عیراق
تارق ساعدی، پەرلەمانتاری ئیئتیلافی دەوڵەتی یاسا، رایگەیاند، رۆژی دووشەممە نوری مالکی و موقتەدا سەدر، لە ماڵی مالکی کۆدەبنەوە و بڕیاروایە ھەریەکە لە ھادی عامری سەرۆکی ھاوپەیمانیی فەتح و قەیس خەزعەلی ئەمینداری گشتیی عەسائیبی ئەھلی حەق و فالح فەیاز سەرۆکی دەستەی حەشدی شەعبی، لە کۆبوونەوەکەدا بەشداربن.
ساعدی، راشیگەیاند، کۆبوونەوەکە بۆ یەکخستنی بیروراکانە و چاوەڕوان دەکەن ئەنجامی ئەرێنی بۆ کۆتاییھێنان بە چەقبەستوویی سیاسی ھەبێت.
رۆژانی پێنجشەممە و ھەینیی ھەفتەی رابردوو، نوری مالکی و موقتەدا سەدر، دووجار پەیوەندی تەلەفۆنیان ئەنجامدا و رۆژی شەممەش چەند سەرکردەیەکی چوارچێوەی ھەماھەنگیی شیعە، لە حەننانە لەگەڵ موقتەدا سەدر کۆبوونەوە.
ڕاشیگەیاند ، دەبێت بەھەموو جۆرێک دژی ئەو ھەوڵانە بوەستینەوە کە دەیەوێت وڵات بخاتە نێو گێژاوەوە .
وتیشی ، ھەروەھا گرنگە کار بکەین بەئاڕاستەی یەکڕیزی بۆ پشتیوانی لەھێزە ئەمنییەکان و چەسپاندنی دەسەڵاتی دەوڵەت و بەرەنگاربوونەوەی تیرۆریستان و لەیاسا دەرچووان.
نوسینگەی مافەکانی مرۆڤ لە موسەنا رایگەیاند، تیمی تایبەتی سەر بە دامەزراوەی شەھیدان دەستیانکردووە بە ھەڵدانەوەی گۆڕێکی بە کۆمەڵ کە لە قەزای "سەلمان" دۆزراوەتەوە و تەرمی دەیان ژن و منداڵی کوردی تێدایە و قوربانی ئەنفالن بە دەستی رژێمی بەعسی پێشوو.
نوسینگەکە راشیگەیاند، چاوەڕێی تیمە تایبەتەکان بۆ پێشکەش کردنی راپۆرتی کۆتایی سەبارەت بە ژمارەی قوربانیان و وەرگرتنی دی ئێن ئەی روفاتەکان و دواتر رادەستکردنەوەیان بە کەسوکاریان.
سەدرلە تویتێکدا نوسیویەتی ، نابێت رێگە بدرێت خاکی عێراق وەک گۆرەپانی ململانێی سیاسی و ئەمنی و سەربازیی بەکار بھێنرێت و بە توندی ئیدانەی دەستوەردانی دەرەکی و بۆردومانکردنی خاکی عێراقی کردوە کە خاوەن سەروەری تەواوەتیە . ئیدانەی ھەموو ئەو پەلامارانەشی کردوە کە لە ناوخۆی عێراقەوە وڵاتانی دراوسێ دەکەنە ئامانج.
سەدر لەو تویتەدا داوای کردوە کە گرەنتی دوبارە نەبونەوەی ئەو جۆرە ھێرشانە بکرێت کە شەوی رابردوو لە ھەولێر ئەنجامدرا و بە پێویستیشی زانیوە یاشتێکی نارەزایی ئاراستەی ئێران و نەتەوەیەکگرتوەکان بکرێت.
داواشی کردوە، لێکۆڵینەوەی خێرا لەو دەنگۆیانە بکرێت کە باس لە بونی بنکەی ئیسرائیل دەکەن لەناو خاکی عێراق و دوپاتیکردووەتەوە کە نابێت دەنگۆی ھەبوونی بنکەی ئیسرائیل بکرێتە پاساو بۆ تێکدانی ئاسایشی عێراق و گەلەکەی .
ماسیو تولەر باڵیۆزی ئەمریکا لە عێراق بەیاننامەیەکی لەبارەی ھێرشە موشەکییەکەی سەر ھەولێر بڵاوکردەوە و رایگەیاند، ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا ئیدانەی ئەو ھێرشە تاوانکاریە دەکات کە بۆ سەر ئامانجی مەدەنی لە ھەولێر ئەنجامدرا.
وتیشی، پێکھاتەکانی سەر بە ڕژێمی ئێران بەرپرسیارێتی ئەنجامدانی ئەم ھێرشەیان گرتووەتە ئەستۆ و دەبێت ڕوبەڕوی بەرپرسیارێتی بکرێنەوە لەبەرامبەر ئەم پێشێلکاریە زەقەی سەروەریی عێراق و ھەروەھا لە بەرامبەر ھێرشی تیرۆرستی بۆ سەر موڵک و ماڵی کەسانی مەدەنیی بێتاوان.
لە ڕاگەیەندراوێکدا دەستەی دەستپاکی عێراق بڵاویکردەوە، لە ماوەی ٣/١/٢٠٢٢ بۆ ٢٨/٢/٢٠٢٢ ڕێژەی وەڵامدانەوەی سەرۆکایەتییەکانی کۆمار و ئەنجومەنی وەزیران و ئەنجومەنی نوێنەران بۆ ئەستۆپاکی و ئاشکراکردنی سەروەت و سامانی خۆیان لە ١٠٠% بووە.
سەبارەت بە دەسەڵاتی دادوەریش، دەستەکە ئاشکرایکردووە، سەرۆکی دادگای باڵای فیدراڵی و جێگر و ئەندامانی دادگاکە و سەرۆکی ئەنجومەنی باڵای دادوەر و سەرۆکی دادگای تەمیزیش، بە ھەمان شێوە ڕێژەی وەڵامدانەوەیان بۆ ئاشکراکردنی ئەستۆپاکی خۆیان لە ١٠٠%، بەڵام دادوەران لە ٩٠% بووە.
دەستەی دەستپاکی ئاشکرایکردووە، ڕێژەی پابەندبوون و وەڵامدانەوەی وەزیرەکانی حکومەت بۆ دیاریکردین ئەستۆپاکی خۆیان ٣٧.٥% بووە، ھەردوو جێگرانی سەرۆکی ئەنجومەنی نوێنەران، پابەندبوونی ئەستۆپاکیان بە ڕێژەی لە ٥٠% بووە، لە کاتێکدا ڕێژەی پابەندبوونی ئەستۆپاکی ئەندامانی ئەنجومەنی نوێنەران ٢٥.٢% بووە.
سەبارەت بە پابەندبوونی پارێزگارەکان بە دەرخستنی ئەستۆپاکی و ئاشکراکردنی سەروەت و سامانی خۆیان لە ٤٠% بووە.
دوای کۆبوونەوەکە ئەنجومەنەکە ڕاگەیەندراوێکی بڵاوکردەوە و دەڵێت، ئەو دەستدرێژیەی کە بە موشەک لە خاکی ئێرانەوە شاری ھەولێری عێراقی کردە ئامانج، دەستدرێژییە بۆ سەر بنەماکانی ھاوسێیەتی نێوان عێراق و ئێران و ئەو پەیوەندییە مێژووییەی کە گەلی ھەردوو وڵاتی ھاوسێ پێکەوە دەبەستێتەوە.
ئەنجومەنەکە ئاماژەی بەوەشکردووە، ھێرشەکە پێشێلکاری یاسا و پەیڕەوە نێودەوڵەتییەکانە.
ڕوونیشیکردووەتەوە، پێشتر عێراق چەندجارێک ڕەتیکردووەتەوە سەروەریی خاکەکەی پێشێل بکرێت بۆ بەکلایکردنەوەی کێشەی نێوان وڵات و لایەنەکان.
دووپاتیشیکردەوە، عێراق ڕەتیدەکاتەوە خاکی وڵاتەکەی بەکار بھێنرێت بۆ دەستدرێژی کردنە سەر وڵاتانی ھاوسێ.
لە ڕاگەیەندراوەکەدا جەختکراوەتەوە ، عێراق لە ڕێگەی دیپلۆماتییەوە داوای ڕوونکردنەوەی ڕوون و ئاشکرای لە لایەنی ئێران کردووە و لە ئێستاشدا چاوەڕوانی سەرکردایەتی سیاسی ئێرانە بۆ ڕەتکردنەوەی ئەو دەستدرێژییە.
سەرچاوەیەک بە میدیاکانی عێراقی ڕاگەیاند، بڕیارە ئەمڕۆ ھادی عامری سەرۆکی ھاوپەیمانیی فەتح و فالح فەیاز سەرۆکی دەستەی حەشدی شەعبی، سەردانی حەننانە لە پارێزگای نەجەف بکەن و لەگەڵ موقتەدا سەدر ڕێبەری ڕەوتی سەدر کۆدەبنەوە و پێکھێنانی حکومەتی نوێی عێراق تاوتوێ دەکەن.
سەرچاوەکە ڕاشیگەیاند، ھەر ئەمڕۆ کوتلەی سەدر کۆبوونەوەیەکی ناوخۆیی لە بارەی دواین پێشھاتەکانی تایبەت بە پڕۆسەی سیاسی و لێکنزیکبوونەوەکانی ناو ماڵی شیعە لە پرسی پێکھێنانی حکوومەتی نوێ تاوتوێ دەکەن.
پەیامنێری کوردسات نیوز لە بەغداد ڕایگەیاند ڕووداوی ئاگرکەوتنەوەکە سەعات ٩:٤٠ دەقەی شەو لە گەڕەکی حوڕییەی بەغداد ڕوویداوە و بەھۆی شۆرتی کارەبا بووە.
پەیامنێری کوردسات نیوز ڕاشیگەیاند ژنەکە دووگیان بووە و ھەر شەش ئەندامی خێزانەکە بەھۆی دووکەڵی ئاگرەکەوە خنکاون.
سەرۆکی خێزانەکە سەربازە و لە کاتی دەوامی فەرمیدا بووە، بەھۆی باری خراپی داراییان خێزانەکە لە خانوویەکی زێدەڕۆی گەڕەکی حوڕییەی بەغدا ژیاون.
برای ژنەکەش بە کوردسات نیوزی ڕاگەیاند "خوشکەکەم لەدایکبووی ساڵی ١٩٩٢ بوو، ھاوسەرەکەی فەرمانبەرە لە ھێزەکانی ئاسایشی ناوخۆ و لە سامەڕا دەوام دەکات".
ئێوارەی ئەمرۆ ھادی عامری و فالح فەیاز سەردانی حەننانەیان کرد بۆ کۆبوونەوە لەگەڵ موقتەدا سەدر رێبەری رەوتی سەدر، بە پێی زانیارییە رۆژنامەوانییەکانیش محەمەد حەلبوسی سەرۆکی ھاوپەیمانی سەروەری و خەمیس خەنجەر چوونەتە نەجەف و بەشداری کۆبوونەوەکەیان کردووە.
عادل مانع سەرکردەی چوارچێوەی ھەماھەنگی ئاشکرایکردووە، سەرکردەکانی چوارچێوەی ھەماھەنگی ھەڵگری نامەیەکن بۆ موقتەدا سەدر، ناوەرۆکی نامەکەش بریتییە لە ھەنگاونان بۆ کاندیدکردنی جەعفەر سەدر بۆ سەرۆکایەتی حکومەت و چۆنیەتی دروستکردنی گەورەترین کوتلەی پەرلەمانی لەلایەن ماڵی شیعەوە.
رونیشیکردەوە لە چەند رۆژی داھاتوودا رێککەوتنی نێوان سەدر و چوارچێوەی ھەماھەنگی گەڵاڵە دەکرێت و دواتریش گەورەترین کوتلەی پەرلەمانی رادەگەیەنرێت.
محەمەد دەڕاجی سەرۆکی دەستەی پیشەسازی سەربازیی عێراق ئاشکرایکرد، ئەو چەکە سوکەی عێراق بڕیارە لەمەودوا دروستی بکات.
ناوی تفەنگی ڕافیدەینە و ھەماھەنگی لەگەڵ وەزارەتی بەرگریش کراوە بۆ ئەو مەبەستە، وتیشی، دەوڵەتانی دراوسێ و ھاوکارەکانیان لە ناوخۆدا، ڕێگری دەکەن لە پێشکەوتنی پیشەسازیی جەنگی لە وڵاتدا.
ئاماژەی بەوەشکردووە، ئەوەی لە دژی پیشەسازیی جەنگی کار دەکات، ناپاکی لە وڵاتەکەی دەکات.
سەرۆکی دەستەی پیشەسازی سەربازیی عێراق ڕوونیشیکردەوە، سەرۆک وەزیرانی عێراق دەستوەردانی کردووە، بۆ ڕێگری لە کۆمپانیایەک لە گواستنەوەی تەکنەلۆژیای پیشەسازیی جەنگیی، چونکە گەندەڵکاران بە نھێنی کار دەکەن بۆ شکستپێھێنانی پیشەسازیی جەنگیی لە عێراقدا.
سەعد سەعدی سەرکردەی ھاوپەیمانی فەتح ئاماژەی بەوەکردووە، حەشدی شەعبی پرۆژەیەکی بەرگرییە و لەژێر سایەی ئایەتوڵا خامنەییدایە و جموجوڵەکانیشی بە فەرمانی فەرماندەیی سوپای پاسدارانە، بەڵام لە ڕووی داراییەوە پەیوەستە بە عێراقەوە.
باسی لەوەشکردووە، پرۆژەیەک لە ئارادایە بۆ دژایەتیکردنی حەشدی شەعبی و ئەو لێدوان و قسانەش، کە لە کەسایەتییە سیاسییەکان و سەرۆک ھۆزەکانی ئەنبارەوە دەرچووە، دژایەتیکردنی حەشدی شەعبییە.
کازمی لە تویتێکدا لە تۆڕی کۆمەڵایەتی تویتەر بڵاویکردەوە، ئەوان ئەو ئەرکەیان جێبەجێ کردووە، کە ھەر لە سەرەتاوە بانگھێشت کراوون بۆ خزمەتکردنی گەلی عێراق.
جەختیشیکردەوە، بە ھیچ شێوەیەک ڕانەکێشراون بۆ موزایەدا کردن و گفتوگۆی بێ بەرھەم، بەو ھۆیەشەوە توانیان نیشتیمان بگەیەننە ھەڵبژاردنێکی بێگەرد.
سەرۆک وەزیرانی عێراق باسی لەوەشکردووە، سەرباری ڕێگرییە ناوخۆیی و دەرەکییەکان، بە دانبەخۆداگرت توانیان قەیرانە ئابوری و ئەمنی و کۆمەڵایەتییەکان تێپەڕێنن.
لە کۆتایی تویتەکەیدا کازمی ئاماژەی بەوە کردووە، ھێزە سیاسییەکان بەرپرسن لە پارێزگاریکردن لە ئاراستەی نیشتیمانی، ئەویش بە کۆتایی ھێنان بە چەقبەستنی سیاسی و ھەوڵدان بۆ پێکھێنانی حکومەتی نوێ، کە بتوانێت بەرگری لە یەکپارچەیی وڵاتەکە بکات.
سەرکردەکانی چوارچێوەی ھەماھەنگیی شیعە کۆبوونەوە و بە پێی زانیارییەکان دوای کۆبوونەوەکە، نوری مالکی سەرۆکی ھاوپەیمانیی دەوڵەتی یاسا، پەیوەندی بە موقتەدا سەدر رێبەری رەوتی سەدرەوە کردووە و پێی وتووە، چوارچێوەی ھەماھەنگی کراوەیە بە رووی پێشنیازی کاندیدکردنی "جەعفەر سەدر"، ئامۆزای سەدر بۆ پۆستی سەرۆک وەزیران و ھەموو ھەنگاو و ناوێکیش تاوتوێ دەکەن، بەڵام ھەنگاوی سەرەتا پێکھێنانی گەورەترین کوتلەی پەرلەمانییە لە نێوان چوارچێوەی ھەماھەنگی و رەوتی سەدر، دواتر گفتوگۆکردنە لەبارەی کاندیدکردنی "جەعفەر سەدر"، بۆ پۆستی سەرۆک وەزیران.
فازڵ فەتلاوی پەرلەمانتاری ھاوپەیمانی فەتحیش رایگەیاند، پەیوەندییە تەلەفۆنییەکەی مالکی و سەدر، ھەنگاوێکی ئەرێنییە بۆ پێکھێنانی حکومەتێکی بەھێز و دیدار و کۆبوونەوەش دەکرێت لە نێوان چوارچێوەی ھەماھەنگی و رەوتی سەدر، بۆ پێکھێنانی حکومەت و چوونە ناو یەک کوتلە.
رۆژی پێنجشەممە، موقتەدا سەدر پەیوەندی بە نوری مالکییەوە کرد و پێشنیازی ئەوەی بۆ کردووە، "جەعفەر سەدر"ی ئامۆزای سەدر کاندید بکرێت بۆ پۆستی سەرۆک وەزیرانی داھاتوو، کە سەدر بەو پێشنیازەی دەیەوێت دەرگایەکی نوێ بکاتەوە بۆ چارەسەرکردنی ناکۆییەکان و ئەو چەقبەستنە سیاسییەی لە دوای ھەڵبژاردنەوە دروستبووە.
"د.بەرھەم ساڵح" سەرۆک کۆماری عێراق لە تویتەر رایگەیاند، ئەو دەستپێشخەرییە سیاسییەی بۆ تێپەڕاندنی دۆخی چەقبەستویی سیاسیی و دەستوری کراوە بەرز دەنرخێنن و ئاماژەی بۆ ئەوەشکردووە، ئەرکی ئەوەیە پشتیوانی لە ھەوڵە نیشتیمانییەکان بکات بۆ گەیشتن بە مافە دەستورییەکان.
سەرۆک کۆمار راشیگەیاند، پشتیوانی لە ھەوڵە نیشتیمانییەکان دەکات بۆ ئەوەی دەست بکرێت بە ھەنگاوەکانی پێکھێنانی حکومەتێکی بەتوانا بۆ پاراستنی ئاسایشی وڵات و خزمەتکردنی ھاووڵاتیان.
دەستەی گشتی کەشناسی و چاودێری بومەلەرزەی عێراق رایگەیاند، لە سێ ڕۆژی داھاتوودا ناوچەکە ڕوبەڕوی شەپۆلی پاڵەپەستۆی نزمی ئەروپا دەبێتەوە و دەبێتە ھۆی نزمبوونەوەی پلەکانی گەرما لە سەرجەم ناوچە جیاجیاکانی عێراق و باران بارینیشی لەگەڵدا دەبێت.
لە ڕاگەیەندراوێکدا دەستەی گشتی کەشناسی و بومەلەرزەی عێراق بڵاویکردەوە، لە دوا نیوەڕۆی ڕۆژی پێنجشەممەوە عێراق دەکەوێتە ژێر کاریگەریی ئەو کەشە ساردەی کە لە ئەوروپاوە ھەڵیکردووە و پلەکانی گەرما بە تەواوی نزم دەبنەوە.
ئاماژەی بەوەشکردووە، لە سەرانسەری عێراق ئاسمان نیمچە ھەور دەبێت و لە ناوچەکانی باکور نمە باران و ھەندێک جاریش لێزمە باران دەبارێت و دەنگی ھەورە بروسکەشی لەگەڵدا دەبێت.
کەشناسی عێراق ڕوونیشیکردووەتەوە، کەشی سارد و باراناوی لە ناوچەکانی باکور تا ڕۆژی شەممەی داھاتوو بەردەوام دەبێت و لە ھەندێک شوێن پلەکانی گەرما بە تەواوی نزم دەبنەوە.