عیراق
بەپێی راگەیەندراوێکی کەشناسی عێراق، پێشبینی دەکرێت لە ئێوارەی ئەمڕۆوە تا سەرلەبەیانی سبەینێ شەپۆلێکی بارانبارین زۆربەی ناوچەکی ھەرێمی کوردستان و چەند ناوچەیەکی باشور و ناوەڕاستی عێراق بگرێتەوە، بەتایبەتیش لە بەغداد بارانبارینەکە لە ناوچەکانی تر زیاتر دەبێت.
ئاماژەی بەوەشکردووە، بە پێی پێشبینییەکان تەواوی رۆژەکانی ئەم ھەفتەیە لە ناوچە جیاجیاکانی عێراق و ھەرێمی کوردستان بارانی پچڕپچڕ بەردەوام بێت.
عودەی عەواد ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق رایگەیاند، ژمارەیەک لە پەرلەمانتاران لە ھەوڵی ئەوەدان رێکارە یاساییەکان بۆ رێگرتن لە گەشتکردنی مستەفا کازمی سەرۆک وەزیرانی پێشووی عێراق دەستپێبکات و بۆ ئەو مەبەستەش داوایەکیان ئاراستەی سەرۆکایەتی ئەنجومەنی نوێنەران کردووە.
وتیشی، داواکارییەکەی پەرلەمانتاران لە سەرۆکایەتی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق ئەوەیە، لیژنەی دەستپاکی رابسپێرێت بۆئەوەی بە رێگە یاساییەکان فەرمانی رێگرتن لە گەشتکردنی مستەفا کازمی سەرۆک وەزیرانی پێشوو و سەرجەم وەزیرانی حکومەتەکەی دەربکرێت و دەستیش بەسەر سەروەت و سامانەکانیاندا بگیرێت تا ئەو کاتەی لێپرسینەوە و لێکۆڵینەوەکان کۆتاییان دێت.
سائیر مخیف سەرۆکی لیژنەی کشتوکاڵ رایگەیاند، دوای پاشەکشەی بەرچاوی بەرھەمی کشتوکاڵی ناوخۆیی و کاریگەرییە نەرێنییەکانی لەسەر جوتیاران و ھاووڵاتیان، لیژنەکەیان کار بۆ ئەوەدەکات دۆسیەی کشتوکاڵ و ئاو بکاتە پێشینەی بەرنامەی کارەکانی لەگەڵ وەزارەتی کشتوکاڵ و دەیەوێت لە رێگەی بەرنامەیەکی نوێی ئاودێری، پلان دابنرێت بۆ گەرەنتی گەیشتنی ئاو بە جوتیاران و بەھەموو رێگەیەک پشتیوانی جوتیاران بکرێت بۆ بەرزکردنەوەی ئاستی بەرھەم کە پێداویستی ناوخۆیی لە بەرھەمە جیاوازەکان بەتایبەت گەنم و جۆ پڕبکاتەوە.
سەرۆکی لیژنەی کشتوکاڵ ئاماژەی بەوەشکرد، ئاسایشی خۆراک گرنگییەکی زۆری بۆ ژیانی ھاووڵاتیان ھەبووە و ھاوکار بووە بۆ گرێبەست کردن لەگەڵ ژمارەیەک وڵاتی بەرھەمھێنەر بۆ بەھێزکردنی گەنجینەی دانەوێڵە، بەڵام پێویستە ھەوڵەکان بۆ گەرەنتی چارەسەرە لەناکاوەکان چڕبکرێنەوە.
وەزارەتی بەرگری عێراق بڵاویکردەوە، روفاتی ھەزار و ٤٥٩ عێراقی کە ناسنامەیان نەزانراو بووە و لە جەنگی ھەشت ساڵە لەگەڵ ئێران کوژراون، دوای تەواوکردنی رێکارە پزیشکییەکان و وەرگرتنی نمونە، لە گۆڕستانی ( برجسیە) لە پارێزگای بەسرە، بەخاکسپێردراون.
روونیشیکردەوە، روفاتەکان لەماوەی رابردوودا لە پرۆسەکانی گەڕان بەدوای بێسەروشوێنبووانی جەنگی ١٩٨٠ - ١٩٨٨ی نێوان عێراق و ئێران لەو ناوچانەدا دۆزراونەتەوە کە بە درێژایی سنوری ھەردوو وڵات گۆڕەپانی جەنگ بوون.
غەریب عەسکەر بڕیاردەری ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق رایگەیاند، یەکێک لەو یاسایانەی حکومەتی نوێ بە سەرۆکایەتیی محەمەد شیاع سودانی، دەیەوێت لە داھاتوویەکی نزیکدا رەوانەی ئەنجومەنی نوێنەرانی بکات، رەشنووسی پڕۆژە یاسای بودجەی ساڵی داھاتووە، کە پێشتر ئەو رەشنووسە پێشتر لەلایەن حکومەتەکەی مستەفا کازمیەوە ئامادەکراوە و لە ئێستادا حکومەتی نوێ کار لەسەر دەستکاریکردنی ھەندێک لە بڕگەکانی دەکات، بەجۆرێک کە بگونجێت لەگەڵ کارنامەی حکومەتەکە.
غەریب عەسکر راشیگەیاند، ئەنجومەنی نوێنەران ھەر کە پڕۆژە یاسای بودجەی بەدەستگەیشت، لە سەرەتای ساڵی داراییدا لیژنە بۆ تاوتوێکردنی پێکدەھێنن، وتیشی، پێیان وایە بودجەی ساڵی ٢٠٢٣ جیاواز دەبێت لە بودجەی ساڵانی رابردوو، ئەوەش بەھۆی زیادبوونی داھات کە ھۆکارەکەی بۆ بەرزبوونەوەی نرخی نەوت دەگەڕێتەوە.
نوسینگەی راگەیاندنی سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق بڵاویکردەوە، محەمەد شیاع سودانی سەرۆک وەزیرانی عێراق پێشوازی لە د.لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عێراق کردووە و لە دیدارێکدا باسیان لە رەوشی گشتیی سیاسی و ئابووری و ئەمنی کردووە.
راشیگەیاند، سەرۆک کۆمار و سەرۆک وەزیران جەختیانکردەوە لە گرنگی ھاوکاری دەزگاکانی دەوڵەت بە گشتی بۆ ھەنگاونان بەرەو ئەنجامدانی چاکسازی و پشتگیریکردن لە ھەوڵەکانی حکومەت لە جێبەجێکردنی بەرنامەکەی بۆ باشترکردنی رەوشی خزمەتگوزاری و ئابووری و بەرجەستەکردنی پێداویستیەکانی خۆشگوزارانی بۆ ھاووڵاتیان.
پەیامنێری کوردسات نیوز رایگەیاند، لە نزیک پردی بنووک لە باکووری رۆژھەڵاتی شاری بەغداد، تانکەرێکی گواستنەوەی گازی شل کۆنترۆڵی لەدەستداوە و لە نزیک یاریگەیەکی تۆپی پێ تەقیووەتەوە، فەرماندەیی ئۆپراسیۆنەکانی بەغداد رایگەیاند، بەھۆی تەقینەوەی تانکەرەکەوە نۆ کەس گیانیان لەدەستداوە و ٢٠ کەسی تریش بریندار بوون، کە بەپێی زانیارییەکانی پەیامنێری کوردسات نیوز، بەشێک لە بریندارەکان برینەکانیان سەختە و پێویستیان بە نەشتەرگەری ھەیە، ھاوکات بەھۆی تەقینەوەکەوە زیان بەر ژمارەیەک خانو و ئۆتۆمبێلی ھاووڵاتیان گەیشتووە.
بەپێی زانیارییەکان، محەمەد شیاع سودانی سەرۆک وەزیرانی عێراق، عەبدولئەمیر شەمەری وەزیری ناوخۆی راسپاردووە لێکۆڵینەوە لە رووداوەکە بکات، ھاوکات شانەی راگەیاندنی ئەمنی بڵاویکردەوە، ھێزە ئەمنییەکان دەستیان بە لێکۆڵینەوەی پێویست کردووە بۆ ئاشکراکردنی ھۆکاری تەقینەوەی تانکەرەکە.
د.لەتیف رەشید، پەیامێکی لەبارەی تەقینەوەکەی بەغداد بڵاوکردەوە و رایگەیاند، بە گرنگیەوە بەدواداچوون بۆ ئەنجامەکانی تەقینەوەی تانکەرێک لە گەڕەکی بنووکی شاری بەغداد دەکەن، کە قوربانی و زیانی لێکەوتەوە.
وتیشی، ھیوادارن ھاووڵاتیان ھاوکاریی ھەوڵەکانی پۆلیس و بەرگریی شارستانی بکەن و جەخت دەکەینەوە لایەنی پەیوەندیدار لێکۆڵینەوەی ورد لە رووداوەکە بکات و کەمتەرخەمەکانی رووداوەکە لێپرسینەوەیان لەگەڵدا بکرێت، ھیوای چاکبوونەوەشی بۆ بریندارەکان خواست.
"نید پرایس" وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا رایگەیاند، پیرۆزبایی لە "محەمەد شیاع سودانی" سەرۆک وەزیرانی عێراق دەکەن بۆ پێکھێنانی حکومەتی نوێ و ئامادەن کار بکەن لەگەڵیدا لەسەر بنەمای بەرژەوەندی ھاوبەش، لە پێناو باشکردنی خزمەتگوزارییەکان بۆ خەڵک و گرەنتی کردنی ئاسایش و سەقامگیری و سەروەری خاکی عێراق، ھەروەک چۆن لە رێککەوتنی چوارچێوەی ستراتیژی نێوانیان باسکراوە.
"نید پرایس" ئاماژەی بەوەش کرد، گەلی عێراق شایستەی دەرفەتێکی ئابوری باشە کە سنور بۆ گەندەڵکاران دابنێت و خزمەتگوزارییە گشتییەکان پەرەپێبدەن، ھەروەھا پێکەوە روبەڕووی ململانێکان دەبنەوە، ھەر لە گۆڕانکارییەکانی کەش وھەوا و باشکردنی رەوشی مافی مرۆڤ و ئابوری. وتیشی عێراق ھاوبەشی ئەمریکایە و ھەنگاو دەنێت بەرەو چاکسازی.
"نید پرایس" پێشوازیشی کرد لە پابەندی "سودانی" بۆ ئەوەی چەک بخاتە ژێر کۆنترۆڵی دامەزراوە رەسمی و شەرعییەکانی دەوڵەت.
میدیاکانی عێراق بڵاویانکردوەتەوە، شەوی رابردوو دوای دەنگدان بە حکومەتی نوێ لەلایەن ئەنجومەنی نوێنەرانەوە، محەمەد شیاع سودانی سەرۆک وەزیرانی عێراق لەگەڵ سەرجەم وەزیرەکانی یەکەم کۆبوونەوەیان ئەنجامداوە و بەپێی زانیارییەکانیش تەوەری سەرەکی کۆبوونەوەکە تایبەتبووە بە وادە و چۆنێتی دەستبەکاربوونی سودانی و ھەموو وەزیرەکان لە پۆستەکانیاندا.
ئاماژە بەوەشکراوە، بەپێی ئەو بەرنامەیەی دیاریکراوە لە سبەینێوە مستەفا کازمی و وەزیرەکانی بەرەسمی پۆستەکانیان رادەستی سودانی و وەزیرە نوێیەکان دەکەن.
بە بڕیاری محەمەد حەلبوسی سەرۆکی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق، سەعات دووی دوای نیوەڕۆی ئەمڕۆ پێنجشەممە، ئەنجومەنی نوێنەران بۆ دەنگدان بە حکومەتی نوێ و بەرنامەی کارەکەی حکومەتەکە کۆدەبێتەوە و لیژنەیەکیش پێکدەھێنرێت بۆئەوەی پێش دەستپێکردنی کۆبوونەوەکە، راپۆرتێک لەبارەی بەرنامەی کاری حکومەت ئامادە بکات.
ئەحمەد کنانی پەرلەمانتاری پێشووی فراکسیۆنی سادیقوون رایگەیاند، بەیانیی ئەمڕۆ "سی ڤی" کاندیدەکان بۆ پۆستە وەزارییەکان دەگاتە ئەنجومەنی نوێنەران و بەشێک لەو ناوانەی چەند رۆژی رابردوو بڵاوکرانەوە گۆڕانکارییان تێدا کراوە.
ھاوکات بەپێی زانیارییەکان، نوسینگەی محەمەد شیاع سودانی سەرۆک وەزیرانی راسپێردراوی عێراق، ئەمشەو تاکو بەرەبەیان سەرقاڵی یەکلاییکردنەوە و پێداچوونەوە بوون بە ناوی کاندیدی پۆستە وەزارییەکان، باس لەوەش دەکرێت ناوی پێنج کاندید گۆڕانکاری تێدا کراوە، ھەر بەپێی زانیارییەکان ئەمڕۆ لە کۆی ٢٤ وزارەتی کابینەی نوێی حکومەت کەمتر لە ٢٠ وەزارەتی یەکلایی دەبنەوە و چوار بۆ پێنج وەزارەت بەھۆی ناکۆکی لایەنەکان پڕکردنەوەیان بۆ کاتێکی تر دوادەخرێت.
فەرماندەیی ئۆپراسیۆنەکانی بەغداد بڵاویکردەوە، سەرجەم کەرتە ئەمنییەکان بە ھێزی روبەڕوبوونەوەی ئاژەوەگێڕی و سوپا و پۆلیسی فیدراڵی، لە سەعات ٥ی ئەم بەیانییەوە خراونەتە حاڵەتی ئامادەباشییەوە و لە چەندین ناوچەی بەغداد و نزیک بینای ئەنجومەنی نوێنەران جێگیر کراون.
بەڵام تا ئێستا ھیچ پردێک و رێگەیەکی سەرەکی لە نزیک ناوچەی سەوز و بە ئاڕاستەی بینای ئەنجومەنی نوێنەران، دانەخراوە.
بەپێی کارنامەکە ئەولەویەتی کاری حکومەتی نوێ بەرەنگاربوونەوەی گەندەڵی دارایی و کارگێڕی و چارەسەرکردنی بێکاری و رەخساندنی ھەلی کارە، ھاوکات چاو بە سەرجەم بڕیارەکانی حکومەتی کاربەڕێکدا دەخشێندرێتەوە، بە تایبەت بڕیارە ئابووری و ئەمنییەکان، ھەروەھا پارەی پترۆ دۆلار بۆ ئەو پارێزگایانەی خاوەنی نەوت و غازن خەرجدەکرێت.
بەپێی ئەو کارنامەیە حکومەتی نوێی عێراق جەختدەکاتەوە لە ھەماھەنگی نێوان حکومەتی ناوەند و حکومەتی ھەرێم لەبارەی بڕیار و دۆسێکانی پەیوەست بە ھەرێمی کوردستان.
ھەروەھا کارنامەکە رێککەوتنی شەنگال لەخۆدەگرێت، بۆ ئاساییکردنەوە و گەڕاندنەوەی سەقامگیری و ئاسایش بۆ قەزای شەنگال، ھەروەھا تەواوکردنی رێکارەکانی رێککەوتنی تایبەت بە پڕکردنەوەی بۆشایی ئەمنی لەنێوان ھێزە ئەمنییەکانی عێراق و پێشمەرگە و تەرخانکردنی بودجەیەکی تایبەت بۆ قەرەبووکردنەوەی زیانلێکەوتووانی کردەوە تیرۆریستیەکان و ئەو پارێزگایانەی بەھۆی تیرۆرەوە زەرەرمەندبوون، ھەروەھا خەرجکردنی شایستە داراییەکانی ئەو کەسانەی ماددەی ١٤٠ی دەستوور دەیانگرێتەوە.
محەمەد شیاع سودانی لە نوسراویکدا، کە ئاڕاستەی محەمەد حەلبوسی سەرۆکی ئەنجومەنی نوێنەرانی کردووە، ئاماژەی بەوەکرد، بەرنامە وەزارییەکەی و ناوی کاندیدەکانی بۆ پۆستە وەزارییەکان، ئاڕاستەی ئەنجومەنی نوێنەران دەکات بۆ ئەوەی بخرێنە بەردەستی پەرلەمانتاران و ھەروەھا رۆژی پێنجشەممە ٢٧ی ئەم مانگە، بۆ کۆبوونەوەی ئەنجومەنی نوێنەران بۆ دەنگدان بە کابینە وەزارییەکەی دیاری بکرێت.
ھاوکات میدیا عێراقییەکان ناوی ١٩ کەسیان بڵاوکردەوە کە کاندیدن بۆ وەرگرتنی ١٩ وەزارەت لە حکومەتەکەی محەمەد شیاع سودانی، بەجۆرێک لەیس شاھر بۆ وەزارەتی نەوت و ساڵح حەسناوی بۆ وەزارەتی تەندروستی و عەبدولئەمیر شەمەری بۆ وەزارەتی ناوخۆ و تەیف سامی بۆ وەزارەتی دارایی کاندیدکراون.
ھەر بەپێی ناوەکان خالید شوانی بۆ وەزارەتی داد و فوئاد حسێن بۆ وەزارەتی دەرەوە و بەنگین رێکانی بۆ وەزارەتی نیشتەجێبوون کاندیدکراون، بەڵام ھێشتا ھیچ لایەنێکی رەسمی کاندیدکردنی ئەو کەسانەی پشتڕاست نەکردووەتەوە.
فەرمانگەی راگەیاندنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق نوسراوەکەی محەمەد شیاع سودانی سەرۆک وەزیرانی راسپێردراوی بۆ پێکھێنانی حکومەتی نوێ بڵاوکردووەتەوە کە داوای کردووە رۆژی پێنجشەممە ئەنجومەنی نوێنەران بۆ دەنگدان بە حکومەتی نوێ و بەرنامەی کارەکەی کۆببێتەوە.
لەسەر نوسراوەکەش محەمەد حەلبوسی سەرۆکی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق رامەزاندی پیشانداوە بۆ ئەو کۆبوونەوەیە و رایگەیاندووە، رۆژی پێنجشەممە سەعات دووی دوای نیوەڕۆ کۆبوونەوەی تایبەت بە دەنگدان بە حکومەتی نوێ و بەرنامەی کارەکەی بەڕێوەدەچێت و لیژنەیەکیش پێکدەھێنرێت بۆئەوەی پێش دەستپێکردنی کۆبوونەوەکە راپۆرتێک لەبارەی بەرنامەی کاری حکومەت ئامادە بکات.
سەرچاوەیەکی ئەمنی بە کوردسات نیوزی ڕاگەیاند، جموجۆڵی تیرۆریستانی داعش لە سنوری قەزای داقوق سەر بە پارێزگای کەرکوکی زیادیکردوەتەوە و لە ناوچەی (چوبغان) لەسەر چەمی روخانە، تەقەیان لە خاڵێکی سوپای عیراق کردوە، بەڵام ھیچ زیانێکی نەبووە.
وتیشی، لە پەلامارێکی تری تیرۆریستانی داعشدا لە نزیک گوندی (خاشە) لەسەر چەمی ڕۆخانە دوو سەربازی سوپای عێراق کوژراون.