کوردستان
"ئەمین بابەشێخ" لێپرسراوی مەکتەبی پەیوەندیەکانی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان و وەفدێکی رەوتی ئازادی کوردستان لە بارەگای مەکتەبی سیاسی یەکێتی کۆبوونەوە، لە کۆبوونەوەکەدا سیاسەتی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان بۆ رۆژئاوای کوردستان و یەکڕیزی و یەک ھەڵوێستی نێوان لایەنەسیاسەکانە بۆ ڕووبەڕوبونەوەی ئەوھەڕەشانەی کە مەترسیان لەسەر ئەو ناوچەیە دروستکردوە خرایە روو.
جەخت لەوەشکرایەوە، یەکێتی ھەمیشە ویستویەتی ھاریکاربێت بۆ ھەر ھەنگاوێکی ئەرێنی کە لەبەرژەوەندی گەلەکەمان بێت لەو بەشەی کوردستان و ھەموو ئومێدێکیان پارێزگاریکردنە لەوقەوارەیەکە بەڕێککەوتن و ھەماھەنگیی لایەن و پێکھاتەکان دێتەدی، ئاماژە بۆ ئەوەشکرا وەک چۆن لەسەرەتای ڕوداوەکانی سوریا و ڕۆژئاوا یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لەڕووی مرۆییەوە دەرگای ئاوەڵابوە بۆ ھاریکاریی وبەدەنگەوە ھاتنی ئاوارە و لێقەوماوان، لەم قۆناغەشدا ھەڵوێستیان بەو جۆرەیە و لەگەڵ ئەوەدانین ناکۆکی نێوان لایەنەکان بەکاربھێنرێت.
ھاوکات"ھەندرێن ئەحمەد"وتەبێژی ئەنجومەنی سەندیکای رۆژنامەنووسانی کوردستان رایگەیاندوە، سەندیکای رۆژنامەنووسان ھەوڵی بۆ ئەوەیە پیشەی رۆژنامەنووسی و ئازادی رۆژنامەنووسی مسۆگەر بکات و نەبێتە بەشێک لەو تەنگژە و ململانێیەی لەنێوان لایەنە سیاسیەکانی کوردستان روودەدات.
ھەروەھا ھۆشداریش دەدات لەوەی رێژەی پێشێلکاری بەرامبەر بە رۆژنامەنوسان زیادیکردوە، ئەوەش جێگای قبوڵکردن نییە و پێشێلکارییەکانیش لە راپۆرتی شەش مانگی لیژنەی داکۆکی بڵاودەکرێنەوە.
ناوەندی ڕاگەیاندن و چاپەمەنیی ھێزەکانی سوریای دیموکراتیک ھەسەدە ڕایگەیاند، ھێرشەکانی تورکیا بۆ سەر باکور و رۆژھەڵاتی سوریا ماوەی ھەشت رۆژە بەردەوامە، لە دوو رۆژی رابردوودا ناوچەکانی ھەرێمی جزیر و تل تەمر و زرگان و کۆبانێ و گرێ سپی و عەین عیسا و مەنبەج و عەفرین بەبەردەوامی بۆردومان کراوە.
ئاماژەی بۆ ئەوەشکردوە، بەھۆی بۆردومانەکانەوە زیانێکی زۆری ماددی بە ناوەندە خزمەتگوزارییەکان و کێڵگە کشتوکاڵییەکان گەیشتووە، لە ناوچەی زرگانیش لە ئەنجامی رووبەرووبونەوەی گروپە چەکدارەکانی نزیک لە تورکیا دوو چەکدار کوژراون و شەشی تریش برینداربوون.
لەدیدارەکەدا سەعدی ئەحمەد پیرە پیرۆزبایی ھەڵبژاردنی بۆ وەرگرتنی پۆستی سەرۆکی رێکخراوەکە لێکرد و ھاوکات سڵاو و پیرۆزبایی سەرۆک بافڵ جەلال تاڵەبانی سەرۆکی یەکێتی نیشتیمانی کوردستانی پێگەیاند، ھەروەھا سەعدی ئەحمەد پیرە رایگەیاند، ھاتنی پێدرۆ سانچێز گرنگە و پێویستە بۆ یەکگرتنەوەی سۆسیال ئینتەرناسیونال و ھاوپەیمانی پێشکەتووخواز و جارێکی تر کۆکردنەوەی سەرجەم پارتە سۆسیالیستەکانی جیھان لە ژێر چەتری یەک ڕێکخراوی گشتی و چالاک.
ھەر لەو دیدارەدا ھەردوولا باسیان لە پەیوەندیەکانی نێوان عێراق و ھەرێمی کوردستان و وڵاتی ئیسپانیا کرد، بەتایبەت لەبواری سیاسی و ئابووری و کۆمەڵایەتی و بەرێوەچوونی پرۆسەی سیاسی لەعێراق و چۆنیەتی پێشخستنی ئەو پەیوەندیانە.
لای خۆشیەوە پێدرۆ سانچێز سەرۆک وەزیرانی حکومەتی ئیسپانیا و سەرۆکی تازە ھەڵبژێردراوی رێکخراوی سۆسیال ئینتەرناسیۆنال رۆڵی سەرۆکی مام جەلالی لە قۆناغە جیاجیاکانی رابردووی رێکخراوەکە بەرزنرخاند و ئاماژەی بە کازیمایی و ھەوڵەکانی کرد لە زیاتر گەشەپێدانی رێکخراوی سۆسیال ئینتەرناسیۆنال.
لە کۆتایی دیدارەکەدا سەعدی ئەحمەد پیرە رایگەیاند، وەک یەکیتی نیشتمانی کوردستان چۆن لەرابردوو خەباتیان کردوە ئەواش بەردەوام لەھەوڵی پەرەپێدانی پەیوەندییەکان و نزیک کردنەوەی ھێز ولایەنەکانن بۆ زیاتر بەرەوپێشوەچوونی پرۆسەی سیاسی لەعێراق و کۆکردنەوەیان.
بە پێی ئامارەکەی کەشناسی، لە سەنتەری ھەولێر ٢٠.٩ملیم، سۆران ٥٣.٤ملیم، کۆیە و چۆمان ٨٠ملیم، مێرگەسور ٩٠ ملیم، رواندز ٦٦.٢ ملیم باران باریوە.
لە سنوری پارێزگای سلێمانی زۆرترین بڕی بارانبارین لە گوندی یاخسەمەر بووە کە ٩٢ ملیم باران باریوە، لە ناو شاری سلێمانیش ٢٨ ملیم، چەمچەماڵ ٥٨.٨ ملیم، رانیە ٨٥.٣ ملیم، پێنجوێن ٥١.٨ ملیم، سەیدسادق ٤٥.٥ ملیم باران باریوە.
لە پارێزگای دھۆکیش زۆرترین رێژەی بارانبارین لەزاخۆ بووە کە ٤١.٨ ملیمە، لەسنوری کەرکوکیش زۆرترین رێژەی بارانبارین لە ناحیەی شوان بووە کە ٧٨.٥ ملیم باران باریوە، لەپارێزگای ھەڵەبجەش زۆرترین بڕی باران لە ناحیەی سیروان باریوە کە ٥٤.٦ ملیم بووە.
کۆچەر جەمال بەڕێوەبەری بەنداوی دوکان بە کوردسات نیوزی ڕاگەیاند، ئەمساڵ تائێستا ٨٢ ملم باران باریوە، لەکاتێکدا ساڵی ڕابردوو تا ئەم کاتە تەنھا ١٢ ملم باریبوو.
وتیشی، لە ٢٤ سەعاتی ڕابردوودا ئاستی ئاوی بەنداوەکە ١٠ سانتیمەتر بەرزبووەتەوە و نزیکدەبێتەوە لە ئاستی ساڵی ڕابردوو و پێشبینی بەرزبوونەوەی زیاتریشی دەکەن.
بەوتەی بەڕێوەبەری بەنداوی دوکان، ئاستی ئاوی بەنداوەکە ساڵانە بە گشتی لەدوای ١٥ی کانونی دووەمەوە دەست بە بەرزبوونەوە دەکات، ئەوەش بەھۆی ئەو ڕێڕەوە ئاوییانەی لە ئێرانەوە دەڕژێنە نێو بەنداوەکە، جەختیشیکردەوە، سەرەتایەکی باشی بارانبارین دەستیپێکردووە و پێشبینی دەکەن ئاستی بەنداوەکە بەراورد بە دوو ساڵی ڕابردوو
زیاد جەبار سەرۆکی لیژنەی دارایی لە پەرلەمانی کوردستان بە کوردسات نیوزی راگەیاند، لە لیژنەی دارایی ڕاپۆرتێکیان ئامادەکردووە و پێشکەشی ئەنجومەنی وەزیرانیان کردووە بۆئەوەی وەزیری دارایی بێتە پەرلەمان و گفتوگۆی لەسەر بکەن.
وتیشی، ڕاپۆرتەکە لە ١٢ یاداشتی پەرلەمانتاران پێکھاتووە و چەند تەوەرێک لە خۆدەگرێت کە گرنگترینیان بابەتی پلەبەرزکردنەوەی فەرمانبەران و مووچە پاشەکەوتکراوەکانە.
سەرۆکی لیژنەی دارایی ئاماژەی بەوەشکردوە، لە ڕاپۆرتەکەدا داوایان کردووە حکومەت چارەسەرێک بۆ مووچە پاشەکەوتکراوەکان بدۆزێتەوە و بەو پێیەی کە ھاووڵاتیانیش قەرزاری حکومەتن، بەشێک لە مووچە پاشەکەوتکراوەکانیان بخرێتە بری قەرزەکانیان.
مەزڵوم کۆبانێ لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەوانیدا کە بەشێوەی ڤیدیۆ کۆنفرانس ئەنجامیدا ئاماژەی بە دوا پەرەسەندنەکانی رۆژئاوای کوردستان کرد و رایگەیاند، لەدوای تێکشاندنی داعش لە کۆبانێ، رەجەب تەیب ئەردۆغان دژایەتی کۆبانێ دەکات و ئامادەکاری دەکات بۆ ھێرشکردنە سەر کۆبانێ و مەنبەج و تەلڕەفعەت، بەڵام ھێزەکانی سوریای دیموکرات و دانیشتوانی ئەو ناوچانە بۆ بەرەنگاربوونەوەی تورکیا ئامادەن و شەڕی ئەمجارە جیاواز دەبێت لە شەڕەکانی رابردوو لە بەرئەوەی تەواوی سنوری تورکیا و سوریا دەگرێتەوە.
وتیشی،ئیدارەی واشنتۆن لە رێگەی برێت ماکگۆرگەوە بە رەسمی ئاگاداریان کردووەتەوە کە دژی ھێرشی تورکیایە و لە پەیوەندیدایە لەگەڵ ئەنقەرە بۆ راگرتنی ھێرشەکان، کۆبانێ ھەڵوێستی ئەمریکا و روسیای بە باش ناوبرد و داوای لە کۆمەڵگەی نێودەوڵەتیش کرد ھەڵوێستی بەھێزتری لە دژی تورکیا ھەبێت.
فەرماندەی گشتی ھەسەدە جارێکی تر رەتیکردەوە پەیوەندییان بە تەقینەوەکەی ئیستەنبوڵەوە ھەبێت و داوایکرد لیژنەیەکی نێودەوڵەتی لێکۆڵینەوە لە راستییەکان بکات. ئاشکراشیکرد، لە ھێرشەکانی ئەمدواییەی تورکیا ١٦ شەڕڤان و ١٤ مەدەنی گیانیان لە دەستداوە و ٤٥ شوێنیش لە ژێرخانی ئابوری ناوچەکە کراوەتە ئامانج.
د. سەباح هەورامی بەڕێوەبەری گشتی تەندروستی سلێمانی رایگەیاند، لە حكومەتدا زۆر جار لە هەندێك ئاستدا كێشەی گەورە بۆ كەرتی تەندروستی سلێمانی دروست دەكرێت، بە جۆرێك فەرمانبەرێكی وردبینی لە وەزارەتی دارایی كە لەكاتی كڕینی كەرەستەكانی پاككردنەوە بۆ سلێمانی نرخەكان هێندە كەم دیاری دەكات، ناچار دەبن جارێكی تر نوسراو بكەنەوە بۆ كڕینیان.
ئاژانسی ھاوار نیوز بڵاوی کردەوە، سوپای تورکیا ژمارەیەک گوندی لە تەلتەمر و کۆبانێ و دێرک بۆردومان کرد، ئەوە لە کاتێکدایە ھێرشە ئاسمانییەکانی تورکیا لە ناوچەکانی رۆژئاوای کوردستان و باکووری سوریا حەوت رۆژە بەردەوامن.
ھاوکات رۆژنامەی یەنی شەفەقی تورکی بڵاوی کردەوە، لە نزیکترین کاتدا سوپای تورکیا ھێرشی زەمینی دەکاتە سەر باکووری سوریا.
لە بەرامبەردا فەرھاد شامی وتەبێژی ھێزەکانی سوریای دیموکرات-ھەسەدە،رایگەیاند، بە توندتر لە رابردوو وەڵامی ھێرشەکانی تورکیا لە رۆژئاوای کوردستان دەدەنەوە و سوود لە ئەزموونی سەربازیی رابردوویان بۆ وەڵامدانەوەی ھێرشەکانی تورکیا وەردەگرن، ھەروەھا داواشی لە سوپای سوریا کرد، وەڵامی ھێرشەکانی تورکیا بداتەوە.
ھەر بەپێی پێشبینییەکان بارانی مامناوەند و لێزمە بارانی لەناکاو لەسەر بەشێک لە سنووری پارێزگای ھەولێر و سلێمانی زیاتر دەبێت، ئەو شەپۆلەش تا رۆژی یەک شەممە بەردەوام دەبێت.
ھاوکات بەڕێوەبەرایەتی گشتی سەرچاوەکانی ئاوی ھەرێمی کوردستانیش داوا لە ھاووڵاتیان و خاوەن دەزگا و شوێنەکانی نزیک رووبار و چەم و سەرچاوە ئاوییەکان دەکات، ئامادەسازی پێویست وەربگرن و خۆیان و بەرژەوەندییەکانیان دوور بخەنەوە لەو ناوچانە.
بەڕێوەبەرایەتی گشتی سەرچاوەکانی ئاوداواش لە بەرگری شارستانی و شارەوانییەکان دەکات لەیەکەم سەعاتەکانی باران بارین و دەسپتێکردنی لافاو لەوپەڕی ئامادە باشیدابن.
کۆنگرەی سۆسیال ئینتەرناسیۆنال لە مەدریدی پایتەختی ئیسپانیا بەبەشداری وەفدێکی یەکێتیی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان دەستپێکرد، بڕیارە لە کۆنگرەکەدا سەرۆک و سکرتێری نوێی رێکخراوەکە ھەڵبژێردرێن.
کارەکانی کۆنگرەکەش تا ٢٧ی ئەم مانگە بەردەوام دەبێت، ھەروەھا چەندین پارتی سیاسی لە وڵاتانی جیھانەوە بەشداری دەکەن، ھاوکات بڕیارە وەفدی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لەگەڵ سەرۆک وەزیرانی ئیسپانیا کۆببێتەوە دواتر چەندین دیدار و کۆبوونەوە لەگەڵ سەرۆکی پارت و لایەنە سیاسییەکانی جیھان ئەنجام بدات.
ئەوەش لە کاتێکدایە، سەرۆک مام جەلال سەرۆکی فەخری رێکخراوەکەیە و یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان ئەندامی کارای رێکخراوی سۆسیال ئینتەرناسیۆنالە.
بە ھۆی بارانبارینی بە لێزمە و بەرزبوونەوەی ئاستی ئاو، لە شەقامەکانی ھەولێر لافاو دروستبوو، بەھۆیەوە لە چەند گەڕەک و شوێنێک ئاستەنگی ھاتووچۆ بۆ ھاووڵاتیان دروستبوو. ھەروەھا بەھۆی لافاو رێگای سەرەکی کەرکوک-شوان داخرا و لە خورماتووش بەھۆی زۆری بارانبارینەوە ئاو چوەتە ناو نەخۆشخانەی گشتی خورماتوو. ھاوکات لە سەر لووتکەی شاخە بەرزەکانی ھەرێمیش بەفر باری.
بەڕێوەبەرایەتی کەشناسی ھەرێمیش رایگەیاند، ئەمڕۆ زۆرترین باران لە قەزای خورماتوو باریوە، رۆژی شەممەش ئاسمان بە گشتی ھەوری تەواو دەبێت و لە ناوچە جیاجیاکان ھەورەتریشقە و بارانبارینی مامناوەند و لێزمە بارانی پچڕ پچڕ دەبارێت، لە سنووری پارێزگای دھۆک و باکووری خۆرھەڵاتی ھەولێر و ناوچە شاخاوییەکان زۆرترین باران دەبارێت.
پەیامنێری کوردسات نیوز رایگەیاند، (نێچیرڤان عەبدولعەزیز) بریندارێکی تری تەقینەوەکەی دھۆک بوو لە نەخۆشخانەی دیلۆک لە باکوری کوردستان گیانی لەدەستدا و ئێوارەی ئەمڕۆ تەرمەکەی ھێنرایەوە بۆ ھەرێم و کەمێکی تر بەخاک دەسپێردرێت.
لە تەقینەوەکەی شەوی دووشەممەی رابردووی دھۆک، شەش کەس گیانیان لەدەستدا و تائێستاش دوو بریندار لە نەخۆشخانەی فریاکەوتن ماونەتەوە و بریندارێکی تریش لە نەخۆشخانەی سوتاوی دھۆک ماوەتە کە رێژەی سوتاوییەکەی ٢٠%ە.
رۆژی ٢٣ی ئەم مانگە فڕۆکەی بێفڕۆکەوان و فڕۆکە جەنگییەکانی تورکیا، دامەزراوەکانی بەرھەمھێنانی نەوت و غازیان لە شارۆچکەی تربەسپی لە ڕۆژھەڵاتی قامیشلۆ کردە ئامانج، لە ناویاندا وێستگەی غازی گوندەواری سویدییە لە شارۆژکەی دێریک، کە تورکیا دووجار بۆردوومانی کرد.
عەگید عەبدولمەجید، بەڕێوەبەری کۆمپانیای وەبەرھێنانی غاز لە کێڵگەکانی حەسەکە رایگەیاند، وێستگەی غاز سوەیدییە بەھۆی ئەو زیانە زۆرانەی بەری کەوتوون.بۆ ماوەی چەند مانگێک ناتوانێت خزمەتگوزاری پێشکەش بکات. وتیشی، وێستگەکە رۆژانە نزیکەی ١٤ ھەزار بوتڵی غازی ماڵانی بەرھەمدەھێنا، ھەروەھا سوتەمەنی بۆ بەرھەمھێنانی %٥٠ی کارەبای رۆژئاوا دابین دەکرد، بەڵام لە ئێستادا لەکارکەوتووە و گرفت بۆ دانیشتوانی ھەرێمەکە دروست دەکات.
رەجەب تەیب ئەردۆغان رایگەیاند، ئامانجی ھێرشی ئاسمانی وڵاتەکەی بۆ سەر ناوچەکانی باکوور و رۆژھەڵاتی سوریا، دروستکردنی ناوچەیەکی ئارامە و لە نزیکترین کاتدا ئەو ناوچە ئارامە بە درێژایی سنوورەکانی تورکیا لەگەڵ سوریا لە رۆژھەڵاتەوە تاکو رۆژئاوا دروست دەکەن.
ئەردۆغان وتیشی، لە کاتێکی گونجاودا و بۆ تەواوکردنی ئەو ناوچە ئارامەی لە باکووری سوریا بە قوڵایی ٣٠ کیلۆمەتر دروستی دەکەن، ھێرشی زەمینی دەکەنە سەر شارەکانی تەل رەفعەت و مەنبج و کۆبانێ.
ئەو لێدوانەی سەرۆک کۆماری تورکیا لە کاتێکدایە، ئەو وڵاتە لە رۆژی ١٩ی ئەم مانگەوە ھێرشی ئاسمانی بە ناوی "ئۆپراسیۆنی چڕنووک-شمشێر" لە رۆژئاوای کوردستان دەستپێکردووە.