جیهان
زیلینسکی ئاماژەی بۆ ئەوە کردووە، گۆرینەوەی دیلەکان بابەتێکی مرۆیی و بڕیارێکی سیاسییە و بە پشتگیری نێودەوڵەتی سەرکەوتوو دەبێت ، گرنگیشە فشار لەسەر روسیا دروست بکرێت بۆ ئەوەی دیلەکان لەگەڵ ئۆکراین ئاڵوگۆر بکات.
ڕاشیگەیاند، لە سەرەتای دەستپێکردنی ھێرشەکانی ڕووسیاوە، تا ئێستا مۆسکۆ لە ڕێی زیاتر لە ٢ ھەزار موشەکەوە نزیکەی ھەزار و ٥٠٠ ھێرشی موشەکیی دژی ئۆکراین ئەنجامداوە و ھەفتەکانی داھاتووش جەنگەکە سەختتر دەبێت.
"رۆبەرت ھابیک" وەزیری ئابوری ئەڵمانیا ڕایگەیاند، یەکێتی ئەوروپا لە چەند ڕۆژی داھاتوودا ڕەزامەندی دەدات لەسەر قەدەغەکردنی ھاوردەی نەوتی ڕووسیا، بەڵام ئەو قەدەغەیە کاریگەری ئەوتۆی بۆ سەر ڕووسیا نابێت، چونکە بەھۆی بەرزی نرخی نەوتەوە دەتوانێت داھاتێکی زۆری دەستبکەوێت، ئەگەر بڕێکی کەمتریش بفرۆشێت.
لە بەرامبەردا، "سێرگی لاڤرۆڤ" وەزیری دەرەوەی ڕووسیا ڕایگەیاند، کار دەکەن بۆ پتەوکردنی پەیوەندییەکانیان لەگەڵ چین، ئەگەر پەیوەندییە ئابورییەکاینان لەگەڵ ئەمریکا و ئەوروپا بپچڕێت.
رۆژی دووشەممە، باڵەخانەیەکی نیشتەجێبوون و بازرگانی کە ١٠ نھۆمە، بەشێکی ڕووخا و لانیکەم ٨٠ کەس کەوتنە ژێر دار و پەردووی باڵەخانەکە.
سادق جەعفەری چێگێنی، داواکاری گشتی ناوچەکە بە کەناڵی تەلەفزیۆنی دەوڵەتی وتووە "١٠ کەس کە تۆمەتبارن بە تێوەگلان لەم ڕووداوەدا، لەنێویاندا سەرۆک شارەوانییەکانی ئێستا و پێشووی شارەوانی ئابادان، ژمارەیەک کارمەندی شارەوانی و ئەوانەی سەرپەرشتی ئەم پڕۆژەیەیان کردووە، دەستبەسەر کراون و لێکۆڵینەوەکان بەردەوامە"ن
بەرپرسانی ئێران و لایەنە پەیوەندیدارەکان دەڵێن، رەنگە بەشەکانی دیکەی بیناکە داڕووخێن و داواشیان لە خەڵک کرد لە نزیک شوێنەکە کۆنەبنەوە.
موجتەبا خالیدی، وتەبێژی فریاکەوتنی دەوڵەت بە رایگەیاند، رەنگە ھێشتا نزیکەی ٥٠ کەس لە ژێر داروپەردوودا گیریان خواردبێت.
لە ساڵی ٢٠١٧دا، ٢٠ کارمەندی ئاگرکوژێنەوە بەھۆی داڕمانی باڵەخانەیەکی بازرگانی ١٧ نھۆمی لە تارانی پایتەخت لەکاتی ھەوڵدان بۆ کوژاندنەوەی ئاگرێک، گیانیان لەدەستدا.
دوای کوژرانی ئەفسەر و سەربازەکانیشیان، خوڵوسی ئاکار وەزیری بەرگری و فەرماندەی سوپای تورکیا لە شرناخ سەردانی ھێزەکانی وڵاتەکەیان کرد و بەشێک لە ھێزەکانیشی لە نزیک سنورەکانی ھەرێمی کوردستان بەسەر کردەوە.
ناوەندی ڕاگەیاندن و چاپەمەنی ھێزەکانی پاراستنی گەل (ھەپەگە)ش رایگەیاند، لە ماوەی ٢٤ سەعاتی رابردودا ١٩ سەربازی تورکیایان کوشتووە و چوار سەربازی دیکەشیان بریندار کردووە.
رۆژنامەکە پشتی بە چەند سەرچاوەیەک لە FBI بەستووە و دەڵێت، گومانلێکراوەکە کە کەسێکی عێراقییە دانی بەوەدا ناوە کە ویستوویەتی لە رێگەی تیمێکەوە کە سەر بە داعش بوون، سەرۆکی پێشووتری ئەمریکا جۆرج بوش تیرۆر بکەن.
زانیارییەکان لەبارەی گومانلێکراوەکان لە رێگەری چاودێریکردنی پلاتفۆرمی نامەناردنی واتس ئەپ بەدەست کەوتوون و گومانلێکراوی سەرەکی ناوی شیھاب ئەحمەد شیھابە.
بەپێی راپۆرتەکەی رۆژنامەی فۆربێس، گومانلێکراوەکە وتویەتی، لە دوای لەشکرکێشی سەربازیی ئەمریکا بۆ سەر عێراق لە ساڵی ٢٠٠٣، جۆرج بوش ژمارەیەکی زۆر لە ھاوڵاتی عێراقی کوشتووە.
لەنێو ئەو بەڵگانەی دەست FBI کەوتوون، تۆمارێکی ڤیدیۆییە کە لەلایەن شیهاب گیراوە و تیایدا ماڵی جۆرج بوش دەردەکەوێت.
رۆژنامەی فۆربێس نوسیویەتی، شیھاب ھاوڵاتییەکی عێراقییە و لە ساڵی ٢٠٢٠ەوە لە ئەمریکا ژیاوە و داواکاری پەنابەری پێشکەش بە ئەمریکا کردبوو.
ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتیش ھۆشداری داوە و رایگەیاند، ئەگەر جەنگیش تەواو بێت، کێشەی خۆراکی جیھانی بەمزوانە کۆتایی نایەت، بە تایبەتی کە ١٨ ملیۆن کەس لە کیشوەری ئەفریقا کەوتونەتە ژێر ھەڕەشەی ئاسایشی خۆراک.
دەزگای پەیوەندییە گشتییەکانی سوپای پاسداران لە بەیاننامەیەکدا ڕایگەیاندووە: بە ڕێنمایی ئیتلاعاتی ڕژێمی زایۆنی، ئەو تۆڕە ھەوڵی دزین و لەناوبردنی موڵک و ماڵی کەسی و گشتی، ڕفاندن و بەدەستھێنانی دانپێدانانی ھەڵبەستراوی لە ڕێگەی تۆڕێکی چەقۆکێش داوە.
ئەمەش لەدوای ئەوەی دێت، رۆژی یەکشەممە فەرماندەیەکی سوپای پاسداران لە تارانی پایتەختی ئێران کوژرا و وەزارەتی دەرەوەی ئەو وڵاتەش بە کردەوەی تیرۆریستی وەسفی دەکات.
بە پێی زانیاریی میدیاکانی ئێران، عەقید حەسەن سیاد خودائیی یەکێک لە فەرماندەکانی سوپای پاسداران لە تارانی پایتەخت لەلایەن چەند کەسێکەوە تەقەی لێکراوە و کوژراوە.
نووسینگەی سەرۆک وەزیرانی بەریتانیا لە راگەیەنراوێکدا ئاشکرایکردوە، جۆنسۆن ھاوکاریی خۆراکی و مرۆیی بۆ ئۆکراین بۆ دوو ھێندە زیاد دەکات و رێگەکانی ھەناردەی دانەوێڵەی ئۆکراینیش بۆ جیھان زیاتر گرەنتی دەکات.
راگەیاندنی ھاوکارییەکانی بەریتانیا بۆ ئۆکراین لە کاتێکدایە، کە ماریا زاخارۆفا وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی روسیا رایگەیاندبوو، وڵاتەکەی دەستوەردان لە ھەناردەی دانەوێڵەی ئۆکراین ناکات، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا روسیا ھۆشداریداوە بەرامبەر نەگونجاوی بەندەرەکانی ئۆکراین بۆ رەوانەکردنی دانەوێڵە.
ڕۆژێک پێشتر، بەشێک لە پێشکەشکار و بێژەری کەناڵەکانی ئەفغانستان بۆ بەرھەڵستیکردن، سەرپێچی فەرمانەکەی تاڵیبانیان کردبوو و دەموچاویان بە دیار ھێشتبووەوە، بەڵام وەک خۆیان دەڵێن خاوەنکارەکانیان کەوتوونەتە ژێر فشارەوە و ناچاریان کردوون بە باڵاپۆشییەوە بچنە سەر شاشە.
پێشتر تاڵیبان فەرمانی باڵاپۆشی بۆ ژنان دەرکرد، بەپێی فەرمانەکە دەبێت ھەموو ژنان لە شوێنە گشتییەکان و لەکاتی چوونە دەرەوە پەچە بپۆشن، بەپێچەوانەوە ڕوبەڕووی سزا دەبنەوە.
سۆنیا نیازی، پێشکەشکاری بەرنامەی TOLOnews بە ئاژانسی ھەواڵی فرانس پرێسی راگەیاندووە: ئێمە لەدژی بووین و نامانەوێت ماسک ببەستین.
بەڵام ئاماژەی بەوەشکردووە، کەناڵەکە فشاریان لەسەر بووە و پێی وتوون، کە دەبێت پێشکەشکارە ژنەکان بگوازرێنەوە بۆ کارەکانی دیکە یان لەکارەکانیان دووربخرێنەوە ئەگەر پابەند نەبوون.
خپۆلواک سەپایی، جێگری بەڕێوەبەری کەناڵەکە لە پۆستێکیدا لە تۆڕی کۆمەڵایەتی فەیسبووک رایگەیاند: "ئەمڕۆ لە خەمێکی قوڵداین".
نەتەوەیەکگرتوەکان لە ئامارێکدا ئاشکرایکردوە، لەسەر ئاستی جیھان زیاتر لە ١٠٠ ملیۆن کەس ئاوارەبوون، ئەوەش بۆ جاری یەکەمە ژمارەی ئاوارەکان ئەو ئاستە تۆمار بکات.
ئاماژەی بەوەشکردوە، ئەو کەسانە بەھۆی جەنگ و توندوتیژی و پێشێلکارییەکان ئاوارە بوون، تا کۆتایی ساڵی ٢٠٢١یش، لەسەر ئاستی جیھان ٩٠ ملیۆن کەس ئاوارەبوون، بەڵام لەمساڵدا ١٠٠ ملیۆن کەسی تێپەڕاندوە.
وانگ یی وەزیری دەرەوەی چین رایگەیاند، ئەوەی پێی دەوترێت سترایژییەتی دەریاکانی ھندی و ھێمن، کە ئەمریکا پشتی پێ دەبەستێت، لە ناوەڕۆکدا ھۆکاری دابەشکاری و دروستکردنی ئاستەنگە بۆ ئاشتی لە ناوچەکەدا.
ئەو لێدوانەی وەزیری دەرەوەی چین لە کاتێکدایە کە جۆ بایدن سەرۆکی ئەمریکا لە سەردانەکانیدا بۆ کۆریای باشوور و ژاپۆن رایگەیاند، وڵاتەکەی پابەندە بە رێککەوتنەکانی پەیوەست بە ناوچەکە، کۆشکی سپیش رایگەیاندوە، دەرفەتێکی گرنگ بۆ بەھێزکردنی ھاریکاریی لە ناوچەکەدا لەبەردەستدایە بە تایبەتی لە زەریاکانی ھندی و ھێمندا.
پارتی گەلی کۆماری "جەھەپە" لە راپۆرتێکدا بڵاویکردەوە، لە ساڵی ٢٠١٩، ٣٣٠ ھەزار و ٢٨٩ ھاووڵاتی کۆچیان کردووە، کە زۆرینەیان گەنج بوون و تەمەنیان لەنێوان ٢٥ بۆ ٢٩ ساڵدایە و ھەڵگری بڕوانامەن، جەھەپە ھۆکاری کۆچکردنی گەنجانیش بۆ سیاسەتەکانی پارتی داد و گەشەپێدانی دەسەڵاتدار گەڕاندۆتەوە.
ھەر بەپێی راپۆرتەکەی جەھەپە، لە ساڵی ٢٠١٢ تەنھا ٥٩ پزیشک لە تورکیاوە کۆچیان کردووە، بەڵام لە ساڵی ٢٠١٩ ژمارەیان بۆ ھەزار و ٤٢ پزیشک بەرزبۆتەوە و لە کاتی کۆرۆناشدا لە ساڵی ٢٠٢٠ زیاتر لە ٩٣٠ پزیشک کۆچیان کردووە.
ئاژانسی ھەواڵی رۆیتەرز لە زاری چەند سەرچاوەیەکی لێکۆڵینەوە لە رووداوەکە بڵاویکردەوە، گومانلێکراوەکە چووەتە ناو باڵیۆزخانەکەوە و لەگەڵ پاسەوانەکەدا ناکۆکی ھەبووە، دوای ئەوەی بۆکسێکی بەرکەوتووە، گیانی لەدەست داوە.
داواکاری گشتی پاریس کوژرانی ئەو کەسەی پشتراستکردەوە و ڕایگەیاندووە کە کەسێک لە شوێنی ڕووداوەکە دەستگیرکراوە.
داواکاری گشتی رایگەیاند: "دەتوانین رووداوەکە پشتڕاست بکەینەوە و ئەمڕۆ پەڕاوی لێکۆڵینەوە لەسەر تۆمەتی کوشتن کراوەتەوە".
"گیر پیدرسۆن" نێردەی تایبەتی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ سوریا کە لە "دیمەشق"ە رایگەیاند، ھیواخوازە ئەم خولەی دانوستانەکان لە "ژنێڤ" ئەرێنی بن و ھاوکار بن بۆ ھەنگاونان بەرەو پێشەوە بۆ بنیاتنانەوەی متمانە لە نێوان لایەنەکاندا.
لە ساڵی ٢٠١٢ەوە لیژنەی دەستوری سوریا پێکھاتووە و راسپێردراوە بۆ چاکسازی لە دەستور، سەرباری بەڕێوەچوونی چەندین خولی دانوستانەکانیش لە "ژنێڤ" لە نێوان لایەنەکانی ئۆپۆزسیۆن و حکومەتی سوریا و لایەنە نێودەوڵەتییەکان، بەڵام تائێستا ھیچ بەرەوپێشچوونێک بەدینەھاتووە، نەتەوە یەکگرتووەکانیش ھیواخوازە لەڕێی ئەو دانوستانانەوە بگەنە چارەسەرێکی سیاسی بۆ قەیرانی سوریا، کە کوژرانی زیاتر لە ٣٨٠ ھەزار کەسی لە ساڵی ٢٠١١ەوە لێکەوتووەتەوە.
پارتی گەلی کۆماری "جەھەپە" لە راپۆرتێکدا بڵاویکردەوە، لە ساڵی ٢٠١٩، ٣٣٠ ھەزار و ٢٨٩ ھاووڵاتی کۆچیان کردووە، کە زۆرینەیان گەنج بوون و تەمەنیان لەنێوان ٢٥ بۆ ٢٩ ساڵدایە و ھەڵگری بڕوانامەن، جەھەپە ھۆکاری کۆچکردنی گەنجانیش بۆ سیاسەتەکانی پارتی داد و گەشەپێدانی دەسەڵاتدار گەڕاندۆتەوە.
ھەر بەپێی راپۆرتەکەی جەھەپە، لە ساڵی ٢٠١٢ تەنھا ٥٩ پزیشک لە تورکیاوە کۆچیان کردووە، بەڵام لە ساڵی ٢٠١٩ ژمارەیان بۆ ھەزار و ٤٢ پزیشک بەرزبۆتەوە و لە کاتی کۆرۆناشدا لە ساڵی ٢٠٢٠ زیاتر لە ٩٣٠ پزیشک کۆچیان کردووە.
بڕیارە "بایدن" لەو سەردانەیەدا چاوی بە "فومیو کیشیدا" سەرۆک وەزیرانی ژاپۆن بکەوێت و دەستپێشخەرییەکی ئەمریکا سەبارەت بە بازرگانی ھەرێمی بخاتەڕوو، دواتریش بەشداری لوتکەیەکی چوار قۆڵی دەکات کە سەرکردەکانی ئوسترالیا و ھندستان و ژاپۆن و ئەمریکا کۆدەکاتەوە.
بەر لە بەڕێکەوتنیشی بۆ ژاپۆن، "بایدن" لە کۆریای باشور زنجیرەیەک دیدار و کۆبوونەوەی ئەنجامدا و چاوی بە "یون سوک ویل" سەرۆکی ئەو وڵاتە کەوت و لە بنکەی "ئۆسان"ی ئاسمانیش چاوی بە سەربازانی ئەمریکا و خێزانەکانیان کەوت.
"بایدن" رایگەیاند، نیگەران نییە سەبارەت بە ھەنگاوەکانی کۆریای باکور و ئەگەری ئەنجامدانی تاقیکردنەوەیەکی ئەتۆمی، وتیشی "واشنتۆن" وەڵامی دەبێت بۆ ھەر ھەنگاوێکی "پیۆنگ یانگ".
سەردانەکەی "بایدن" بۆ وڵاتانی ئاسیا، لە پێناو روبەڕوبوونەوە ھەژموونی چین و ئەو ھەڕەشە ئەتۆمییانەیە کە کۆریای باکور دروستی کردووە.