بەیانی ئەمڕۆ لە یەکەم رۆژی جەژندا لە گەرمیان دوو روداوی هاتوچۆ لە جۆری پێکدادان و شێلان رویدا و بەهۆیەوە چوار کەس برینداربوون و رەوانەی نەخۆشخانەی کراون.

بەڕێوەبەرایەتی هاتوچۆی گەرمیان بڵاویکردەوە، بەیانی ئەمڕۆ لە یەکەم رۆژی جەژنی قورباندا بەهۆی دوو روداوی جۆری پێکدادان و شێلان چوار کەس برینداربوون.

ئاماژەی بەوەشکرد، روداوی یەکەم لە فلکەی گردەگۆزینە رویدا لەنێوان دوو ئۆتۆمبێلیدا بەهۆیەوە سێ سەرنشین برینداربوون، هەروەها روداوی دووەم لە گەڕەکی شەهیدان رویدا ئۆتۆمبێلێکی جۆری "کیا" منداڵێکی تەمەن شەش ساڵانی شێلا و بەهۆیەوە برینداربوو.

هاوتوچۆی گەرمیان ئەوەشی خستەڕوو، سەرجەم بریندارەکان رەوانەی نەخۆشخانەی فریاکەوتنی شەهید هەژار کران و لێکۆڵینەوە لە روداوەکە لەلایەن تیمی هاتوچۆوە دەستیپێکردووە بەمەبەستی زانینی هۆکار و چۆنیەتی روداوەکە.

شاناز ئیبراهیم ئەحمەد خانمی یەکەمی عیراق بەبۆنەی جەژنی قوربانەوە پیرۆزبایی لە کۆمەڵانی خەڵک دەکات و دەڵێت: پێداگری لەسەر پرەنسیبی هاووڵاتیبوون دەکەینەوە، کە مافی هەموو عیراقییەکە لە ئاشتی و خۆشگوزەرانیدا بژی.

دەقی پەیامەکەی خانمی یەکەمی عیراق...

 

بەبۆنەی جەژنی قوربانی پیرۆزەوە، پیرۆزبایی لە کۆمەڵانی خەڵک ئەکەم. پەروەردگار ئەم جەژنە بکاتە مایەی بەهێزکردنی پەیوەندی و خۆشەویستی لەنێو کۆمەڵگە و ببێتە مایەی خۆشی و شادی.

هەست و ئەندێشەم لای فەرمانبەران و خانەوادەی شەهیدان و ئەنفالکراوان و خاوەن پێداویستییە تایبەتەکانە کە تا ئەمڕۆ موچەیان وەرنەگرتووە و ئەوانەشی ئەم تەنگژەیە بە ناراستەوخۆ کاریگەری لەسەریان هەبووە.

پێداگری لەسەر پرەنسیبی هاوڵاتیبوون دەکەینەوە، کە مافی هەموو عێراقییەکە لە ئاشتی و خۆشگوزەرانیدا بژی و سوود لە گەنجینە و سامانی خاکەکەی و پێگەی ستراتیژی عیراق ببینێت.

دڵ و نزاکانم بۆ خوشک و برا خۆڕاگرەکانمان لە غەززە، ئەوانەی سەرباری هەموو بارودۆخەکان پارێزگاری لە خاک و نیشتمانیان دەکەن.

لە زیاتر لە شەش هەزار مزگەوتی هەرێمی كوردستان نوێژی جەژن كرا و مەراسیمەكانی پێشوازی هاووڵاتییان لە جەژن دەستیپێكرد.

بەرەبەیانی ئەمڕۆ لە هەرێمی كوردستان و چەند وڵاتێكی ناوچەكە لەوانە سعودیە، توركیا، ئیمارات، قەتەر، بەحرەین و كوەیت، مسوڵمانان پێشوازییان لە جەژنی قوربان كرد و لە مزگەوتەكان نوێژی جەژن كرا، بەڵام لە هەرێم بەهۆی نەهاتنی موچەوە ئەم جەژنە لەچاو جەژنەكانی پێشوو ساردوسڕی پێوە دیارە.

نوێژخوێنان دوای ئەنجامدانی نوێژی جەژن پیرۆزبایی و گەردن ئازادییان لە یەكتر كرد. هیواشیان خواست جەژن ببێتە مایەی تەبایی و ئاشتی تەواوی گەلانی جیهان و كۆتاییهاتنی شەڕ.

ئەوەش لە كاتێكدایە، بەشێكی زۆری مزگەوتەكانی هەرێمی كوردستان لەچاو جەژنانی پێشوو چۆڵ بوون و خەڵك بە گڕوتینەوە بەشدارییان لە نوێژی جەژندا نەكرد.

هەپەگە کوژرانی دوو گەریلای بەهۆی هێرشەکانی توركیاوە راگەیاند و دەڵێت، وەك پێویست وەڵامی هێرشەكانیان داوەتەوە.

ناوەندی راگەیاندنی هێزەكانی پاراستنی گەل هەپەگە بڵاوی كردەوە سەرەڕای ئەوەی ئاگربەستی یەكلایەنەیان راگەیاندووە، بەڵام سوپای توركیا هێرشەكانی رانەگرتوە و دوو گەریلای دیكە بەهۆی هێرشەکانیەوە کوژراون.

بەپێی راگەیەنراوی هەپەگە ئەو دوو گەریلایە لە 27 و 30 مانگی رابردوو لە ناوچەكانی سەر بە مەتینا بەهۆی هێرشەكانی سوپای توركیاوە کوژراون.

ئاماژەی بەوەشكردووە، رۆژی 30 مانگی رابردوو تا 4ی ئەم مانگە، زیاتر لە 10 جار وەڵامی هێرشەكانی توركیایان داوەتەوە كە هەندێكیان لە رێگەی درۆن و هەندێكیشان بۆردومان و تۆپبارانی ناوچەكانی گەریلا بوون.

هەپەگە جەختی لەوە كردووەتەوە، لەماوەی شەش رۆژدا گەریلا لە چوارچێوەی خۆپارستندا چەند یەكە و بنكەیەكی سوپای توركیایان كردووەتە ئامانج، كە بووەتە هۆی كوژرانی چوار سەرباز و برینداربوونی ژمارەیەكی دیكە.

پۆلیسی سلێمانی رایگەیاندووە، باندێکی لەشفرۆشییان دەستگیر کردووە، کە لە پێنج کەس پێکهاتبوون.

پۆلیسی سلێمانی رایگەیاندووە، لەسەر بنەمای زانیاری و لە چالاکییەکی هاوبەشی ئاسایش و پۆلیسدا، شەوی رابردوو 4ی حوزەیران، باندێکی لەشفرۆشی دەستگیر کران.

ئاماژەی بەوەشکردووە، باندەکە لە پێنج کەس پێکهاتبوون، کە چواریان لە رەگەزی مێ بوون و لە نەتەوەی عەرەب بوون، پێنجەمیشیان لە رەگەزی نێر بوو و بە نەتەوە کورد بوو.

ئەوەش هاتووە، باندەکە بە ماددەی ٤ لە یاسای بەرەنگاربوونەوەی لەشفرۆشی ژمارە ٨ی ساڵی ١٩٨٨ دەستگیر کراون، پاش ئەوەی لێکۆڵینەوە لە کەیسەکە ئەنجامدراو دانپێدانانی تۆمەتباران جێگیر کرا، سەرجەمیان بە بڕیاری دادوەری لێکۆڵینەوە راگیراون.

 

لێپرسراوێكی رۆژئاوای كوردستان رەتی دەكاتەوە لەسەر داوای توركیا هەسەدە و سەرجەم هێزەكانی ئەو بەشە لە كوردستان دەستبەرداری چەك بن .

غەریب حەسۆ هاوسەرۆكی پارتی یەكێتی دیموكرات پەیەدە رایگەیاند، پەیوەندییەكانی ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری ڕۆژئاوا لە گەڵ ئیدارەی دیمەشق بەردەوامە و جەخت لە یەكپارچەیی سوریا و مافی سەرجەم پێكهاتەكان كراوەتەوە و كورد نەك كێشە نییە لە سوریا بەڵكو بەشێكی گرنگە لە چارەسەری كێشەكان.

هاوسەرۆكی پەیەدە وتویەتی كێشەیان لەگەڵ كۆبونەوە لەگەڵ توركیا نییە، بەڵام رەوشی سوریا وەك توركیا نییە، داعش هێشتا چالاكە و تا ناسنامە و مافەكانی كورد بە شێوەیەكی یاسایی مسۆگەر نەكرێت ، پێویست ناكات باس لە دەستبەرداربوونی چەك بكرێت.

غەریب حەسۆ وتیشی، ئەوان ئامادەن راستەخۆ لەگەڵ توركیا دانوستان بكەن چونكە ئەو وڵاتە دەتوانێت رۆڵی گرنگ  لە سوریا بگێڕێت بە تایبت لە بواری گەڕانەوەی پەنابەراندا بەڵام ناكرێت هەمو داواكارییەكانی ئەو وڵاتە جێبەجێ بكرێت. 

 بافڵ جەلال تاڵەبانی سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان، سەرەخۆشی لە شێخ ئەدهەم بارزانی دەکات بەهۆی کۆچی دوایی براکەیەوە.

 

دەقی پرسەنامەکەی سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان:

 

بەداخ و خەمێکی زۆرەوە، هەواڵی کۆچی دوایی عەبدولسەمیع شێخ عوسمان شێخ ئەحمەد بارزانی، برای بەڕێزتانمان پێگەیشت.

بۆ ئەم خەمە، پرسە و سەرەخۆشی ئاڕاستەی جەنابتان و کەسوکار و بنەماڵە تێکۆشەرەکەتان دەکەم.

لەخوای گەورە داواکارین گیانی کۆچکردوو بەبەهەشتی بەرین شادبکات، ئارامی و سەبووری بە هەموولایەک ببەخشێت.

 

بافڵ جەلال تاڵەبانی

سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان

لەیلا عەبدوڵا بە سكرتێری یەكێتی ژنانی كوردستان هەڵبژێردرا

لەیلا عەبدوڵا چالاکوانێکی دیاری بواری مافەکانی ژنانە و ئەندامانی دەستەی گشتی‌ (سەرکردایەتی) یەکیتی ژنانی كوردستان بووە لە نێو یەکێتی ژنان.

لەیلا عەبدوڵا ئەندامی پێشووی سكرتارییەت‌و بەرپرسی لقی سلێمانی یەكێتی ژنانی كوردستان و لێپرسراوی لانەی ئارام بۆ داڵدەدانی ژنانی هەڕەشە لێكرا و‌ توێژەری كۆمەڵایەتی‌و خاوەنی بڕوانامەی بەكالۆریۆسە لە بەشی كۆمەڵناسی زانكۆی سلێمانی.

هاتوچۆی هەولێر رایگەیاندووە، لە رۆژانی جەژندا هاتوچۆی بارهەڵگر و ماتۆڕسکیل لە سەیرانگە و شوێنە گەشتیارییەکان قەدەغە دەبێت.

هاتوچۆی هەولێر رایگەیاندووە، لەبەر دروستنەبوونی جەنجاڵی و ئاستەنگی هاتوچۆ و سەلامەتی گەشتیاران، لە هەر چوار رۆژی جەژنی قورباندا هاتوچۆی ئۆتۆمبێلی بارهەڵگر و ماتۆڕسکیل لە شوێنە گەشتیاریی و سەیرانگەکان قەدەغەیە.

بە شێوەیەکی گشتی هاتوچۆ لە سەرجەم بۆنەکاندا و بۆ کەمکردنەوەی روداوەکانی هاتوچۆ و دروستنەبوونی قەرەباڵغی، هاتوچۆی بارهەڵگر و ئۆتۆمبێل لە شوێنە گەشتیارییەکاندا قەدەغە دەکات.

کەشناسی پێشبینییەکانی بۆ کەشوهەوای رۆژانی جەژن بڵاوکردەوە و بەپێی پێشبینییەکان، کەش جێگیر دەبێت.

کەشناسیی هەرێم رایگەیاندووە، ئەمڕۆ ئاسمان ساماڵ و پەڵەهەور دەبێت و پلەکانی گەرما بەرزدەبنەوە.

سبەینێ هەینی، کە یەکەم رۆژی جەژنە، ئاسمان ساماڵ و پەڵەهەور دەبێت، لە ناوچە شاخاوییەکان دەگۆڕێت بۆ نیمچەهەور، پلەکانی گەرماش 1 بۆ 2 پلەی سیلیزی بەرزتر دەبنەوە.

بەپێی پێشبینییەکانی کەشناسیی عیراقیش، رۆژی شەممە و یەکشەممە، ئاسمانی هەرێم نیمچەهەور دەبێت و پلەکانی گەرما بەرزتر دەبنەوە.

ئەويش هاتووە، رۆژی دووشەممە و کۆتا رۆژی جەژن، ئاسمانی هەرێم هەور دەبێت و پلەکانی گەرماش لە بەرزیدا دەمێننەوە.

 

بەرترزین پلەکانی گەرمای پێشبینیکراو بە پلەی سیلیزی بۆ سبەینێ هەینی: 

هەولێر :  37  پلەی سیلیزی

سلێمانی : 35 پلەی سیلیزی

دهۆک :  35  پلەی سیلیزی

کەرکوک : 39 پلەی سیلیزی 

زاخۆ  :  36 پلەی سیلیزی

هەڵەبجە :35 پلەی سیلیزی

سۆران :  35 پلەی سیلیزی

حاجی ئۆمەران : 23 پلەی سیلیزی

گەرمیان : 40 پلەی سیلیزی

پارێزگاری سلێمانی رایگەیاند، وەک ناڕەزایەتییەک بۆ ئەو دەسەڵاتحوکم و دەسەڵاتدەوڵەتەی هەیە و بانگەشەی مافی هاووڵاتیی و ئایینداریی و پێکەوەژیان دەکەن؛ هیچ رێوڕەسمێکی رەسمیی جەژن بەڕێوە نابەن.

هەڤاڵ ئەبوبەکر پارێزگاری سلێمانی رایگەیاند، "لەم جەژنەدا، بەهۆی بە بارمتەگرتنی هەموو خەڵکی کوردستان لەلایەن دەسەڵاتدارانی ناوخۆیی و عیراقی فیدراڵەوە، لەسەر ئەو تەرزەی 'تاوانی نانبڕینی کەسێک، لە سەربڕینی ئەو کەسە؛ گەورەترە'، تەنها بەڕێزەوە ڕێز لە ئەرک و سروت و نەریتە ئاینییە باڵا و باوەکانی کۆمەڵگاکەمان دەگرین".

دەشڵێت: نزای حەجێکی وەرگیراو بۆ حاجیان و بەهێزبوونی ئیرادە و خۆڕاگریی و پێکەوەکارکردنی هەمووان بۆ تێپەڕاندنی لوتکەی نابەرپرسیارێتیی و ترۆپکی ستەمکاریی، بۆ هەموو ئێوەی خۆشەویست دەکەین.

پارێزگاری سلێمانی راشیگەیاندووە، "وەک ناڕەزایەتییەک بۆ ئەو دەسەڵاتحوکم و دەسەڵاتدەوڵەتەی هەیە و بانگەشەی مافی هاووڵاتیی و ئایینداریی و پێکەوەژیان دەکەن؛ هیچ ڕێوڕەسمێکی فەرمیی جەژن بەڕێوەنابەین".

ئەوەش لە کاتێکدایە، هاووڵاتیانی هەرێم لە مانگی شەشدان و سبەینێ یەکەم رۆژی جەژنی قوربانە، بەڵام هێشتا موچەی مانگی پێنج دابەشنەکراوە و بەهۆی ناکۆکییەکانی نێوان حکومەتی هەرێم و عیراقیشەوە، هیچ ئاسۆیەک بۆ بەردەوامی ناردنی موچەی مانگەکانی داهاتوو روون نییە.

بەڕێوەبەرایەتی گشتی نەهێشتنی مادە هۆشبەرەکانی دەزگای ئاسایشی هەرێم، دوو بازرگانی مادەی هۆشبەری دەستگیر کرد و دەستی بەسەر بڕی دوو کیلۆگرام مادەی هۆشبەر لەجۆری (کریستاڵ) گرت.

لە راگەیەندراوێکی دەزگای ئاسایشی هەرێمدا هاتووە: رۆژی 3ـی 6ـی 2025 لەسنووری سلێمانی، بەڕێوەبەرایەتی گشتی نەهێشتنی ماددە هۆشبەرەکان، دوای کۆکردنەوەی زانیاری و بەدواداچوون، بەفەرمانی دادوەری لێکۆڵینەوەی ئاسایش، لەچالاکییەدا توانرا دوو بازرگانی مادەی هۆشبەر دەستگیربکەن و دەستبگرن بەسەر بڕی دوو کیلۆگرام مادەی هۆشبەر لەجۆری (کریستاڵ) لەگەڵ چەکێکی بێمۆڵەت و دوو ئۆتۆمبێل کە بەکارهاتبوون بۆ گواستنەوەی مادەکە. 

ئاماژە بەوەشدراوە، لەئێستادا بازرگانان بەبڕیاری دادوەر بەمادەی 25 لەیاسای بەرەنگاربوونەوەی مادە هۆشبەرەکان و کارتێکارە ئەقڵییەکان راگیراون و لێکۆڵینەوە لەدۆسیەکانیان بەردەوامە.

بافڵ جەلال تاڵەبانی، سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لە دەباشان پێشوازی لە د. لەتیف رەشید، سەرۆک کۆماری عیراق کرد.

لە دیدارێکدا دوایین گۆڕانکارییەکان لەسەر ئاستی وڵات و ناوچەکە گفتوگۆیان لەبارەوەکرا و جەخت لەسەر پاراستنی ئاسایش و ئارامی عیراق و هەرێمی کوردستان کرایەوە.

پەیوەست بە کێشەکانی نێوان هەولێر و بەغداد و کێشە هەڵواسراوەکان هەردوولا جەختیان لە زامنکردنی مافی هەمووان لەسەر بنەمای دەستوور کردەوە و بافڵ جەلال تاڵەبانی ستایشی هەوڵە بەردەوامەکانی د. لەتیف رەشیدی کرد بۆ نزیککردنەوەی هەڵوێستی لایەنەکان و چارەسەرکردنی کێشەکان.

ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێم رایگەیاند، بەبۆنەوەی جەژنی قوربانەوە چوار رۆژ پشووی رەسمی دەبێت لە سەرجەم دامودەزگا حکومییەکان. 

فەرمانگەی میدیا و زانیاری لە راگەیەنراوێکدا بڵاویکردەوە، ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێمی کوردستان بڕیاری دا لە رۆژی هەینی 2025/6/6 تا رۆژی دووشەممەی هەفتەی داهاتوو 2025/6/9 رۆژانی پشووی جەژنی قوربان بێت.

سەبارەت بە دەستپێکردنەوەی دەوام ئاماژەی بەوەکرد، رۆژی سێشەممە 2025/6/10 دەوامی رەسمی لە سەرجەم فەرمانگەکان دەستپێدەکاتەوە.

جێی ئاماژەیە، ئەنجومەنی وەزیرانی عیراق دوێنێ سێشەممە رایگەیاند، لە رۆژی هەینی 6ـی ئەم مانگەوە تا رۆژی سێشەممە 10ـی ئەم مانگە بەبۆنەی جەژنی قوربانەوە پشووی رەسمی دەبێت.

کۆبوونەوەی ئەنجومەنی وەزیران کۆتایی هات و تیایدا چەند بڕیارێک لەسەر موچە و لێخۆشبوونی پێشینەی هاوسەرگریری بۆ کچ و کوڕانی شەهیدان درا و بریاردرا لەسەر موچەی فەرمانبەرانی حکومەت نامەیەک بۆ کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی بنێردرێت.

لە کۆبوونەوەکەدا ئەنجومەنی وەزیران بەکۆی دەنگ رەزامەندیی لەسەر پێشنیاری وەزارەتی کاروباری شەهیدان و ئەنفالکراوان دا بۆ لێخۆشبوون لە پێشینەی هاوسەرگیری بۆ کوڕو کچانی شەهیدان و زیندانیانی سیاسی.

لە راگەیەندراوەکەدا سەبارەت بە دواکەوتنی موچە، هاتووە کە، هەرێمی کوردستان هەموو پابەندییەکانی خۆی بە تەواوی جێبەجێ کردووە و شەفافانە سەرجەم داتا و زانیاریەکانی دارایی بۆ تیمی هاوبەشی چاودێریی دارایی فیدڕاڵ و هەرێم خستووەتەڕوو.

ئاماژە بەوەشدراوە لە سەرەتای 2025دا رێککەوتنی هاوبەش لە نێوان هەردوو وەزارەتی دارایی فیدڕاڵ و هەرێم ئیمزاکرا بۆ دابینکردنی تەواوی مووچەی مانگەکانی ئەمساڵ.

ئەم رێککەوتنە پشتبەستە بە بڕیاری دادگای فیدڕاڵی کە رایگەیاندووە ناکۆکییەکانی نێوان حکومەتەکان ناتوانێت هۆکار بێت بۆ راگرتنی مووچەی مووچەخۆرانی هەرێم.

ئەنجومەنی وەزیران بڕیاری راگرتنی مووچەکانی بە "نا دەستووری و نایاسایی"* ناو برد و ئاماژەی بەوە کرد کە ئەمە سزادانی بەکۆمەڵی هاووڵاتییانی هەرێمە.

بە تایبەتی ئاماژە بەوە کرا کە چەند رۆژێکی کەم ماوە بۆ جەژنی قوربان و ئەم بڕیارە "گەمارۆیەکی سیاسی"ە لەسەر هەرێم.

ئەنجومەنی وەزیران بڕیاریشدا نامەیەکی رەسمی ئاراستەی کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی و نوێنەری وڵاتان بکرێت کە تێیدا:
- لایەنە دەستووری و یاسایی و داراییەکان رونبکرێتەوە
- داوای هاوئاهەنگی و پشتیوانی بۆ چارەسەرکردنی گرفتەکە بکرێت

لە بڕگەیەکی تردا، ئەنجومەنی وەزیران بابەتی کارمەندانی گرێبەستی خستە بەردەست کە بە بودجەی پەرەپێدان و داهات کاردەکەن.

ئەنجومەنی وەزیران پشتیوانی لە داواکاری ئەو کارمەندانە کرد و وەزارەتی دارایی راسپارد، بۆ ئامادەکاری باشتر بۆ بڕیارێکی گشتگیر لە کۆبوونەوەکانی داهاتوودا.

سەبارەت بە پشوی جەژنی قوربان

لە کۆتایی کۆبوونەوەکەدا، ئەنجومەنی وەزیران پیرۆزبایی جەژنی قوربانی لە هەموو موسڵمانان کرد و رۆژانی پشووی جەژن دیاریکرا:

پشووی فەرمی: لە ڕۆژی هەینی (6ی حوزەیران) تا ڕۆژی دووشەممە (9ی حوزەیران)
گەڕانەوەی دەوام: ڕۆژی سێشەممە (10ی حوزەیران)