عیراق
محەمەد حەلبوسی سەرۆکی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق بەرنامەی کاری کۆبوونەوەکەی ئەمڕۆی ئەنجومەنی نوێنەرانی گۆڕی و تایبەتی کرد بە ڕووداوی ئاگرکەوتنەوەکەی نەخۆشخانەی ئیمام حسێن، ئەوە لە کاتێکدایە بڕیاربوو بە پێی بەرنامەی کاری کۆبوونەوەکە، لیژنەی زانایان بۆ دیاریکردنی ئەنجامی کۆمسیۆنی باڵای مافەکانی مرۆڤ و پێشنیازە یاسای پاراستنی فەرمانبەری مافپەروەر و پێشنیازە یاسای ھەمواری یەکەمی یاسای مافی مانەوەی بیانییەکان دەنگدانیان لەسەر بدرێت و ھاوکات خوێندنەوەش بۆ چەند پڕۆژەیاسایەک بکرێت.
سەرچاوەیەکی ئەمنی ئاشکرایکردووە، زۆرینەی خۆپیشاندەرەکانی ناسڕیە کەسوکاری قوربانیەکانی ئاگرکەوتنەوەکەی شەوی ڕابردووی نەخۆشخانەی ئیمام حسێنن و ئەمڕۆ نەخۆشخانە ئەھلییەکانی شاری ناسڕەیەیان داخستووە، شەوی ڕابردووش خۆپیشاندەران ژمارەیەک ئۆتۆمبێلی ھێزەکانی پۆلیسیان سوتاندووە.
تەندروستی عێراقیش ئاشکرایکرد، لە نەخۆشانەی حسێنی فێرکاری لە ناسریە بەھۆی رووداوی ئاگرکەوتنەوەکەوە ٩٢ کەس گیانیان لەدەستداوە.
لە لایەکی ترەوە مستەفا کازمی سەرۆک وەزیرانی عێراق لە میانەی کۆبوونەوەی ئەنجوومەنی وەزیراندا ناوی کاندیدی نوێی بۆ پۆستی وەزیری تەندروستی پێشکەش کرد راشی گەیاند لە ماوەی ھەفتەیەکدا دەرەنجامی لێکۆڵینەوەکانی پەیوەست بە نەخۆشخانەی حسێنی فێرکاری ئاشکرا دەکەن.
ئیرەج مەسجدی باڵیۆزی ئێران لە بەغداد، لە دوای کۆبونەوەیەکی لەگەڵ جینین بلاسخارت نێردەی نەتەوەیەکگرتوەکان لە عێراق رایگەیاند، دوایین پێشھاتەکانی عێراق و ئێران و ناوچەکەیان تاوتوێ کردوە و باسیان لە پەیوەندییەکانی عێراق و ئێران کردوە لەدوای پێکھێنانی حکومەتی نوێی ئێران.
باڵیۆزی ئێران راشیگەیاندوە، پشتگیری وڵاتەکەی بۆ عێراق و ھەڵبژاردنی پێشوەختی ئەنجومەنی نوێنەران دوپاتکردووەتەوە و نیگەرانی تارانیشیان گەیاندوە بە نێردەی نەتەوەیەکگرتوەکان سەبارەت بەو دەستوەردانەی ئەمریکا و بەریتانیا لە ھەڵبژاردنی عێراقدا ئەنجامی دەدەن.
چوار ساڵ تێپەڕ دەبێت بەسەر رزگارکردنی موسڵ لە دەستی تیرۆریستانی داعش، کە بە خاڵێکی بەھێزی شکستی تیرۆریستان لە ناوچەکە ئەژمار دەکرێت، کە تیایدا ھێزەکانی سەر بە حەشدی شەعبی بەشدارییەکی کارایان کرد.
شکستپێھێنانی ئەو دوو ھەوڵە ھاوکاتە لەگەڵ بە ئامانجکردنی تاوەرەکانی کارەبا، کە ئەوەش بارگرانییەکی ترە بۆ سەر کابینەکەی "مستەفا کازمی".
سەدر رایگەیاند ، بۆردومانکردنی فرۆکەخانەی ھەولێر چی ئەنجامێکی ھەبووە جگە لە زیادبوونی ھێزەکانی ئەمریکا، ئەوانەشی ھێرش دەکەنە سەر فڕۆکەخانەکان و ناوچەی سەوز زۆرترین سودیان لە بوونی ھێزەکانی ئەمریکا بینیوە.
سەدر باسی لەوەشکردووە، ئەگەر ئەمریکا بکشێتەوە ئەو کەسانەی ھێرش دەکەنە سەر فڕۆکەخانەکان بژێوی ژیانیان لەدەستدەدەن و سیاسەت ئەمانەی ھێشتووەتەوە ئەگەر نا دەبنە سفر.
(ئەلێکسەندەر لافرنتیڤ) نێردەی تایبەتی سەرۆکی ڕووسیا بۆ سوریا ڕایگەیاند، بەغداد بە ڕەسمی بۆ مۆسکۆی ڕوونکردووەتەوە کە ئامادەیە بۆ کشانەوەی ھێزەکانی ئەمریکا، ڕێکاری تەواویش گیراونەتە بەر.
ئەو بەرپرسەی ڕووسیا بڕیاری کشانەوەی ئەمریکای لە عێراق لەم قۆناغەدا بەدوور زانییوە و وتوویەتی، لە ئەگەری کشانەوەی ھێزەکانی لە عێراق، ئەستەمە ئەمریکا بتوانێت پارێزگاری لە مانەوەی ھێزەکانی بکات لە سوریا، بە تایبەتی کە سەرجەم توانا لۆجستییەکانی ھێزەکانی ئەمریکا لە سوریا، لە عێراقەوە دابین دەکرێت.
لێدوانەکەی نێردەی تایبەتی سەرۆکی ڕووسیا لە کاتێکدایە، کە ئاژانسی ھەواڵی ڕۆیتەرز بڵاویکردەوە، ئەمەریکا بڕیاریداوە فیرقەی سترایکەر کە لە ھەزار و ٨٠٠ سەرباز پێکدێت ڕەوانەی عێراق بکات.
"حسێن ڕەقیب" سەرۆکی دەستەی ھەڵبژاردنەکانی ھەرێم لە کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی ھەڵبژاردنەکانی عێراق بە کوردسات نیوزی ڕاگەیاند، دوای پەسەندکردنی ژمارەی کاندیدەکان لە ئەنجومەنی کۆمسیاران، لە ئەمڕۆوە بانگەشەی ھەڵبژاردن دەستپێدەکات بۆ ماوەی ٣ مانگ و تا ٧ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢١ بەردەوام دەبێت.
وتیشی، بە پێی بڕیارەکانی کۆمسیۆن نابێت فەرمانگە حکومییەکان و مزگەوت و کڵێسە و شوێنە گشتییەکان بۆ بانگەشەی ھەڵبژاردن بەکاربھێنرێن، ناوزڕاندن قەدەغەیە و ھەر پێشێلکارییەکیش ببینرێت، لێپرسینەوە دەکرێت و سزای ئەو کاندیدانە دەدرێت کە ڕێنماییەکانی بانگەشە پێشێل دەکەن.
وەزارەتی بارزگانیی عێراق ئاماژەی بەوەکردووە، ئەو ماددە خۆراکیانەی پێشنیارکرابوو بۆ بەشەخۆراکی ھاووڵاتیان زیاد بکرێن، بە کوالیەتییەکی بەرز دابینکراون و لەگەڵ بەشەخۆراکی مانگانەدا دابەش دەکرێن.
ماددە خۆراکییەکانیش پێکھاتوون لە "دۆشاوی تەماتە و فاسۆلیا و نۆک و پاقلە و ڕۆن"
کازمی لە سەردانێکدا بۆ وەزارەتی کارەبا ڕایگەیاند، تیرۆریستان لە ھەوڵەکانیان بەردەوامن بۆ پەکخستنی ژیان لە عێراق و ھەندێ ھێزی وەھمی ھەوڵدەدەن عێراق نەگاتە ئاستی خودبژێوی لە غاز و وزە.
جەختیشی کردەوە، بەردەوامی کردنە ئامانجی کەرتی کارەبا ھەوڵێکە بۆ پەکخستنی سیستمی ووزە، لەگەڵ ئەوەشدا کۆڵ نادەن و لە پەرەپێدانی کەرتی کارەبا لە ڕێگەی فرە کردنی سەرچاوەکانی وزە بەردەوام دەبن.
کازمی ئاماژەی بەوەشکرد، لە ساڵی ٢٠٠٣ەوە ٨٠ ملیار دۆلار بۆ کەرتی کارەبا خەرجکراوە و گەندەڵی بووەتە ئاستەنگییەکی گەورە لە بەردەم دابینکردنی کارەبای بەردەوام بۆ ھاوڵاتیان.
سەرۆک وەزیرانی عێراق ڕاشیگەیاند، ڕێگەنادەن کەرتی کارەبا ببێتە بابەتێک بۆ ململانێی سیاسی و ھەڵبژاردن، ئەوانەشی ھەوڵدەدەن بەرپرسیاریەتی قەیرانەکە بخەنە ئەستۆی حکومەتی ئێستا پێویستە بەخۆیاندا بچنەوە.
مەھدی رەشید وەزیری سەرچاوەکانی عێراق لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەوانیدا لە دیالە راگەیاند، ئێران ھیچ ھەماھەنگییەکیان لەگەڵ ناکات و بەردەوامە لە گرتنەوەی ئاوی ئەو رووبارانەی دەرژێنە ناو خاکی عێراق ئەوەش زیانی گەورەی بە دانیشتوانی پارێزگای دیالە گەیاندوە، بەو پێیەی بەشێوەیەکی سەرەکی پشت بە ئاوی ئەو رووبارانە دەبەستن لە ئێرانەوە ھاتوون.
جەختیشی کردەوە، ئەگەر ئێران بەردەوام بێت لەگرتنەوەی ئاوی رووبارەکان و رێککەوتنەکان لەبارەی دابەشکردنی ئاو جێبەجێنەکات ناچار دەبن بۆ بەدەستھێنانی مافەکانیان پەنا بۆ کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی ببەن.
وەزیری سەرچاوەکانی عێراق راشیگەیاند، بەرپرسانی ئێران لەمانگی رابردوودا بە پاساوی بەڕێوەچوونی ھەڵبژاردن لە وڵاتەکەیان، ئەنجامدانی کۆبوونەوەیەکیان لەسەر پرسی ئاو رەتکردەوە و بەڵێنیاندا دوای ھەڵبژاردن کۆبوونەوەکە بکەن، بەڵام تێستا بەڵێنەکەیان جێبەجێنەکردووە.
ئاماژەی بەوەدا، بەشێک لە دۆسیەکانی کوشتنی خۆپیشاندەران لە شارەکانی ناوەراست و باشوری عێراق کۆتایی ھاتووەو فەرمانی لەسێدارەدان بۆ چەند ئەفسەرێک لە واست و بابل دەرچووە، رونیشیکردەوە، دۆسیەی کوشتنی خۆپیشاندەران ئاڵۆزەو چەندین لایەنی تێدایە ، ھەندێک لایەنی سیاسیش بەئامانجی بانگەشەی ھەڵبژاردن و شکاندنی لایەنی تر دەستوەردان دەکەن.
سەرۆکی ئەنجومەنی باڵای دادوەری سەبارەت بە دۆسیەی دەستگیرکردنی قاسم موسلیح فەرماندەکەی حەشدی شەعبی و دواتر ئازادکردنی رایگەیاند، دادگا ملکەچی ھیچ فشارێکی سیاسی نەبووە لە دۆسیەکەدا.