کوردستان
سەرۆکی لقی سلێمانی سەندیکای رۆژنامەنووسانی کوردستانیش بە کوردسات نیوزی راگەیاند، سکاڵایان تۆمار کردووە چونکە یاسا سەروەرە و دژی تۆمەت بەخشینەوەشن بەرامبەر کۆمەڵێک رۆژنامەنوس.
ئەمڕۆ ١١ی نیسانی ٢٠٢٢ لەبارەگای مەڵبەند، شاناز ئیبراھیم ئەحمەد کارگێڕی مەکتەبی سیاسی و سەرپەرشتیاری مەڵبەندی یەکی رێکخستنی سلێمانی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان بە ئامادەبوونی جەزا سەید مەجید لێپرسراوی مەڵبەند لەگەڵ ئەنجومەنی مەڵبەندی سلێمانی کۆبووەوە.
لە کۆبوونەوەکە شاناز ئیبراھیم ئەحمەد باسی لەدوایین پێشھاتەکان و بارودۆخی ئێستای ھەرێمی کوردستان و عێراق و ناوچەکە کرد و رۆڵی یەکێتی لە گفتوگۆ و دانوستانەکانی پێکھێنانی حکومەتی نوێی عێراقدا بۆ ئامادەبووان روونکردەوە و رایگەیاند، یەکێتی لەگەڵ ئەوەدایە کەحکومەتێکی نوێی خزمەتگوزار لەوڵاتدا پێکبھێنرێت تا ئارامی و سەقامگیری بۆ ناوچەکە فەراھەم بکات و بتوانێت بەبێ جیاوازی خزمەت بکات.
لەتەوەرێکی تری کۆبوونەوەکەدا شاناز ئیبراھیم ئەحمەد پێویستی گرتنەبەری بەرنامەیەکی تۆکمەی بۆ بەھێزترکردنی ریزەکانی رێکخستن دووپاتکردەوە و داوای لەھەڤاڵانی ئەنجومەنی مەڵبەند کرد کە بەرۆحیەتێکی یەکێتییانەوە ھەنگاو بنێن بۆ بوژاندنەوەی رێکخستنەکان.
ھەر لەکۆبوونەوەکەدا گرنگی سازدانی دیداری یەکێتی دووپاتکرایەوە، شاناز ئیبراھیم ئەحمەد راشیگەیاند، دەبێت رەچاوی پسپۆڕیی و شارەزایی و لێھاتوویی ئەو کادرانە بکرێت کە دەبنە ئەندامی لیژنەکانی رێکخستنی دیداری یەکێتی لە سلێمانی، ھەروەھا پێویستە لە نێو لیژنەکانیشدا رەچاوی تایبەتمەندی سلێمانی بکرێت، بەجۆرێک وەڵامدەرەوەی خواست و کێشە و داواکانی ئەم شارە بێت.
شاناز ئیبراھیم ئەحمەد کارگێڕی مەکتەبی سیاسی و سەرپەرشتیاری مەڵبەندی یەکی رێکخستنی سلێمانی یەکێتیی نیشتمانی کوردستان لە پەیامێکی پیرۆزباییدا بۆ یانەی وەرزشی سیروانی نوێ راگەیاندووە، گەرمترین پیرۆزبایی ئاراستەی دەستەی کارگێڕی و راھێنەران و وەرزشەوانانی یانەی وەرزشی سیروانی نوێ دەکات لەشاری سلێمانی بەبۆنەی سەرکەوتن و بەدەستھێنانی نازناوی پاڵەوانی خولی نایابی کوردستان.
دەڵیت"دڵنیام ئەم سەرکەوتنە بەھەوڵ و کۆشش و پەرۆشی یاریزان و راھێنەرانتان ھاتووەتە کایەوە و بۆتە ھۆی تۆمارکردنی شانازییەکی تر بۆ یانەکەتان و سلێمانی".
شاناز ئیبراھیم ئەحمەد دەشڵێت،"لە کاتێکدا پیرۆزبایی لەیەکە بەیەکەی وەرزشەوانان و ھەموو ھاندەران و جەماوەری وەرزشدۆستی ئەم یانە خۆشەویستە دەکەم ھیوای بەردەوامی و سەرکەوتنی زیاتریان بۆ دەخوازم".
فەرھاد مەلا حەسەن باوکی دکتۆرە فرمێسک لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند، تا ئێستا ھیچ زانیارییەکیان لەبارەی ھۆکار و چۆنیەتی خنکانی کچەکەی وەرنەگرتووە، داواشی لە لایەنە پەیوەندیدارەکان کرد راستی رووداوەکە ئاشکرا بکەن و ئەو کەسانەشی لە مەلەوانگەکە بوون و کەمتەرخەمییان کردووە، سزا بدرێن، وتیشی، ئەو کەیسە رەوانەی دادگای کەتنی ھەولێر کراوە و ئەوانیش وەک خانەوادەی دکتۆرە فرمێسک، بەردەوام چاودێری قۆناغەکانی لێکۆڵینەوە دەکەن.
ئەیھان سەعید رۆژنامەنوس و نوێنەری زیندانیانی بادینان رایگەیاند، ماوەی ساڵێک و چوار مانگە پێنج چالاکوانی شێلادزێ لەگەڵ چەندین زیندانی تری بادینان لە ئاسایشی گشتی ھەولێر زیندانیکراون و ئەمرۆ لە رێگای کەسوکاریانەوە ھەواڵی تێکچۆنی دۆخی تەندروستی ئەو پێنج زیندانییەی بادینانیان پێگەیشت، یەکێک لە زیندانییەکانیش لە ھۆش خۆی چوە و ھەندێکیان ماوەی ٣٦ رۆژە و چواریشیان ماوەی ١٩ رۆژە دەستیان بە مانگرتن کردووە لە خواردن و وەسێتنامەی خۆشیان بە کەسوکاریان داوە و چاوەڕوانی مردن دەکەن.
وتیشی، زیندانییەکان لەلایەن ھێزە ئەمنییەکانەوە زۆر بە توندی ئەشکەنجدراون ڤیدیۆ کراون و ھەروەھا رێگەیان پێنادەن پارێزەری خۆیان ببینن و لە کاتی لێکوڵینەوەدا گشت وتە و ئیفادەکانیان گۆڕدراون و پێیان ئیمزا کردوون کە نەیان زانیوە چی نوسراوە.
نوێنەری زیندانیانی بادینان داوا دەکات فریای ئەو چالاکوانە مەدەنیانە بکەن و بە زووترین کات رێگە بدەن چاویان بە پارێزەرەکانیان بکەوێت و رۆژی دادگاییکردنیان دیاری بکرێت، کە بەپێ یاسا کارپێکراوەکان راگرتن و دادگایینەکردنیان نایاسایی یە.
ئەیھان سەعید دەشڵێت، بێ جگە لەو پێنج زیندانییانە دەیان کەسی تریش لەسەر بیروڕای جیاوازی سیاسی لە زیندانن و بەشێکیان سێ تا پێنج ساڵ بەبێ دادگاییکردن زیندانیکراون.
دەلێت، "زیندانیانی بادینان پێیان وتین ئەگەر کەیسەکەمان یەکلایی نەکرێتەوە تا مردن لە مانگرتن بەردەوام دەبین، چونکە ئەوان بێ تاوانن و ئەگەر یاسا سەروەربێت دەستبەجێ ئازادەکرێن".
شاڵاوی عەلی عەسکەی کارگێڕی مەکتبەی سیاسی یەکێتی نیشتمانی کوردستان لە بەرنامەی پانۆرامای کوردسات نیوز رایگەیاند، پارتی لە کەناڵی رەسمی خۆیەوە ھێرش دەکاتە سەر یەکێتی و ئەمەش واتای ئەوەیە دەیەوێت کوردستان دابەش بکات و بیکاتەوە بە دوو ئیدارەی.
دەشڵێت، دوو ئیدارەی واتەی جەنگە و قابیلی موناقەشە نیە، ئێمە بمانەوێت واتە جەنگ و پارتی بیەوێت واتە جەنگ.
لە درێژەی وتەکانیدا رایگەیاند، پرۆسەی دیموکراسی لە وڵاتی ئێمەدا زۆر نوێیە و دابەشبوون نابێتە ھۆی پێکەوە ژیان، بەڵکو دەبێتە ھۆی جەنگ.
زانکۆی سلێمانی بڵاویکردووەتەوە بۆ ئەمساڵیش پەیمانگای سیماگۆ SCImago بۆ ریزبەندی دامەزراوەکان، ریزبەندی بۆ باشترین زانکۆکان کردووەو لەسەر ئاستی ١٠ باشترین زانکۆکانی عێراق، زانکۆی سلێمانی لە پلەی دووەمدایە، بەراورد بە ساڵی رابردوو پلەیەک ھاتووەتە پێشەوە، کە ساڵی پار لە پلەی سێیەمی ریزبەندی زانکۆکانی عێراقدا بووە، ئەمەش بە تۆمارێکی نوێ دادەنرێت لە مێژووی زانکۆی دایک-دا.
راشیگەیاندووە، پەیمانگای SCImago بۆ ریزبەندی دامەزراوەکان کە بە (SIR) دەناسرێت، ساڵانە بە پیێ پێوەری زانستی ریزبەندی بۆ زانکۆکانی جیھان دەکات، بۆ ساڵی ٢٠٢٢یش، پێگەی زانکۆی سلێمانی لەسەر ئاستی زانکۆکانی عێراق بەرزبوونەوەیەکی بەرچاوی بە خۆیەوە بینیوە بە شێوەیەک کە تەنھا چەند خاڵێک لە دوای یەکەمی ریزبەندییەکەوە دێت و بەپێی ریزبەندییەکە لەسەر ئاستی جیھان لە ریزبەندی ٦٨١ دایە کە ساڵ بەساڵ، لە بەرەو پێشچووندایە .
زانکۆی سلێمانی ئاماژەی بەوەشکردووە، پەیمانگای SCImago بۆ ریزبەندی دامەزراوەکان لە پێنچ سێکتەری جیاوازدا ریزبەندی بۆ ئاستی زانکۆ و دامەزراوە ئەکادیمییەکان دەکات ئەوانیش حکومی، تەندروستی، خوێندنی باڵا، تایبەت، پێوەر و ستانداردەکانی ھەڵسەنگاندنیش ھەگبەی توێژینەوەکان، ھەماھەنگی نێودەوڵەتی، ئاستی بڵاوکراوەکان لە خۆدەگرێت.
پەیمانگای SCImago بۆ ریزبەندی دامەزراوەکان، دامەزراوەیەکی زانستییە ھەڵسەنگاندن بۆ زانکۆ و دامەزراوە ئەکادیمییەکان دەکات کە بنکەی سەرەکی لە وڵاتی ئیسپانیایە و چەندین دامەزراوەی تر لە خۆدەگرێت.
بۆ بینی ریزبەندییەکە کلیک لێر بکە
ئیرەج مەسجدی باڵیۆزی ئێران لە عێراق لە دیدارێکی تایبەتی کوردسات نیوزدا، کە سبەی سێ شەممە سەعات ٧:٠٠ی شەو پەخشدەکرێت، دەڵێت، ھەرێمی کوردستان بە باشترین دۆست و دراوسێی خۆمانی دادەنێین و سنورێکی فراوانمان لەگەڵیدا ھەیە و ئەو سنوورەش شوێنی بازرگانی و ھاریکاری و ھاتووچۆی بەردەوام بووە و لە نێوانماندا، بەڵام سەبارەت بەھێرشە مووشەکییەکان راستیەک ھەیە دەبێت بەرپرسانی ھەرێمی کوردستان بیزانن و رەوشی ئەمنی و نیگەرانیەکانی کۆماری ئیسلانی ئێران بەھەند وەربگرن و نابێت ھەرێم ببێتە بنکەیەک بۆ نانەوەی ئاژاوەی و لەقکردنی ئاسایشی ناوخۆی ئێران.
رایگەیاند، پێویستە بەرپرسانی ھەرێمی کوردستان نیگەرانییە ئەمنیەکانی ئێران بە راستی وەربگرن، ئەگەر ئەو بابەتەیان بە جدی وەربگرتبایە و کۆتاییان بە نیگەرانیەکانمان بھێنایە و چارەسەریان بکردایە، ھیچ ھۆیەک نەدەما وا لە کۆماری ئیسلامی ئێران بکات ھەڕەشەی سەربازی بکات، بەڵام ئەگەر ئەم بابەتە بەجدی وەرنەگیرێت و کۆتایی بەو نیگەرانییە ئەمنیانە نەھێنرێت بە دڵنیاییەوە ئێران وەڵامێکی توند و بەھێزی دەبێت.
باڵیۆزەکەی ئێران لە عێراق دەشڵیت، "ھەرگیز نامانەوێت پەیوەندییەکانی نێوان ئێمە و ھەرێمی کوردستان ڕووبەڕووی ھیچ کێشەیەک ببێتەوە و ئەو رووداوە کار لە پەیوەندییەکانی نێوانمان بکات و داواکارم لە بەرپرسانی ھەرێمی کوردستان نیگەرانییە ئەمنییەکانی کۆماری ئیسلامی ئێران بە جیدی وەربگرن و چارەسەری بکەن، چونکە نامانەوێت ئەو ڕووداوی مووشەک ھاویشتنە و ئەو جۆرە کاردانەوەی کۆماری ئیسلامی ئێران ببینینەوە".
لەبارەی ئەوەی ھێرشە مووشەکییەکەی ئێران بۆسەر ھەولێر پەیوەندی بە دۆسێی گازی ھەرێمی کوردستانەوە ھەیە، ئیرەج مەسجدی راشیگەیاند، ئەو بابەتە ھەرگیز پەیوەندی بە دۆسێی گازەوە نییە و بابەتی نەوت و گاز و ووزە پرسێکی ناوخۆیی عێراقە و بەرپرسانی عێراق خۆیان بڕیاری لە بارەوە دەدەن، ھیچ پەیوەندیەک لە نێوان ئەو دوو بابەتەدا نیە.
لە دیدارێکدا دوایین پێشھات و ھەوڵە سیاسییەکان بۆ دەربازبوون لەو دۆخە سیاسییە چەقبەستووەی عێراقی تێکەوتووە تاوتوێکران و ھەردوولا ھاوڕابوون لەسەر ئەوەی کە دەبێت کێشەکان بە زمانی گفتوگۆ چارەسەر بکرێن و پاراستنی ئیستیحقاقی ھەڵبژاردن لەسەر بنەمای ھاوبەشیی نیشتمانیی و بەشداریپێکردنی ھێز و لایەنەکان لە ناوەندەکانی بڕیاردا.
لە درێژەی دیدارەکەدا جەخت لە پێکھێنانی حکومەتی نوێی عێراق کرایەوە لەسەر بنەمای دەستوور و شەراکەتی راستەقینە بەشێوەیەک کە نوێنەرایەتی ھەموو پێکھاتەکان بکات و ببێتە ھۆی سەقامگیری و خۆشگوزەرانی زیاتر لەوڵاتدا.
بەرێوبەرایەتی گشتی کەشناسی و بوومەلەرزەزانی ھەرێمی کوردستاند رایگەیاند، لە پارێزگای ھەولێر ئەمڕۆ ئاسمان نیمچە ھەور و کەمێک تۆزوخۆڵ لە کەشدا دەبێت و سبەی ئاسمان ساماڵ و پەڵە ھەور دەبێت لەگەڵ بوونی تۆزێکی سووک.
لە پارێزگای سلێمانی ئەمڕۆ ئاسمان لە نێوان پەڵە ھەور و نیمچە ھەور دەبێت لەگەڵ بەردەوام چالاک بوونی خێرایی با و بوونی تۆز و خۆڵ لە کەشدا و ئاسمان پەڵە ھەور دەبێت لەگەڵ بوونی تۆزێکی سووک لە ھەندێ ناوچە.
پارێزگای دھۆکیش ئەمڕۆ ئاسمان نیمچە ھەور دەبێت لەگەڵ بوونی تۆزێکی سووک لە کەشدا و سبەی ئاسمان ساماڵ و پەڵە ھەور دەبێت لەگەڵ بوونی تۆزێکی سووک.
لە پارێزگای ھەڵەبجە ئەمڕۆ ئاسمان لە نێوان پەڵە ھەور و نیمچە ھەور دەبێت لەگەڵ بوونی تۆزێکی سووک لە کەشدا و سبەی دوو شەممە ئاسمان نیمچە ھەور دەبێت لەگەڵ بوونی تۆزێکی سووک.
ھەروەھا لە پارێزگای کەرکوکیش ئەمڕۆ ئاسمان پەڵە ھەور و نیمچە ھەور دەبێت لەگەڵ زیادبوونی خێرایی با و بوونی تۆز و خۆڵێکی سووک و سبەیش ئاسمان پەڵە ھەور دەبێت، لەگەڵ بوونی تۆز و خۆڵێکی سووک.
"بەھمەن قادر" وتەبێژی بەنزینخانەکانی سلێمانی بە کوردسات نیوزی ڕاگەیاند، حکومەتی عێراق رۆژانە ٥٠٠ ھەزار لیتر بەنزینی رەوانەی پارێزگاکانی سلێمانی و ھەڵەبجە دەکرد بەنزینەکە بە ٦٩٠ دینار بەسەر شۆفێراندا دابەشدەکرا، بەڵام لە ٧ی ئەم مانگەوە رەوانەکردنی بەنزینەکە بۆ سلێمانی و دەوروبەری ڕاگیراوە، ھۆکارەکەشی دەگەڕێتەوە بۆ کاری چاککردنەوە لە پاڵاوگەکانی عێراق و کەمی بڕی پێویست بۆ ناوخۆی پارێزگاکانیان.
وتەبێژی بەنزینخانەکانی سلێمانی راشیگەیاند، بەمنزیکانە رەوانەکردنی بەنزینەکە دەستپێدەکاتەوە و ڕاستەوخۆ دەست بە دابەشکردنی دەکرێت.
وەزارەتی شارەوانی و گەشتوگوزاری ھەرێمی کوردستان رایگەیاند، بە مەبەستی دابینکردنی ئاوی خاوێن، وەزارەتی شارەوانی و گەشتوگوزار بە بەردەوامی پرۆژەکانی ئاو نۆژەن دەکاتەوە و پرۆژەی نوێش جێبەجێ دەکات، بەھۆیەوە سێکتەری ئاو خەرجییەکی زۆر لەسەر حکوومەت دەکەوێت، چونکە دابینکردنی ئاو لە ھەرێمی کوردستان ستانداردی جیھانی تێپەڕاندووە و بۆ ھەر ھاووڵاتییەک بڕی ئاوی زیاتر دابین دەکرێت.
ئاشکراشیکرد، بەپێی ستانداردی جیھانی بۆ ھەر کەسێک نزیکەی ٢٥٠ لیتر ئاو پێویستە، کەچی لە ھەرێمی کوردستان بە گوێرەی ئامارەکانی بەڕێوەبەرایەتیی گشتیی ئاو و ئاوەڕۆ لە وەزارەتی شارەوانی و گەشتوگوزار، ئەو بڕە ئاوەی بۆ ھاوڵاتیانی کوردستان دابین دەکرێت ھەر کەسێک ٣٠٠ تا ٣٥٠ لیتر ئاوی پێدەگات، ئەمەیش دەبێتە ھۆی خەرجییەکی زۆر لەسەر حکوومەت و کەمبوونەوەی ئاوی ژێر زەوی.
وەزارەتی شارەوانی و گەشتوگوزار داوا لە ھاوڵاتیان دەکات لە بەکارھێنانی ئاودا زێدەڕۆیی نەکەن و بەپێی پێویستیی خۆیان بەکاری بھێنن، بۆ ئەوەی لە داھاتوودا کوردستان مەترسیی وشکەساڵی و کێشەی گرفتی ئاوی خواردنەوەی بۆ دروست نەبێت.
بەپێی ئامارێکی بەرێوبەرایەتی گشتی تەندروستی سلێمانی لەماوە ١ی ئازاری ٢٠٢٢ تا ٣١ ئازاری ٢٠٢٢، ۲۲٫۲۰۳ نەخۆش سەردانی نەخۆشخانەی شاریان کردووە و لەو ژمارەیە ۳٫۸۲٤ نەخۆشیان داخڵ کراون و چارەسەری پێویستیان بۆ کراوە.
لەماوەی ئەومانگەدا لەنەخۆشخانەی شار۸۹۳ نەشتەرگەری جۆراوجۆر ئەنجام دراوە و ۷٤۰ نەخۆش سەردانی بەشی گورچیلەی دەستکردیان کردووە و سێ نەخۆش نەشتەرگەری چاندنی گورچیلەیان بۆ کراوە.
ھەر لەو ماوەیەدا لەنەخۆشخانەی شار ۱٫۲۱۰ نەخۆش لەبەشی فریاکەوتن داخڵ کراون و ۷۱٥کەس لەبەشی گورچیلەی دەستکرد و ۷۹۳ کەس لەبەشی نەشتەرگەری و۷٦ نەخۆش لەبەشی چاودێری وورد و ۱۱۷ کەس لەبەشی CCU و ٤۲٥ کەس لەبەشی ھەناوی و ۱۹۰ کەس لەبەشی ھەناوی مێشک و دەمار و ۷٦ کەس لەبەشی نەشتەرگەری مێشک و دەمار و ۸۹ کەس لەبەشی سنگ و دەمار و ۱۳۳ کەس لەبەشی شکاوی داخڵ کراون.
مانگی ڕابردوو لەنەخۆشخانەی شار ٥۷٫۰٥۰ شیکاری تاقیگەیی و ۲٫۷۲۷ ھێڵکاری دڵ و ۷٫۰٤۷ تیشک و ٤٫٤۳٤ سۆنەر و ۳۲۸ ئیکۆ و ۱٫۳۷۹ چارەسەری سروشتی کراوە و ۱۰۰ حاڵەتی گیان لەدەستدان لەو نەخۆشخانەیە تۆمارکراوە.
وەزارەتی شارەوانی و گەشتوگوزاری ھەرێمی کوردستان رایگەیاندووە، بە نووسراوێک رەزامەندی دراوە لەسەر خەرجکردنی گوژمەی ٢٩٩,٩٧٧,٥٠٠ بە مەبەستی جێبەجێکردنی پرۆژەی کاری نۆژەنکردنەوەی ھەندێ شوێنی تێکچوو لە شەقامە سەرەکی و لاوەکییەکانی ناو گەڕەکەکانی شاری سلێمانی لە سنووری سەرۆکایەتیی شارەوانیی سلێمانی.
ئاماژەی بەوەشکرووە، ئەو گوژمەیە کاریگەری لەسەر بەرزکردنەوەی ئاستی خزمەتگوزارییەکانی ئەو گەڕەکانەی ناو شاری سلێمانی دەبێت و ئاسانکاری ھاتوچۆش بۆ شۆفێران و ھاوڵاتییان دەکات.
وەزارەتی شارەوانی و گەشتوگوزاری ھەرێمی کوردستان رایگەیاند، بڕیار درا لەسەر خەرجکردنی گوژمەی ٢٢,٧١٥,٠٠٠ دینار بۆ بەرێوەبەرایەتی ئاوی دەورەبەری سلێمانی.
ئاماژەی بەوەشکردووە، بڕە پارەکە لەسەر پلانی ساڵی ٢٠٢٢ بە مەبەستی دابینکردنی ماتۆری غەتاس بۆ گەنجینەی بەڕێوەبەرایەتیی ئاوی دەوروبەری سلێمانی و باشتر بەڕێوەچوونی کاروبارەکانی دابینکردنی ئاوی خاوێن لە شارەکەدا.