بۆ کۆنگرەی ئەمجارەی ھەدەپە، ھەریەکە لە"مەتحەت سەنجارو پەروین بوڵدان" ھاوسەرۆکانی ئێستای ھەدەپەش بڕیاریانداوە خۆیان بۆ پۆستی ھاوسەرۆکی کاندید نەکەنەوە، لە جێگەی ئەوان ھەریەک لە"سوڵتان ئۆزجان"سیاستمەداری ناسراوی باکوری کوردستان و ئەندامی دەستەی کارگێڕیی ھەدەپە و"جاھید کرکازاک"ئەندامی دەستەی کارگێڕی پارتی چەپی سەوز و پارێزەری "سەڵاحەدین دەمیرتاش" خۆیان بۆ پۆستی ھاوسەرۆکی ھەدەپە کاندید دەکەن.

کۆنگرەی نائاسایی"ھەدەپە"لە کاتێکدایە، ئەندامانی پارتەکە نیگەران بوون لەو ئەنجامەی لە ھەڵبژاردنی پەرلەمانی تورکیا لە ١٤ی ئایاری ئەمساڵ بەدەستیان ھێنا.

سەرچاوەیەک لە وەزارەتی دارایی و ئابوری حکومەتی ھەرێمی کوردستان بە کوردسات نیوزی ڕاگەیاند: حکومەتی عێراق مانگانە ٥٩٨ ملیار دینار بۆ حکومەتی ھەرێم دەنێرێت، ئەوەش بەشی مووچەی فەرمانبەرانی ھەرێمی کوردستان ناکات، ھەربۆیە ئەوان نارازین و داوایان کردووە تەواوی شایستەکانی ھەرێمی کوردستان لە بودجە رەوانە بکرێت.

وتیشی ئەگەرچی لە ماوەی رابردوودا چەندین جار وەفدی ھەرێم سەردانی بەغدایان کردووە و داوایان کردووە پشکی ھەرێم ڕەوانە بکات،  بەڵام بەغدا وەڵامی نەداونەتەوە و بڕی ٥٩٨ ملیار دیناری ناردووە و ئەوانیش بەو پڕە پارەیە ڕازی نین.

سەرچاوەکەی وەزارەتی دارایی باسی لەوەشکرد، بەھۆی سەردانەکەی وەزیری دەرەوە و وەزیری وزەی تورکیا بۆ عێراق و ھەرێمی کوردستان، سەردانی وەفدی ھەرێم بۆ بەغداد دواکەوتووەو چاوەڕێن بزانن دەرئەنجامی سەردانەکەیان بۆ بەغدا چی بووە.

لە پیرۆزباینامەکەدا دەڵێت " بەبۆنەی سازدانی یەکەمین فێستیڤاڵی ھونەری و پەروەردەیی لە شاری چوارتای دەڤەری شارباژێری ڕەنگین، بەگەرمی پیرۆزباییتان لێدەکەم و ھیوای سەرکەوتنتان بۆ دەخواز، دەستخۆشی لە سەرپەرشتیار و مامۆستایان ‌و خوێندکاران ‌و ھاوکارانی ئەم فێستڤاڵە دەکەم، کە ھونەر‌و پەروەردەیان ئاوێزان کردووە بۆ بەدیھێنانی سێ ئامانجی  پیرۆزی پەروەردەیی‌و ژینگەیی‌و نیشتمانی".

دەقی پیرۆزباییەکە... 

بەبۆنەی سازدانی یەکەمین فێستیڤاڵی ھونەری و پەروەردەیی لە چوارتای شارباژێر، بەگەرمی پیرۆزباییتان لێدەکەم ‌و ھیوای سەرکەوتنتان بۆ دەخوازم.

ئەم فێستڤاڵە ١٣ کورتە فیلمی لە خۆگرتووەو لە لایەن مامۆستایانی ھونەر‌و خوێندکارانی بەڕێوەبەرایەتیی پەروەردەی شارباژێڕ لە گوندەکانی شارباژێڕی رەنگین ‌و دڵگیر بەرھەم ھاتووە، فیلمەکان پەیامی ھۆشیاریی پەروەردەیی و ژینگەیی و نیشتمانی لەخۆدەگرن، ئەوەش سێ بابەتی گرنگن لەڕێی ھونەری سینەماوە دەگەنە  مێشک‌و دڵ‌و دەروونی بێگەردی خوێندکاران‌و بایەخی خوێندن‌و  خۆشەویستیی خاکی نیشتمان‌و پاراستنی ژینگە بەرجەستە دەکەن.

لەکۆتاییدا دەستخۆشی لە سەرپەرشتیار ‌و مامۆستایان ‌و خوێندکاران ‌و ھاوکارانی ئەم فێستڤاڵە دەکەم، کە ھونەر‌و پەروەردەیان ئاوێزان کردووە بۆ  بەدیھێنانی سێ ئامانجی  پیرۆزی پەروەردەیی‌و ژینگەیی‌و نیشتمانی. 

لەگەڵ رێزمدا
حەمەی حەمەسەعید
وەزیری ڕۆشنبیری ‌و لاوان

ئەو بەرپرسەی وەزارەتی دەرەوەی عێراق سەبارەت بە سەردانەکەی رۆژی سێشمەی وەزیری دەرەوەی تورکیا بۆ عێراق بە رۆژنامەی "عەرەبی جەدید" ی  راگەیاندوە، ھاکان فیدان دۆسیەکانی ئاو و ھەماھەنگی ئەمنی بۆ بەرەنگاربوونەوەی پەکەکە و رێگەی گەشەپێدان لەگەڵ بەرپرسانی عێراق تاوتوێ کردووە و داوای لە عێراق کردووە پەکەکە وەک گروپێکی تیرۆریستی بناسێنێت و رێگری بکەن لە عێراقەوە ھێرش بکاتەسەر تورکیا.

رونیشیکردوەتەوە، تورکیا خۆی وەک لایەنێکی ناپەیوەندیدار دەبینێت لە ناکۆکییە نەوتییەکانی ھەرێم و بەغداد و ھاکان فیدان دوای کردووە ھیچ لێکەوتەیەکی دارایی لەسەر ئەو دۆسییە نەخرێتە سەر وڵاتەکەی تاکو رازی بن بە دەستپیکردنەوەی ھەناردەی نەوت.

ئەو بەرپرسەی وەزارەتی دەرەوەی عێراق راشیگەیاندووە، تورکیا چاوەڕێی وەڵامی عێراق بۆ ئەو داواکارییانەی پێشکەشیکردوون بە تایبەت دۆسیەی پەکەکە و دەستپێکردنەوەی ھەناردەی نەوت و سەردانەکەی مانگی داھاتووی ئەردۆغانیش بەندە بە وەڵامی عێراق بۆ ئەو داواکارییانەی ھاکان فیدان پێشکەشیکردوون و پێدەچێت سەردانەکەی ئەردۆغان بۆ ئیمزاکردنی رێککەوتنی کۆتایی بێت لەسەر ئەو دۆسیانە.

پەیامنێری کوردسات نیوز رایگەیاند، بریندارەکان پەنابەری سورین و چواریان رەوانەی نەخۆشخانەی شەھید “شەوکەت حاجی موشیر “ کراون و چارەسەری سەرەتاییان بۆ کراوە، دوانی دیکەشیان بۆ چارەسەری زیاتر نێردراونەتە سلێمانی، ئەوانەی دیکەش رەوانەی ماڵەوە کراونەتەوە.

ئاماژەی بەوەشکرد، تا ئێستا ھیچ سکاڵایەک تۆمارنەکراوە و بەو ھۆیەشەوە ھیچ کەس لەشەر شەڕەکە دەستگیرنەکراوە.

سەعدی ئەحمەد پیرە ئەندامی مەکتەبی سیاسی یەکێتی بەکوردسات نیوزی راگەیاند، کۆبونەوەکان بۆ ئامادەکارییە بۆ بەستنی کۆنگرەی پێنجەمی یەکێتی نیشتمانی کوردستان و کۆبونەوەی مەکتەبی سیاسی سەعات ١١ بەڕێوەدەچێت و کۆبونەوەی سەرکردایەتی سەعات دووی پاش نیوەڕۆ دەبێت.

 ئاماژەی بەوەشکرد تەوەری سەرەکی کۆبونەوەکان بۆ ئامادەکاری پێویستە بۆ ئەنجامدانی کۆنگرەی یەکێتی، کۆبونەوەی ئەم جارەش لەشاری ھەولێر دەبێت و لەکۆبونەوەکاندا باس لەدیاریکردنی لیژنەی ئامادەکاری کۆنگرە دەکرێت.

بەپێی پەیڕەوی ناوخۆی یەکێتی لیژینەی باڵای ئامادەکاری کۆنگرە پێکدێت لە سەرۆکی دەزگای ھەڵبژاردنی یەکێتی و مەکتەبی رێکخستن و بۆردی ناوەندی کاروباری یاسایی و لێپرسراوی مەڵبەندی دیراسات.
سەعدی ئەحمەد پیرە ئەندامی مەکتەبی سیاسی یەکێتی دەڵێت، کۆبونەوەکانی مەکتەبی سیاسی تا چەند رۆژێک پێش کۆنگرە بەردەوام دەبن.

 سەبارەت بە کۆبونەوەکانی ئەنجومەنی سەرکردایەتیش، پێشتر فەرید ئەسەسەرد سکرتێری ئەنجومەنی سەرکردایەتی یەکێتی بەکوردسات نیوزی راگەیاندبوو، پێدەچێت ئەمە دواین کۆبونەوەی ئەنجومەنی سەرکردایەتی یەکێتی بێت کەپێش کۆنگرە بەڕێوەبچێت.

رۆژنامەی سەباحی رەسمی عێراق بڵاویکردەوە، ھێزەکانی پێشمەرگە بە ھەماھەنگی لەگەڵ ھێزە ئەمنییەکانی عێراق رووبەرێکی فراوان لەو ناوچانەی کە بۆشایی ئەمنییان تێدایە و دەکەونە سنوری پارێزگاکانی دیالە و سەڵاحەدین و کەرکوک و ھەولێر پڕ دەکەنەوە.

ئاماژەی بەوەشکردووە، سنورەکە لەو ناوچانەوە دەستپێدەکات کە دەکەونە سنوری ئێران لە خانەقین و رووبەری ناوچەکە ٦٥٠ کیلۆمەترە.

رۆژی ٢٤ی ئەم مانگە لێپرسراوی مەڵبەندی زاخۆی یەکگرتوو بە کوردسات نیوزی راگەیاندبوو، ئیسلام کەشانی کادیری پێشکەوتووی حزبەکەی و بەرپرسی نوسینگەی سپێدە لە زاخۆ و رۆژنامەنووس و پێشکەشکار لە خابیر تیڤی لەلایەن ئاسایشەوە رفێندراوە.

دوو رۆژ دواتر بەڕێوەبەرایەتی ئاسایشی زاخۆ لە راگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوەکردبوو، ئیسلام کەشانی لەلایەن ھێزێکی ئاسایشی زاخۆوە بە تۆمەتی بوونی پەیوەندی لەگەڵ پەکەکە و بەپێی ماددەی ١ی یاسای ژمارە ٢٣ی ساڵی ٢٠٠٣ دەستگیرکراوە، لەکاتێکدا ئەو یاسایە تایبەتە بە دەرماڵەی منداڵبوون و دایکایەتی.

بەڕێوەبەرایەتی ئاسایشی زاخۆ لە راگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوەکردووە، ئیسلام کەشانی کارگێڕی مەڵبەندی ١٣ی یەکگرتوو لە زاخۆ، لەلایەن ھێزێکی ئاسایشی زاخۆوە بە تۆمەتی بوونی پەیوەندی لەگەڵ پەکەکە و بەپێی ماددەی ١ی یاسای ژمارە ٢٣ی ساڵی ٢٠٠٣ دەستگیرکراوە و لەئێستادا لەژێر لێکۆڵینەوەدایە، بەڵام ئەو یاسایەی ئیسلام کەشانی پێ دەستگیرکراوە تایبەتە بە دەرماڵەی منداڵبوون و دایکایەتی.

ئەوەشی خستووەتەڕوو، دەستگیرکردنی ئیسلام کەشانی لەسەر بڕیاری دادوەری لێکۆڵینەوەی زاخۆ بووە و ھەموو بەڵگەیەکی پێویست لەسەر تۆمەتباری دەستگیرکراو بەردەستە.

ئاسایشی زاخۆ ئاماژەی بەوەشدا، ھیچ پێشێلکارییەکی یاسای لە دەستگیرکردنی ئیسلام کەشانی ئەنجامنەدراوە، جەختیشیکردەوە، ھیچ ھاووڵاتییەک لەسەر جیاوازی بیروڕا دەستگیرناکەن، بەڵام رێگەنادەن ھیچ ھێز و کۆمەڵەیەک ببنە مەترسی لەسەر ئارامی و ئاسایشی ھەرێم.

رۆژی ٢٤ی ئەم مانگە لێپرسراوی مەڵبەندی زاخۆی یەکگرتوو بە کوردسات نیوزی رایگەیاند، ئیسلام کەشانی کادیری پێشکەوتووی حزبەکەی و بەرپرسی نوسینگەی سپێدە لە زاخۆ و رۆژنامەنووس و پێشکەشکار لە خابیر تیڤی لەلایەن ئاسایشەوە رفێندراوە.

ئاژانسی بلومبێرگی ئەمریکی لە زاری بەرپرسانی تورکیاوە بڵاویکردەوە، تورکیا بەھیچ شێوەیەک ئامادەنییە ئەو ملیار و ٥٠٠ ملیۆن دۆلارەی لە دادگای پاریس لەسەر ھەناردەکردنی نەوتی ھەرێم لە رێگەی بەندەری جەیھانەوە بە عێراقی دۆڕاند وەک قەرەبوو بیداتەوە بە عێراق، بەڵکو لە ھەوڵدایە بۆ ئەوەی ھەرێمی کوردستان خۆی ئەو قەرەبووە بداتەوە.

ئاژانسی بلومبێرگ ئاماژەی بەوەشکردووە، تورکیا دەیەوێت بەرپرسانی ھەرێم ئەو قەرەبووەی بەسەریدا سەپێندراوە بیدەنەوە بە عێراق، چونکە بەرپرسانی ھەرێم سوودمەندی سەرەکی بوون لە فرۆشتنی نەوتەکەیان.

ماوەی پێنج مانگە ھەناردەکردنی نەوتی ھەرێمی کوردستان لە رێگەی بەندەری جەیھانی تورکیاوە وەستاوە، کە بەھۆیەوە تەنھا ھەرێمی کوردستان زیاتر لە دوو ملیار دۆلار زیانی بەرکەوتووە، بۆیە لە میانەی کۆبوونەوەی لێپرسراوانی باڵای ھەرێم لەگەڵ ھاکان فیدان وەزیری دەرەوەی تورکیا لە ھەولێر جەخت لە گرنگی دەستپێکردنەوەی ھەناردەی نەوتی ھەرێم کرایەوە.

رێکخراوی لێبوردنی نێودەوڵەتی لە داواکارییەکی بەپەلەدا کە ئاڕاستەی دیندار زێباری رێکخەری راسپاردە نێودەوڵەتییەکانی حکومەتی ھەرێمی کوردستانی  کردووە بە ناوی رێوشوێنی بەپەلە، داوادەکات گوھدار زێباری و شێروان شێروانی ئازادبکرێن، کە لە مانگی تشرینی یەکەمی ساڵی ٢٠٢٠ەوە دەستگیرکراون. 

ئاماژەی بەوەشداوە، لەگەڵ نزیکبوونەوەی وادەی ئازادکردنی ئەو دوو رۆژنامەنووسەی بادینان، تۆمەت و سکاڵای دیکەیان ئاڕاستەکراوە کە ساختەن و بەھۆیەوە لە زیندان ماونەتەوە. 

ئەو داوکاریەی رێکخراوی لێبوردنی نێودەوڵەتی لەکاتێکدا کە بڕیاربوو رۆژی ١٦ی ئەم مانگە گوھدار زێباری لە دوای نزیکەی سێ ساڵ و دوای تەواوکردنی ماوەی زیندانیەکەی ئازادبکرێت، بەڵام ئازادنەکرا، ھەرچی شیروان شیروانیشە بڕیاربوو لە رۆژی ٩ی ئەیلول ئازادبکرێت، بەڵام لە رۆژی ٢٠ی تەمموزی رابردوو دادگای ھەولێر لەسەر دۆسیەکی نوێ، سزای چوار ساڵ زیندانی دیکەی بەسەردا سەپاند.

دەقی راگەیەندراوەکە... 

راگەیەنراوی یەکێتی نوسەرانی جینۆسایدی کوردستان
بەبۆنەی قۆناغی ھەشتەمی ئەنفالی بادینان

قۆناغی ھەشتەمی ئەنفالی بادینان دوا قۆناغی شاڵاوەکانی ئەنفال بوو، کە بە"خاتیمەی ئەنفال" ناسراوە. لە ٢٥ی ئاب دەستی پێکردو تا ٦ی ئەیلولی ساڵی ١٩٨٨ بەردەوام بوو. جوگرافیای شاڵاوەکە ھەموو دەڤەری بادینانی گرتەوە، بەتایبەتی ناوچەکانی ئامێدی و زاخۆ و ئەتروش و ئیمنکی و باتوفە و دێرەسورو کانی ماسی و شێخان لەگەڵ ناوچەی کوردنشینەکانی دەشتی نەینەوا. لەم قۆناغەدا زیاتر لەحەفتا گوند بەر ھێرشی کیمیاوی کەوتن.

تایبەتمەندی قۆناغی ھەشتەمی ئەنفالی بادینان لەوەدایە، مسوڵمان و ئیزیدی و کریستیان ئەنفالکران. بۆ وەبیرھێنانەوە، لەم قۆناغەدا  ھەزار ژن و مناڵ و پیرو جوان بونەتە قوربانی شاڵاوو پەلامارەکانی سوپای رژێمی بەعس، ھێشتا چارەنوسی ھەموویان نادیارە.

ئەم قۆناغەی شالاوەکانی ئەنفال دوای کۆتایی ھاتنی شەڕی عیراق ئێران دەستی پێکرد. بە دەیان ھەزار ھاوڵاتی روویانکردوە تورکیاو لە کامپەکانی ئاوارەیی نیشتەجێ کران و بەشێکیان بەرکەوتەی کیمیایی بوون. 

وەک یەکێتی نوسەرانی جینۆسایدی کوردستان جەخت دەکەینەوە لە ئاوڕدانەوە لە دۆسیەی ئەنفال لەلایەن حکومەتی عیراق و حکومەتی ھەرێمی کوردستانەوە. بەتایبەتی ھێشتا یەک ئێسک و پروسکی قوربانیانی ئەنفالی بادینان نەگەڕێنراونەتەوە. ھاوکات پێشنیار دەکەین حکومەتی خۆجێی دھۆک قەڵای دھۆک (سەربازگەی نزارکێ) بکەنە مۆزەخانەی نیشتمانی ئەنفال و جینۆساید.

وەکو یەکێتی نوسەرانی جینۆسایدی کوردستان لەم رۆژەدا جەخت لە جیبەجێکردنی بڕیاری دادگای باڵای تاوانەکان دەکەینەوە.

لەھەمان کاتدا پرۆسەی ھێنانەوەی ئێسک و پروسکی قوربانیانی ئەنفال بھێنرێنەوەو کۆتایی بەم خەم ساردی و ویژدان سڕیە بێت. یادی ئەنفالکراوان بەرز رادەگرین. یەکێتی نوسەرانی جینۆسایدی کوردستان
٢٠٢٣/٨/٢٥

لە یادی ٣٥ ساڵەی ئەنفالی بادیناندا، نێچیرڤان بارزانی سەرۆکی ھەرێمی کوردستان لە پەیامێکدا رایگەیاند، دادگای باڵای تاوانەکانی عێراق، شاڵاوەکانی ئەنفالی بە جینۆساید و تاوانی جەنگ و تاوانی دژی مرۆڤایەتی لە قەڵەمداوە، دەبێت حکوومەتی عێراقی فیدراڵی، ئەرکی خۆی بۆ قەرەبووکردنەوەی خێزان و کەسوکاری قوربانییان جێبەجێ بکات.

ئاماژەی بەوەشکرد، خزمەتکردنی باشتری کەسوکاری ئەنفالکراوان، تەبایی و یەکڕیزیی ناوخۆییمان، کاری جددی و ھەوڵدان بۆ دووبارەنەبوونەوەی تاوانەکانی وەک ئەنفال و ناساندنی بە جینۆساید لەسەر ئاستی جیھان، باشترین یادکردنەوە و وەفادارییە بۆ گیانی پاکی قوربانییانی ئەنفال و تەواوی شەھیدانی کوردستان.

ھاوکات مەسرور بارزانی سەرۆکی حکومەتی ھەرێمی کوردستان رایگەیاند، تائێستا ماددەی ١٣٢ی دەستوور جێبەجێ نەکراوە کە تایبەتە بە قەرەبووکردنەوەی زیانلێکەوتووان و کەسوکاری قوربانییانی شاڵاوەکانی ئەنفال و تاوانەکانی ڕژێمی بەعس.

ئاماژەی بۆ ئەوەشکردووە، مافی ڕەوای کەسوکار و زیانلێکەوتووانی سەرەکی دەستی ڕژێمی پێشووی عێراقە، بە شێوەیەکی شایستە قەرەبوو بکرێنەوە و دڵنیا بکرێنەوە، جارێکی دیکە رووبەڕووی جێنۆسایدکردن نابنەوە.

پەیامنێری کوردسات نیوز رایگەیاند، بڕیاربوو ئەمڕۆ وەفدی حکومەتی ھەرێمی کوردستان سەردانی بەغداد بکات بۆ گفتوگۆ لەسەر یاسای نەوت و غاز و شایستە داراییەکانی ھەرێم، بەڵام بەھۆی کۆچی دوایی باوکی حەیان عەبدولغەنی وەزیری نەوتی عێراق، سەردانی وەفدی ھەرێمی کوردستان بۆ بەغداد بۆ کاتێکی دیکە دواخراوە.

ئەوەش لە کاتێکدایە کە رۆژی سێشەممەی ھەفتەی رابردوو وەفدی حکومەتی ھەرێمی کوردستان سەردانی بەغدادیان کرد و دوای دوو رۆژ مانەوە و گفتوگۆکردن لەگەڵ وەفدی حکومەتی عێراق لەسەر بابەتی داھاتی نانەوتی و خەرجی کۆمپانیاکانی بەرھەمھێنانی نەوت و پرسی مووچە و پشکی ھەرێم لە یاسای بودجە، وەفدەکە بەبێ رێککەوتن گەڕانەوە ھەرێمی کوردستان.

وەزارەتی کار و کاروباری کۆمەڵایەتی بڵاویکردەوە، ھەلیکارەکان دەرچوانی دانەمەزراو دەگرێتەوە و ئەوانەی بڕوانامەی بکالۆریۆسیان لە بوارەکانی  IT ، ژمێریاری ، کارگێری ، یاسایی، ئەندازیاری میکانیک، توێژەری کۆمەلایەتی و زمانی ئینگلیزیدا ھەیە، دەتوانن داواکاری پێکەش بکەن، ھەروەھا  دەرچوانی ئامادەیی ، ناوەندی و سەرەتایش بۆ پیشەی شۆفێری دەتوانن داواکاری پێکەش بکەن.

ئەوەشی خستوەتەڕو، رۆژانی یەکشەممە و دوو شەممەی داھاتوو فۆڕم لە بەرێوەبەرایەتی کاری سلێمانی دابەشدەکرێت و دامەزراندنیش لەسەر بنەمای خاڵبەندی دەبێت.

وەزارەتی کار دەڵێت، دەبێت داواکار تەمەنی لەنێوان ١٨-٤٠ساڵ بێت و دانیشتووی سلێمانی بێت، ھەروەھا خوازیار دەبێت زانیاری ڕاست و دروست پێشکەش بکات بەپێچەوانەوە داواکاری دامەزراندنی رەت دەکرێتەوە، جگەلەوەش نابێت خوازیار مووچەخۆر بێت لە ھیچ دامودەزگایەکی حکومی و کەرتی تایبەت.