عیراق
پاتریک رایدەر وتەبێژی پنتاگۆن لەبارەی زیادبوونی جموجۆڵەکانی داعش لە عێراق رایگەیاند، وڵاتەکەی لەگەڵ عێراق پەیوەندییەکی دوورمەودای لە بواری بەرەنگاربوونەوەی تیرۆر ھەیە، ئەوەش ھۆکارە بۆ بەردەوامبوونیان لە کارکردنی پێکەوەیی بۆ بەرەنگاربوونەوەی ھەڕەشەکانی داعش.
جەختیشیکردەوە، تیمە راوێژکارییەکانیان بەردەوامن لە مەشق و راھێنان بە ھێزە عێراقییەکان و بەرزکردنەوەی توانای سەربازییان بۆ بەرەنگاربوونەوەی تیرۆر و بوونی ئەمریکا لە ناوچەکەدا گرنگە بۆ بەرەنگاربوونەوەی ھەڕەشەکانی گروپی تیرۆریستی داعش.
ماوەیەکە پەلامارەکانی گروپی تیرۆریستی داعش لە عێراق زیادیانکردووە و رۆژی دووشەممە لە بۆسەیەکدا لە گوندی ئەبوبالی سەر بە پارێزگای دیالە ھەشت کەسیان کوشت.
بەپێی راگەیەنراوێکی نوسینگەی فەرماندەی گشتی ھێزە چەکدارەکان، سودانی لەکۆبوونەوەیەکدا لەگەڵ بەرپرسانی ئەمنی و سەربازی عێراق جەختیکردووەتەوە لەسەر ئەوەی کە نابێت ئەو کردەوە تیرۆریستیانەی دیالە و کەرکوک بەبێ سزادان تێپەڕ بن و دەبێت تۆڵە لە بکەرانیان بکرێتەوە.
سودانی فەرماندە سەربازییەکانیشی رێنموویی کرد کە ھەڵسەنگاندنێکی گشتی بۆ پلانەکان بکەن و ھونەری سەربازی پەیڕەوکراویش لەو ناوچانەی کە چالاکی پاشماوەکانی تیرۆری تێدایە بیگۆڕن و شێوازی نوێ بۆ رووبەڕووبوونەوەیان بەکاربێنن، بەشێوەیەک کە تواناکانی تیرۆریستانی داعش لاواز بکات و جموجوڵیان سنووردار بکات.
فەرماندەی گشتی ھێزە چەکدارەکان راشیگەیاند، دەبێت ھەماھەنگییەکی باش لە نێوان دەزگا ھەواڵگیرییەکان ھەبێت و ئۆپەراسیۆنی نایاب و گورزی پێشوەختە لە دوژمن بوەشێندرێت.
پەیامنێری کوردسات نیوز رایگەیاند، چەکدارانی داعش ھێرشیانکردە سەر گوندی ئەلبوبالی لە باکوری قەزای خاڵسی سنوری پارێزگای دیالە و بە چەکی جۆری بیکەیسی و قەناس تەقەیان لە ئۆتۆمبێلی ھاووڵاتیانی گوندەکە کردووە.
وتیشی، بەپێی زانیارییەکان ھەشت ھاووڵاتی کوژراون و پێنج ھاووڵاتی تریش برینداربوون کە برینی دوو کەسیان سەختە.
رۆژی یەکشەممەش لە دەوروبەری گوندی سەفرە لە ناحیەی ریاز لە زنجیرە چیای حەمرین لە سنوری پارێزگای کەرکوک، بۆمبێکی چێنراو بە ھێزەکانی لیوای دووی پۆلیسی فیدڕاڵی عێراقدا تەقییەوە و بەھۆیەوە نۆ پۆلیسی فیدراڵی کوژران و دووی تریش برینداربوون، وتەبێژی فەرماندەی گشتی ھێزە چەکدارەکانیش رایگەیاند، رووداوەکە پەلامارێکی تیرۆریستی بووە.
دوای ئەوەی تەقینەوەیەک ھێزەکانی پۆلیسی فیدراڵی عێراقی لە گوندی سەفرە سەر بەناحیەی ریاز لە سنوری پارێزگای کەرکوک کردەئامانج و ژمارەیەک کوژراو و برینداری لێکەوتەوە، گروپی تیرۆریستی داعش بەرپرسیارێتی خۆی لە تەقینەوەکە رایگەیاند، لە بەرامبەریشدا قاسم ئەعرەجی راوێژکاری ئاسایشی نەتەوەیی عێراق پەیامێکی ھەڕەشەئامێزی ئاراستەی داعش کرد و رایگەیاند، ھێزەکانی پۆلیسی فیدراڵی تۆڵەتان لێدەکەنەوە و زۆر بە قورسیش باجەکەی دەکەن.
وەزارەتی دەرەوەی سعودیەش پەیامێکی ھاوخەمی ئاراستەی حکومەتی عێراق کردووە و رایگەیاندوە، ئامادەی ھەموو جۆرە ھاوکارییەکن لەپێناو پاراستنی ئاسایش و ئارامی عێراق و لەناوبردنی پاشماوەکانی داعش.
میدیاکانی عێراق بڵاویان کردوەتەوە، وەفدێکی نەتەوە یەکگرتووەکان بە سەرۆکایەتی "کریستن ریچارد" راوێژکاری سکرتێری گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان و بەڕێوەبەری نێردەی لێکۆڵینەوە لە تاوانەکانی داعش لە عێراق. چوونەتە ماڵی ئایەتوڵا سەید "عەلی سیستانی" لە پارێزگای نەجەف.
بەپێی ئەو زانیارییانەی میدیا عێراقییەکان باسیان کردووە، ئامانجی ئەو سەردانە بۆ ئەوەیە دوایین کار و پێشھاتەکانی ئەو تیمە نێودەوڵەتییە سەبارەت بە بەدواداچوون و دادگاییکردنی تیرۆریستانی داعش، بخەنەڕوو.
پەیامنێری کودسات نیوز رایگەیاند، وەفدەکە کە پێش نیوەڕۆی ئەمڕۆ گەیشتوونەتە کەرکوک، لە "عەبدولئەمیر رەشید یارەڵا" سەرۆک ئەرکانی سوپای عێراق و "قەیس خەلەف محەمەدی" جێگری فەرماندەی ئۆپراسیۆنە ھاوبەشەکان پێکدێن.
لە سەردانەکەشدا لێکۆڵینەوە لە رووداوی تەقینەوەکەی ناحیەی ریاز دەکەن، کە بەھۆیەوە ٩ پۆلیسی فیدراڵی کوژران و دووانی تر برینداربوون.
بەپێی ئەو زانیارییانەی کەناڵی سۆمەریە لە زاری چەند سەرچاوەیەکی وەزارەتی ناوخۆی عێراقەوە بڵاویکردووەتەوە، یەکێک لە گەندەڵییەکانی تری حکومەتەکەی مستەفا کازمی ئەوەیە کە لەگەڵ بەڕێوەبەری پێشووی فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی بەغداد بەبێ ھیچ رێگەپێدان و گرێبەستێکی رەسمی، پاراستنی ئاسایشی فڕۆکەخانەکەیان بە کۆمپانیایەک سپاردووە بە ناوی (بسنز ئەنتڵ).
ئاماژە بەوەشکراوە، بەڕێوەبەرایەتی کۆمپانیا ئەمنییەکانی سەربە وەزارەتی ناوخۆ کە راستەوخۆ سەرپەشتی ئەو کۆمپانیا ئەمنییانە دەکات کە لە عێراق کاردەکەن، ئاگاداری چۆنێتی پێسپاردنی ئاسایشی فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی بەغداد نییە بەو کۆمپانیا، کە ئەوەش بە گەندەڵییەکی گەورە دادەنرێت و بڕی پارە و قازانجەکەشی تەنھا مستەفا کازمی و کۆمپانیاکە و بەڕێوەبەری پێشووی فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی بەغداد دەیزانن.
نوسینگەی راگەیاندنی ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق بڵاویکردەوە، لە پێناو بەرژەوەندی ھەژاران و ئەو کەسانەی کە داھاتیان کەم و سنوردارە، ئەنجومەنی وەزیران لە کۆبوونەوەی ئاساییدا بڕیاردیدا پێنج جۆر لەو بەشەخۆراکانەی مانگانە بە ھاووڵاتیان دەدرێت، بڕەکەیان زیاتر بکرێت.
روونیشیکردەوە، بڕیاردراوە بۆ لەمەودوا بۆ ھەر ھاووڵاتییەک کیلۆیەک شەکر و زەیتێکی یەک لیتری و ٢٠٠ گرام چا و ٢٥٠ گرام شیر و کیلۆیەک ئاردی سفر دابین بکرێت.
دەستەی دەستپاکی عێراق لە ڕاگەیەندراوێکدا رایگەیاند، بەدواداچوون و وردبینی پێویستیان ئەنجامداوە لە لیستەکانی دابینکردنی نەوتی سپی لەلایەن کۆمپانیای دابەشکردنی بەرھەمە نەوتییەکانی کەرکوک بۆ خێزانە ئاوارەکانی کەرکوک لە ماوەی نێوان ١ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٢ تا ١٨ی کانونی دووەمی ٢٠٢٢، کە ماوەی کەمتر لە دوو مانگ دەکات.
روونیشیکردەوە، دوای ئەوەی پەنجەمۆریان لە لیستەکانی دابەشکردندا وەرگرتووە، تێبینی ئەوە کراوە پەنجەمۆری ھاوشێوە کە بەھۆی دەستکاریکردن و ساختەکردنەوە تێکچووە ھەبووە، ھەروەھا جگە لە خەڵکی ئاوارە ناوی دیکەیان دۆزیەوەتەوە کە نەوتیان پێدراوە.
دەستەی دەستپاکی دەشڵێت، لەسەر ئەو دۆسیەیە و بەفەرمانی دادگای لێکۆڵینەوەی کەرکوک سەرۆک و ئەندامانی لیژنەی دابەشکردنی کۆمپانیای دابەشکردنی بەرھەمە نەوتییەکانی لە پارێزگای کەرکوک و دەستگیرکراون.
پەیامنێری کوردسات نیوز رایگەیاند، بەیانی ئەمڕۆ لە دەوروبەری گوندی سەفرە لە ناحیەی دیاز کە دەکەوێتە سنوری زنجیرە چیای حەمرین لە سنوری پارێزگای کەرکوک، بۆمبێکی چێنراو بە ھێزەکانی لیوای دووی پۆلیسی فیدڕاڵی عێراقدا تەقییەوە و بەھۆیەوە نۆ پۆلیسی فیدراڵی کوژران و دوو پۆلیسی تریش بریندار بوون.
تەقیینەوەکە لە کاتێکدایە کە ناو بە ناو سوپای عێراق و ھێزە ئەمنییەکانی تر ئۆپەراسیۆن بۆ لەناوبردنی پاشماوەکانی داعش لە سنووری قەزای حەویجە ئەنجام دەدەن، لە ئۆپەراسیۆنەکانیشدا چەندین مۆڵگەی تیرۆریستان لەناوبراون و ژمارەیەک تیرۆریستیش کوژراون، بەڵام تا ئێستا ناوچەکە بە تەواوی لە تیرۆریستان پاک نەکراوەتەوە.
.jpg&w=3840&q=75)
پەیامنێری کوردسات نیوز لە بەغداد رایگەیاند، دەروازەکانی ناوچەی سەوز داخراون و ھێزی ئەمنی بڵاوکراونەتەوە، تەنھا رێگە بەو کەسانە دەدرێت بچنە ناوچەکە کە باج و مۆڵەتی رێگەپێدانیان پێیە.
وتیشی، ھۆکاری داخستنی ناوچەکە بۆ خۆپیشاندانی مامۆستایانی وانەبێژ دەگەڕێتەوە، کە چەند رۆژێکە بەردەوامە و داوای دامەزراندن دەکەن.
ھەر ئەمڕۆ لە بەغداد، کارمەندانی گرێبەستی ھێڵی ئاسمانی عێراق لەبەردەم بینای وەزارەتی گواستنەوە گردبوونەوە و داوایانکرد بکرێنە ھەمیشەیی.
لە بەسرەش فەرمانبەرانی گرێبەستی شارەوانی زوبێر لە گردبوونەوەیەکدا داوای بە ھەمیشەیی کردنیان کرد.
لە نەجەف و دیوانیەش جووتیاران خۆپیشاندانیان رێکخست و رێگای سەرەکی نەجەف و دیوانەیان داخست و داوای خەرجکردنی شایستە داراییەکانیان کرد.
وتیشی ئاستی ئاوی روباری دیجلە و فورات زۆر دابەزیوە، ھۆکاری سەرەکیش بۆ دروستکردنی بەنداو و زیادبوونی ژمارەی دانیشتووان و کەمی باران بارین دەگەڕێتەوە.
وەزارەتی سەرچاوەکانی ئاو ئەوەشی خستەڕوو، قەبارەی ئاو لە بەنداو و کۆگاکاندا لە ئێستادا گەیشتووەتە لە ١٢%ی توانای عێراق کە ئەوەش رێژەیەکی زۆر کەمە.
ھاوکات بانکی نێودەوڵەتی ھۆشداریداوە لەوەی بەھۆی گۆڕانکارییەکانی کەش و ھەوا و بەھەدەردانی ئاو، پێدەچێت تا ساڵی ٢٠٤٠ عێراق ٢٠%ی ئاوەکەی لەدەستبدات.
بانکی نێودەوڵەتی راشیگەیاند، دەبێت رێکاری پێویست بگیرێتە بەر، ئەگەر نا کاریگەری گەورە لەسەر ژیانی جووتیاران دروست دەبێت و زیانی گەورە بەر عێراق دەکەوێت.
بە پێی راگەیەنراوێکی نوسینگەی سەرۆک وەزیرانی عێراق،"سودانی" لە پەیوەندییەکی تەلەفۆنیدا لەگەڵ "برێت مەکگۆرک"رێکخەری کۆشکی سپی بۆ کاروباری خۆرھەڵاتی ناوەڕاست و ئەفریقا جەختی کردەوە لەوەی، عێراق وڵاتێکی یەکگرتوو و سەربەخۆ و خاوەن سەروەرییە، کاری لەپێشینەی حکومەتیش پاراستنی پەیوەندییەکانە لەگەڵ دروستکردنی ھاوپەیمانی ئابوری لە ناوچەکە و جیھان.
"سودانی" وتیشی، بە نیازە وەفدێک بنێرنە ئەمریکا، لە پێناو پتەوکردنی بەرژەوەندییە ھاوبەشەکان و روبەڕوبوونەوەی کاریگەرییەکانی گۆڕانکاری کەشوھەوا و ھەروەھا وەبەرھێنان لە بواری وزە لە عێراق.
لای خۆشیەوە "مەکگۆرک" جەختی کردەوە لە بەردەوامی پشتیوانی ئەمریکا بۆ سەقامگیری و سەروەری عێراق، وتیشی "جۆ بایدن" ویستی پتەوکردنی پەیوەندییە ستراتیژییەکانی نێوان واشنتۆن و بەغدادی ھەیە.
لیژنەی دارایی لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق لە راگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوە کردووە، ژمارەیەکی زۆر لە پەرلەمانتاران بەڵێنیان داوە بەھیچ شێوەیەک دەنگ بە پرۆژەیاسای بودجەی ٢٠٢٣ی عێراق نادەن، تائەو کاتەی بڕگەیەکی تێدا جێگیر نەکرێت بۆ پابەندکردنی حکومەتی عێراق و بانکی ناوەندی بە مەبەستی کەمکردنەوەی بەھای دۆلار.
راشیگەیاندووە، بەو پێیەی ئەرکی سەرەکی ئەنجومەنی نوێنەران و پەرلەمانتاران چاودێریکردنی کارەکانی حکومەتە، بە وردی چاودێری کارەکانی بانکی ناوەندیش دەکەن بەتایبەتی لەم چەند رۆژەدا کە لە بازاڕەکانی عێراق ناجێگیرییەکی زۆر لە بەھای دراوەکاندا ھەیە.
وەزارەتی بەرگری عێراق رایگەیاندوە، لە چوارچێوەی رێککەوتنەکانی نێوانیان و بەچاودێری لیژنەیەکی رێکخراوی مانگی سوری نێودەوڵەتی، روفاتی ٢٩ سەبازی ئێرانییان رادەستی ئەو وڵاتە کردووەتەوە و ئێرانیش روفاتی ٢٠ سەربازی رادەستی عێراق کردووەتەوە و سەرجەمیشیان لە جەنگی نێوان ھەردوو وڵات لە ساڵی ١٩٨٠ تا ١٩٨٨ کوژراون، جگە لە یەک روفات، ئەوانی تر نەناسراونەتەوە.
ئاماژەی بەوەشکردوە، ئاڵوگۆڕی روفاتەکان لە خاڵی سنوری زەرباتیە بەڕێوەچووە لە چوارچێوەی ئەو لێکتێگەیشتنەی لەساڵی ٢٠٠٨ لە نێوان عێراق و ئێران ئیمزا کراوە.