جیهان
(زامیر کابولۆڤ) نێردەی تایبەتی سەرۆکی ڕووسیا بۆ کاروباری ئەفغانستان ڕایگەیاند، دامەزراندنەوەی میرنشینێکی ئیسلامی لە ئەفغانستان، لای ڕووسیا و کۆمەڵگەی نێودەوڵەتیش قبوڵکراو نییە، ئاماژەی بۆ ئەوەشکرد، ئەوەی ئێستا لەو وڵاتە دەگوزەرێت، دەرەنجامی بەکارھێنانی ڕێگەی ھێز بوو بۆ چارەسەرکردنی قەیرانەکانی ئەفغانستان لەلایەن ئەمریکاوە.
وتیشی، سوپای ئەفغانستان لە باکوری ئەو وڵاتە شەڕی تیرۆریستانی داعشی نەکردووە، لە ئێستاشدا چەکدارانی تاڵیبان دەتوانن ڕێگری بکەن لە بەھێزبوونی داعش و پەلامارە تیرۆریستییەکان.
ئەو ھۆشدارییەی تاڵیبان بۆ تورکیا دوای ئەوە دێت کە ڕایانگەیاندبوو ھەر ھێزێکی بیانی دوای مانگی ئەیلول لە خاکی ئەفغانستان بمێنێتەوە، بە داگیرکەر ئەژمار دەکرێن.
لەلایەکی ترەوە، وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا ڕایگەیاند، دانوستانەکانیان لەگەڵ تورکیا بەردەوامە، سەبارەت بە پاراستنی ئەمنییەتی فڕۆکەخانەی "کابول".
.jpeg&w=3840&q=75)
"پرایس" ڕایگەیاندووە، ئەمریکا ھیچ فشارێک دروست ناکات بۆ دەستپێکردنی خولی حەوتەمی دانوستانەکانی "ڤییەنا" سەبارەت بە ڕێککەوتنی ئەتۆمی، تەنھا "ئێران" خۆی دەتوانێت وادەیەک بۆ دەستپێکردنەوەی ئەو دانوستانانە دیاری بکات.
نیگەرانیشی دەربڕی لە پێشڕەوییەکانی ئەو وڵاتە لە دۆسیەی ئەتۆمی کە کاریگەری لەسەر تێڕوانینەکانی "واشنتۆن" لە گەڕانەوە بۆ ڕێککەوتنی ئەتۆمی دروست دەکات.
پێشتریش "میخائیل ئیلیانۆڤ" نوێنەری ھەمیشەیی ڕووسیا لە ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان وتبووی، لە ماوەی ١٠ ڕۆژی تردا دانوستانەکانی ڤییەنا دەستپێدەکەنەوە.
"جان ئیڤ لۆدریان" وەزیری دەرەوەی فەڕەنسا لە "برۆکسل"ەوە وتی، کۆدەنگییەکی سیاسی ئەوروپی ھەیە بۆ سزادانی بەشێک لە سەرکردە و لێپرسراوانی لوبنان، بەر لە ساڵیادی تەقینەوەکەی بەندەری "بەیروت" کە دەکەوێتە ٤ی مانگی داھاتووەوە.
وتیشی ئەو سزایانە فشار دروست دەکەن، بە تایبەت کە ماوەیەکی زۆرە داوایان لە لێپرسراوانی لوبنان کردووە حکومەت پێکبھێنن و چاکسازی بکەن، بەڵام ھیچ وەڵامێکیان نەبووە.
"جۆزێب بۆریل" کۆمسیاری سیاسەتەکانی دەرەوەی یەکێتی ئەوروپاش وتی، ڕەوشی "لوبنان" ھیچ بەرەو پێشچوونێکی بەخۆوە نەبینیوە و ڕەوشەکە ئاڵۆزە.
ئاماژەی بەوەشکرد، ھەر ھەنگاوێک بۆ چارەسەرکردنی کێشەی نێوان ئیسڕائیل و فەڵەستین، یارمەتی بەرەوپێشبردنی پەیوەندییەکانی نێوان تورکیا و ئیسڕائیل دەدات.
ڕێکخراوی کەشناسی ئێران لە ڕاگەیەنراوێکدا بڵاویکردەوە، بە پێی پێشبینییەکانیان، لە ئێوارەی ئەمڕۆوە شەپۆلێکی باران بارین و ھەورەبروسکە و بای توند، بەشێک لە پارێزگاکانی باکور و باکوری خۆئاوا و باشوری وڵات دەگرێتەوە و ڕۆژی چوارشەممە و پێنجەشەمەش، پارێزگاکانی ورمێ، ئازەربایجانی خۆرھەڵات، ئەردەبیل، گوڵستان، گیلان، مازندەران، خۆراسانی باکور، بەرزاییەکانی سیستان و بەلوچستان، خۆرئاوای کرمان، ھۆرموزگان و پارێزگای فارس دەکەونە ژێر کاریگەری ئەو شەپۆلە باران بارینەوە.
کەشناسی ئێران داواشی لە ھاوڵاتیانی ئەو پارێزگایانە کردووە، خۆیان بپارێزن لە نزیکبوونەوە لە ڕووبارەکان، چونکە مەترسی دروستبوونی لافاو لە ئارادایە.
ئاماژەی بەوەشکرد، یەکێتی ئەوروپا بۆ پاراستنی پرەنسیپەکانی سنورەکانی دەپارێزێت و ئەو دوو شتە نابێت پێچەوانەی یەکتربن، بۆیە پێویستە یۆنان کۆتایی بە دەرکردنی پەنابەران لەناو سنورەکانی بھێنێت.
لە ساڵی ٢٠١٥ەوە، شەپۆلی گەورەی پەنابەران ڕووی لە یۆنان کردووە کە زۆربەیان لە ترسی شەڕ و پێکدادانەکانی سوریا و ئەفغانستان و بە ئامانجی گەیشتن بە ئەوروپا لە ڕێی ئەو وڵاتەوە، سنورەکان دەبەزێنن.
(ئیلھام ئەحمەد) سەرۆکی دەستەی بەڕێوەبەری ئەنجومەنی سوریای دیموکرات ڕایگەیاند، مەرجی پێشوەختیان بۆ دانوستان لەگەڵ حکومەتی سوریا نیە بەڵام پڕۆژەیەکیان ئامادەکردووە.
بە پێی پڕۆژەکە دەبێت سیستمی خۆبەڕێوەبەری لە باکور و خۆرھەڵاتی سوریا بمێنێتەوە و ھەسەدەش بە پێی میکانیزمێک ببێتە بەشێک لە سیستمی بەرگری سوریا و سوپا وەک دەزگایەکی نیشتمانی تاکە ھێزی چەکدار بێت و دەست لە کاروباری سیاسی وەرنەدات.
وتیشی، ھۆکاری سەرنەگرتنی دانوستانەکانی ڕابردوو، حکومەتی دیمەشق لێی بەرپرسیارە، بەو پێیەی ئامادە نییە دان بە واقعی نوێ لە باکور و خۆرھەڵاتی سوریا بنێت.
جەختیشیکردەوە، ئەنجومەنی سوریا ئامادەیە بە نێوەندگیری ڕووسیا دانوستان دەستپێبکاتەوە.
پنتاگۆنیش ھۆشداریی دەدات و دەڵێت ھەر ھێرشێک بکرێتە سەرمان گورزی سەربازی توند دەوەشێنین.
ئاژانسی رۆیتەرز ئاشکرایکردووە، فەرماندەیەکی باڵای سوپای پاسدارانی ئێران لە کۆبوونەوەیەکدا لە بەغدا داوای لە گروپەکانی حەشدی شەعبی کردووە ھێرشەکانیان دژی ھێزەکانی ئەمریکا زیادبکەن، لەبەرامبەردا وەزارەتی بەرگری ئەمریکا "پنتاگۆن" رایگەیاندووە، ھەر ھێرشێک لەلایەن گروپەکانی حەشدی شەعبیەوە بکرێتە سەر ھێزەکانی ئەمریکا لە عێراق و سوریا بە گورزی سەربازی وەڵام دەدرێتەوە.
ئێران داوا لە حەشدی شەعبی دەکات ھێرشەکانیان دژی ئەمریکا لە عێراق زیاد بکەن
ناوەندی تۆمارکردنی پێشێلکارییەکان لە باکوری سوریا رایگەیاند، فڕۆکەیەکی بێفڕۆکەوانی سەر بە سوپای تورکیا بە ھاوەن ناوەڕاستی شاری تەل رەفعەتی لە ریفی حەلەب کردووەتە ئامانج، بەھۆیەوە پێنج کەس برینداربوون، کە ژن و منداڵ لە نێویاندایە و رەوشی تەندروستی منداڵێکیش ناجێگیرە.
شاری تەل رەفعەت سەدان خێزانی ئاوارەی ناوچەی عەفرینی لە خۆگرتووە، بە بەردەوامیش روبەڕوی بۆردوومانی ھێزەکانی تورکیا و ھاوپەیمانەکانی دەبێتەوە، کە لە دەوروبەری ریفی باکوری حەلەب جێگیر بوون.
دادگای باڵای پێداچوونەوەی میسر سزای زیندانیی ھەتاھەتایی بۆ محەمەد بەدیع رابەری گروپی ئیخوان موسلمینی ئەو وڵاتە و نۆ ئەندامی دیکەی گروپەکە پەسەندکرد، بە تۆمەتی پەیوەندییان بە دۆسیەی ھەڵاتنی زیندانیان و کوشتی ھێزەکانی پۆلیس لە ساڵی ٢٠١١، سزاکەیان بەسەردا سەپێنرابوو.
ھاوکات دادگای باڵای پێداچوونەوەی میسر، ھەشت ئەندامی دیکەی ئیخوان موسلیمینی بە بێتاوان ناساند کە سزای ١٥ ساڵ زیندانییان بەسەردا سەپێنرابوو.
میدیای ئێران بڵاویکردووەتەوە، لە دوو رۆژی رابردوودا نرخی یەک کیلۆ مریشیکی پاککراو گەیشتووەتە ٣٧ ھەزار تمەن و لە ھەندێک شوێنێش بە ٤٠ ھەزار تمەن دەفرۆشرێت، ئەم گرانبوونەش لە مێژووی ئێراندا بێ وێنەیە.
ھاوکات ماڵپەری تیجارەت نیوز لە راپۆرتێکدا ئاماژەی بەوە کردووە، نرخی ھەر کیلۆیەک شەکر بۆ دوو ھێندە بەرزبووەتەوە و گەیشتووەتە ١٨ ھەزار تمەن.
ئەوەشی خستووەتەڕوو، لە بەشێک لە بازاڕی تارانی پایتەخت شەکر کەم بووەتەوە و دەست ناکەوێت.
گەمارۆکانی ئەمریکا و قەیرانی کۆرۆنا، کاریگەری زۆریان لەسەر ئابووری و سیاسەتی ئێراندا دروستکردووە و حکومەت و خەڵکی ئەو وڵاتەیان روبەڕوی کێشە کردووەتەوە.
لە سەرەتای ئەم ھەفتەیەوە شەپۆلێکی بارانبارینی وەرزی، چەند ویلایەتێکی ھندستانی گرتۆتەوە و بەھۆیەوە لافاو لە بەشێک لە ناوچەکانی ئەو وڵاتە دروستبووە، بەپێی ئامارەکان ساڵانە سەدان کەس لە ھندستان بەھۆی ھەورەبروسکەوە گیان لە دەستدەدەن و لە ساڵی ٢٠١٩دا دوو ھەزار و ٩٠٠ کەس بەھۆی ھەورەبروسکەوە گیانیان لە دەستداوە.
ئەوە لە کاتێکدایە ئەمریکا ئێران تۆمەتبار دەکات بە ھاوکاریکردنی گروپە چەکدارەکانی عێراق و سوریا بۆ ئەنجامدانی ھێرش دژی ھێزە ئەمریکییەکان و سێشەممەی رابردووش واشنتۆن ئەنجومەنی ئاسایشی ئاگادارکردەوە لە ھێرشێک کە دژی ئەو گروپانە لە سنورەکانی عێراق و سوریا ئەنجامیداوە تا رێگرییان لێبکات لە بەردەوامییدان بەو ھێرشانەی دژی بەرژوەندییەکانی ئەمریکا ئەنجامی دەدەن .
لە لێدوانێکدا بۆ ئاژانسی ھەواڵی رۆیتەرز، بەرپرسێکی باڵای وەزارەتی بەرگری ئەمریکا ھەواڵەکەی پشتڕاستکردووەتەوە و رایگەیاندووە، ھێزەکانی ھاوپەیمانی نێودەوڵەتی بە سەرۆکایەتی ئەمریکا کراونەتە ئامانج، بەڵام ھیچ زیانێکیان پێنەگەیشتووە.
لە ھەفتەی رابردوودا ھێزەکانی ئەمریکا لە عێراق و سوریا چەند جارێک کرانە ئامانج و رۆژی پێنجشەممەش وەزارەتی بەرگری ئەمریکا بە توندی نیگەرانی لەو ھێرشانە دەربڕی و رایگەیاند، بێ وەڵام نامێننەوە.