنییەکان و ژێرخانی ئۆکراین، کە دەچنە چوارچێوەی تاوانی جەنگەوە.

داواشی لە کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی کرد، لێکۆڵینەوە لە تێوەگلانی ڕوسیا لە ئەنجامدانی تاوانی جەنگ لە ئۆکراین بکەن و وتی، ئەمریکا پشتیوانی ھەموو لێکۆڵینەوەیەک لەو تاوانانە دەکات، لەبارەی پڕۆسەی ڕاگواستنی زۆرەملێی ھەزاران ھاوڵاتی ئۆکراینییشەوە ڕایگەیاند، داوا لە ئەندامانی ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی دەکات، قسەی جدیان ھەبێت.

پێشتر نەتەوەیەکگرتووەکان رایگەیاندبوو، بەھۆی ھێرشی ڕوسیا بۆ سەر ئۆکراین، زیاتر لە شەش ملیۆن و ٢٠٠ ھەزار کەس لە ئۆکراین ماڵوحاڵی خۆیان جێھێشتووە.

دوای ئەوەی جۆزێپ بۆرێل لێپرسراوی سیاسەتی دەرەوەی یەکێتی ئەوروپا دەستپێکردنەوەی دانوستانە ناڕاستەوخۆکانی نێوان ئێران و ئەمریکای بە نێوەندگیری یەکێتی ئەوروپا راگەیاند، ئێنریکی مۆرا نێردەی یەکێتیەکە لە دەوحە بە جیا لەگەڵ عەلی باقری گەورە دانوستانکاری ئێران و رۆبێرت مالی نێردەی تایبەتی ئەمریکا بۆ کاروباری ئێران کۆبۆوە.

بە وتەی چەند سەرچاوەیەکی ئاگادار، مۆرا نامەی گرنگی لەنێوان نوێنەرانی ئەمریکا و ئێران گۆڕیوەتەوە، بەو ئامانجەی دانوستانەکانیان بۆ زیندوکردنەوەی رێککەوتنی ئەتۆمی دەستپێبکاتەوە و کۆتایی بەو چەقبەستوییە بھێنرێت کە چەند مانگێکە لە دانوستانە ئەتۆمییەکاندا دروست بووە.

بۆریس جۆنسن سەرۆک وەزیرانی بەریتانیاش، داوا لە سەرکردەی وڵاتە ئەندامەکانی ناتۆ دەکات، بودجەی سەربازییەیان بۆ بەرپەرچدانەوەی ھێرشی روسیا بۆ سەر ئۆکراین زیاد بکەن، ئەوە لە کاتێکدایە لە دوای کۆنتڕۆڵکردنی نیمچە دوورگەی کریما لە لایەن روسیاوە، ئەندامانی ناتۆ بڕیاریاندا بودجەی بەرگریی رێکخراوەکە، بۆ ٢%ی داھاتی ناوخۆیی وڵاتەکانیان بەرز بکەنەوە.

ھاوکات یەنس ستۆڵتنبێرگ، سکرتێری گشتیی ناتۆ، لە پەراوێزی کارەکانی دووەم رۆژی لووتکەی رێکخراوەکە رایگەیاند، روسیا ھەڕەشەیەکی راستەوخۆی لەسەر ئاسایشی ناتۆ دروستکردووە.

ئاژانسی ھەواڵی تەنسیم لە زاری سەرچاوەیەکی ئاگادارەوە بڵاویکردەوە، بەھۆی ئەوەی ئەمریکا پێداگری کردووە لەسەر ئەو ھەڵوێستانەی کە لە بەرژەوەندی ئێران نییە،  دانوستانەکان لە نێوان رێکخەری کارەکانی یەکێتی ئەوروپا بۆ رێککەوتنی ئەتۆمی و گەورە دانوستانکاری ئێران بەبێ ئەنجام کۆتاییھاتووە .

بە پێی ھەندیک لە راپۆرتەکان، ئێنریکی مۆرا رێکخەری کارەکانی یەکێتی ئەوروپا بۆ رێککەوتنی ئەتۆمی لە دەوحە بە جیا لەگەڵ عەلی باقری گەورە دانوستانکاری ئێران و رۆبێرت مالی نێردەی تایبەتی ئەمریکا بۆ کاروباری ئێران کۆبۆتەوە  و نامەی گرنگی لەنێوان نوێنەرانی ھەردوو وڵات گۆڕیوەتەوە بەو ئامانجەی دانوستانەکانیان بۆ زیندوکردنەوەی رێککەوتنی ئەتۆمی دەستپێبکاتەوە.

بەرپرسێکی بەڕێوەبەرایەتی ئاگرکوژێنەوەی سان ئەنتۆنیۆ رایگەیاندووە، بارھەڵگرێکیان لە نزیک ھێڵێکی شەمەندەفەر لە ناوچەیەکی دوور لە پەراوێزی باشووری شارەکە دۆزیوەتەوە کە تیایدا کۆمەڵێک تەرم هەبوون.

ویلیام مەکمانۆس بەڕێوەبەری پۆلیسی شارەکە ڕایگەیاند، کرێکارێک کە لە باڵەخانەیەکی نزیک لە شوێنی ڕووداوەکە کاردەکات گوێی لە ھاوارێک بووە بۆ بەهاناوەچوون، بۆیە بۆ لێکۆڵینەوە ھاتووەتە دەرەوە. ئەو کرێکارە بینیویەتی بەشێکی دەرگای بارھەڵگرەکە کراوەتەوە، بۆیە لەوێوە سەیری ناوەوەی کردووە و ژمارەیەک تەرمی دۆزیوەتەوە.

لەنێو ئەو ١٦ کەسەی کە بەھۆی گەرما و تەنگەنەفەسی ڕەوانەی نەخۆشخانەکان کراون، چواریان تەمەنیان لە خوار ١٨ ساڵەوە بووە، بەڵام ھیچ منداڵێک لە نێو ئەو کۆچبەرانەدا نەبووە کە گیانیان لە دەستداوە.

چارڵز ھود، بەڕێوەبەری ئاگرکوژێنەوەی سان ئەنتۆنیۆ لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا وتی: "ئەو نەخۆشانەی کە بینیمان، تووشی جەڵتەی گەرما و ماندوویەتی بوون... کۆچبەرەکان لە نێو بارھەڵگرێکی ساردکەرەوە بوون، ھیچ ئامێرێکی فێنککردنەوە لە نێو بارھەڵگرەکەدا بەدی نەکراوە."

پلەکانی گەرما لە سان ئەنتۆنیۆ، لە کاتی ڕووداوەکەدا نزیکەی ٣٩ پلەی سەدی بووە و ڕادەی شێ زۆر بووە.

(یانیس پلاکیۆتاکیس) وەزیری کاروباری دەریایی و سیاسەتی دوورگەکانی یۆنان ڕایگەیاند، لە ماوەی سێ ڕۆژی ڕابردوودا قاچاخچییەکانی تورکیا ھەوڵیانداوە ١١٣٠ کۆچبەری نایاسایی بگەیەننە دوورگە یۆنانییەکانی دەریای ئیجە، بەڵام دەسەڵاتدارانی دەریاوانی شوێنی بەلەمی قاچاخچییەکانیان دەستنیشانکردووە و لە ٢٤ ھەڵمەتی جیادا ڕێگرییان لێکردوون.

بە وتەی وەزیرەکەی یۆنان، تورکیا بەردەوامە لە پێشێلکردنی یاسای نێودەوڵەتی و بەھێزکردنی تۆڕەکانی قاچاخچیەتی.

لەسەر ئاستی داخوازییە ھەرێمییەکانیش، ئەسینا لە ڕێگەی سکرتێری گشتی نەتەوە یەکگرتووەکانەوە پەیامێکی ئاڕاستەی ئەنقەرە کردووە و داوای کردووە واز لە سیاسەتی گومانخستنە سەر سەروەری دوورگەکانی دەریای ئیجە بھێنێت.

ئاژانسی ھەواڵی ئێرنای سەر بە حکومەتی ئێران، لە زاری سەرچاوەیەک لە وەزارەتی دەرەوەی ئەو وڵاتە ئاشکرای کرد، ئەمڕۆ لە شاری دەوحەی پایتەختی قەتەر، دانوستانەکان بۆ ھەڵگرتنی گەمارۆکانی سەر ئێران بەڕێوەدەچێت و تیمی دانوستانکاری ئێرانییش بەشداری دانوستانەکان دەکەن.

پێشتریش ڕۆژنامەی واشنتۆن پۆستی ئەمریکی، لە زاری لێپرسراوێکی باڵای ئەمریکاوە بڵاویکردەوە، واشنتۆن ڕەزامەندیداوە لەسەر ئامادەبوون لە گفتوگۆ نوێیەکانی تایبەت بە دۆسیەی ئەتۆمی ئێران.

لە شاری مەدریدی پایتەختی ئیسپانیا لە ڕێوشوێنێکی توندی ئەمنییدا، کۆبوونەوەی لووتکەی سەرکردەکانی ڕێکخراوی پەیمانیی باکووری ئەتڵەسی "ناتۆ"، دەستپێدەکات و تاکو ٣٠ی ئەم مانگە بەردەوام دەبێت.

پرسی بە ئەندامبوونی سوید و فینلەندا لە ڕێکخراوەکە و نیگەرانییەکانی تورکیا لەو پرسە و بەردەوامی جەنگی ڕووسیا لە دژی ئۆکراین، تەوەری سەرەکی کۆبوونەوەکان دەبن و بڕیاریشە لە کۆبوونەوەکاندا ڤۆلۆدیمیر زیلینسیکی سەرۆکی ئۆکراین بە ئۆلاین بەشداری بکات.

بۆ پاراستنی ئاسایشی کۆبوونەوەکان، ڕێکاری توندی ئەمنیی گیراونەتەبەر، حکومەتی ئیسپانیا نزیکەی ١٠ ھەزار سەربازی خستووەتە حاڵەتی ئامادەباشی و لە چەندین شەقام و ناوچەی کۆبوونەوەکان، ھاتوچۆ قەدەغە دەکرێت.