کوردستان
فەرمانگەی میدیا و زانیاری ھەرێم بڵاویکردەوە، نزیکەی ٧٠٠ مێگاوات کارەبا زیادکردووە و بەوەش جگە لەوەی بەرھەمھێنانی کارەبا گەیشتووەتە حەوت ھەزار مێگاوات کارەبا، خەرجی بەرھەمھێنانی کارەباشی کەمکردووەتەوە.
راشیگەیاندوە، لەگەڵ ھاتنی وەرزی زستان و سەرما، بەکارھێنانی کارەبا بەڕێژەیەکی زۆر ڕووی لە ھەڵکشان کردووە، ئەوەش دەبێتە ھۆی کەمبوونەوەی ماوەکانی پێدانی کارەبا، واتا بەھیچ شێوەیەک بەرھەمھێنانی کارەبا کەمنەبووەتەوە، بەپێچەوانەوە لە داھاتوویەکی نزیکدا چەند یەکەیەکی تری بەرھەمھێنانی کارەبا لە وێستگەی بازیان و دیرەلۆک و وێستگەکانی ٢٩ مێگاواتی دەخرێنەگەڕ.
جەخت لەوەشکراوەتەوە، وێستگەکانی بەرھەمھێنانی کارەبا بە وزەی خۆر لە ھەولێر و دھۆک و سلێمانی لە ماوەیەکی نزیکدا بەردی بناغەیان بۆ دادەنرێت.
ناسر کەنعانی وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران لە پەیامێکدا رایگەیاند، بەھۆی رووداوی تەقینەوەکەی سلێمانی سەرەخۆشی لە کەسوکاری قوربانیان و لێپرسراوان و خەڵکی سلێمانی و حکومەتی عێراق دەکات و ھیوای زووچاکبوونەوە بۆ بریندارانی رووداوەکە دەخوازن.
جگە لە بەرپرسانی ئێران، پێشتریش سەرکردەکانی زۆربەی وڵاتانی دراوسێ و جیھان پەیامی ھاوخەمیان بۆ خەڵکی سلێمانی و خانەوادەی قوربانیان بڵاوکردووەتەوە.
لە کۆبوونەوەکەدا دوایین پێشھاتە سەربازی و ئەمنییەکان و رێوشوێنەکانی ریشەکێشکردنی پاشماوەکانی داعش تاوتوێکران و جەخت لە ھاریکاری و ھەماھەنگی نێوان ھێزی پێشمەرگە و سوپای عێراق کرایەوە بەتایبەت لەو ناوچانەی بۆشایی ئەمنی تێدایە لەپێناو پاراستنی ئارامی و ئاسایش لە ناوچەکە.
سەرۆک بافڵ جەلال تاڵەبانی ئاماژەی بە گرنگی پەیوەندییەکانی نێوان ھەردوولا و ھەماھەنگی زیاتری نێوان ھێزی پێشمەرگە و سوپای عێراق کرد و وتی، دۆخی ئەمنی عێراق وادەخوازێت ھەموومان ھاوکار و ھەماھەنگ بین لەپێناو پاراستنی سەقامگیریی وڵات و ھاوڵاتیانمان.
ھەر لە کۆبوونەوەکەدا چەند پرۆژەیەکی ھاوبەش لەپێناو بەرەوپێشبردنی پەیوەندییەکان و زیاترکردنی کردە سەربازییەکان گەڵاڵەکران و ھەردوولا ھاوڕابوون کە پاراستنی گیانی ھاوڵاتییان و رووبەڕووبوونەوەی تیرۆر دەبێت کاری لەپێشینە بێت.
شەوی رابردوو سەعات ٧.٣٨ خولەک، لەکاتی چاککردنی سیستمی غازی شۆفاژی خانوویەکی سێ نھۆمی لە گەڕەکی کازیوەی سلێمانی تەقینەوەیەکی بەھێز روویداو بەپێی دواین ئامارەکان تائێستا ١٠ کەس گیانیان لەدەستداوە و ١٣ کەسی تریش برینداربوون کە دووانیان لە تیمەکانی فریاگوزارین.
وتەبێژی تەندروستی سلێمانی رایگەیاند، سێ لە بریندارەکان باری تەندروستییان ناجێگیرە و ٥ برینداریشیان چارەسەریان وەرگرتووە و نێردراونەتەوە ماڵەوە. ھاوکات لە شەوی رابردوەوە تائێستا تیمەکانی تیمەکانی بەرگری شارستانی و ئاسایش و چالاکییە مەدەنییەکان و شارەوانی و ئامێرەکان و بەرگری فریاکەوتن و پۆلیس و تەندروستی و ژمارەیەکی زۆر لە خۆبەخش لە ھەوڵی رزگارکردنی ئەو کەسانەدان کە لەژێر داروپەردووی خانووەکەدا ماون و لە دوای رووداوەکەوە تا بەرەبەیانی ئەمرۆ شەش تەرمیان دەرھێناوە.
پەیامنێری کوردسات نیوزیش رایگەیاند، تەقینەوەکە لە ماڵی حاجی مەزھەری سیرێ بووە کە ژمارەیەک لە کەسوکارەکەی میوانی بوون و وەستایەکی شۆفاژ لەو کاتەدا سەرقاڵی چاککردنی لێچوونی غازی شۆفاژی خانووەکە بووە. کە بەھۆی تەقینەوەکە خاوەن ماڵ و وەستاکە گیان لەدەستداوە.
پەیامنێری کوردسات نیوز ئاماژەی بەوەشکرد، لە شەوی رابردوەوە بە بەردەوامی پارێزگار و قائیمقام و بەڕێوەبەرانی ئاسایش و پۆلیس و بەرگری شارستانی و لێپرسراوی زۆرینەی یەکە خزمەتگوزارییەکان لە شوێنی رووداوەکە و چاودێری ھەوڵە فریاگوزارییەکان دەکەن.
ھەڤاڵ ئەبوبەکر پارێزگاری سلێمانی بە کوردسات نیوزی رایگەیاند، ئەمڕۆ وەک ڕۆژی پرسەی گشتی لە سنوری پارێزگای سلێمانی رادەگەیەنن و ھیوای زوو چاکبونەوەش بۆ بریندارەکان دەخوازن.
ھەڤاڵ ئەبوبەکر سوپاسی ھەموو ھاووڵاتیانی شاری سلێمانیش دەکات کە بە دڵسۆزییەوە ھاوکار و ھەماھەنگ بوون لەگەڵ تیمەکان بۆ بەھاناوەچونی قوربانییەکانی ئەو کارەساتە.
پارێزگاری سلێمانی راشگەیاند، بە پرسەی ڕەسمی تەرمی قوربانییەکان بە خاکدەسپێرن و ئاڵای کوردستانیش لە سەرجەم دامودەزگا حکومییەکانی سنوری پارێزگای سلێمانی بۆ نیوە داگیراوە.
شەوی رابردوو سەعات ٧.٣٨ خولەک، لەکاتی چاککردنی سیستمی غازی شۆفاژی خانوویەکی سێ نھۆمی لە گەڕەکی کازیوەی سلێمانی تەقینەوەیەکی بەھێز روویداو بەپێی دواین ئامارەکان تائێستا ١١ کەس گیانیان لەدەستداوە و ١٢ کەسی تریش برینداربوون کە دووانیان لە تیمەکانی فریاگوزارین.
وتەبێژی تەندروستی سلێمانی رایگەیاند، ٢ لە بریندارەکان باری تەندروستییان ناجێگیرە و ٥ برینداریشیان چارەسەریان وەرگرتووە و نێردراونەتەوە ماڵەوە. ھاوکات لە شەوی رابردوەوە تائێستا تیمەکانی تیمەکانی بەرگری شارستانی و ئاسایش و چالاکییە مەدەنییەکان و شارەوانی و ئامێرەکان و بەرگری فریاکەوتن و پۆلیس و تەندروستی و ژمارەیەکی زۆر لە خۆبەخش لە ھەوڵی رزگارکردنی ئەو کەسانەدان کە لەژێر داروپەردووی خانووەکەدا ماون و لە دوای رووداوەکەوە تا بەرەبەیانی ئەمرۆ شەش تەرمیان دەرھێناوە ، ھەروەھا پێشنیوەرۆی ئەمرۆ یەکێک لە بریندارەکان کە کوڕێکی تەمەن ١٣ ساڵ بوو بەھۆی سەختی برینەکەی لە نەخۆشخانەی شار گیانی لەدەستدا.
پەیامنێری کوردسات نیوزیش رایگەیاند، تەقینەوەکە لە ماڵی حاجی مەزھەری سیرێ بووە کە ژمارەیەک لە کەسوکارەکەی میوانی بوون و وەستایەکی شۆفاژ لەو کاتەدا سەرقاڵی چاککردنی لێچوونی غازی شۆفاژی خانووەکە بووە. کە بەھۆی تەقینەوەکە خاوەن ماڵ و وەستاکە گیان لەدەستداوە.
پەیامنێری کوردسات نیوز ئاماژەی بەوەشکرد، لە شەوی رابردوەوە بە بەردەوامی پارێزگار و قائیمقام و بەڕێوەبەرانی ئاسایش و پۆلیس و بەرگری شارستانی و لێپرسراوی زۆرینەی یەکە خزمەتگوزارییەکان لە شوێنی رووداوەکە و چاودێری ھەوڵە فریاگوزارییەکان دەکەن.
رێکخراوی ھەنگاو بۆ مافەکانی مرۆڤ بڵاویکردەوە، ئەو خۆپیشاندەرانە بە تەقەی ھێزە ئەمنییەکان کوژراون لە ماوەی ٢٤ سەعاتی رابردوودا، مێردمنداڵ و گەنجیشیان تێدایە.
ھاوکات بینای قائیمقامی شاری بۆکان لەلایەن خەڵکەوە گەمارۆدراوە و ئەگەری کەوتنی ھەیە.
خۆپیشاندانەکان لە ئێران و شارەکانی رۆژھەڵاتی کوردستان دوو مانگی تێپەڕاند و بەپێی ئاماری رێکخراوی مافی مرۆڤ ئێران، لەسەرەتای خۆپیشاندانەکانەوە، ٣٤٢ کەس کوژراون، کە ٤٣ منداڵن و ٢٦یان ژنن.
بڕیارە ئەمڕۆش ئەنجومەنی مافی مرۆڤی نەتەوە یەکگرتووەکان سەبارەت بە رەوشی مافی مرۆڤ لە ئێران کۆببێتەوە.
بەڕێوەبەرایەتیی کەشناسی و بوومەلەرزەزانیی ھەرێمی کوردستان، بڕی بارانبارینی ٢٤ سەعاتی رابردووی بڵاوکردەوە و رایگەیاند، لە قەزای قەرەداغ ٤٨ ملیم و لە ناحیەی بەرزنجە ٣٨ ملیم و لە قەزای چوارتا ٣١.٥ ملیم و لە قەزای پێنجوێن ٣٠.٨ ملیم باران باریووە.
بەڕێوەبەرایەتیی کەشناسی راشیگەیاند، لە سەنتەری شاری سلێمانی ١٨ ملیم و لە سەنتەری شاری کەرکوک زیاتر لە حەوت ملیم و لە سەنتەری شاری ھەولێر ٥.٤ ملیم و لە سەنتەری شاری دھۆک ٣.٧ ملیم و لە سەنتەری شاری ھەڵەبجە ٤.٤ ملیم بارانباریووە.
بەڕێوەبەرایەتیی کەشناسی ئاماژەی بەوەشکرد، ئەمڕۆ کەشی ئاسمان نیمچە ھەور دەبێت و کاریگەری شەپۆلی بارانبارینە لەسەر بەشێک لە سنووری پارێزگای سلێمانی و ھەڵەبجە بە لاوازی دەمێنێتەوە و لە بەشێک لە ناوچە شاخاوییەکانی سنووری پارێزگای ھەولێر و دھۆک ئەگەری نمە بارانی کەمی ھەیە و لە ئێوارەدا کۆتایی بە کاریگەری ئەم شەپۆلە دێت.
ھۆگر عەزیز وتەبێژی بەرێوبەرایەتی پۆلیس ھەولێر رایگەیاند، ئەو دوو تۆمەتبارە پێشینەی تاوانیان ھەبووە ماوەیەکی کەم بووە لە زیندام ھاتوونەتە دەرەوە پاشان لەلایەن دادگاوە داوکراونەتەوە.
وتیشی، بەھەوڵی ھێزەکانیان ئەو تۆمەتبارانە دەستگیرکران و ئوتومبێلەکانیش رادەستی خاوەنەکانیان کراوەتەوە.
وتەبێژی بەرێوبەرایەتی پۆلیس ھەولێر ئاشکراشیکرد، لە ماوەی ١٠ مانگی رابردوودا ٣٢ تاوانی دزینی ئوتومبێل لە ھەولێر روویداوە تائێستا توانراوە ٣٠ ئوتومبێلیان بۆ خاوەنەکانیان بگەرێنرێتەوە تەنھا دوو تاوانیان ماوە ئەوانیش لە ژێر لێکۆڵینەوەدایە.
رێکخراوی ھەنگاو بۆ مافەکانی مرۆڤ بڵاویکردەوە، ئەمڕۆ لە شارەکانی بۆکان و سنە، سێ ھاووڵاتی تر بە تەقەی راستەوخۆی ھێزە ئەمنییەکان کوژراون، لە شەوی رابردووشەوە لانیکەم ١٣ کەس لە شارەکانی سنە و سەقز و کامیاران و بۆکان کوژران، پێنج لە قوربانییەکان لە شاری بۆکان بوون.
رێکخراوی ھەنگاو راشیگەیاند، ھەر ئەمڕۆ لە شاری سنە دوای رێوڕەسمی چلەی چوار قوربانی، خۆپیشاندانی فراوان بەڕێوەچوو، ھەروەھا لە شاری سەراوڵەی سەربە پارێزگای ئیلامیش بینای دەزگای ھەواڵگری سوتێنرا.
خۆپیشاندانەکان لە ئێران و رۆژھەڵاتی کوردستان دوو مانگی تێپەڕاندووە و بەپێی ئاماری رێکخراوی مافی مرۆڤ ئێران، لەسەرەتای خۆپیشاندانەکانەوە تائێستا ٣٤٤ کەس کوژراون، کە ٤٣ منداڵن و ٢٦یان ژنن.
کاروان گەزنەیی وتیشی، ئەگەر ئەزموونی ھەولێر و دھۆک، ڕاپێچکردنی خەڵکبێت بۆ زیندان؛ کپکردنی دەنگی ئازا و ئازاد بێت؛ بەرزکردنەوەی باڵەخانەی مەسئولیین و فەقیرترکردنی ھەژاران بێت؛ نەھێشتنی چینی ناوەند و نەھێشتنی بازرگانی بچوکبێت؛ زیادکردنی ڕێژەی بێکاری و دانەمەزراندن بێت؛ دابەشکاری و داگیرکاری زەوی و لافا و نەبوونی ژێرخانی ئابووری بێت؛ ناشەفافی مەلەفی نەوت و دیار نەمانی سەدان ملیار دیناری نەوت و داھاتی ناوخۆ و غەدرکردن بێت لە پێشمەرگە و ئاسایش و ھێزەکانی ناوخۆ؛ بێمنەتی سەرشاشە و موجامەلەی ژورە داخراوەکانی بەغداد بێت؛ بێدەنگ بوون بێت لە ئاست داگیرکاری وڵاتان؛ ئەوە ئەو ئەزموونە پیرۆز بەخۆتانێت!
ئێوارەی ئەمرۆ بەھۆی لێچوون سیستمی لە غازی شۆڤاژی خانوویەکی سێ نھۆمی لە گەڕەکی کازیوەی سلێمانی تەقینەوەیەک روویداو بە پێی ئامارە سەرەتاییەکان تا ئێستا تەرمی ٣ ھاووڵاتی لە ژێر داروپەردووی خانووەکەدا دەرھێنراون و نۆ ھاووڵاتی تریش برینداربوون و گەیەنراونەتە نەخۆشخانەی شار.
بەوتەی شایەتحاڵەکان، تەقینەوەکە زیانی بە سێ خانووی ترو چەند ئۆتۆمبێلێک گەیاندوەو تیمەکانی بەرگری شارستانی ھەوڵی رزگارکردنی ئەو کەسانە دەدەن کەلەژێر داروپەردووی خانووەکەدان.
ھەروەھا شایەتحاڵەکان رایانگەیاند، چەند خێزانێکی تر میوانی ماڵەکە بوون کە خزم و کەسی یەکترن.
بەپێی کارنامەی سەردانەکەی، ئەمڕۆ "د.لەتیف رەشید" سەرۆک کۆماری عێراق ھەولێر بەجێدەھێڵێت و دەچێتە دھۆک و لەلایەن پارێزگاری شارەکەوە پێشوازی لێدەکرێت.
بڕیارە سەعات ٢:٣٠ خولەکی دوانیوەڕۆی ئەمڕۆش سەردانی کەمپێکی ئاوارەکانی شەنگال بکات، بە یاوەری پارێزگاری دھۆک.
سەردانەکەی "د.لەتیف رەشید" بۆ دھۆک لە کاتێکدایە کە دوێنێ سەرۆک کۆمار سەردانی ھەولێری کرد و لەگەڵ لێپرسراوانی باڵای ھەرێم کۆبووەوە.
بڕیارە کۆبوونەوەی ئەمڕۆی پەرلەمانی کوردستان سەعات ١٠ی بەیانی دەستپێبکات و خوێندنەوەی دووەم بۆ پێشنیازە یاسای بەرکارکردنی یاسای فیدراڵی واژۆی ئەلکترۆنی و مامەڵە ئەلکترۆنییەکان و پڕۆژە یاسای ھەمواری پیادەکردنی یاسای بەڕێوەبردنی ئەوقاف و ھەمواری یەکەمی یاسای ئەنجومەنی شورا بکرێت.
ھەروەھا دەنگ لەسەر داواکاریی دەستلەکارکێشانەوەی "شایان کاکەساڵح محەمەد" لە ئەندامێتی پەرلەمان دەدرێت.
لە کۆبوونەوەی دوێنێشدا، پەرلەمانی کوردستان بە زۆرینەی دەنگی ئامادەبووان دەنگی لەسەر پڕۆژە یاسای پەروەردە و فێرکاری دا، خوێندنەوەی یەکەمیش بۆ پڕۆژە یاسای بەرکارکردن و ھەمواری پیادەکردنی یاسای کەرەنتینی کشتوکاڵی عێراقی ھەموارکراو کرد.
بەپێی ئەو کارنامەیەی ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی بڵاویکردووەتەوە، لە کۆبوونەوەکەدا سێ تەوەر تاوتوێ دەکرێن، کە لە تەوەری یەکەمدا، دەنگدەدرێت لەسەر پەسەندکردنی ھەڵوەشانەوەی گرێبەستەکانی کۆمپانیاکانی کۆکردنەوەی داھات و دیاریکردنی رێکارەکانی کۆکردنەوەی داھات لەلایەن سەرۆکایەتی شارەوانی سلێمانی.
لە تەوەری دووەمیشدا، دەنگدەدرێت لەسەر پەسەندکردنی فراوانکردنی گوندی "دارە رەش" سەر بە ناحیەی تانجەڕۆ لە قەزای مەڵبەندی سلێمانی.
تەوەری سێیەمیش تایبەتە بە دەنگدان لەسەر پەسەندکردنی ھێنانەکایەی گوندی "بان گامێشان"ی سەربە ناحیەی مەیدان لە ئیدارەی گەرمیان.
شەوی رابردوو خۆپیشاندانی فراوان لە شاری بۆکان روویدا و خۆپیشاندەران و ھێزە ئەمنییەکان روبەروی یەکبوونەوەو، ھێزە ئەمنییەکان جگە لە کوژاندنەوەی کارەبای شارەکە گازی فرمێسکرێژیان بۆ بڵاوەپێکردنی خۆپیشاندەران بەکارھێنا. بەپێی زانیارییەکانی رێکخراوی ھەنگاو لە روبەروبوونەوەکاندا ئەفسەرێکی سوپای پاسداران بەناوی رەزا ئەڵماسی کوژراوە.
ھەروەھا ئێوارەی دوینێ لە خۆپیشاندانەکانی شاری کامیاران دوو ھاووڵاتی بە ناوەکانی فوئاد محەمەدی و سەعید مورادی بە بەتەقەی ھێزە ئەمنییەکان کوژراون.
رێکخراوی ھەنگاو بڵاویکردەوە، لە ئەنجامی شەڕو پێکدادان لەنێوان خۆپیشاندەران و ھێزە ئەمنییەکان بنکەیەکی بەسیج لە کامیاران کەوتووەتە دەست خەڵک و ئەندامێکی سوپای پاسداران بەناوی رەزا ئازەربار کوژراوە و دوو ئەندامی تریش برینداربوون.
لە شاری سنەش ھاووڵاتیەکی تر بەناوی عیسا بیگلەری بە تەقەی ھێزە ئەمنییەکان کوژرا، ھەر دوێنێ ھێزە ئەمنییەکان ھێرشیانکردە سەر خوێندکارانی زانکۆی کوردستان و ھەموو رێگاکانی چوون بەرەو زانکۆکەیان داخست.
ھەر شەوی رابردوو لە شارەکان ورمێ و روانسەر و قوروە و جوانڕۆ ھاووڵاتیان خۆپیشاندانیان کرد و لە بڵندگۆی مزگەوتەکانی مھاباد سرودی شۆڕشگێڕی لێدرا.