ئاماژە بەوەش دەکات ،ئامانجی بنەرەتی ئەنقەرە لە سوریا لاوازکردنی کوردانی رۆژئاوای کوردستانە، لە ھەمان کاتدا لە پشتیوانی واشنتن بۆ ھێزە کوردەکانی رۆژئاوا دڵتەنگە.

بە پێی ڕاپورتەکە تێچوی سالانەی دەستێوەردانی تورکیا لە سوریا نزیکەی دوو ملیار دۆلارە و  نزیکەی ١٢ ھەزار سەربازی لە سوریا بڵاوکردووەتەوە و موچەی زیاتر لە ٥٠ ھەزار چەکداری سوریش دابین دەکات. 

ڕۆژنامەکە تیشکی خستوتە سەر گروپە ئۆپۆزسیۆنەکانی سوریای لایەنگری تورکیا کە دەزانن ئەنقەرە نەک بۆ بەرژەوەندی سورییەکان بەڵکو بۆ بەرژەوەندی خۆی لە ناوچەکەدایە.

 

 

لەسەر داوای عێراق ئەنجوومەنی ئاسایش بۆ گفتوگۆکردن سەبارەت بە ھێرشەکانی تورکیا کۆبووەوە و فوئاد حسین وەزیری دەرەوەی عێراق داوای لە ئەنجومەنی ئاسایش کرد بڕیارێک دەربکات بۆ ناچارکردنی تورکیا بە کشاندنەوەی ھێزەکانی لە خاکی وڵاتەکەی، دەستدرێژییەکانی تورکیاشی بە دوژمنکارییەکی سەربازی بۆ سەر سەروەری عێراق و ھەڕەشە بۆ سەر ئاشتی و ئاسایشی ھەرێمی و نێودەوڵەتی ناوبرد.

وەزیری دەرەوەی عێراق راشیگەیاند، ٢٩٦یاداشتی ناڕەزاییان لەسەر پێشێلکارییەکان ئاراستەی تورکیا کردووە و داوای لە ئەنجوومەنی ئاسایش کرد لیژنەیەکی لێکۆڵینەوەی نێودەوڵەتی سەربەخۆ بۆ دەستدرێژییەکە پێکبھێنێت.

ھەروەھا جینین پلاسخارت نێردەی تایبەتی ئەمینداری گشتی نەتەوەیەکگرتوەکان راپۆرتێکی سەبارەت بە تۆپبارانەکەی ٢٠ی ئەم مانگەی تورکیا بۆ سەر زاخۆ پێشکەشکرد و رایگەیاند، ئەو جۆرە ھێرشانە دەبێتە مایەی زیادکردنی ئاڵۆزیی ھەرێمییەکان و کارەساتە مرۆییەکان.

جەختیشی کردەوە، عێراق دژی ئەو بیرۆکانەیە کە پێیوایە وەک گۆڕەپانی ململانێ دەرەکیی و ھەرێمییەکان مامەڵەی لەگەڵدا بکرێت. 

لەبەرامبەردا، ئۆنسو کیشیلی جێگری نوێنەری تورکیا لە ئەنجوومەنی ئاسایش رایگەیاند، وڵاتەکەی لەسەرەتاوە ئامادەیی پیشانداوە بۆ گرتنەبەری ھەموو رێوشوێنێک بۆ ئاشکراکردنی راستییەکان، وتیشی، جاری یەکەم نیە ھەڵمەتی شێواندن لە دژی وڵاتەکەی ئەنجامدەدرێت ، دووپاتیشیکردەوە، وڵاتەکەی بەردەوام پشتیوانی سەربەخۆیی و سەروەری گەشەپێدانی عێراقە ھەر بانگەشەیەکی پێچەوانەی راستییەکان نیازێکی باش نیە.  

نوێنەری تورکیا رەتیکردەوە سوپای وڵاتەکەی تۆپبارانی ھاووڵاتیانی عێراقی کردبێت

جۆزیب بۆریل لێپرسراوی سیاسەتی دەرەوەی یەکێتی ئەوروپا ڕایگەیاند، پێشنیازێکی نوێی پێشکەشکردوە بۆ زیندووکردنەوەی ڕێککەوتنی ئەتۆمی، لەو پێشنیازەدا وردەکاری ھەڵگرتنی سزاکان و ئەو ھەنگاوانەی پێویستە بنرێت بۆ کارکردن بە پلانی کاری گشتگیری ھاوبەش دیاریکراوە، ھەروەھا ئاماژەی بۆ ئەوەشکردووە، دوای ١٥ مانگ لە دانووستانی چڕ لە ڤییەننا ، چیتر بوار نەماوە بۆ سازشی زۆر گەورە.

لای خۆشیەوە عەلی باقری گەورە دانووستانکاری ئێران رایگەیاندووە، ئەوروپا پێشنیازێکی نوێی پێشکەشکردوە، بەڵام ئێرانیش بیرکردنەوەی تایبەتی خۆی ھەیە بۆ بەردەوامییدان بە دانووستانەکان و لە داھاتوودا دەیخاتەڕوو.

بەپێی راگەیەنراوێکی رەسمی حکومەتی بەریتانیا، بڕیاردراوە بە سەپاندنی سزا بەسەر ٤٢ کەسایەتی و دامەزراوەی رەسمی سەر بە حکومەتی روسیا و ٥ کەسایەتی سوریا، سزاکانیش بریتین لە بلۆککردنی سەرجەم سەروەت و سامانی ئەو کەسایەتی و دامەزراوانەی روسیا و سوریا لەگەڵ قەدەغەکردن و رێگەپێنەدانیان بە گەشتکردنیان بۆ بەریتانیا.

لە دوای دەستپێکردنی ھێرشەکانی روسیا بۆ سەر ئۆکراین، بەریتانیا ھاوشێوەی ئەمریکا و وڵاتانی سەر بە یەکێتی ئەوروپا، تائێستا چەندین سزای جیاجیای بەسەر پەرلەمانتار و سیاسەتمەدار و کەسایەتی روسیادا سەپاندووە.

وەزارەتی بەرگریی تورکیا رایگەیاند، دوو سەربازی سوپای تورکیا لە ناوچەی قەڵغانی فورات لە باکوری سوریا لەلایەن"یەپەگە"وە کراونەتە ئامانج، دوای برینداربوونیان سەربازەکان لە نەخۆشخانە گیانیانلەدەستداوە، تائێستاش یەکینەکانی پاراستنی گەل"یەپەگە" ھیچ راگەیەنراوێکی لەو بارەیەوە بڵاونەکردووەتەوە.

ئەوەش لەکاتێکدایە، لە ساڵی ٢٠١٦ەوە سوپای تورکیا ئۆپۆاسیۆنی قەڵغانی فوراتی بە ناوی بەرەنگاربونەوەی تیرۆر لە باکوری سوریا دەستپێکردووە.

رۆژنامەی واشنتۆن پۆست بڵاویکردەوە، وەزارەتی دادی ئەمریکا لە چوارچێوەی لێکۆڵینەوەکان سەبارەت بە ھێرشەکەی سەر باڵەخانەی کاپیتۆڵ و ھەوڵەکانی بۆ پێچەوانەکردنەوەی ئەنجامی ھەڵبژاردنی ساڵی ٢٠٢٠، لێکۆڵینەوەی لە رەفتارەکانی دۆناڵد ترامپ سەرۆکی پێشووی ئەمریکا کردووە.

بە پێی زانیارییەکانی رۆژنامەکە، وەزارەتی داد، گوێی لە بەرپرسانی پێشووی کۆشکی سپی گرتووە، کە لەنێویاندا دوو کارمەندی مایک پێنس جێگری سەرۆک ھەبوون.

ھەروەھا مایک پێنس رۆژی دووشەممەی رابردوو رایگەیاند، لە چوارچێوەی لێکۆڵینەوەکان لە ھێرشەکەی سەر باڵەخانەی کاپیتۆڵ لە ٦ی کانونی دووەمی ساڵی ٢٠١٠ لە لایەن دەستەی داواکارانی گشتی فیدراڵی وتەی لێوەرگیراوە.

رۆژنامەی واشنتۆن پۆست لە زاری دوو سەرچاوەی ئاگادار ئاشکرایکردووە،  نوێنەرانی داواکاری گشتی لەبارەی گفتوگۆکانی ترامپ و پارێزەران و کەسە نزیکەکانی پرسیاریان لە مایک پێنس کردووە.

لە راگەیەنراوێکدا وەزارەتی دەرەوەی تورکیا ئیدانەی ئەو ھێرشە مووشەکییەی کرد کە بەرەبەیانی ئەمرۆ کرایە سەر کونسوڵخانەی گشتی وڵاتەکەی لە موسڵ و ھیچ زیانێکی گیانی لێنەکەوتەوە.

داواش لە دەسەڵاتدارانی عێراق دەکات پابەندی پاراستنی کونسوڵخانە و نێردەی دیبلۆماسییەکان بن و بەزووترین کات ئەنجامدەرانی ھێرشەکە بدەنە دادگا.

راشیگەیاندووە، ئەوەی جێگەی مەترسی و سەرسوڕمانە ھێرشەکە لەکاتێکدا بووە کە ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی لەسەر داوای عێراق لە کۆبوونەوەدا بووە و وڵاتەکەیان تۆمەتباردەکرێت و بە شێوەیەکی نادادپەروەرانەش دەکرێتە ئامانج.

وەزارەتی دەرەوەی تورکیا داوا لە دەسەڵاتدارانی عێراق دەکات جەختبکەنەوە لەسەر بەرەنگاربوونەوەی تیرۆر و سنورێک بۆ بوونی تیرۆر لەسەر خاکەکەیان دابنێنن کە بووەتە مایەی ھەڕەشە لەسەر وڵاتانی دراوسێ و نێردە دیبلۆماسیییەکان.

بە ئامادەبوونی فوئاد حسین وەزیری دەرەوەی عێراق ئەمڕۆ ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی لە نیویۆرک کۆدەبێتەوە و گفتوگۆ لەبارەی ھێرش و دەستدرێژییەکانی تورکیا بۆ سەر خاکی عێراق دەکات.

بڕیاریشە لە کۆبوونەوەکەدا وەزیری دەرەوەی عێراق و جینین پلاسخارت نێردەی تایبەتی ئەمینداری گشتی نەتەوەیەکگرتووەکان راپۆرتی خۆیان لەبارەی ھێرش و بۆردومانەکانی تورکیا پێشکەش بکەن.

ئەحمەد سەحاف وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی عێراق رایگەیاند، وەزارەتی دەرەوە، لەسەر ئاستی ئەنجومەنی نوێنەران و حکومەت ھەڵوێستە نیشتمانییەکانی کۆکردۆتەوە بۆ یەکخستنی ھەڵوێستی عێراق لەبەرامبەر دەستدرێژییەکانی تورکیا.

شەوی رابردووش ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی لە راگەیەنراوێکدا ئیدانەی تۆپبارانەکەی رۆژی چوارشەممەی رابردووی تورکیای بۆ سەر ھاوینەھەواری پەرخ لە زاخۆ کرد و پشتیوانی خۆی بۆ سەربەخۆیی و سەروەریی خاکی عێراق دووپاتکردەوە.

بایدن لە میانەی بەشداریکردنی لە کۆبوونەوەیەکی ئابووری بە شێوەی ڤیدیۆ کۆنفڕانس رایگەیاند، بڕیارە لەم ھەفتەیەدا قسە لەگەڵ (شی جین بینگ) ھاوتا چینییەکەی بکات، بۆ ئەو مەبەستە چاوەڕێی دڵنیاکردنەوەیە.

جەختیشیکردەوە، وڵاتەکەی داکشانی ئابووری بەخۆیەوە نابینێت.

ھەروەھا سەرۆکی ئەمریکا سەبارەت بە رەوشی تەندروستی دوای توشبوونی بە کۆرۆنا رایگەیاند، رەوشی تەندروستی بەرەو باشبوون دەڕوات و ھیواخوازە بتوانێت تا کۆتایی ئەم ھەفتەیە بگەڕێتەوە سەر کاری ئاسایی.

رافایێل گروسی ئاماژەی بۆ ئەوەشکردوە، لەئێستادا ھیچ زانیارییەکیان نیە سەبارەت بەوەی ئایا ئێران چەکی ئەتۆمی گەشە پێدەدات یاخود نا، چونکە بەھۆی ئەوەی ئێران کامێراکانی چاودێری کوژاندووەتەوە بۆیە نازانن چی روودەدات.

ھەروەھا رایگەیاندوە، ئەگەرەکانی گەیشتن بە رێککەوتن لەگەڵ ئێران کەمدەبنەوە، چونکە دانووستانەکان ھیچ ئەنجامێکیان نیە، بەڵام ئەگەر ئێران بیەوێت متمانەی ئاژانسەکە بەدەستھێنێت، دەبێت رێگە بە پشکنینەکانیان بدات و کامێراکانی چاودێری دابنێتەوە.

لە لەمانگی حوزەیرانی رابردوودا، ئێران ٢٧ کامێرای چاودێری ئاژانسی وزەی ئەتۆمی لە وێستگە ئەتۆمییەکانی لابرد، رۆژی دوو شەممەش محەمەد ئیسلامی سەرۆکی رێکخراوی وزەی ئەتۆمی ئێران رایگەیاند، تا رێککەوتنی ئەتۆمی کارانەکرێتەوە کامێراکانی چاودێری ئاژانسی نێودەوڵەتی ووزەی ئەتۆم لە وێستگە ئەتۆمییەکانی وڵاتەکەی ناخرێنەوە کار.

لیزە ترەس و ریشی سووناک، ھەردوو کاندیدی رکابەر لەسەر پۆستی سەرۆک وەزیرانی بەریتانیا لە یەکەمین دیبەتی تەلەفیزیۆنیی رووبەڕووی یەکتربوونەوە و گفتوگۆیان لەبارەی رەوشی ئابووریی بەریتانیا و پرسی باج کرد.

لیزە ترەس رایگەیاند، ئەگەر بووە سەرۆک وەزیران رێکاری توند بەسەر کۆمپانیا تەکنەلۆژییەکانی چین وەک تیکتۆک دەسەپێنێت، وتیشی، سیاسەتەکانی ریشی سووناک بەریتانیا تووشی پاشەکشەی ئابووری دەکەن.

لەبەرامبەردا ریشی سووناک رایگەیاند، لەکاتی بڵاوبوونەوەی پەتای کۆرۆنا، ھەموو رێکارێکی بۆ پاراستنی ئابووریی وڵاتەکەی و پاڵپشتیی خزمەتگوزاریی تەندروستیی نیشتمانی گرتووەتەبەر.

بڕیاروایە رۆژی ٥ی ئەیلوولی ئەمساڵ، بە ھەڵبژاردنی ناوخۆیی لەناو پارتی پارێزگاران، کاندیدی کۆتایی بۆ پۆستی سەرۆک وەزیرانی بەریتانیا، لەنێوان لیزە ترەس و ریشی سووناک دیاریبکرێت.

سێرگی لاڤرۆڤ وەزیری دەرەوەی روسیا رایگەیاند، ھۆکاری سەرەکی قەیرانی خۆراک لە جیھاندا رێگرییەکانی بەردەم ھەناردەکردنی گەنمی ئۆکراین و سزاکانی سەر روسیایە کە بەھۆیەوە ناتوانێت گەنم و بەروبوومی کشوکاڵیی و بەرھەمە خۆراکییەکان ھەناردەی بازاڕەکانی جیھان بکات.

وتیشی، داوا لە ئەنتۆنیۆ گۆتێرێس سکرتێری گشتی رێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان دەکەن کێشەی سزاکانی سەر روسیا چارەسەر بکات، ئەو ھەنگاوەش کاریگەری گەورەی دەبێت لەسەر کەمبوونەوەی قەیرانی خۆراک لە جیھاندا.

میدیاکانی ئەمریکا بڵاویانکردووەتەوە، لە دارستانەکانی باشوری ویلایەتی کالیفۆڕنیا لە نزیک ھاوینەواری یوسیمیتی نیشتیمانی ئاگرێکی گەورە کەوتووەتەوە و بەھۆی بەرزی پلەکانی گەرما و وشکبوونەوەی دارەکانی دارستانەکەشەوە ئاگرەکە بەردەوام فراوانتر دەبێت و زیاتر بڵاودەبێتەوە.

لێپرسراوانی حکومەتی خۆجێی ویلایەتەکەش رایانگەیاندوە، سەرەڕای زۆری ژمارەی تیمەکانی ئاگرکوژێنەوە و بەکارھێنانی ھەموو رێگە و رێکارەکانی تایبەت بە کۆنترۆڵکردنی ئاگر، بەڵام بەھۆی گەورەیی ئاگرەکەوە کۆنترۆڵکردنی زۆر قورسە، ئەوەش مەترسییەکی زۆری دروستکردوە و بەھۆیەوە ھەزاران خێزان ماڵ و شوێنەکانیان بەجێھێشتووە.

(شا عەبدوڵای دووەم) پادشای ئوردن لە چاوپێکەوتنێکی تەلەفزیۆنیدا رایگەیاند، ئوردن و ھیچ وڵاتێکی عەرەبی لە دژی ئێران نین و ھیچیشیان نایانەوێت پەیوەندییەکانیان لەگەڵ تاران خراپ بێت، بەتایبەتیش لەسەر بنەمای ڕێزگرتن لە سنور و سەروەری یەکتر و پاراستنی بنەمای دراوسێیەتی.

وتیشی، ئێران لە رێی ھاوکاری و پشتیوانیکردنی چەندین گروپ و میلیشیا، بە ئاشکرا دەست لە کاروباری بەشێکی زۆر لە وڵاتانی عەرەبی وەردەدات، تەنھا ئەوەش ھۆکاری خراپی پەیوەندییەکانیەتی لەگەڵ وڵاتانی عەرەبی، بەڵام ئەگەر سیاسەت و ھەڵسوکەوتەکانی بگۆڕێت و دەست لە کاروباری ناوخۆی وڵاتان وەرنەدات، سەرجەم وڵاتانی عەرەبی خوازیاری ئەوەن پەیوەندییەکی باشیان لەگەڵ تاران ھەبێت.

حوسام زەکی یاریدەدەری ئەمینداری گشتی کۆمکاری وڵاتانی عەرەبی رایگەیاند، چەند ھەوڵ و پلان ھەیە کە چەند وڵاتێکی عەرەبی سەرپەرشتی دەکەن و دەیانەوێت جارێکی تر سوریا بە رەسمی ببێتەوە بە ئەندامی کۆمکاری وڵاتانی عەرەبی بۆ ئەو مەبەستەش بەرەوپێشچوون رێککەوتنی باش ھەیە.

وتیشی، ھیچ دوور نییە جارێکی دیکە سوریا بگەڕێتەوە ناو کۆمکاری عەرەبی، بەڵام بەو نزیکییەش نییە کە ھەندێک لایەن و وڵات باسی دەکەن، چونکە تائێستا ھیچ وادەیە بۆ ئەو مەبەستە دیاری نەکراوە.

لێپرسراوانی تەندروستی ئیمارات رایانگەیاندووە ، ئەنجامی پشکنینی ٣ کەسی تر دەرچووە و دەرکەوتووە کە تووشبوی نەخۆشی ئاوڵەی مەیمونن ، بەو شێوەیەش تا ئێستا ١١ حاڵەتی توشبون بە نەخۆشییەکە لە ئیمارات تۆمار کراوە .

لە رۆژی ٢٤ ی ئایاردا ، ئیمارات تۆمارکردنی یەکەمین حاڵەتی توشبونی بە ئاوڵەی مەیمون راگەیاند و تا ١ ی حوزەیران ٨ حاڵەتی توشبون بە نەخۆشییەکە لەو وڵاتە تۆمار کرا .