جومانە غەلای وتەبێژی کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی ھەڵبژاردنەکان، ڕایگەیاند: کۆمسیۆن بە نیاز نییە وادەی وەرگرتنەوەی ھاوپەیمانیەتییەکان و لیستی تایبەت بە کاندیدەکانی ھەڵبژاردنی داھاتووی عێراق درێژبکاتەوە.

وتیشی، کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی ھەڵبژاردنەکان پێشتر کاتی وەرگرتنەوەی ھاوپەیمانیەتییەکان و لیستی تایبەت بە کاندیدەکانی درێژکردبووەوە، بۆ ئەوەی دەرفەتێک بدرێت بە قەوارەکان بە مەبەستی چارەسەرکردنی ئەو کێشانەی ڕووبەڕوویان بووەتەوە.

سەبارەت بە نوێکردنەوەی کارتی بایۆمەتری دەنگدانیش ئاماژەی بۆ ئەوەکرد، تا ئێستا ملیۆنێک و ٧٠٠ ھەزار دەنگدەر کارتی بایۆمەتری دەنگدانیان نوێکردووەتەوە.

جەختیشی لەوەکردەوە، تەنیا ئەو دەنگدەرانەی کارتی بایۆمەتریان ھەیە، دەتوانن بەشداری لە ھەڵبژاردندا بکەن، بە پێی داتاکانی کۆمسیۆنیش ٢٥ ملیۆن و ١٣٩ ھەزار و ٣٧٥ دەنگدەر مافی بەشداریکردنیان لە پڕۆسەی ھەڵبژاردن ھەیە.

سەرچاوەیەکی نزیک لە سەرۆک وەزیرانی عێراق، بابەتی بەشداریکردنی مستەفا کازمی لە ھەڵبژاردنی پێشوەختی ئەنجومەنی نوێنەران کە بریارە ١٠ی تشرینی یەکەمی داھاتوو بەڕێوەبچێت یەکلادەکاتەوە و دەڵێت، کازمی بەشداری ھەڵبژاردنی پێشوەخت ناکات و ھیچ یەکێک لە ئەندامانی تیمەکەی و کەسە نزیکەکانیشی لە ژێر ھیچ ناو و حزبێک بەشداری ناکەن و پشتیوانی ھیچ کەس و حزبێکیش ناکەن.

ڕوونیشیکردووەتەوە، کازمی و تیمەکەی خۆیان بەخت دەکەن بۆ خزمەتکردنی گەل لەم قۆناغە قورسەی گواستنەوە و ڕۆڵیان بریتی دەبێت لە گەیاندنی وڵات بە کەناری ئارامی و پاراستنی لە ھەر سەرکێشییەکی ئەمنی و سیاسی و ئابوری و تەندروستی و گەیاندنی بە ھەڵبژاردنێکی پاکی پێشوەختە، کە تیایدا حکومەت پارێزەری بەرژەوەندی ھەمووان بێت، نەک ڕکابەرێکی سیاسی.

"رەبی فەلاح" لە ڕاگەیاندنی وەزارەتی تەندروستی عێراق ڕایگەیاند، تا ئێستا حاڵەتی تووشبوون بە کۆرۆنا ھندییەکە تۆمار نەکراوە، بەڵام تۆمارکردنی حاڵەتی لەو جۆرە بە دوور نازانن و گەشتکردن بۆ وڵاتە مەترسیدارەکان ھۆکاری سەرەکییە بۆ ھێنانی جۆرە مەترسیدارەکانی کۆرۆنا. 

ئەوەش لە کاتێکدایە پێشتر سەرچاوەیەکی تەندروستی لە ناوخۆی پارێزگای "زیقار" ڕایگەیاندبوو، یەکەم تووشبووی کۆرۆنای ھندی لە پارێزگاکە تۆمارکراوە، تووشبووەکە چەند ڕۆژێک لەمەوبەر لە ھندستان گەڕاوەتەوە و نیشانەکانی ئەو جۆرە نوێیەی کۆرۆنای تێدا دەرکەوتووە و ڕێژەی ئۆکسجینیشی ٣٠٪ دابەزیوە، بە وتەی سەرچاوەکە، تیمێکی تەندروستی تایبەت چاودێری ڕەوشی ئەو نەخۆشە دەکەن و ھەموو بەرکەوتووانیشی کەرەنتین دەکەن. 

درەنگانێکی شەوی رابردوو، ئاگرێک لە نەخۆشخانەی (ئیبن خەتیب)ی باشوری خۆرھەڵاتی شاری بەغداد کەوتەوە و سەرچاوە تەندروستیەکان دەڵێن لانی کەم ٢٧ کەس لەو ئاگرکەوتنەوەیەدا گیانیان لەدەستداوە و دەیان کەسیشس بریندار بون، ھۆکاری کەوتنەوەی ئاگرەکەش بۆ تەقینەوەی بوتڵی ئۆکسجین دەگەرێندرێتەوە.

مستەفا کازمی سەرۆک وەزیرانی عێراق لە راگەیەنراوێکیدا ئاماژەی بەوەکردوە، روداوی لەو جۆرە بەڵگەیە بۆ ھەبونی کەمتەرخەمی و لەو سۆنگەیەشەوە فەرمانی دەرکردوە دەستبەجێ لێکۆڵینەوە لە روداوەکە بکرێت و بەڕێوەبەری نەخۆشخانەکە و لێپرسراوی ئەمنی و لێپرسراوی تەکنیکیی نەخۆشخانەکەش دەستبەسەر بکرێن. 

کازمی کەمتەرخەمیی لەو جۆرەی بە تاوان ناوبردوە و داواشی کردوە لەماوەی ٢٤ سەعاتدا کەسی کەمتەرخەم بدۆزرێتەوە و سزا بدرێت.

ھەربەھۆی روداوەکەوە حکومەتی عێراق پرسەی رەسمیی بۆ ماوەی سێ رۆژ راگەیاندوە و روداوەکەشی بە گورزێک بۆسەر ئاسایشی نیشتمانیی عێراق ناوبردوە.

موقتەدا سەدر سەرۆکی ڕەوتی سەدر لە تویتێکدا ڕایگەیاند، چەند لایەنێک لە ڕێی پشتیوانیکردنی میلیشیاکان بە ئامانجی خراپبوونی ڕەوشی ئەمنیی، دەیانەوێت ھەڵبژاردنی پێشوەخت لە عێراق دوابخرێت یان ھەڵبوەشێنرێتەوە.

وتیشی، بۆردوومانکردنی بنکە سەربازییەکانی ئەمریکا، کاریگەری لەسەر مانەوەی ئەو ھێزانە لە عێراقدا دەبێت.

موقتەدا سەدر داواشی لە سەرجەم لایەنە سیاسییەکان کردووە، کار بۆ سەرخستنی پڕۆسەی ھەڵبژاردنی پێشوەخت لە عێراقدا، بکەن.

ستیڤن ھیکی، باڵیۆزی بەریتانیا لە بەغداد، ڕایگەیاند، ھاوڵاتیانی عێراق بە سەرجەم پێکھاتەکانییەوە شایەنی ژیانێکی ئارامن، بەڵام لەگەڵ بەردەوامبوونی ھێرش و پەلاماری گروپە چەکدارەکانی دەرەوەی دەوڵەت، ئاشتی و ئارامی لە عێراق، سەقامگیر نابێت.

باڵیۆزی بەریتانیا لە عێراق داوای لە کوتلە سیاسییەکانیش کرد، پشتیوانی لە ھەوڵەکانی حکومەت بکەن بۆ سەقامگیربوونی ئاشتی و ئارامی، لە عێراقدا.

بەدر زیادی ئەندامی لیژنەی ئاسایش و بەرگریی لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق، ڕایگەیاند، مستەفا کازمی سەرۆک وەزیران داوای کۆبوونەوەیەکی فراوانی لایەنە سیاسییەکانی کردووە بۆ تاووتوێکردنی دوایین پێشھاتە ئەمنیی و سیاسییەکان، لە وڵاتدا.

ئاماژەی بەوەشکرد، دوابەدوای کۆبوونەوەی لەگەڵ لایەنە سیاسییەکان، بڕیارە مستەفا کازمی لەگەڵ فەرماندە ئەمنییەکان و حەشدی شەعبی و ھێزی پێشمەرگەش کۆببێتەوە، بە مەبەستی گفتوگۆکردن لەسەر پێشێلکارییە ئەمنییەکانی ئەم دواییەی عێراق و دانانی پلانێکی گونجاو بۆ سەقامگیربوونی ئاشتی و ئارامی، لە وڵاتدا.

بەدر زیادی باسی لەوەشکردووە، لیژنەی ئاسایش و بەرگریی لە ئەنجومەنی نوێنەران، داوای کردووە ھەماھەنگیی تەواو لە نێوان فەرماندە ئەمنییەکان ھەبێت، بۆ ڕێگرتن لە دووبارەبوونەوەی پێشێلکاریی ئەمنیی لە عێراقدا.

دەستەی گشتی خانەنشینی عێراق ڕایگەیاند، بە چەند ھۆکارێکی جیاجیا و دوای وردبینیکردن، مووچەی یەک ملیۆن و (٢٠٠) ھەزار خانەنشینی ڕاگیراوە و مووچەی سەرجەم خانەنشینانی شایستەش کە زیاترن لە (٢) ملیۆن و (٥٠٠) ھەزار پارێزراون.

دەستەکە ڕوونیکردووەتەوە، ئەوانەی مووچەکانیان بڕاوە، زۆرینەیان میراتگری خانەنشینکراون و زیاتر لە یەک مووچەشیان ھەیە.

بەھۆی زیادبوونی ئامارەکانی گیان لە دەستدان و تووشبوون بە ڤایرۆسی کۆرۆنا، لیژنەی باڵای تەندروستی نیشتیمانی عێراق، پێشنیاز دەکات جارێکی تر بڕیاری قەدەغەی تەواوی ھاتوچۆ جێبەجێ بکرێتەوە، بە تایبەتی لە پارێزگای دیالە و شارەکانی ناوەڕاستی عێراق.

لە بەرامبەریشدا (حەسەن تەمیمی) وەزیری تەندروستی عێراق ڕایگەیاند، بڕیاری قەدەغەی ھاتوچۆی تەواو و ڕێکارەکانی خۆپارێزی، لە ھەفتەی کۆتایی مانگی ڕەمەزاندا کارێکی ئەستەمە، بە تایبەتی کە ھاوڵاتیان پابەندی ڕێنماییەکانی خۆپارێزی نین.

سەرچاوەیەکی ئەمنی لە بەغداد ڕایگەیاند، بەرەبەیانی ئەمڕۆ ٨ مووشەک ئاڕاستەی بەغداد کراون و ٣ مووشەکیان لە نزیک فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی بەغداد کەوتوونەتە خوارەوە، موشەکەکانی تریش لە نزیک گرتووخانەی کەرخ و شوێنێکی چۆڵ لە نزیک دەزگای دژەتیرۆر لە نزیک بارەگایەکی فریاکەوتنی خێرا کەوتوونەتە خوارەوە.

ئاماژەی بەوەشکردووە، موشەکەکان ھیچ زیانێکی گیانی و مادیشیان نەبووە، وەزارەتی بەرگری ئەمریکاش ڕایگەیاندووە، یەکێک لە مووشەکەکان لە نزیک بنکەیەکی سەربازیی ئەمریکا لە ناو فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی بەغداد کەوتووەتە خوارەوە.

(یەحیا ڕەسوڵ) وتەبێژی فەرماندەی گشتی ھێزە چەکدارەکانی عێراق ڕایگەیاند، تا ئێستا کەمتر لە (٤) ھەزار خێزانی ئاوارە بۆ قەزای شەنگاڵ و ناحیەی زومماری سەر بە پارێزگای نەینەوا گەڕاونەتەوە.

وەزارەتی کۆچ و کۆچبەرانی عێراقیش دەڵێت، تا ئێستا ڕەوشی ئەمنی ناوچە ڕزگارکراوەکان ڕێگرن لە بەردەم گەڕانەوەی ئاوارەکان.

ئاماژەی بۆ ئەوەشکردووە، پێشنیازیان بۆ کەمپی ئاوارەکانی ھەرێمی کوردستان کردووە، لە سەر خواستی خۆیان دەتوانن کەمپەکان بەجێبھێڵن و بچنە ناوچەیەکی تر، تا ڕەوشی ئەمنی لە ناوچەکانی خۆیان ئاسایی دەبێتەوە.

وەزارەتی کۆچ و کۆچبەرانی عێراق ڕاشیگەیاند، تا ئێستا (٣٩) ھەزار خێزانی پارێزگاکانی باشور و ناوەڕاست، لە کەمپەکانی ھەرێمی کوردستان ماون.

(حەسەن کەعەبی) جێگری یەکەمی سەرۆکی ئەنجومەنی نوێنەران ڕایگەیاند، ئەنجومەنی نوێنەران دەست لە کاروبارەکانی بانکی ناوەندی بۆ دابەزاندنی بەھای دۆلار وەرنادات، و ڕای گشتیش کاریگەری ئەوتۆی لەسەر ئەو سیاسەتە نابێت، بەڵام لە بەرامبەردا پێویستە حکومەت میکانزمی نوێ بگرێتەبەر بۆ چارەسەرکردنی ئەو گرفتانەی بەھۆی دابەزینی بەھای دینارەوە سەریانھەڵداوە، بە تایبەتی بەرزبوونەوەی نرخی خۆراک.

(حەسەن کەعەبی) وتیشی، دەستەی سەرۆکایەتی ئەنجومەنی نوێنەران، پشتیوانی ھیچ پڕۆژەیەک ناکات بۆ دووبارە ھەموارکردنەوەی یاسای ھەڵبژاردن، بە پێچەوانەوە ڕەتیشیناکاتەوە.

فەرماندەیی ناوەندی ھێزەکانی ئەمریکا ڕایگەیاند، لە ماوەی چەند ڕۆژی داھاتوودا سیستمی بەرگری ئاسمانیی پاتریۆت لە عێراق ئامادە دەبێت و چیتر لە بەرامبەر ئەو ھێرشانە بێدەنگ نابن کە دەکرێنە سەر ھێزەکانیان و ناوەندە دیپلۆماتییەکانی ئەمریکا لە عێراق.

ئاماژەی بەوەشکردووە، حکومەتی عێراق ھەست بە سوود و گرنگی ھێزی ئەمریکا دەکات لە وڵاتەکەیدا و بە مەبەستی پاراستنی ناوەندە دیبالۆماسییەکان و ھێزەکانیشیان پەیوەندییان لەگەڵ حکومەت و ھەواڵگری عێراق ھەیە.

جەختیشیکردەوە، سەرجەم ئەو ھێرشانە بە کردەوەی تیرۆریستی ھەژمار دەکەن، بۆیە بڕیاریانداوە سیستمی بەرگری ئاسمانیی پاتریۆت لە عێراق جێگیر بکەن.

بە پێی ڕاگەیەنراوێکی سەرۆکایەتی دەستەی حەشدی شەعبی، لە ھیچ دۆخێکدا بڕیار نییە بۆ ھەڵوەشاندنەوەی ھێزەکانی حەشدی سەعبی و بە ھیچ شێوەیەکیش چەک ڕادەست ناکەن، چونکە ئێستا بەشێکن لە سوپای عێراق و ھێزەکانی بە پێی یاسا ڕێکخراوە.

ڕاشیگەیاندووە، حەشدی شەعبی ڕۆڵی دەبێت لە دانوستانەکانی نێوان (تاران و سعودیە) بە نێوەندگیری بەغداد، بەڵام ڕێگە نادەن عێراق ببێتە بەشێک لە ڕێککەوتنی نێوان ئەو دوو وڵاتە.

وەزارەتی تەندروستی عێراق لە راگەیەنراوێکدا ئاماژەی بەوەکردووە، حەسەن تەمیمی وەزیری تەندروستی تەئکیدیی کردووەتەوە، لەگەڵ کۆمپانیای فایزەر گرێبەستکراوە بۆ دابینکردنی ٤ ملیۆن و ٥٠٠ ھەزار دۆزی تری ڤاکسینی کۆرۆنا.

رونیشیکردووەتەوە،  لە عێراق سێ جۆری ڤاکسین لەلایەن وەزارەتی تەندروستییەوە پشتیان پێبەستراوە، ئەوانیش بریتین لە فایزەر و ئەسترازینیکا و سینۆفارم.