عیراق
لە ڕاگەیەندراوێکدا ئەنجومەنی باڵای دادوەریی عێراق بڵاویکردەوە، دادگای تاوانەکانی کەرخ لە بەغداد سزای لە سێدارەدان بە ھەڵواسین تا مردنی سەپاند بەسەر سێ برادا، بە تاوانی کوشتنی باوکیان بە ئەنقەست و لەبەر چاوچنۆکی بۆ میراتەکەی.
بە گوێرەی ڕاگەیەندراوەکە، دادگا دوای تەواوکردنی لێکۆڵینەوەکان و کۆکردنەوەی بەڵگەکان و دانپێدانانی ھەر سێ تۆمەتبارەکە لەسەر ئەنجامدانی تاوانەکەیان، ھەر سێ براکەی تاوانبار کردووە و سزای لە سێدارەدانی بەسەردا سەپاندوون.
ئاماژەی بەوەشکردووە، ھەر سێ براکە بە گوێرەی مادەی ٤٠٦ی یاسای سزادانی عێراقی تاوانبارکراون، بۆ ئەوەی سزای شایستەی خۆیان وەربگرن.
میدیا عێراقییەکان لە زاری چەند سەرچاوەیەکی ئەمنییەوە بڵاویان کردەوە، ھێزەکانی ئەمریکا خەریکی گواستنەوەی کەلوپەلی لۆجستی سەربازی بوون لە نزیک دەروازەی سنوری جریشان لە پارێزگای بەسڕە.
ھەر بە پێی سەرچاوە ئەمنییەکان ژمارەی بۆمبە چێندراوەکان شەش بۆمب بووە کە کاروانە سەربازییەکەی ئەمریکایان کردووەتە ئامانج.
لە بارەی زیانی تەقینەوەکان، میدیا عێراقییەکان ڕایانگەیاند ھیچ زیانێکی گیانی لێنەکەوتووەتەوە بەڵام بەشێک لە ئۆتۆمبێلە سەربازییەکان زیانیان بەرکەوتووە.
میدیاکانی عێراق ئاشکرایانکرد، ئەمڕۆ ئیسماعیل قائانی لە نەجەفەوە گەیشتووەتە بەغداد و لەگەڵ چوارچێوەی ھەماھەنگی شیعەکان کۆدەبێتەوە، کۆبوونەوەکەش بەو ئامانجەیە کە ئێران و چوارچێوەی ھەماھەنگی شیعەکان لەسەر میکانیزمێکی نوێ سەبارەت بە جوڵە سیاسییەکانی عێراق ڕێکبکەون.
ئەوە لە کاتێکدایە ڕۆژی دوو شەممەش حەسەن دانائی فەر لێپرسراوی دۆسیەی عێراق لە حکومەتی ئێران، گەیشتە بەغداد و کۆبوونەوەیەکی داخراوی لەگەڵ سەرکردەکانی گروپە چەکدارەکان و چەند سەرکردەیەکی چوارچێوەی ھەماھەنگی شیعەکان ئەنجامدا.
فازڵ فەتلاوی، سەرکردە لە ھاوپەیمانیی فەتح، ڕایگەیاند، دانوستانەکان چڕبوونەوە لە دوای دیدار لەگەڵ موقتەدا سەدر ڕێبەری ڕەوتی سەدر، لە حەننانە، بەڵام ھاوپەیمانیەتی لە نێوان چوارچێوەی ھەماھەنگیی شیعە و ڕەوتی سەدر، بە بەردەوامی دانوستانی جدی و کردنەوەی دەرگەکان بە ڕووی یەکتردا پێکدێت، ڕاشیگەیاند، ٧٢ سەعاتی داھاتوو ھاوپەیمانێتییەکانی یەکلایی دەبنەوە و کرانەوەی سیاسی ڕوودەدات.
وتیشی، ھەفتەی داھاتوو، ئەنجوومەنی نوێنەران کۆدەبێتەوە، بۆ یەکلاییکردنەوەی گەورەترین کوتلە لە نێوان ڕەوتی سەدر و چوارچێوەی ھەماھەنگی و یەکلاییکردنەوەی پۆستی سەرۆک کۆمار.
ئەنجومەنی نوێنەران بڵاویکردەوە، ٤٥ کاندید بۆ پۆستی سەرۆک کۆمار پێشکەشکراون و ٥ کاندیدیان دوورخراونەتەوە کە یەکێکیان بەھۆی رێوشوێنەکانی لێپرسینەوەو دادپەروەریی و چواریشیان بەھۆکاری بڕوانامەی زانکۆی، ٤٠ کاندیدەکەی تریش مەرجەکانی وەرگرتنی پۆستی سەرۆک کۆمارییان بە پێی یاسا تێدایە.
ھەروەھا ئەنجومەنی نوێنەران رۆژی ٢٦ی ئاداری بۆ کۆبوونەوەی ھەڵبژاردنی سەرۆک کۆمار دیاریکرد
1 خالد صديق عزيز محمد
2 فيصل محسن عبود صياد الكلابي
3 شهاب احمد عبد الله علي النعيمي
4 حسين احمد هاشم وداعة الصافي
5 احمد موح عمران شبين الربيعي
6 احمد يحيى جاسم جويد الساعدي
7 صباح صالح سعيد عبدال الملكا
8 كاظم خضير عباس حسن داوغنة
9 رزكار محمد امين حمه سعيد رمضان
10 لؤي عبد الصاحب عبد الوهاب محمد
11 ريبوار اورحمن وستاصالح عارف
12 حمزة بريسم ثجيل مصحب المعموري
13 حسين محسن علوان حسين الحسني
14 عبد اللطيف محمد جمال رشيد الشيخ محمد
15 عمر صادق مصطفى مجيد العبدلي
16 برهم احمد صالح احمد
17 ثائر غانم محمد علي العثمان
18 اقبال عبد الله امين حسن حيلاوي
19 خديجة خدايخش اسد قلاوس
20 جبار حسن جاسم عبود
21 هادي عبد الحسين صدام محمد الفريجي
22 رعد خضير دفاك صايل الجنابي
23 ئوميد عبد السلام قادر طه بالاني
24 ريبر احمد خالد زبير
25 حيدر رشيد عبد الرزاق كعيد الطائي
26 كمال عزيز محمد رحيم قيتولي
27 جمال كبسون حميد عباس
28 احمد خليل خضير خليل كاخوري
29 ظافر عبد الأمير جبار عبود القريشي
30 احمد ساجت هاشم حسن العامري
31 محمد عبيد جدوع عبد الله
32 علي عبد حمد داود
33 عمر احمد كريم حسن به رزنجي
34 فائزة جبار محمد باباخان
35 سعد جميل ناصر مراد الفيلي
36 علي عباس رسن سنيد الكرعاني
37 طه حمه رشيد عبد الرحمن حمه امين
38 فتحية فتح الله حسن كاكةي
39 خالد مصطفى حسين شريف
40 عبد العزيز احمد محمد خلف الجبوري
بەپێی راگەیەنراوێکی نوسینگەی رۆژنامەوانییەکەی، مستەفا کازمی سەرۆک وەزیرانی عێراق و ئەنتۆنی بلینکن وەزیری دەرەوەی ئەمریکا پەیوەندییەکی تەلەفونییان ئەنجامداوە و بلینکن پشتیوانی وڵاتەکەی دوپاتکردوەتەوە بۆ ھاوکاریکردنی عێراق لە پارستنی سەروەری و ئاسایشی ئەو وڵاتە.
سەرۆک وەزیرانی عێراقیش رایگەیاندووە، ئەوەی لەتوانایاندا بێت کردوویانە بۆ پاراستن و بەھێزکردنی سەروەری عێراق و بەھیچ شێوەیەکیش رێگە نادەن عێراق بکرێتە گۆڕەپانی یەکلاکردنەوەی ناکۆکی و کێشەی دەرەکی.
لە دانیشتنی یەکەمدا کە رۆژی ٨ی ئادار بەڕێوەچوو، دادگای باڵای فیدراڵی سەرەڕای بانگھێشتکردنی وەزیری دارایی و پارێزگاری بانکی ناوەندی، داوای لە شارەزایانی بواری ئابووری کرد سەرنج و تێبینییەکانیان لەبارەی لێکەوتەکانی بەرزکردنەوە یان مانەوەی بەھای ئێستای دینار بەرامبەر دۆلار بخەنەڕوو.
لە یاسای بودجەی ساڵی ٢٠٢١دا، بەھای ١٠٠ دۆلاری ئەمریکی لەلایەن بانکی ناوەندییەوە بە ١٤٥ ھەزار دیناری عێراقی جێگیرکرا، بەڵام پێشتر ١٠٠ دۆلار بەرامبەر بە ١٢٠ ھەزار دینار بوو.
وەفدەکە لە عوسمان غانیمی وەزیری ناوخۆی عێراق و جومعە عناد وەزیری بەرگری و قاسم ئەعرەجی ڕاوێژکاری ئەنجومەنی نیشتمانی پێکھاتووە و جیا لە کۆبوونەوە لەگەڵ بەرپرسانی باڵای ھەرێمی کوردستان، بڕیارە ئەو شوێنانەش بەسەر بکاتەوە کە بەر ھێرشە مووشەکییەکان کەوتن.
بەرەبەیانی رۆژی یەکشەممە پارێزگای ھەولێر بە ١٢ مووشەکی دوورمەودای جۆری بالیستی کرایە ئامانج و بەھۆیەوە زیانێکی زۆری ماددیش بە ناوچەکانی نزیک لە شوێنی مووشەکەکان کەوت، ئەو ھێرشە مووشەکییە کاردانەوەی زۆری لێکەوتەوە و سەردانەکەی کازمیش لەو چوارچێوەدایە.
لە دانیشتنی یەکەمدا کە رۆژی ٨ی ئادار بەڕێوەچوو، دادگای باڵای فیدراڵی سەرەڕای بانگھێشتکردنی وەزیری دارایی و پارێزگاری بانکی ناوەندی، داوای لە شارەزایانی بواری ئابووری کرد سەرنج و تێبینییەکانیان لەبارەی لێکەوتەکانی بەرزکردنەوە یان مانەوەی بەھای ئێستای دینار بەرامبەر دۆلار بخەنەڕوو.
لە یاسای بودجەی ساڵی ٢٠٢١دا، بەھای ١٠٠ دۆلاری ئەمریکی لەلایەن بانکی ناوەندییەوە بە ١٤٥ ھەزار دیناری عێراقی جێگیرکرا، بەڵام پێشتر ١٠٠ دۆلار بەرامبەر بە ١٢٠ ھەزار دینار بوو.
نوسینگەی سەرۆک وەزیرانی عێراق بڵاویکردەوە، کازمی لیژنەیەکی لە راوێژکارانی ئاسایشی نەتەوەیی و ژمارەیەک لە بەرپرسە ئەمنییەکان ڕاسپاردووە، ڕاپۆرتێک سەبارەت ھێرشە موشەکییەکەی سەر ھەولێر پێشکەش بکەن.
ھەروەھا کازمی لە کۆبوونەوەکاندا لە ھەولێر، ھێرشە مووشەکییەکەی رەتکردۆتەوە کە بووەتە ھۆی ترسان و تۆقاندنی ھاوڵاتیان و ھێرشەکان سنوری یاسا و پەیڕەوە نێودەوڵەتییەکانی تێپەڕاندووە.
جەختیشیکردۆتەوە لە پێویستی ڕێزگرتن لە سەروەریی عێراق لە لایەن ھەموو لایەنەکانەوە و بەشێوازی دیپلۆماتی بابەتەکە گەیەندراوەتە لایەنی بەرامبەر.
سەرۆک وەزیرانی عێراق داوای لە ھێزە سیاسییەکانیش کردووە، ھەڵوێستەکانیان یەکبخەن سەبارەت بە سەروەریی عێراق، ئەوەش کە ڕوویدا ببێتە مایەی چارەسەرکردنی ناکۆکییەکان و یەکخستنی ڕیزەکان بۆ بەرپەرچدانەوەی ئەو مەترسییانەی کە ڕووبەڕووی عێراق دەبێتەوە.
مەسجیدی لە وتەیەکدا لە پارێزگای کەربەلا ڕایگەیاند، ئەمریکییەکان بنکەیەکیان بۆ ئیسرائیلییەکان لە ھەرێمی کردستان بنیات ناوە، بۆ ئەوەی بکرێتە پێگەیەک بۆ جێبەجێکردنی ئۆپراسیۆن لە دژی ئاسایشی کۆماری ئیسلامی ئێران.
ئاماژەی بەوەشکردووە، ئێران بە ھیچ شێوەیەک سازش لەسەر ئاسایشی خۆی ناکات و پێشتر چەند جارێک لێپرسراوانی ھەرێمی کوردستانیان لەوە ئاگادارکردووەتەوە، بەڵام بە داخەوە ئەو بنکەیە تێوەگلاوە لە کردەوەی پێشێلکاری ئەمنی، ھەر لەبەر ئەوەشە ئێران وەڵامی داوەتەوە.
باڵیۆزی ئێران لە عێراق جەختیکردەوە، ھێرشەکە نە سەروەریی عێراق و نە ئەمریکییەکانیشی نەکردووەتە ئامانج.
باسی لەوەشکرد ململانێیی نێوان ئەمریکا و ئێران ٤٠ ساڵە بەردەوامە، بەڵام ئەم کردەوەیە ھیچ پەیوەندییەکی نییە بە ئەمریکییەکان و باڵیۆزخانە و کونسوڵگەریەکانییەوە.
عارف حەمامی پەرلەمانتاری ھاوپەیمانی دەوڵەتی یاسا ئاشکرایکرد، لەو ٢٥ لیژنەیەی کەلە ناو ئەنجومەنی نوێنەران ھەیە، نیوەی بەر ماڵی شیعەکان دەکەوێت،ئەوانیش بە یەکسانی لە نێوان چوارچێوەی ھەماھەنگی و کوتلەی سەدر دابەشی دەکەن.
ئاماژەی بەوەشکرد، دابەشکردنی لیژنەکان لەناو ھێزەکانی ناو چوارچێوەی ھەماھەنگی بە گوێرەی ژمارەی کورسییەکانی ئەو ھێزە دەبێت لەناو ئەنجومەنی نوێنەراندا.
بڕیاریشە لە دانیشتنەکانی داھاتوودا، ئەنجومەنی نوێنەران دەنگ بدات لەسەر پێکھێنانی ھەر ٢٥ لیژنەکەی ناو ئەنجومەنەکە و دابەشکردنەکەش بە گوێرەی پسپۆڕی بواری خوێندنی ئەندام و سەرۆکەکانی دەبێت.
وەزارەتی دەرەوە لە ڕاگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوەکردووە، سەرۆکی فەرمانگەی ئەوروپا لە وەزارەتی دەرەوە لەگەڵ باڵیۆزی ڕۆمانیا لە عێراق کۆبۆتەوەو و ستایشی ھەڵویستی حکومەتی ڕۆمانیا کردوە، بۆ پێشوازیکردن لەو عێراقیانەی کە بەھۆی جەنگی ئۆکراینەوە ئاوارەی ئەو وڵاتە بوون.
بە پێی ڕاگەیەندراوەکە، باڵیۆزی ڕۆمانیا ڕایگەیاندووە، عێراقییەکان دەتوانن ماوەی ٩٠ ڕۆژ لە وڵاتەکەی بمێننەوە، تا ئەو کاتەی دۆخی خۆیان ڕێکدەخەنەوە و دڵنیایی دەدرێت لە گەڕانەوەیان بۆ عێراق.
ھاوکات باس لە ھەماھەنگی وەزارەتی دەرەوەی عێراق و وەزارەتی کۆچی رٍۆمانیا کراوە، بۆ کارکردن پێناو گواستنەوەی ئەو ئاوارە وپەنابەرانەی لە ئۆکراینن.
لە بەرامبەریشدا باڵیۆزی ڕۆمانیا ئامادەیی وڵاتەکەی دەربڕیوە بۆ ھاوکاریکردنی عێراق و وڵاتانی دیکەش، بۆ گواستنەوەی ھاوڵاتییەکانیان لەناوخۆی ئۆکراین.
"فادی شەمەری" ئەندامی مەکتەبی سیاسی رەوتی حیکمەی نیشتمانی رایگەیاندووە، ئەنجامی ھەڵبژاردن ناڕێک بووە و ھاوکێشەی سیاسیش نا رێکە ، ئەمەش بە مانای لە دەستدانی سەقامگیری دێت لە عێراقدا ، ھەربۆیە رەوتی حیکمە بریاریداوە، بەشداری حکومەتی داھاتوو نەکات، ھاوکات ناشبێتە ئۆپۆزسیۆن ، بەڵکو بێلایەن بونێکی ئەرێنی ھەڵدەبژێرێت.
نوێنەرایەتی نەتەوەیەکگرتووەکان لە عێراق لە راگەیەندراوێکدا دووپاتی کردووەتەوە، عێراقییەکان ھەموان یەکڕیزن بۆ رووبەرووبوونەوەی ھەر کارێک کە سەروەریی و یەکپارچەیی خاکی عێراق پێشێل بکات، یان ھەوڵی پشێوی و نائارامی بدات. ھەر لە راگەیەنراوەکەدا یونامی ھێرشەکەی بە ترسنۆکانە ناو بردوە وجەختیکردووەتەوە لەوەی دەبێت لێپرسینەوە لە ئەنجامدەرانی عێرشەکە بکرێت
سەرچاوەیەک بە میدیاکانی عێراقی راگەیاندووە، جەعفەر سەدر کاندیدی پێشنیازکراوی موقتەدا سەدر رێبەری رەوتی سەدر، بۆ وەرگرتن پۆستی سەرۆک وەزیرانی عێراق، تائێستا بە شێوەیەکی رەسمی کاندیدبوونی بۆ ئەو پۆستە رەتنەکردووەتەوە و ئەو دەنگۆیانەی باس لە رەتکردنەوەی وەرگرتنی پۆستی سەرۆک وەزیران لە لایەن جەعفەر سەدرەوە دەکەن، دوورن لە راستیەوە.
سەرچاوەکە راشیگەیاند، جەعفەر سەدر تائێستا ھەڵوێستی خۆی بۆ ھیچ لایەنێک ئاشکرا نەکردووە، لەبارەی کاندیدکردنیشی بۆ پۆستی سەرۆک وەزیران، لەگەڵ موقتەدا سەدری ئامۆزای لە گفتوگۆدایە و لە چەند سەعاتی داھاتوودا ھەڵوێستی رەسمی خۆی رادەگەیەنێت.